Vernietiging van Franse wijn

We hebben het er al eerder over gehad. De Franse wijn productie heeft record hoogtes bereikt, maar de afzetmarkt krimpt. De Franse overheid is aan het kijken of ze de vernietiging van wijngaarden en dus wijn productie kan steunen.

Vorige maand heeft de Franse overheid aangekondigd om 30.000ha te ontwortelen en op deze wijze de vraag en aanbod meer in evenwicht te brengen. De regering trok €120 miljoen uit om 30.000ha een nieuwe bestemming te geven, ofwel €4.000 per ha. Dit dekt net aan de kosten van het verwijderen van de wijnstokken. Er hebben 5.418 telers zich aangemeld die bijna 27.500ha hebben aangemeld. Zij krijgen hun compensatie wanneer ze op zijn vroegst in 2029 geen wijnstokken op het land heraanplanten. Daarnaast moet het ontwortelingsproces zijn voltooid op 2 juni 2025 om in aanmerking te komen voor de compensatie.

Waarom deze uitkoopregeling?

Uit cijfers van de Internationale Organisatie voor Wijnbouw en Wijnbereiding (OIV) blijkt dat de overproductie van wijn in 2023 maar liefst 10% is. China is als belangrijk exportland kleiner geworden na COVID. Daarnaast is China zelf meer wijn gaan produceren en is de focus van import verschoven naar Italië en Spanje waar een betere “value for money” te vinden is.

Ook speelt de internationale handel een rol. Sinds het conflict tussen Boeing en Airbus in 2019, heeft Trump belastingen op Franse wijn verhoogd. En natuurlijk ook door het verleggen van de focus op Amerikaanse producten (America First), zal ongetwijfeld een rol hebben gespeeld.

De oogst van 2024 zal aanzienlijk lager zijn vanwege de zware regenval, hagel, vorst en meeldauw die de wijngaarden in heel Frankrijk hebben getroffen. Zal dit niet genoeg zijn om het probleem van overaanbod aan te pakken.

Kijken we naar de vraagkant, zien we dat de Franse consumptie gedaald is naar 40lt per persoon per jaar in 2023. En dat terwijl in de jaren 1960 dit volgens de ODTF (Obervatoire Francais des Drogues et des Tendances addictives) nog 120lt was. Dus de interne markt wordt kleiner. Maar ook de exportmarkt wordt getroffen. Doordat ook de wereldwijde consumptie daalt, daalde de Franse wijn export met 9.4%

Al deze trends heeft geresulteerd dat de Franse overheid de vernietiging van wijn subsidieert. Met als doel om de prijzen te stabiliseren. Nochtans is deze actie een druppel op een hete plaat. Frankrijk heeft maar liefst 800.000ha aan wijngaarden, dus met dit initiatief zal de totale wijngaard areaal met slechts 3.5% verminderen.

Zo ook het initiatief om overtollige wijn op te kopen om te destilleren voor industriële toepassingen. Structureel is er 4 tot 5 miljoen hl aan teveel wijn. De vraag is of Franse auto’s binnenkort op bio-ethanol van wijn gaan rijden.

Natuurlijk zal dit de premium wijnen niet zomaar beïnvloeden, maar vooral de mindere kwaliteit wijngaarden zullen profiteren van deze regeling.

Er is een aanvraag ingediend bij de Europese Commissie om tegemoet te komen in deze investering. Echter het is reeds bekend dat de Common Agricultural Policy, daar waar de steun voor de agrarische sector vandaan komt, niet toestaat om vernietiging van Franse wijn te financieren. Het geld zal dan uit de Ukraine Emergency Fund moeten komen, wat natuurlijk ook discutabel is.

Maar wat met Bordeaux en Bourgogne

Zullen de premium gebieden, zoals Bordeaux en Bourgogne ook getroffen worden? Het korte antwoord is ja. Ook in Bordeaux zal 8.000ha gerooid worden. Alles om de prijsstabiliteit terug te krijgen en de overproductie naar beneden te krijgen.

Maar aan de andere kant op het hoge kwaliteitsniveau heeft Bordeaux zijn dominantie opnieuw geclaimd. Met 30% van de verhandelde waarde nam Bordeaux de eerste plaats in, op de voet gevolgd door Bourgogne met 27,7%. Vooral Château Mouton-Rothschild en Château Angelus 2012 waren zeer populair in de handel.

Domaine de la Romanée-Conti was de drijvende veer in Bourgogne. De zeldzame verpakking van één fles Romanee-Conti en La Tâche, naast twee flessen Échezeaux en Romanee-Saint-Vivant was bijzonder populair. En bedroeg bijna 30% van het handelsvolume in Bourgogne.

Champagne had een dip te verwerken en lande met 15,6% op de derde plaats. Hierna volgt een groot gat met Spaanse wijnen die slechts 4,2% van het handelsvolume omvatte. Dit werd gedragen door Vega Sicilia. Een opmerkelijke afname van het Amerikaanse handelsvolume werd ook genoteerd. Een daling van 6 naar 3%. Dit heeft waarschijnlijk alles te maken met de Amerikaanse verkiezingen, waar alle aandacht naar uitging.

Microplastics in wijngaarden

Het kwam opeens in het nieuws. De universiteiten van Trier en Darmstadt hebben onderzoek gedaan naar de oorsprong van microplastics die in de wijngaarden van de Moezel zijn gevonden. Dit was het eerste echte onderzoek naar microplastics in wijngaarden wereldwijd. En het resultaat is schokkend.

Nu is het vinden van microplastics mogelijk niet verbazingwekkend, omdat plastic alom vertegenwoordigd is, ook in de wijnbouw. Denk maar eens aan de vele kratten, netten, opbinding, noem maar op. Maar deze te vinden te midden van de wijngaarden in zeer hoge concentraties, deed wenkbrauwen fronzen. De onderzoekers hebben acht wijngaarden onderzocht. Hiervan zijn vier in biologisch beheer en vier in conventioneel beheer. Alle acht staan in de wijnstreek Moezel en Saar in Duitsland.

Schokkende bevinding

De schokkende bevinding is dat de microplastic concentratie op sommige delen zelfs hoger is dan omliggende landbouwgronden. Hoewel nog niet geheel duidelijk is waar de microplastics vandaan komen, wordt voorzichtig aangenomen dat deze veroorzaakt worden door plastic dekzeilen, gebruikte touwen/netten maar ook kwaliteit van gebruikte compost. Echter hoe dat deze microplastics dieper in de bodem zijn doorgedrongen is nog een raadsel. De schrale leistenen bodems worden eenmaal zelden tot niet geploegd. Een reden kan gevonden worden door regenval in combinatie met erosie dat bijdraagt aan de diepere neerslag in de bodem. Maar ook regenwormen zouden een rol kunnen spelen.

Hoe erg is deze vervuiling dan? In de Nederlandse rivieren is in 2019 onderzoek gedaan naar de hoeveelheid microplastics. Toen bleek dat er 200 tot 1.000 deeltjes/kg droge grond voor te komen (Koelmans et al., 2019). Nu is gebleken dat in de Duitse onderzochte wijngaarden deze concentratie op 4.200 deeltjes/kg ligt! Het verspreidingspatroon vertoonde een hogere concentratie microplastics in de bovengrond, op de middelste en onderste hellingspositie. De kleinste deeltjesgroottes werden gevonden in monsters van de ondergrond en de bodempositie. Er wordt dus aangenomen dat erosie een potentiële transportroute bergafwaarts is.

Bron: Jenny Klaus et al. 2024

Hoe nu verder?

Dat is en belangrijke vraag. Het gebruik van kunststof is niet gereguleerd, zowel niet in conventioneel als biologisch/biodynamisch wijnbouw. Daarnaast zijn wijngaarden vaak een onderdeel van een stroomgebied en het toevoergebied van sedimenten van veel rivieren. Onder invloed van bodemerosie transporteren microplastics zich van de wijngaarden naar de rivieren. Met als gevolg dat ze verder verspreid worden in het ecosysteem.

Conclusie is duidelijk. Onderzoek in meerdere wijngaarden is nodig om te begrijpen in welke mate vervuiling een rol speelt. Maar ook hoe kunnen we dit samen tegengaan? Is er meer regulering nodig? Laten we allemaal meer bewust worden wat we doen en gebruiken. Het oude credo “begin bij jezelf” is ook zeker hier van toepassing.

Verrassend vorst schade

Daar waar normaal de knoppen begin april verschijnen aan de druivenranken, zien de producenten dit jaar het uitlopen reeds midden maart plaats vinden. Dit is extreem vroeg en is volledig te danken aan de zachte winter. De vuistregel is dat Koning Winter na de IJsheiligen (half mei) echt vertrokken is en dat voor die tijd vorst mogelijk is. Maar met temperaturen ver boven de 20C midden april, hield niemand hier nog rekening mee. Maar toen kwam geheel verrassend een vorst periode aan midden april met als gevolg schade aan de ontluikende druivenranken.

Normaal beschermen druivenranken zichzelf tegen vorst door in een “slaap” te gaan. En resistentie van -10 tot -20 is geen uitzondering. Echter dit geldt wanneer de plant nog niet aan het uitlopen is. Nu werden producenten geconfronteerd met milde vorst terwijl de ranken waren uitgelopen. Normaal zijn de planten nog wel bestand tegen ongeveer -1.1C vorst, maar meer ook niet dan ontstaat schade. En in de nacht van 22 op 23 april was er toch een paar graadjes meer vorst in diverse gebieden en in combinatie met hoge luchtvochtigheid kan schade toenemen.

Beschermingsmethoden

Een effectieve en veel toegepaste methode is het besproeien van de wijnstokken. Hierdoor bevriest het water rondom de scheut en knop waardoor deze behouden blijven.

Verrassend vorst schade beperken

Een andere methode is om vuurkorven in de wijngaard te plaatsen. Door de warmte ontstaat er luchtcirculatie waardoor temperatuur ongeveer 2 graden kan stijgen en vorst minder vat krijgt op de scheuten. Zo ook natuurlijk het gebruik van windturbines om op deze wijze de luchtcirculatie op gang te brengen.

Zwaar huisgehouden in Centraal Europa

In centraal Europa zakten de temperaturen tussen 22 en 24 april fors onder het vriespunt. In de Ruwer, een subappellatie van Mosel, heeft de vorst maar liefst 10 uur aaneengesloten aangehouden. Dat is enorm lang voor de tijd van het jaar.

Delen van Nahe en Saksen rapporteren een 100% verlies, terwijl bijvoorbeeld Rheinhessen nauwelijks schade ondervonden.

Ook berichten uit Oostenrijk en Zwitserland komen gelijksoortige berichten.

Divers Frankrijk

Zo is in de Champagne de schade nog niet vast te stellen, maar het CIVC schat de schade op zo’n 25%. Zo is in de Côte de Bar maar liefst 8.000ha beschadigd met verbrande bladeren door de vorst. Maar dit verschilt van perceel tot perceel en is afhankelijk van de toegepaste beschermingsmiddelen.

Op zondagavond kwam er hagel gevolgd door vorst van -0.8C. Door de heldere dag op maandag, ontdooide de knoppen te snel, wat de schade vergrootte. Waarna nog een vorst nacht volgde, maar door het drogere weer bracht deze verrassend genoeg minder schade.

De Marne lijkt minder schade te hebben ondervonden. Terwijl in Montagne de Reims temperaturen tot -4C daalde!

Ook Bordeaux heeft veel te lijden gehad. De rechteroever met Pomerol en Saint-Emilion is zeer hard getroffen. Alleen de plateaus en de hoogste punten van de wijngaarden bleven gespaard. Wijngaarden in de vlakten en aan de voet van wijngaarden boekten de grootste verliezen.

Ook op de linkeroever is er schade, maar hier lijkt het vooralsnog minder te zijn. Zo is in  Saint-Julien de schade echter slechts 10 tot 15 procent. Experts zeggen dat de dramatische koudegolf de ergste is sinds 1991.

Ook de Bourgogne, met name de Côte d’Or, en Chablis zijn getroffen, maar het is onduidelijk wat de schade is op het moment.

Ravage in Limburg

Helaas is het verhaal in Nederland en België minder rooskleurig. De vorst heeft in Limburg zwaar huisgehouden en zeker 80% van de scheuten is vernietigd. In de rest van Nederland lijkt het mee te vallen.

Nu was ik onlangs in zuid Limburg en heb daar een aantal producenten gesproken. Ze komen allemaal met hetzelfde verhaal. Ze verwachten grote verliezen en schrijven 2024 nu al af.

Is dit een drama?

De vraag is of dit allemaal echt een drama is. Vaak schieten druivenranken een 2e keer uit. Dus er is nog hoop dat, indien de stam zelf niet beschadigd is, 2024 alsnog een mooi jaar mag worden. Dus we kunnen nu nog geen conclusies trekken, maar het is afwachten.

Prijsbepaling van wijn

In dit vierde en laatste deel gaan we het hebben over de prijsbepaling van wijn. Je zal zien dat niet alleen wijn productie prijsbepalend is, maar er vele andere facetten zijn. Als je nagaat dat de Nederlander gemiddeld slechts €3.44 besteedt aan wijn (Nielsen, december 2014), dan vraag je je af “waar doen ze het voor!”.

Prijsbepaling in de wijngaard

Vanzelfsprekend hebben keuzes in de productie invloed op de prijsbepaling van wijn. Allereerst de locatie van de wijngaard; hoe duur is de grond? Daarnaast, kan men druiven machinaal plukken, of met de hand?

Mooiste uitzicht wijngebied: Niederhausen met haar steile wijngaarden

Is de wijngaard steil, dan zal het beheer ook meer handmatig zijn. Maar ook is de wijngaard groot genoeg voor schaalvoordelen en opbrengsthoeveelheden (bij hoge hoeveelheden kan men de vaste lasten delen door de hogere opbrengst. Echter bij lage opbrengsten van hogere kwaliteit, kan de wijnmaker mogelijk een hogere verkoopprijs bedingen).

Prijsinvloed tijdens het wijn maken

Voor het maken van wijn heb je natuurlijk apparatuur nodig. Het probleem is dat deze apparatuur merendeel in het jaar ongebruikt liggen en alleen die paar weken in het jaar bruikbaar zijn wanneer de druiven geperst worden, wanneer de wijn in de tanks vergist etc. Men kan ervoor kiezen om deze apparatuur te delen met meerdere wijnmakers. Echter het probleem ligt natuurlijk in het moment wanneer de apparatuur benodigd is.

Verder natuurlijk de vraag of en hoe de wijnmaker de wijn wilt laten rijpen; Frans eiken, Amerikaans eiken, Oost-Europees eiken, nieuw of tweedehands hout, RVS, deze hebben allen een andere prijszetting. Maar ook hoe lang duurt de rijping, opslag tijdens rijping.

Wat ook niet onbelangrijk is, is de keuze van de wijnmaker om een kwaliteitswijn te maken (het classificatiesysteem; waarbij de wijnmaker gebonden is aan specifieke eisen/beperkingen) of een tafelwijn (waar geen beperkingen zijn en wijnen geblend kunnen worden van druiven uit het hele land.

Prijsbepaling door andere invloeden

Tot op heden hebben we slechts de wijn gemaakt. Maar de verpakking is natuurlijk ook relevant; kartonnen box, petfles of glas? De etikettering, wat voor afsluiting wordt gebruikt (kurk, kunststof, schroefdop) en transport kosten.

Tot zover hebben we een afgevulde fles wijn die naar de importeur, groothandel en tussenhandel gaat voordat de consument deze uiteindelijk koopt. Al deze schakels verlangen natuurlijk ook hun marge. Tenslotte heb je nog belastingen en accijnzen.

Conclusie

Je zal nu wel begrijpen dat werken in de wijn heel veel plezier kan geven, maar de marges om geld te verdienen zijn minimaal. Het gaat hier echt om het “dozen schuiven”. Zeker als het gaat om verkoopprijzen van €3.44. Vanzelfsprekend in een hoger kwaliteitsniveau zal er meer speling in de marge zijn. Maar bedenk ook dat een hogere prijs niet automatisch een betere wijn is. Een goede aanwijzing van kwaliteit is het classificatie systeem. Maar hierover zal later meer komen.