Jumilla DO is een subappellatie van Murcia DO in het zuidoosten van Spanje. Jumilla DO wordt gezien als het belangrijkste wijngebied in Murcia gezien de kwaliteit maar ook hoeveelheid dat men produceert. De appellatie omvat de zeven dorpen Jumilla, Hellin, Ontur, Tobarra, Albatana, Fuente-Alamo en Montealegre del Castillo. Het gebied ligt op het plateau van La Mancha op 400 tot 1.000m hoogte. Droogte en stijgende temperaturen zijn grote uitdagingen. Zomers kunnen in Jumilla bijzonder heet zijn, tot wel 42C terwijl regenval tot een miniem is met max 300mm. Het semi-aride continentale klimaat is dus zeer droog en warm, maar ook winderig. Wat waterstress alleen maar verder doet oplopen. Vandaar dat toegepaste druivenrassen zich hier ook aan aanpassen. Monastrell is een bijzonder goed voorbeeld van een hitte bestendig druivenras dat herontdekt is door de wijnbouwers.
Wat ging er aan vooraf
De geschiedenis van Jumilla DO is bijzonder. In 1978 werden de oudste overblijfselen van vitis vinifera zaden van Europa ontdekt, wel 3.000 jaar oud. Er zijn ook archeologische overblijfselen gevonden die getuigen van de meer dan 2.500 jaar oude wijntraditie, waaronder oorbellen uit de 4e eeuw voor Christus.
Zo een 25 jaar geleden stonden hier vooral Merlot, Cabernet Sauvignon en Syrah aangeplant. In die tijd was irrigatie een noodzaak, zeker voor deze druivenrassen. Maar hoe anders is de situatie nu. Om te irrigeren is veel water nodig en daarvoor zijn de nodige watervergunningen benodigd. Dit werd een steeds groter probleem. In 1995 gebruikte men nog 100 miljard liter water voor de wijnbouw en in 2020 maar liefst 900 miljard liter. Mede onder invloed van waterschaarste en opwarmende temperaturen, is het bijzonder hoeveel wijnbouwers de inheemse Monastrell hebben herontdekt en zijn overgestapt naar dry farming.
Biologisch
De bodem is zeer kalkrijk en heel arm aan organische materialen vanwege de droogte. Doordat hier brede valleien zijn, is de bodem bezaait met gesteente dat door erosie uit de bergen naar beneden is gekomen. In sommige delen overheersen zanderige gravel bodems. Dit is een overblijfsel van een zee die miljoenen jaren geleden hier gelegen heeft. En er zijn zelfs enkele plekken met rotsachtige vulkanische bodems. De bodem is goed waterdoorlatend, wat van groot belang is in een droog winderig gebied. Ondergrondse harde krijtlagen voorkomen dat vocht uit diepere delen naar de toplaag optrekken en verdampen. Deze factoren dragen bij aan een extreem schone bodem, vrij van vervuiling. Pesticiden worden nauwelijks gebruikt omdat door de droogte er geen ziektes voorkomen. Daardoor zijn veel wijngaarden biologisch gecertificeerd.
Waarom Monastrell
Reeds in de 14e eeuw is deze druivenras in de regio gesignaleerd. Het is gebleken dat Monastrell zich goed kan aanpassen in een hete droge omgeving. De druif heeft een dikke, donkere schil en is daardoor goed bestand tegen UV-straling en voorkomt zonnebrand. Ze vormt de knoppen laat om de strenge winterperiode door te komen en rijpt lang voor een goede smaakontwikkeling.
Om de droogte en de wind te doorstaan, staan de stokken op wel 3m van elkaar in gobelet (bush vine). Dan hoeven de wortelstelsels niet met elkaar te concurreren voor dat kleine beetje water wat beschikbaar is. Tevens wortelen de druivenstokken diep om bij het water en de voedingsstoffen te komen.
Onderzoek heeft aangetoond dat Monastrell op een unieke wijze met water omgaat. Het gaat om het verband tussen beschikbare watervoorraad in de bodem, de bladeren en het gedrag van het druivenras. Bij warmte en waterschaarste sluiten de huidmondjes van de bladeren heel snel om verdamping te minimaliseren. Daardoor staat de ontwikkeling van de druif stil en kan leiden tot fenolische onrijpheid. Druivenrassen die dit nastreven noemt men een isohydrische ras). Andere rassen (anisohydrisch) sluiten de huidmondjes later wanneer al het beschikbare water is verbruikt, wat vervolgens stress geeft. Monastrell is bijzonder omdat onderzoek heeft uitgewezen dat dit ras de situatie aankijkt en dan pas beslist of ze zich isohydrisch danwel anisohydrisch zal gedragen. Daardoor ontwikkelt ze zich gelijkmatig en heeft Monastrell veel minder irrigatie nodig. Inmiddels is ongeveer 70% van de aanplant Monastrell.
Keerzijde
Natuurlijk is er een keerzijde. Doordat een grote groep wijnbouwers zijn overgestapt naar dry farming, moeten de wijnstokken harder werken om water te bereiken. Door deze krachtinspanning van de plant, levert ze minder bessen op. Waardoor natuurlijk de wijnproductie lager is. Als gevolg daarvan is de kwaliteit weliswaar hoger van de druiven en dus de wijn, maar ook de prijs.
Desondanks kennen de wijnen uit Jumilla een zeer goede prijs-kwaliteit verhouding van rond €15.
Net ten oosten van de Midwest liggen staten als Minnesota, Iowa en Missouri. In het midden van de VS vinden we vooral winterharde moderne druivenrassen zoals Norton, Chambourcin en Frontenac.
Minnesota land of 10.000 meren
Minnesota is één van de noordelijke staten van de Verenigde Staten die aan Canada grenzen. Het ligt net ten westen van de grote meren. Het is een nog jonge wijnregio met de eerste wijnmakerij dat is opgericht in 1977.
De temperatuur kan erg koud zijn en is vergelijkbaar met de Mosel of Okanagan in Canada. Een van de factoren achter het succes van de wijn uit Minnesota is het gebruik van winterharde druivensoorten zoals Marquette, Frontenac en la Crescent. Dit zijn hybride of moderne druivenrassen ontwikkeld door de Universiteit van Minnesota.
De staat kent twee subapppellaties; de grensoverschrijdende Upper Mississippi Valley AVA, die maar liefst vier staten doorkruist en Alexandria Lakes AVA.
Dus, hoe smaken Minnesota-wijnen? De smaakprofielen zijn net zo gevarieerd als de druiven zelf, maar veel van de wijnen worden gekenmerkt door heldere zuren, fruitige tonen en een vleugje zoetheid. De rode wijnen zijn meestal lichter, met smaken van kersen, frambozen en kruiden. De witte wijnen zijn fris en verfrissend, met tonen van citrus, appel, peer en tropisch fruit.
Grensoverschrijdend Upper Mississippi Valley
Langs de Upper Mississippi River ligt de gelijknamige appellatie en strekt zich uit over 7,7 miljoen hectare. Dit is de grootste appellatie in de Verenigde Staten. Hier vinden we de inheemse Vitis Riparia. De oorspronkelijke bewoners, Sioux en Ojibwa indianen gebruikten de bessen in hun voedsel. De eerste kolonisten noemden de druiven “frost grapes” omdat de beste kwaliteit werd verkregen na de eerste strenge vorst.
Het klimaat van de Upper Mississippi Valley is continentaal en koel. De glooiende heuvels en het glooiende landschap van de regio zorgen voor maximale blootstelling aan de zon, wat de groei van de druiven bevordert. Wijngaarden worden aangeplant in bodems die voornamelijk bestaan uit klei en slibleem bovenop gesteente van kalksteen.
In de Upper Mississippi Valley River AVA moeten wijnbouwtechnieken worden aangepast om de koude winters het hoofd te bieden. Na de oogst halen veel wijnhuizen de wijnstokken van hun geleidingssystemen los. Om vervolgens de wijnstokken te snoeien en begraven onder de mulch. In het voorjaar, net voor het ontluiken, worden de wijnstokken vervolgens terug in het hekwerk geleid om aan de volgende groeicyclus te beginnen.
Alexandria Lakes AVA
Nabij de stad Alexandria, gelegen ten noordwesten van Mineapolis, ligt Alexandria Lakes appellatie. Deze appellatie is in 2005 toegekend dankzij Carlos Creek Winery.
De meren rond de stad Alexandria zijn erg diep en hebben ook een aanzienlijke oppervlakte. Watermassa’s zoals deze dienen om het lokale meso-klimaat te matigen, waardoor iets warmere winters en koelere zomers ontstaan. Dit effect is van vitaal belang in het extreme continentale klimaat. De leemachtige bodems in de meren van Alexandrië werden door gletsjers uit het omringende landschap geschuurd. Ze zijn diep en goed doorlatend en zetten de wijnstokken ertoe aan om diepe wortelstelsels te laten groeien om bij het water te komen. Hierdoor zijn de planten sterker en produceren ze kleinere hoeveelheden druiven van hoge kwaliteit.
Uitdagend Iowa
Ten zuiden van Minnesota ligt de staat Iowa. Wijnbouw kent hier haar uitdagingen. De zeer warme zomerdagen bevorderen het risico op schimmelziekten. Terwijl de extreem koude winternachten vele wijnstokken kunnen doden. Vandaar dat er maar relatief weinig Vitis Vinifera staan aangeplant, maar meer hybride en inheemse Amerikaanse soorten, zoals Frontenac, Marechal en la Crescent.
Hoewel wijnbouw reeds in 1999 werd toegepast, is de omvang nog redelijk klein met ongeveer 100 wijnbouwers en 500ha. Dit is vooral te danken aan de Drooglegging en het gebruik van onkruidbestrijders in de jaren 1940 waardoor de druiventeelt geminimaliseerd werd. Voor die tijd nam Iowa de zesde plaats in van grootste wijnbouw in Amerika.
Iowa ligt op dezelfde breedtegraad als zuid Frankrijk, maar kent toch echt een heel ander klimaat. Terwijl de wijngaarden van de Provence worden beïnvloed door de nabijgelegen Middellandse Zee, heeft Iowa een fel continentaal klimaat, met hete, vochtige zomers en strenge winters.
Het grootste deel van de productieve wijngaard van Iowa ligt in de heuvelachtige noordoostelijke hoek van de staat, de Upper Mississippi Valley AVA. Hier zijn wijngaarden te vinden in valleien en op hellingen waar enige beschutting is tegen de heersende weersystemen uit het noorden. Meer recentelijk heeft de staat een tweede AVA verwelkomd, het Löss Hills District, dat aan de westelijke grens van de staat ligt.
Löss Hills AVA
In 2016 werd de appellatie status voor het gebied in het westen van Iowa toegekend. Hier staat vooral de winterharde Norton en Chambourcin druivensoorten.
Het gebied heeft diepe lössbodems (soms tot 90m diep) die de heuvels in de loop van de tijd hebben gevormd. Deze bodems zijn glaciaal van oorsprong en werden door de rivier de Missouri in de regio gebracht. De wind blies vervolgens de bodems over het landschap met de zwaarste deeltjes die zich tot heuvels vormden.
Het belangrijkste voordeel van de diepe, brokkelige bodems is dat de wijnstokken diep in de grond groeien op zoek naar voedingsstoffen. De bodem draineert ook gemakkelijk, wat een pluspunt is gezien de hoge regenval in het gebied. Risico echter is de gepaarde erosie.
De moderne druivenrassen van Missouri
De geschiedenis van wijn maken in Missouri gaat terug naar 1850 dankzij Duitse immigranten. Deze vestigden zich in het stadje Hermann in de Missouri River vallei. Hier zijn ideale condities voor wijnbouw. Dit werd de “Missouri Rhineland” genoemd. Helaas door de Drooglegging veel ook in Missouri de wijnbouw terug. Maar vanaf midden jaren 1960 begon het weer te groeien. Dankzij de benoeming van Augusta AVA in 1980 heeft Missouri de eerste Amerikaanse appellatie in handen. Gevolgd door Hermann AVA in 1983. Het zal dan ook niet verbazen dat de meeste wijn makerijen.
Missouri wordt algemeen erkend als de toonaangevende producent van uitstekende Norton-wijn, die, als je het nog niet weet, een krachtpatser van rode wijn is die net zo weelderig en robuust is als Zinfandel. Het is ook de staatsdruif van Missouri. En houd Vignoles in de gaten. Het is hard op weg een elegante witte wijn te worden die past bij Sauvignon Blanc voor zure, droge witte wijnen die op magische wijze samengaan met pittige gerechten.
Grensoverschrijdend Ozark Mountain AVA
Binnen het grote Ozark Mountain AVA vinden we meerdere subappellaties. Ozark Mountain strekt zich uit over Missouri, Arkansas en Oklahoma. Ook hier geldt dat het continentale klimaat uitermate geschikt is voor moderne druivenrassen zoals we wel in meer staten van midden VS zien.
Hoewel de naam verwijst naar bergen, is het meer een verhoogd plateau. Door de enorme omvang van 1,4 miljoen hectare is het terroir zeer divers. Het klimaat kan omschreven worden als continentaal, met koude winters en hete zomers. Terwijl de bodems gevarieerd zijn, van zandsteen en leem tot kalksteen en klei.
Historisch Augusta AVA
Het kleine Augusta AVA ligt in een curve van de Missouri River. Wijngaarden liggen op een lage, op het zuiden gerichte klif boven de rivier, waar ze kunnen profiteren van een goede blootstelling aan zonlicht tijdens het groeiseizoen en beschutting tegen barre weersomstandigheden uit het noorden. Hier zijn slibrijke alluviale bodems van grote diepte te vinden naast zeer vruchtbare löss en ontsluitingen van zandsteen. Het rivierdal, en die van zijn zijrivieren, biedt beschutte mesoklimaten en vorstbescherming in het voor- en najaar.
Tegenwoordig domineren kleine boetiekwijnmakerijen de wijnindustrie in Augusta, waarvan er vele dezelfde namen dragen als hun wijnbouwvoorgangers uit de 19e eeuw. Hoewel hybride variëteiten de aanplant in Augusta domineren, experimenteren sommige producenten met Vitis vinifera-druivenrassen zoals Chardonnay.
Duitse invloeden in Hermann AVA
De Duitse invloed op de lokale cultuur en architectuur is gemakkelijk te zien in Hermann, zelfs zonder noemenswaardige aanplant van Riesling. De namen van de steden die de grenzen van de AVA vormen, bevestigen ook het Duitse erfgoed van het gebied: Berger, Bernheimer, Swiss, Dissen en Hermann.
We vinden Hermann AVA op de zuidelijke oever van de Missouri River. Ondanks deze herkomst, en de vele vergelijkingen met de wijngebieden van Zuid-Duitsland, zijn de wijngaarden meestal beplant met hybriden zoals Chambourcin, Traminette, Seyval Blanc en Vidal. Er zijn ook kleinere aanplantingen van vinifera-variëteiten, en Riesling komt voor.
Divers Ozark Highlands AVA
Terwijl Ozark Highlands in het midden van het grote Ozark Mountains ligt, vinden we hier zowel moderne druivenrassen als de Vitis Vinifera. Denk hierbij aan Muscat en Cabernet Sauvignon. Het grote verschil met de andere appellaties is dat regenval hier minder is, het gebied op grotere hoogte ligt en de bodem bestaat uit bruin los leem met klei. Wortelstokken moeten dieper graven voor water en voedingsstoffen, wat de kwaliteit tegoed komt. Helaas zal je echt naar Missouri moeten gaan om van deze wijnen te genieten.
Klein Arkansas
Daar waar in de noordelijke staten het vooral de Duitse kolonisten waren die de wijnbouw introduceerden, was dat in Arkansas de Franse kolonisten. In Altus vinden we de oudste wijnmakerijen van de staat, die inmiddels in handen zijn van de 6e generatie. Wijnbouw profiteert van de vruchtbare grond en milde klimaat. De wijnbouw vind vooral plaats in het noorden van de staat en gebeurd geheel binnen de grenzen van Ozark Mountain AVA.
Er zijn twee subappellaties. In de Arkansas River vallei ligt de Arkansas Mountain AVA. Deze ligt beschermd ingeklemd tussen de Ouchita en Boston bergtoppen. Waardoor temperaturen significant hoger zijn dan in de omliggende gebieden. Terwijl de Arkansas River de nodige verkoeling brengt in de zomer. De bodem is alluviaal dankzij de rivieren. We vinden hier vooral inheems druivensoorten zoals Muscadine, Niagara en Catawba.
Altus AVA ligt op een plateau tussen de Boston Mountains in het noorden en de noordelijke oevers van de Arkansas River. Het continentale klimaat zorgt voor warme zomers en strenge winters die getemperd worden door de bescherming van de Boston Mountains. De rijpingsperiode is hierdoor langer waardoor variëteiten als Cabernet Sauvignon, Merlot en Chardonnay prima tot hun recht komen. De bodems op het Altus-plateau bestaan voornamelijk uit grind en zandleem. Deze arme grond met goede drainage is uitstekend voor de wijnbouw.
Tropisch Louisiana
In het zuiden tegen de Golf van Mexico aan ligt de staat Louisiana. Gezien het hete, vochtige klimaat en de moerassige, drassige bodems van Louisiana is het geen verrassing dat wijnbouw geen rol van betekenis speelt. In het noorden is er heuvelachtig hoogland en in het zuiden alluviale moerassen.
Er was een aanzienlijke wijnindustrie in de staat gedurende de 18e en 19e eeuw (ten tijde van de Franse kolonisatie). Dit was meestal gebaseerd op wijnen die uit Europa werden geïmporteerd. Sommige kolonisten in Louisiana experimenteerden in deze tijd echter met wijnbouw in het lokale terroir.
De weinige wijn die uit Louisiana komt is vooral gemaakt van de inheemse Muscadine druif, een druif met een dikke schil die daardoor resistent is tegen de schimmeldruk die gepaard gaat met de hoge luchtvochtigheid in de regio.
In het noordoosten van Louisiana, langs de oostelijke rand van de Mississippi rivier ligt de Mississippi Delta AVA die in 1984 haar eigen appellatie verkreeg. Ondanks de hoge beloftes, is er nog geen grootschalige wijnbouw. Het kleine aantal producenten hebben een voorkeur voor de inheemse Muscadine omdat die zich beter aan het klimaat heeft aangepast.
Alcoholische vergisting is een essentiële stap in het wijn maken. Dit maakt het mogelijk om een alcoholische drank te creëren, dankzij het omzetten van suikers in alcohol. Maar naast alcoholische vergisting bestaat er nog een andere vorm van vergisting. Ook is er een verschil tussen het gebruik van gecultiveerde en wilde gisten. Vandaar dat we alles over vergisting gaan onderzoeken.
Ontstaan van alcohol
Reeds duizenden jaren maken mensen alcoholische dranken, of het nu wijn, bier of iets anders is. Er zijn sporen dat 10.000 jaar voor onze jaartelling alcoholische fermentatie is toegepast. Zonder dat men het besefte maakte men toen al gebruik van gisten. De onzichtbare gistcellen landden ongezien in de zoetige drank en startten daar ongezien de schijnbaar spontane transformatie naar een alcohol houdende drank.
Pas in 1680 ontdekte Antoni van Leeuwenhoek onder zijn microscoop dat er cellen in de drank dreven. Hij wist toen nog niet dat gisten levende organismes zijn. Hij zag ook nog niet dat het gisten zijn die de vergisting op gang brengen. Dus men ging er nog steeds vanuit dat vergisting spontaan op gang kwam.
Louis Pasteur toonde aan eind 19e eeuw dat alleen contact met lucht niet genoeg was om alcohol te laten ontstaan. Het vocht moest eerst met microben die in de lucht zitten in contact komen. Maar niet al deze microben hadden een positief effect op de vloeistof. Contact met de gistcellen leverde alcohol en koolzuur op maar met de gistcellen vielen er ook vaak bacteriën in de vloeistof.
Vergisting stoppen
Om de invloed van de bacteriën na het brouwen volledig te elimineren, toonde Pasteur, hoefde je de vloeistof alleen maar te verhitten na de vergisting. Dit noemen we pasteuriseren. Zowel bacteriën als gistcellen leggen daarbij het loodje en zo bleef de smaak van de drank veel langer constant.
Natuurlijk stopt de vergisting ook wanneer alle (druif)suikers zijn omgezet in alcohol, omdat er geen voedingsstoffen voor de gisten is. Maar ook wanneer het alcohol de 15-16% heeft bereikt. Omdat bij dit percentage de alcohol de gistcellen dood.
Wijn of azijn?
Dit is wat ze noemen de alcoholische vergisting. Wijnmakers kunnen hiermee spelen. In principe blijft de vergisting doorgaan totdat alle suikers zijn omgezet in alcohol. Door deze omzetting komt er ook warmte vrij. Zonder in te grijpen loopt de temperatuur op tot boven de 35C en verstikt de vergisting. Waarna andere gistcellen het proces overnemen en er azijn ontstaat. De temperatuur waarop de vergisting plaats vindt, is bepalend voor het vrijkomen van allerlei aroma’s en tannine die voor het karakter van de wijn van belang zijn. Vandaar dat het gistingsproces tegenwoordig een nauwkeurig temperatuurgecontroleerd proces is. Dit kan gereguleerd worden door het laten circuleren van koud of warm water in de dubbele wand van de tank, de druppelmethode.
Zeker bij rode wijn is dit van belang, omdat er anders onaangename kruidachtige aroma’s of bittere smaken vrijkomen. De vergistingstemperatuur is van belang omdat dit de aroma’s mede bepaalt. Bij lagere fermentatietemperaturen krijg je fruitige vergistingsaroma’s die het bijproduct zijn van de stofwisseling van de gistcellen. De meeste complexiteit en frisse aroma’s worden tussen de 15°C en 19°C bereikt. Deze frisse fruitige aroma’s verdwijnen na één tot twee jaar. Meer gerijpte aroma’s vervangen deze aroma’s en deze temperatuur is dus ongeschikt voor wijnen die moeten rijpen.
Voor rode wijn is de hogere vergisting temperatuur ook van belang voor de extractie van de kleur en tannine.
Voor een optimale chemische reactie dient rode wijn te vergisten tussen 28 en 30C, witte en rosé wijn tussen 18 en 20C. Terwijl zoete wijn tussen 20 en 22C dient te vergisten.
Macération Carbonique
Een veelvuldig toegepaste vergistingsmethode in de Beaujolais is de Macération Carbonique. Hierbij worden de druiven(trossen), zonder kneuzing, in een gesloten vat vol kooldioxide gestopt. Onder invloed van de druk begint binnen elke druif vervolgens te vergisten en ontstaat een alcoholgehalte van 2%. Na een bepaalde tijd wordt zuurstof toegevoegd en start het normale vergistingsproces. Hierdoor creëert de wijnmaker een zuivere fruitige wijn van een relatief laag alcohol percentage.
Chaptilisatie
Door alcohol toe te voegen, ofwel chaptilisatie, dood je de gistcellen en hou je een wijn over die zoeter is maar lager in alcohol. Goede voorbeelden zijn sherry en port-wijnen.
Afkoeling
Soms passen wijnmakers het afkoelen van de wijn toe. Indien alle vloeistof onder de 15C komt, stopt de vergisting. Dit is echter geen permanente oplossing, indien de temperatuur er weer boven komt gaat de vloeistof weer opnieuw vergisten.
Toevoegen van sulfer en filteren
Een andere methode die gebruikt wordt in het toevoegen van sulfer. Dit voorkomt het herstarten van de vergisting. En natuurlijk door de wijn goed te filteren halen wijnmakers alle onzuiverheden en bezinksel uit de wijn. Hierdoor worden de gistcellen verwijderd en stopt de vergisting dus.
Tanks voor optimale vergisting
Het type tank, RVS, hout, cement/beton of zelfs aardewerk is relevant voor de vergisting. Voor port-wijnen zijn cement bakken bijvoorbeeld gebruikelijk. Hierbij komen grote hoeveelheden CO2 en warmte vrij. RVS heeft een voorkeur voor gecontroleerde aroma ontwikkeling terwijl eikenvaten in dit stadium minder gebruikelijk is vanwege de oxidatie. De gemiddelde vergisting duurt 2 weken.
Wat is dan malolactische vergisting?
Alcoholische gisting is ongetwijfeld de meest essentiële stap bij het produceren van een kwaliteitswijn. Maar er is ook een ander type fermentatie : malolactische fermentatie.
Malolactische gisting, die net na de alcoholische gisting wordt geactiveerd, bestaat uit het omzetten van appelzuur in melkzuur , onder invloed van melkzuurbacteriën. Als het eerste gistingsproces het vervolgens mogelijk maakt om het alcoholgehalte van de wijn te verhogen en voor fruitige en bloemige aroma’s te zorgen, biedt deze tweede fase de wijn meer zoetheid en rondheid. De alcoholische drank is dan soepeler en de melkbacteriën zorgen voor tonen van biscuit, brioche of zelfs boter.
Malolactische gisting wordt niet op alle wijnen toegepast en veel producenten slaan deze stap over bij het maken van witte wijnen, om de zuivere eigenschappen van de wijn te behouden. Aan de andere kant is deze fermentatie voor rode wijnen bijzonder belangrijk, omdat ze de zuurgraad van de wijn vermindert .
Hoe zit het dan met natuurwijn?
Het grote verschil tussen “reguliere” wijn en natuurwijn is zit onder andere in de vergisting. Natuurwijnmakers enkel maken gebruik van gisten op de druif zelf of die in de wijngaard voorkomen. Deze starten spontaan de gisting van het druivensap. Het toevoegen van onnatuurlijke gisten, ook wel kweekgisten genoemd, is uit den boze voor natuurwijnproducenten, omdat zij heilig geloven in het idee dat gisting het beste verloopt wanneer je de natuur z’n gang laat gaan. Dat de gisting hierdoor traag op gang kan komen, is volgens natuurlijke wijnmakers juist goed, omdat verschillende natuurlijke gisten elk bij hun eigen temperatuur actief worden en unieke geur- en smaakstoffen produceren. Op deze manier kan iedere gistsoort optimaal bijdragen aan de complexiteit van een wijn. En kan de wijn het terroir van de wijngaard perfect uitdrukken.
Biologische en biodynamische wijnmakers proberen zoveel mogelijk met de eigen gistcellen van de druif te werken of met een soort gistcellen die eigen is aan de omgeving waar de druif groeit, voor een authentiekere smaak.
In de Loire komen we veel van deze interessante wijnen tegen.
Het was weer even geleden maar het was eindelijk zover. Deze maal besloten we een proeverij te organiseren rondom de Pinot Noir uit verschillende interessante regio’s.
Pinot Noir is een veelzijdige, over het algemeen koelklimaat druif die vaak een goede expressie van het terroir kan geven. Vanzelfsprekend is Pinot Noir koningin in Bourgogne, waar we de allerbeste wijnen kunnen vinden.
Martin Schwarz – Spätburgunder-Portugieser 2017
In het diepe Duitsland ligt het kleine gebied Saksen. Hier vinden we het weingut Martin Schwarz met 6ha wijngaarden op de steile hellingen langs de Saksische Wijnroute. Wijnbeheer is hier volledig handmatig mede vanwege de steile hellingen.
Deze wijn is al aardig op leeftijd en dat zie je terug in de kleur; robijnrood met bruine tinten van een gemiddelde kleurintensiteit. In de neus bespeur je rijp fruit met een vleugje vanille. Maar in de mond is dit omgeslagen naar natte bladeren en stal wat je ziet bij verouderde wijn. De alcohol is gemiddeld en de zuurgraad is laag. Het mondgevoel is gemiddeld.
Kortom de wijn is al ver over haar datum.
Szijjarto Elod Pinot Noir 2022
Zo mooi gemaakt door de wijnmaker met de gelijknamige naam. De wijngaarden van Szijjarto Elod liggen in Eytek, nabij Budapest. De druiven zijn in één dag geplukt en naar de kelder gebracht, waar na 20% van de pluk fermenteerde in open vaten met zacht onderdompelen. Na 21 dagen zachtjes rijpen werd de wijn vervolgens 10 maanden gerijpt in Bourgondische vaten. De wijn is ongefilterd maar loep zuiver met een mooie paarse kleur. De wijn geurt zacht naar rood fruit, aardbeien, frambozen en rode bessen.
Het is een ronde volle rode wijn met een goed afgeronde smaak van kersen, peper en kruidnagel en boter. Het zachte zuur is goed geïntegreerd met de alcohol en heeft een zeer prettige body. Ze is nu nog jong, op dronk maar met enorm potentieel. Een liefde voor later.
Fernand Engel Pinot Noir Cuvée Fernand 2018
Domaine Fernand Engel ligt in de Elzas, aan de voet van het kasteel Haut-Köningsbourg, op een heuvel bij het dorp Rorschwihr. Sinds 2001 verbouwt familie Engel hun 62ha wijngaarden organisch en biodynamisch als teken van respect voor de biodiversiteit. Het land is vruchtbaar, de wijnstokken sterk en de druiven gezond. Dit werk op lange termijn verzekert de duurzaamheid van dit natuurlijke en culturele erfgoed.
Dit resulteert in deze prachtige Pinot Noir die echter wel moet decanteren. Na het openen is de neus erg onsmakelijk door overheersende aardetonen. Maar nadat de wijn even open heeft gestaan, heb je opeens een heel andere wijn voor je! Het is de meest fluweel zachte en interessante Pinot Noir uit deze proeverij die gemakkelijk wegdrinkt. De zuren, alcohol en tannine zijn goed in balans. Geen van de irritante zuurgraad die Bourgogne wel eens kenmerkt, is in deze wijn terug te vinden. Bosbessen en frambozen zijn vergezeld door zoethout, lichte kruidnagel en aardse champignons.
Bernard Rion Beaune 2020
Het was in 1896 dat de geschiedenis van Domaine Armelle en Bernard Rion begon. Het werd opgericht in Vosne Romanée en sindsdien wordt de knowhow van generatie op generatie doorgegeven. Inmiddels heeft de 3e generatie wijnmakers het overgenomen en bewerken ze de 9,5ha wijnstokken in de Côte de Nuits en Côte de Beaune.
Sinds 2018 brengt het bedrijf Bernard Rion Sarl de wijnen van Domaine Armelle en Bernard RION op de markt en oogst het met de hand druiven in de mooiste terroirs van Bourgondië.
En mooi is deze wijn. Diep paars van kleur en subtiele geur intensiteit van kersen, frambozen en cederhout met ondertoon van natte bodem. Tannine is licht aanwezig, en de alcohol is in mooi balans met de zuurgraad. De wijn heeft een mooie body met smaak aroma’s van rood fruit, aardse tonen en houtrijping. De afdronk is aangenaam en lang. Kortom een geweldige geniet wijn.
Op zo’n 7.5 uur rijden vanaf Utrecht vinden we het kleinste wijngebied in Frankrijk, de Jura. Een die ook vaak overgeslagen wordt, mede omdat het letterlijk in de schaduw van de Bourgogne ligt. Het gebergte de Jura ligt ingeklemd tussen de Bourgogne en de Zwitserse grens en is vernoemd naar de periode in het mesozoïcum. De wijnbouwzone ligt op de eerste heuvels van de Jura.
Niet verwonderlijk vertonen de wijnen enige gelijkenis met de Bourgogne maar ook met Zwitserse wijnen. Maar er zijn ook onderscheidende wijnen. Denk aan de vin jaune, vin de paille of Macvin de Jura.
Klimaat en geologie
Ook het klimaat vertoont veel gelijkenis met de Bourgogne, echter de winters zijn veel kouder. De rijpheid van de druiven is daardoor vaak een zorg. Oogst stelt men uit om deze reden, vaak tot eind oktober opdat men de hoogst mogelijke suikergehalte behaalt. Om het risico op vorstschade te verminderen, worden de druiven getraind volgens het Guyot-systeem.
De meeste wijngaarden liggen op een hoogte tussen 250 en 400m tussen de vlaktes van de Bresse en het Juragebergte.
Guyot snoei
De Guyot snoeimethode geeft een relatief lage opbrengst maar de kwaliteit van de druiven is geweldig. Hoewel het resultaat van deze snoei dus goed is, is de methode relatief makkelijk.
Vanuit de stam wordt één of twee (dikke, stevige) tak(ken) geselecteerd die men als gesteltak(ken) gebruikt. Deze takken leidt men horizontaal geleid langs de trellis. Wanneer slechts één tak geleid wordt, noemt men dit enkel Guyot. Bij twee takken is dit dubbel Guyot.
De uitlopers op de gesteltakken worden het hele jaar door recht naar boven uitgeleid om deze verticaal te laten leiden. Zo vormen de vruchttakken.
Druivenrassen
Historisch gezien zijn er ruim 40 druivenrassen geweest. Pas tegen het eind van de 20e eeuw namen Chardonnay (lokaal ook Melon d’Arbois of Gamay Blanc) en Savagnin (lokaal naturé genaamd) een toevlucht. Vandaag de dag staat Chardonnay ongeveer 45% aangeplant. Savagnin treft u vooral aan in de vin jaune die een nootachtig aroma aan de volle wijn toevoegd.
Pinot Noir is vooral voor cépage wijnen, maar ook als blend met de lichtere Poulsard. Poulsard, met haar kenmerkende oranje tint, wordt ook veel gebruikt voor rosé wijnen. En is daarnaast één van de belangrijkste druiven voor de vin de paille.
De Trousseau druif tenslotte presteert het beste in de grindachtige wijngaarden van Arbois AOC.
Wijnregio’s
Grofweg is de Jura, het kleinste wijngebied in Frankrijk, in te delen in één regio en drie sub-appellaties. Maar kent ook drie product-appellaties. Het heeft slechts 2.000ha wijnbouwgebied.
Côtes du Jura AOC
Dit is de regionale AOC dat in 1937 werd opgericht en omvat het hele gebied. Maar wua hoeveelheid noteert het plaats twee achter Arbois AOC. Het is een langgerecht gebied dat 80km uitstrekt, maar de belangrijkste productie ligt tussen Arbois en l’Étoille in. Het produceert rode en roséwijnen van Poulsard-, Trousseau- en Pinot Noir-druiven, en witte wijnen van Chardonnay- en Savagnin-druiven.
De bodem van de Côtes du Jura bestaat uit kalksteen, grind en kleimet verschillende mengverhoudingen, afhankelijk van de gebieden (kalkrijker in het zuidelijke deel). Het typische klimaat van de regio is continentaal en semi-continentaal met weinig zonneschijn en koude winters. De zomers zijn koud en de voorjaarsvorst komt vaak voor, daarom planten wijnbouwers wijnstokken op de zuidelijke hellingen om te garanderen dat de vruchten het meeste zonlicht krijgen.
Arbois AOC
Rondom de stad Arbois in het noorden van de Jura vinden we de gelijknamige sub-appellatie. Het is de oudste appellatie van Frankrijk die in 1936 haar gecontroleerde appellatie status ontving. Dit is weliswaar met vijf andere appellaties toegekend, te weten Chateauneuf-du-Pape, Tavel, Cassis en Monbazillac. Voor rode en roséwijnen maakt men gebruik van Poulsard , Trousseau en Pinot Noir-druiven, en witte wijnen van Chardonnay- en Savagnin-druiven. Maar Arbois is uiteindelijk het meest bekend om haar rode wijnen, met ongeveer 70% van alle rode wijn uit de Jura. Deze is vooral gemaakt van Poulsard en Trousseau.
Vooral Trousseau is te vinden op de grindrijke bodem, die daardoor beter opwarmen en rijpen met een diepgekleurde intense wijn als resultaat.
Vooral de wijnen uit het dorp Pupillin staan bekend om haar kwaliteit dankzij de zuidelijke, kalksteenrijke hellingen en mogen daarom verkocht worden als Arbois-Pipillin.
Château-Chalon AOC
Het dorp Château-Chalon beslaat deze gelijknamige sub-appellatie. Binnen de appellatie regels zijn alleen witte wijnen van de Savagnin-druif gemaakt in de vin jaune-stijl toegestaan. De Château-Chalon-wijnen worden echter niet expliciet geëtiketteerd als vin jaune. Maar we vinden hier wel de beste vin jaune wijnen van de Jura. De witte wijnen zijn bijzonder elegant omdat ze op pure kalksteen staan. De wijn staat bekend om zijn lange levensduur en het vermogen om tientallen jaren te rijpen. Sommigen zeggen zelfs 100 jaar, maar dan moeten we wachten tot 2036.
Echter de grenzen van de appellatie zijn nogal verwarrend. Sommige wijngaarden die binnen de grenzen van Château-Chalon AOC vallen, zijn aangeduid als Côtes du Jura AOC. Dit houdt verband met de eis dat de bodem moet bestaan uit grijze mergelgrond.
L’Étoile AOC
Dit is een sub-appellatie die wijnen produceert van Chardonnay-, Savagnin- en Poulsard-druiven. Het is een zeer kleine wijngebied binnen de Jura in Frankrijk van ongeveer 75ha groot en de wijnen zie je zelden buiten de appellatie. De eigen appellatie is te danken aan het bijzondere meso-klimaat waar Chardonnay van profiteert. Hierdoor is een link met Chablis snel te leggen. Rode wijn is niet toegestaan binnen de appellatie regels.
Crémant de Jura AOC
Daarnaast kent men binnen de Côtes du Jura ook een mousserende wijn, genaamd Crémant de Jura AOC. Voorheen noemde men deze wijn vin mousseux. Hoewel de appellatie pas in 1995 is toegekend, bestaat de mousserende wijn reeds in de 18e eeuw. Witte wijnen moeten voor ten minste 70% Chardonnay, Pinot Noir en Trousseau bestaan, terwijl de resterende 30% aan de producent wordt overgelaten. Roséwijnen moeten minimaal 50% Pinot Noir, Trousseau of Poulsard zijn. Volgens de regelgeving dienen druiven hand geplukt te zijn, vervoert in kratten met gaten die de druiven laat oxideren en dat volledige trossen persing te ondergaan. De wijn dient men volgens de méthode traditionelle, zoals in Champagne, te maken om vervolgens 12 maanden te rijpen.
Onlangs hebben producenten hoogwaardige brut nature- en brut zero-wijnen gemaakt met biologische en biodynamische filosofie.
Late harvest voor Macvin de Jura AOC
Macvin de Jura AOC is een appellatie voor versterkte late oogst wijn. Voor het versterken gebruikt men het eau de vie Marc de Jura. Macvin wordt reeds sinds de 14e eeuw geproduceerd en kreeg haar appellatie in 1991 en kan rood of rosé zijn van Poulsard, Troussard en Pinot Noir of Chardonnay en Savagnin voor witte wijn. Door de toevoeging van “eau de vie” ofwel destillaat, stopt de vergisting en blijft er restsuiker achter. Macvin is een prima aperitief maar misstaat ook niet als dessertwijn.
Marc du Jura AOC
In 2013 ontving de Jura haar laatste appellatie, een product appellatie dat zich toelegt op de productie van de eau de vie Marc du Jura, wat gebruikt wordt voor de Macvin de Jura.
Lokaal vaak gerefereerd als “hartverwarmer” is dit een krachtige geparfumeerde wijn dat perfect past bij desserts.
Voor marc de vie perst men eerst de druiven. Om vervolgens van alles wat overblijft na filtering van het sap: stukjes schil, pitten en geriste trossen te gebruiken. Na gisting ondergaat de marc een dubbele destillatie in een alambiek, een destileerketel. Daarna rijpt de wijn minstens twee jaar in hout. Een langere rijping geeft meer rondheid en complexiteit.
Vin jaune in sherry-stijl
De meest onderscheidende wijn uit de Jura is de vin jaune. Deze wijn vertoont veel gelijkenissen met fino sherry, maar is niet versterkt. De enige toegestane druivensoort is Savagnin.
Na de gisting rijpt de wijn 6 jaar of langer in Bourgondische vaten. De vaten zijn tot aan de rand gevuld, maar door verdamping vermindert het vloeistofvolume in het vat waardoor een luchtlaag ontstaat. Door het plotse contact met zuurstof oxideert de wijn en groeit er een gist-laag die vergelijkbaar is met flor van de Jerez-regio. Dit heet sous voile in het frans.
De wijn wordt vervolgens gebotteld in een kenmerkende clavelin-wijnfles met een inhoud van 62 cL. Ook aan deze inhoud zit een reden. Gemiddeld verdampt 38% van 1 lt wijn en houd je dus 62cl over.
De vin jaune is een zeer droge, maar intens gearomatiseerde wijn met tonen van gedroogd fruit, walnoten, specerijen, toast, champignon en pekel. Decanteren is aanbevolen voordat je de wijn inschenkt.
Zoet vin de paille-stijl
Vin de Paille, ookwel “Stro-wijn” genaamd, gebruikt men druiven die 6 weken op stromatten drogen. Dit heeft overeenkomsten met de appassimento-methode in noord-Italië. Direct na de kersttijd perst men de bessen voorzichtig, het sap fermenteert en de wijn rijpt enkele jaren. Uitsluitend Chardonnay, Savagnin en Poulsard gebruikt men voor Vin de Paille. Deze wijnen hebben een diepe kleur en een luxueus, rijk aroma met dominante tonen van rozijnen en walnoten.
Daar waar normaal de knoppen begin april verschijnen aan de druivenranken, zien de producenten dit jaar het uitlopen reeds midden maart plaats vinden. Dit is extreem vroeg en is volledig te danken aan de zachte winter. De vuistregel is dat Koning Winter na de IJsheiligen (half mei) echt vertrokken is en dat voor die tijd vorst mogelijk is. Maar met temperaturen ver boven de 20C midden april, hield niemand hier nog rekening mee. Maar toen kwam geheel verrassend een vorst periode aan midden april met als gevolg schade aan de ontluikende druivenranken.
Normaal beschermen druivenranken zichzelf tegen vorst door in een “slaap” te gaan. En resistentie van -10 tot -20 is geen uitzondering. Echter dit geldt wanneer de plant nog niet aan het uitlopen is. Nu werden producenten geconfronteerd met milde vorst terwijl de ranken waren uitgelopen. Normaal zijn de planten nog wel bestand tegen ongeveer -1.1C vorst, maar meer ook niet dan ontstaat schade. En in de nacht van 22 op 23 april was er toch een paar graadjes meer vorst in diverse gebieden en in combinatie met hoge luchtvochtigheid kan schade toenemen.
Beschermingsmethoden
Een effectieve en veel toegepaste methode is het besproeien van de wijnstokken. Hierdoor bevriest het water rondom de scheut en knop waardoor deze behouden blijven.
Een andere methode is om vuurkorven in de wijngaard te plaatsen. Door de warmte ontstaat er luchtcirculatie waardoor temperatuur ongeveer 2 graden kan stijgen en vorst minder vat krijgt op de scheuten. Zo ook natuurlijk het gebruik van windturbines om op deze wijze de luchtcirculatie op gang te brengen.
Zwaar huisgehouden in Centraal Europa
In centraal Europa zakten de temperaturen tussen 22 en 24 april fors onder het vriespunt. In de Ruwer, een subappellatie van Mosel, heeft de vorst maar liefst 10 uur aaneengesloten aangehouden. Dat is enorm lang voor de tijd van het jaar.
Delen van Nahe en Saksen rapporteren een 100% verlies, terwijl bijvoorbeeld Rheinhessen nauwelijks schade ondervonden.
Zo is in de Champagne de schade nog niet vast te stellen, maar het CIVC schat de schade op zo’n 25%. Zo is in de Côte de Bar maar liefst 8.000ha beschadigd met verbrande bladeren door de vorst. Maar dit verschilt van perceel tot perceel en is afhankelijk van de toegepaste beschermingsmiddelen.
Op zondagavond kwam er hagel gevolgd door vorst van -0.8C. Door de heldere dag op maandag, ontdooide de knoppen te snel, wat de schade vergrootte. Waarna nog een vorst nacht volgde, maar door het drogere weer bracht deze verrassend genoeg minder schade.
De Marne lijkt minder schade te hebben ondervonden. Terwijl in Montagne de Reims temperaturen tot -4C daalde!
Ook Bordeaux heeft veel te lijden gehad. De rechteroever met Pomerol en Saint-Emilion is zeer hard getroffen. Alleen de plateaus en de hoogste punten van de wijngaarden bleven gespaard. Wijngaarden in de vlakten en aan de voet van wijngaarden boekten de grootste verliezen.
Ook op de linkeroever is er schade, maar hier lijkt het vooralsnog minder te zijn. Zo is in Saint-Julien de schade echter slechts 10 tot 15 procent. Experts zeggen dat de dramatische koudegolf de ergste is sinds 1991.
Ook de Bourgogne, met name de Côte d’Or, en Chablis zijn getroffen, maar het is onduidelijk wat de schade is op het moment.
Ravage in Limburg
Helaas is het verhaal in Nederland en België minder rooskleurig. De vorst heeft in Limburg zwaar huisgehouden en zeker 80% van de scheuten is vernietigd. In de rest van Nederland lijkt het mee te vallen.
Nu was ik onlangs in zuid Limburg en heb daar een aantal producenten gesproken. Ze komen allemaal met hetzelfde verhaal. Ze verwachten grote verliezen en schrijven 2024 nu al af.
Is dit een drama?
De vraag is of dit allemaal echt een drama is. Vaak schieten druivenranken een 2e keer uit. Dus er is nog hoop dat, indien de stam zelf niet beschadigd is, 2024 alsnog een mooi jaar mag worden. Dus we kunnen nu nog geen conclusies trekken, maar het is afwachten.
Mousserend is hot en zeer populair. Het is niet verbazingwekkend dat de keuze in mousserende wijnen blijft groeien. Natuurlijk, iedereen kent Champagne, Cava en Prosecco. Maar ook in Duitsland en Oostenrijk groeit het aandeel van bruisend.
Productie cijfers
Maar laten we eerst eens naar productie cijfers kijken van deze nectar. De productie in 2020 is met maar liefst 57% gestegen ten opzichte van 2002. Met 2.5 miljard flessen, is dit 7.7% van de totale globale wijnproductie. Hierbij was Italië de grootste, gevolgd door Frankrijk, Duitsland, Spanje en de Verenigde Staten. Inmiddels is wel bekend de Verenigde Staten het leidende stokje van Italië heeft overgenomen. Terwijl het Verenigd Koninkrijk de top 5 is binnen gedrongen en Spanje verdrongen (bron: Statista).
De gevestigde gebieden, zoals Champagne, Rioja en Veneto en kampen meer met de opwarming van de aarde, waardoor de temperaturen stijgen in de mousserende appellaties. De druiven voor mousserende wijnen hebben een hoge zuurgraad nodig, wat juist door warmte teniet wordt gedaan.
Sekt of mousserend
Maar om de focus weer terug te leggen naar Oostenrijk. Onlangs hebben we de gewijzigde wijnwetgeving in Oostenrijk onder de loep genomen, maar daar hadden we de mousserende wijn links laten liggen. Hier, en in Duitsland, gebruikt men de term Sekt voor mousserende wijnen. Dit is dus hetzelfde.
Saillant detail is dat Oostenrijk het één na grootste land is qua mousserende wijn consumptie, met maar liefst 4 flessen per inwoner. Samen met Duitsland (gemiddeld 5 flessen per inwoner) nemen de landen de eerste plaats in als grootste mousserende wijn markt.
Echter Sekt heeft geen al te beste naam, het wordt gezien als een goedkope wijn van lage kwaliteit. Maar daar probeert men verandering in te brengen.
Sekt appellatie
In 2022 is de Protected Designation of Origin (PDO ofwel Beschermde OorsprongsBenaming in het Nederlands) geïntroduceerd. Met als basis de Sekt Austria, waarna Sekt Austria Reserve en aan de top staat Sekt Austria Grosse Reserve. Hierdoor probeert Oostenrijk een duidelijke positie en profiel voor hun bruisend kwaliteitswijnen.
Echter verwar Sekt niet met Perlwein. Perlwein is een wijn waar koolzuur (van 1-2.5 bar) is toegevoegd. Deze wijn kan heel goedkoop zijn of technisch erg goed. Perlwein is echter geen beschermde term.
Sekt Austria PDO
De Sekt Austria PDO kent strengere regels dan de basis wijnen die geen appellatie kennen, vaak geïdentificeerd als “Austrian Sparkling Wine”. De vereisten zijn dat de druiven binnen één deelstaat zijn geoogst, uitsluitend van rassen die zijn toegestaan binnen de Qualitätswein normering, minstens 9 maanden hebben gerijpt op de droesem bij fles fermentatie (méthode traditionelle) of 6 maanden bij tankfermentatie (tank methode). Hierbij zijn wit, rosé en rode Sekt toegestaan, en moet de deelstaat op het etiket vermeld zijn.
Deze wijn ligt dichterbij Prosecco dan bij Champagne, gelet op de kortere rijping. Daarom is het ook een perfecte wijn als aperitief of bij licht gerookte gerechten zoals forel en zalm.
Sekt Austria Reserve PDO
Wanneer de goedgekeurde druiven uit één deelstaat afkomstig zijn, met de hand geplukt en als tros geperst met maximale sapopbrengst van 60%. En vervolgens uitsluitend op fles fermenteert (méthode traditionelle), 18 maanden op haar droesem heeft gerijpt en maximaal 12 gram/lt restsuiker heeft, mag het Sekt Austria Reserve PDO op het etiket dragen. Tevens mag de gemeente vermeld worden.
De Reserve is vergelijkbaar met een non-vintage champagne en is een perfecte partner bij rijkere antipasti, licht vlees, gevogelte, goed gekruide groentegerechten, rijst- en pastagerechten. De lichte restzoetheid maakt deze wijn ook zeer geschikt om te combineren met een kaasplankje.
Sekt Austria Grosse Reserve PDO
Om de hoogste kwaliticatie te behalen, dient de wijn aan dezelfde eisen te voldoen als hierboven, maar dan met slechts 50% sapopbrengst, hand geplukt op een maximale loshoogte van de container van 35cm en 36 maanden flesrijping. De deelstaat en gemeente (of deel van gemeente) zijn verplicht te vermelden op het etiket. Tevens mag de Grosslage (collectieve wijngaard) of Ried (single vineyard) vermeld zijn. Een andere bijkomstigheid is dat rosé (het blenden van rode en witte wijn) niet is toegestaan.
Deze wijn uit bruisend Oostenrijk is vergelijkbaar met de premier cru/grand cru classificatie in de Champagne. Dankzij de elegante structuur is Sekt Austria Grosse Reserve (PDO) heerlijk om zo van te genieten. Daar is geen speciale gelegenheid voor nodig. Maar is ook een goede begeleider smaakvolle groentegerechten, licht vlees en gevogelte, patés en zeevruchten.
Als laatste staat van de MidWest komen we bij Texas aan, die een speciale plaats inneemt. Internationaal zal het mogelijk verbazen, maar Texas staat op de 5e plaats als het gaat om Amerikaanse wijnproductie. Ondanks het hete droge klimaat zijn er mesoklimaten door de aanwezigheid van woestijnen, bergen, meren en vlaktes. Maar een andere veel belangrijkere gebeurtenis waarbij Texas zich op de internationale kaart zette is de proef die Thomas Volney Munson eind 19e eeuw toepaste. Voor zijn eigen studie entte hij Europese Vitis Vinifera wijnstokken op inheemse Amerikaanse onderstammen. Dit was de eerste en enige oplossing voor de phylloxera-crisis die in Europa heerste en alle wijnstokken vernietigde. Zonder dit initiatief uit Texas hadden we simpelweg geen wijn meer gehad om van te genieten! Ondanks de belangrijkheid van de Amerikaanse onderstokken, is de wijnbouw zelf volledig gericht op de Vitis Vinifera druivenstokken.
Er zijn maar liefst acht verschillende subappellaties te vinden. Waarbij de mooiste wijngaarden in het noorden en centrale deel van Texas liggen. De belangrijkste druivensoorten zijn Cabernet Sauvignon, Chardonnay en Chenin Blanc. Maar ook vinden we hier Viognier, Syrah, Tempranillo en Sangiovese.
Heet en droog Texas High Plains
In het noordwesten van Texas vinden we de Texas High Plains. Deze ligt aan de rand van de Llano Estacado woestijn en is de tweede grootste appellatie in Texas. De meeste wijngaarden liggen op een vlakte op een hoogte van 900 tot 1.200m.
Vanwege de extreme droogte is irrigatie vanuit de Ogallala Acquifer een noodzaak. Dit is een watervoerende laag met een ondiepe grondwaterspiegel omgeven door zand, slib, klei en grind onder de Great Plains in de Verenigde Staten. En is één van ‘s werelds grootste watervoerende lagen. Helaas is de watervoerende laag uitgeput tot alarmerende niveaus, waardoor veel wijnbouwers op zoek zijn naar duurzamere praktijken.
Hoewel de productie laag ligt, staan de wijnen van Texas High Plains bekend als de meest betrouwbare wijnen uit Texas. En zijn ze populair op nationale maar ook inmiddels op de internationale markt. Echter ze zijn nog steeds zeer beperkt verkrijgbaar.
Cabernet Sauvignon en Zinfandel zijn de belangrijkste druivensoorten in deze appellatie, naast Tempranillo en Grenache die het oko goed doen in warme, droge klimaten. Er worden ook witte druiven verbouwd, maar in veel mindere mate, meestal van Viognier en Chenin Blanc.
Texoma AVA is vernoemd naar het nabijgelegen Lake Texoma dat samen met de Red River de grens met Oklahoma vormt.
De bodem bestaat voornamelijk ziltige leem en klei, zoals verwacht in een alluviale vlakte langs een groot stroomgebied. De hoogte varieert van ongeveer 130m aan de rand van het meer zuidwaarts tot ongeveer 400m aan de rand van de rivierkloof. Dit hoogtebereik zorgt voor enige variatie in bodemtype en temperatuur in de AVA. Het klimaat is geclassificeerd als vochtig, subtropisch met redelijk gematigde winters, warme tot hete zomers en over het algemeen gelijkmatige regenval door de seizoenen heen.
Doordat voorjaarsvorst niet ongewoon is, staan er vooral laatrijpende druiven zoals Cabernet Sauvignon en Mourvèdre aangeplant. Maar het staat ook bekend om de vele inheemse soorten, waardoor het gebied de bijnaam “druivenparadijs” heeft gekregen.
Texas Hill Country
Ten noorden van San Antonio ligt Texas Hill Country AVA, de grootste appellatie van Texas en 3 na grootste van de Verenigde Staten. De wijncultuur heeft grote culturele invloeden van Duitse kolonisten, maar vanwege het klimaat staan er vooral Franse, Italiaanse en Spaanse rassen aangeplant.
Texas Hill Country is een zeer toepasselijke naam gelet op de vele heuvels en diepe kloven die het gebied doorsnijden.De bodem bestaat voornamelijk uit kalksteen, zandige leem en graniet. Er zijn weinig wijndomeinen maar meer boetiek wineries. Dit is veroorzaakt doordat er veel kleine wijngaarden zijn die verspreid liggen binnen de appellatie.
Dankzij het hete klimaat staat er vooral Cabernet Sauvignon en Zinfandel aangeplant om volle droge rode wijnen te maken, vaak met een hoger alcohol percentage. Maar ook versterkte wijnen in port-stijl.
Binnen deze grote appellatie liggen twee subappellaties; Bell Mountain en Fredericksburg in the Texas Hill Country.
Klein Bell Mountain
Bell Mountain is een kleine appellatie met vooral Cabernet Sauvignon, Merlot, Malbec en Syrah. Het is de eerste appellatie van Texas met de benoeming in 1986. Er is hier slechts een handvol wijnmakerijen.
Fredericksburg
Met 28.500ha is Fredericksburg een grote subappellatie. Het ligt op het Edwards plateau, een kalksteenrijke savanne. De bodem bestaat voornamelijk uit leem op basis van klei, met hier en daar kalksteen en graniet. De goed doorlatende eigenschappen van de betere bodems zijn het meest gunstig tijdens de late zomermaanden, wanneer de hoogste regenval in de regio wordt geregistreerd.
Fredericksburg staat vooral bekend om haar Chardonnay en Chenin Blanc, maar ook Pinot Noir en Merlot. Echter het is de zuidelijke Rhône GSM blend die de aandacht trekt.
Grensoverschrijdend Mesilla Valley
In Texas ligt maar een klein plukje van Mesilla Valley AVA, dat strekt vanaf de grens met New Mexico tot Ciudad Juarez.
De wijnbouw begon al in 1650 in het nabijgelegen El Paso om de katholieke missies te voorzien van sacramentele wijnen. Druiven werden echter pas in het begin van de 20e eeuw in de Mesilla-vallei geplant in de buurt van de stad Doña Ana, New Mexico. Het klimaat in de Mesilla-vallei is droog en heet en druiven die daar worden geplant, zijn over het algemeen droogtebestendig en kunnen hete zomertemperaturen overleven. Cabernet Sauvignon, Zinfandel en Syrah zijn de meest voorkomende druivensoorten die hier worden aangeplant. Sommige telers beginnen te experimenteren met meer exotische druivensoorten zoals Gewurztraminer en Tempranillo op grotere hoogten.
De AVA van de Mesilla-vallei reikt tot 1.310m dankzij de Organ Mountains in het westen en de Rio Grande-rivier in het oosten. De Rio Grande zorgt voor de nodige verkoeling, zodat druiven hun natuurlijke zuurgraad beter kunnen behouden tijdens het rijpingsproces.
De Mesilla-vallei is erg droog en het grootste deel van de regen valt in het oostelijke deel van de vallei op de hellingen van de Franklin Mountains. Het landschap in de Mesilla-vallei is uitgesleten door overstromingen in de Rio Grande, en de bodems in het gebied zijn typerend voor hun alluviale oorsprong: zand, leem en klei, samen met sedimentaire afzettingen van de nabijgelegen bergketens. Over het algemeen hebben de bodems een matige diepte en draineren ze redelijk goed.
Onbekend Texas Davis Mountains
In 1999 werd Davis Mountains als laatste AVA in de 20e eeuw erkend. Het is een bergeiland waar het klimaat koeler, iets natter en biologisch diverser is dan de omliggende Chihuahuan-woestijn. Wijnstokken profiteren van koelere temperaturen op hoogten die variëren tussen 1.370m en 2.530m. Vanwege de beperkte regenval is irrigatie noodzakelijk, met als gevolg druiven van geweldige kwaliteit.
De poreuze bodems bieden een uitstekende drainage en zijn samengesteld uit graniet-, vulkanische en kalksteenmaterialen.
Een mooi wijnbedrijf is Blue Mountain Vineyard dat in 2020 de eerste percelen Cabernet Sauvignon aanplantte in 2020.
Verborgen Escondido Valley
Escondido betekent “verborgen” en is uniek vanwege de ligging op 820m hoogte nabij kalksteenrijke plateaus. Het is een ondiep riviervallei met een alluviale bodem dat bedekt is met calciumrijke bovengrond en grind. De woestijnachtige regio koelt af door de hoogte en de grote dagelijkse temperatuurverschillen. Hoewel er geen wijnmakerij binnen de grenzen ligt, is er wel een grote faculteit van de University of Texas die een samenwerking is aangegaan met een Franse partner uit Bordeaux, de Ste Genevieve Winery.
Conclusie
De wijnen van Texas mogen internationaal niet zo bekend staan. Maar zonder de tussenkomst uit Texas hadden we mogelijk geen wijn meer gekend en waren de druivenstokken volledig uitgestorven geweest. En toch in dit hete klimaat beginnen er een aantal interessante wijnen op te staan zoals in Texas Hill Country. Maar de wijnen zijn nog niet wijd verkrijgbaar, dus ben je in de buurt, is het zeker de moeite waard om de wijnen uit te proberen.
Het midden van de Verenigde Staten (de Midwest) varieert van een gematigd continentaal klimaat in North Dakota met subtropische zomers en koude strenge winters tot een warm steppe klimaat in het zuidwesten van Texas. In deze aaneenschakeling van klimaten vinden we toch ook wijnbouw plaats.
Continentaal North en South Dakota
In het midden van Amerika, aan de grens met Canada ligt North Dakota. Deze staat heeft feitelijk geen AVA, naast de officiële staat-appellatie.
North Dakota ligt op dezelfde breedtegraad als beroemde Europese wijnregio’s als de noordelijke Rhone, Bordeaux, Chablis en Champagne. Desdanks kent het slechts een kleine wijnindustrie. Deze is gebaseerd op fruitwijnen en hybride variëteiten die goed tegen de extreem koude temperaturen kunnen, zoals Frontenac en Saint Croix.
De staat heeft een continentaal klimaat en is daardoor ongeschikt voor grootschalige wijnbouw. Desondanks is er kleinschalig wat wijnbouw activiteiten en is in 2006 de North Dakota Grape Growers Association opgericht om wijnbouw te promoten. Pas in 2002 is de eerste commerciële wijngaard opgericht, Pointe of View Winery.
In South Dakota, dat tussen 42 en 45 graden noorderbreedte ligt, zien we een zelfde beeld. Deze staat ligt feitelijk op dezelfde hoogte Bordeaux en Toscane. Maar de wijngeschiedenis gaat hier wel terug naar midden van de 18e eeuw. Kolonisten vestigden zich in de Black Hills-regio (daar waar we ook het beroemde Mount Rushmore monument te vinden is). Hier vestigden ze wijngaarden rondom de stad Sioux Falls. Desondanks is wijnbouw van geen betekenis en zijn er ook geen appellaties, naast de staat-appellatie.
Nebraska
Ten zuiden van South Dakota ligt Nebraska. De wijnbouwgeschiedenis van Nebraska is vergelijkbaar met die van een groot deel van Midwest. Vroege Europese kolonisten brachten wijntradities mee uit hun thuisland en vestigden een kleine maar bloeiende wijn in het midden van de late jaren 1800. Met de komst van de drooglegging in 1920 werden wijngaarden weggerukt ten gunste van lucratievere gewassen.
Hybride druivenrassen die speciaal zijn gekweekt om extreme kou te weerstaan, slaan het beste aan. De witte variëteit Edelweiss wordt het meest geteeld in de staat, en de Brianna-druif, ontwikkeld in Minnesota, is ook belangrijk. De witte wijnen kunnen nogal variëren qua restsuikergehalte.
Sunflower state Kansas
In het centrum van de Verenigde Staten ligt de staat Kansas en staat meer bekend om haar graangewassen en zonnebloemen producten dan om haar wijnindustrie. Toch in het oosten van de staat rondom de stad Kansas City, aan de Kansas-rivier, vinden we plukjes wijnbouw.
Duitse telers introduceerden de wijnbouw in deze staat in de 19e eeuw. Voordat in 1881 Kansas als eerste staat de productie en verkoop van alcohol verbood, had Kansas één van de grootste wijngaarden van het land met 2.000ha.
Ook hier is het niet verwonderlijk dat het klimaat continentaal is met lange hete vochtige zomers en koude winters. Andere risico’s zijn ook tornado’s, hagelbuien en schade door het gebruik van pesticiden in andere landhouwvormen.
Oklahoma
Gelegen tussen Kansas in het noorden en Texas in het zuiden ligt Oklahoma. Hoewel Oklahoma niet de meest logische locatie voor kwalitatieve wijnbouw is, gelet op haar liggen tussen de 32 en 37 graden noorderbreedte, vindt wijnbouw plaats sinds de eerste kolonisten. Dit is vooral in het oosten van de staat. Hier vinden we de eerste Vitis Vinifera wijndruiven in MidWest ondanks het onvoorspelbare klimaat dat vooral continentaal is. Ongeveer 80% van de aanplant is Vitis Vinifera, zoals Cabernet Sauvignon en Chardonnay, 15% is hybride zoals Chamborcin en de resterende 5% zijn Amerikaanse natives.
Naast de staat appellatie, kent Oklahoma slechts één subappellatie: Ozark Mountain AVA. Dit is een grensoverschrijdende appellatie en ligt in noordoost Oklahoma, zuid Missouri en noordwest Arkansas. Het is de 6e grootste appellatie van Amerika met 1.5 miljoen hectare. Maar is eigenlijk maar klein in Oklahoma.
Kortom
De Amerikaanse MidWest heeft mede dankzij een extreem continentaal klimaat geen echte wijnregio’s. Maar desondanks heeft de MidWest een belangrijke rol in de wijnbouw gespeeld, maar daar volgende week meer over.
Een belangrijke verschuiving vindt plaats in de wijn industrie dat de etiketten met transparante informatie moet gaan voorzien. Jarenlang was de wijn industrie de grote uitzondering in de voedsel industrie, doordat ze was vrijgesteld van het vermelden van voedingswaarde en ingrediënten. Lang was de informatie beperkt tot het alcohol percentage en vermelding van stoffen die een allergische reactie kunnen veroorzaken.
Maar nieuwe regels gaan gelden voor wijn en wijn afgeleide producten vanaf de 2024 oogst. Wijn geproduceerd voor 8 december 2023 geldt deze verplichting om de wijn van transparante informatie te voorzien niet.
Als het om een kwaliteitswijn gaat: de aanduiding BOB of BGA, met het gebied van herkomst
Naast de verplichte etiketteringsvoorschriften, mag op het wijn etiket ook aanvullende feitelijke informatie aanwezig zijn. Je kunt hierbij denken aan het zwangerschapslogo, kwaliteits- of smaakaanduidingen, het oogstjaar en/of het druivenras(sen) of de naam en/of eigenaar van het wijnhuis.
Wat is de nieuwe wetgeving
De producenten hebben de keuze om de lijst van ingrediënten en de voedingswaarde vermelding op het etiket van de wijn te vermelden. Dit mag ook via een QR-code. Allergene stoffen moeten op het etiket blijven en mogen niet alleen via een elektronische wijze beschikbaar worden gesteld.
Na het scannen van de QR-code wordt de klant doorgestuurd naar een gespecialiseerde website met de benodigde informatie. De wet is zeer streng voor deze speciale webpagina’s: ze mogen geen marketing- of verkoopmateriaal presenteren en het online gedrag van de consumenten dient beschermt te zijn tegen het volgen door middel van cookies en analyses.
Informatie over de energetische waarde moet vermeld zijn met het ‘E’-symbool en per portie van 100 ml. Alle mogelijke allergenen moeten ook duidelijk zichtbaar op het wijnetiket worden vermeld en onder het woord “Bevat” worden vermeld.
Wat betekent de productie datum
De nieuwe etiketteringsvoorschriften zijn niet van toepassing op flessen wijn die vóór 8 december 2023 zijn gebotteld en geëtiketteerd. Dit betekent dat wijnflessen die vóór deze datum zijn geproduceerd en geëtiketteerd, niet onderworpen zijn aan de nieuwe etiketteringsregels van Verordening (EU) 2021/2117.
Wat staat er uiteindelijk op dit transparante etiket van wijn
Deze Europese regelgeving geldt ook voor exporteurs naar de EU. Dus ook wijnproducenten van buiten de EU moeten aan deze regels voldoen om hun wijn in de EU te verkopen.
Voor biologische en biodynamische wijnen zijn er vanzelfsprekend nog aanvullende voorwaarden. Biologische wijnen moeten voldoen aan Verordening (EU) 848/2018 die de eisen voor biologische productie en de EU Ecolabel omvat. Biodynamische wijnen moeten voldoen aan de Demeter- of Biodyvin-normen, twee van de belangrijkste biodynamische certificeringen die in de EU worden erkend.
Uiteindelijk komt de volgende informatie op een etiket te staan
Aanduiding van de categorie wijnbouwproducten
Dit betekent dat wijncategorieën zoals stille, rode, witte, rosé wijn, mousserende wijn, gearomatiseerde wijnproducten, likeurwijn. Deze zijn weer onderverdeeld in sub-categorieën. De categorie mag achterwege worden gelaten indien de wijn een referentie aan BOB of BGA heeft.
Aanduiding “beschermde oorsprongsbenaming” (BOB ofwel in Frankrijk AOC) of “beschermde geografische aanduiding” (BGA ofwel in Frankrijk IGP) en de naam ervan, voor wijnen die als geografische aanduiding zijn geregistreerd
Effectief alcohol-volumegehalte
Aanduiding van herkomst, zoals “wijn uit België”, “geproduceerd in Nederland”
Naam van de bottelaar of de naam van de producent of verkoper
Netto inhoud
Suikergehalte in het geval van categorieën mousserende wijn
VoedingswaardevermeldingL
Lijst met ingrediënten
Stoffen die allergieën of intoleranties veroorzaken
Minimale houdbaarheidsdatum voor wijnbouwproducten die een dealcoholisatie-behandeling hebben ondergaan.
Conclusie
De nieuwe EU-regels voor de etikettering van wijn zorgen voor meer transparante informatie voor de consument en vereisen een hoger niveau van informatie over alle flessen wijn die in de EU worden verkocht. Hoewel het een belangrijke verandering betekent voor de producenten, biedt het ook de mogelijkheid om de kwaliteit en specifieke kenmerken van hun wijnen te benadrukken. Maar gaan consumenten hiermee aan de slag? Dat wil ik persoonlijk betwijfelen. Er zijn zoveel keurmerken, regels en dergelijke, de doorsnee consument gaat naar verwachting niet alle details bekijken. Gaat u bij elk product wat u koopt kijken wat de voedingswaarde is?
Deze site maakt gebruik van cookies, zodat wij je de best mogelijke gebruikerservaring kunnen bieden. Cookie-informatie wordt opgeslagen in je browser en voert functies uit zoals het herkennen wanneer je terugkeert naar onze site en helpt ons team om te begrijpen welke delen van de site je het meest interessant en nuttig vindt.
Strikt noodzakelijke cookies
Strikt noodzakelijke cookie moet te allen tijde worden ingeschakeld, zodat we je voorkeuren voor cookie instellingen kunnen opslaan.
Als je deze cookie uitschakelt, kunnen we je voorkeuren niet opslaan . Dit betekent dat elke keer dat je deze site bezoekt het nodig is om cookies weer in te schakelen of uit te schakelen.
