Top Duitsland is dat zoet of droog

Wanneer je top wijn uit Duitsland zegt, denkt iedereen direct aan Riesling die zoet is maar ook droog is Riesling steeds beter. Met de trend dat we ons meer bewust worden van het gebruik van suiker, heerst al snel de opvatting dat zoete wijn niet zo goed is. Vergis je niet, ook in droge wijn zit voldoende suiker! Maar toch spelen wijnmakers in op deze trend. Ook kent Duitsland naast Riesling andere top druivensoorten waarvan de wijn zowel droog als zoet kan zijn. De Burgunder ofwel Pinot familie is ook van topkwaliteit. Wat deze wijnen gemeen hebben is de aromatische rijkdom in combinatie met mooie zuren. Vaak zijn Weissburgunder (Pinot Blanc) en Grauburgunder (Pinot Gris) ondergeschoven kindjes. Echter in Duitsland komen ze zeer goed tot uitdrukking. Ook Chardonnay komt steeds vaker voor, net als Spätburgunder (Pinot Noir). Eenmaal, veel van de Duitse wijngebieden liggen zeer dicht bij Bourgogne. Overigens vandaar ook de naam “burgunder”. Dus zijn dezelfde druivensoorten niet geheel vreemd.

Slank en aromatisch in 2021

Het jaar 2021 verschilt van voorgaande jaren. De koelere zomer vertraagde de groei en de overvloedige regen bezorgde wijnmakers kopzorgen in verband met de bestrijding van de valse meeldauw. Het stabiele mooie september weer kwam als geroepen; het bevorderde de rijpheid en gaf een goed mostgewicht (het suikergehalte in de druiven). Dit in tegenstelling tot de voorgaande zeer hete jaren die resulteerden in vroege oogst en hoog mostgewicht. Hierdoor zien we ook het verschil in alcohol. Waar deze in voorbijgaande jaren hoog was, is deze nu een stuk lager. Maar zeker niet ten kosten van de aroma’s! We laten de verschillende regio’s de revue passeren.

Ahr

Ahr Top Duitsland

We hebben het onlangs al over de verwoestende overstroming in de Ahr gehad. Vanzelfsprekend stond het water aan de lippen bij veel wijnboeren. Dus de wijngaarden op de steile hellingen en terrassen moest “veilig worden gesteld”. Gelukkig had het mooie september weer een positieve invloed op de wijngaarden die er nog goed bij stonden. De wijn kenmerkt zich door haar mooi ontwikkelde rode fruit aroma’s en zeer prettige zuurgraad.

Het is een veelzijdige wijn die zowel heel goed gaat bij vegetarische gerechten als wit vlees

Baden

Het zuidelijk gelegen Baden wordt vaak gezien als het warmste wijnbouwgebied van Duitsland. Echter in 2021 was daar in het voorjaar weinig van te merken was. De late vorst en ijzige wind veroorzaakte in sommige wijngaarden schade aan meer dan 80% van de knoppen en uitlopers. Om vervolgens te kampen met overvloedige regenval wat de nodige schimmeldruk opleverde. Gelukkig kwam er vervolgens een mooi zachte nazomer met koele nachten. Deze temperatuurverschillen tussen dag en nacht (diurnal range) bevorderden de aroma’s en zuurgraad. De opbrengst was uiteindelijk wel 11% minder dan vorig jaar (en 20% minder dan het gemiddelde van de afgelopen 10 jaar).

Top Duitsland Baden

De opbrengst was daarentegen uitmuntend, vooral wanneer selectieve oogst werd toegepast. De witte wijn is frisser, fruitiger en lichter qua alcohol. Als gevolg van strenge selectie is de rode wijn beperkter verkrijgbaar. De droge Riesling is bloemig met geel fruit. De aroma’s zijn rijp en weelderig met mooie zuren. Terwijl de Weissburgunder vol van geel fruit is maar sappig en zacht aanvoelt met mild zuur.

De Chardonnay heeft het ook zeer goed gedaan. Deze heeft mooie diepgang en lengte met vaak het kenmerkende botertje van de MLF. Ook de Spätburgunder is van hoge kwaliteit; sappig vol van rood fruit, elegant met verfijnde zuren met een heerlijke structuur en lengte. Overigens ook vaak in combinatie met houtrijping.

Drink de Riesling, Chardonnay of ook de Pinot Noir bij gevogelte.

Franken

Na nat en koel mei hebben de druivenstokken in Franken een inhaalslag gemaakt in de herfst. De witte druivenrassen hebben goed kunnen rijpen. De opbrengst was maar liefst 79% hoger dan in 2020 die was beïnvloed door vorst. Door de koele herfst, zijn de aroma’s mooi uitgesproken en de zuurgraad intenser. De Weissburgunder is bloemig, kruidig en geel fruit. De wijn is zacht en sappig. Terwijl de Silvaner kruidig is met aroma’s van wit fruit. De wijn heeft een mooie structuur met een verfijnde balans.

Geniet van deze wijnen bij asperges, gevogelte of kalfsvlees.

Mosel

De zuidelijke topwijngaarden van de Mosel kunnen wederom hun successen vieren. Waar voorgaande jaren te warm en droog waren, was 2021 eindelijk weer natter en koeler. Daar kan de Riesling uitermate goed profiteren. Tevens door het natte weer en de daaropvolgende schimmeldruk is er ook weer geplukt voor de Beerenauslese wijnen.

Top Duitsland zoet of droog

Over het algemeen is de Riesling zeer expressief met frisse groen fruit en bloemige aroma’s. De wijn is sappig, rijk en met een heel aangename lengte.

Een goede Riesling misstaat zeker niet bij de Aziatische keuken!

Rheingau

Lange tijd waren er grote twijfels in de Rheingau. Ook hier was het de valse meeldauw die tot in september voor grote problemen zorgde. Het gevolg was onder andere dat de zuurgraad lange tijd te hoog bleef. Het bladerdek zorgt er onder andere voor dat de zuurgraad naar beneden kan gaan en ook natuurlijk de fotosynthese, die de rijping bevordert. Het vervolg in september was bijzonder zonnig. De Riesling werd 3 tot 4 weken later geplukt dan normaal. Het gevolg is dat het groene fruit soms in rijpe vorm goed aanwezig is. Veel nadruk op fruit dus met elegante body en mooie zuurgraad. Al met al een prachtige wijn.  

Pfalz

In het op één na grootste wijnbouwgebied van Duitsland verliep de opbrengst zeer wisselend. Degenen die goed hadden ingegrepen in de meeldauw, profiteerden van goede oogsten. Echter wanneer er onvoldoende ingegrepen was in de wijngaard, herkent men zich in de grote verliezen. Uiteindelijk zijn de wijnen fris en levendig, met lage alcoholpercentage en goede geïntegreerde zuren. Vooral aroma’s van appel en peer komen in deze wijnen naar voren.

Heerlijk bij vegetarische gerechten, asperges maar ook bijvoorbeeld zuurkool.

Rheinhessen

Knewitz Rheinhessen

Het toeval wil dat in Duitslands grootste wijnbouwgebied de stokken later uitliepen dan normaal. En dat was maar goed ook, zo ontweken ze de nachtvorst in april. Ook de late pluk in het tweede deel van september was een geluk. De druiven die koel konden rijpen leveren frisse fruitige wijnen. De Riesling kent een verfrissende aanzet met mooie aroma’s van wit fruit. Over het geheel genomen zijn het vaak lichtvoetige wijnen met fijne zuren en een prettige afdronk. De Weissburgunders zijn rond, sappig met een mooie structuur. De wijn kenmerkt zich door jaar witte fruit en kruidigheid. De Spätburgunder is zeer rijk en intens. Bordenvol fruit en krachtig. Heerlijk in balans met een fantastische lengte. Vooral heerlijk bij wild en in het bijzonder eend!

Kortom

Hoewel 2021 zo zijn uitdagingen had, hebben de Duitse wijnmakers goed kunnen profiteren van de lange nazomer. Wederom bewijst Duitsland dat het in staat is top wijn te maken, zowel zoet als droog. En van verschillende druivensoorten zoals Riesling, Chardonnay en Weissburgunder.

Kleinste kwaliteit wijnbouwgebieden uit Duitsland

Tot slot komen we bij de kleinste wijnbouwgebieden van Duitsland maar wat een kwaliteit! Saale Unstrut kent slechts 800ha. De Ahr had 562ha, maar daar is nu, na de overstromingen in het Rijngebied, nog maar weinig van over helaas. Sachsen heeft 493ha, de Mittelrhein 468ha en Hessische Bergstrasse slechts 463ha.

De noordelijkst gelegen wijnbouwgebied Saale Unstrut

Dit is misschien wel het meest onbekende gebied. Gelegen in het oosten van Duitsland, aan de rivieren de Saale en de Unstrut vinden we terrasvormige wijngaarden. Deze regio is het meest noordelijkst gelegen wijnbouwgebied van Duitsland. De eerste documentatie van wijnbouw gaat terug naar het jaar 998.

Saale Unstrut

Een mix van zon en koelte zorgen voor mooie rijping. Vorst is wel een groot risico, zodat wijnbouw alleen plaats vindt op beschermde locaties; op het zuiden gericht in de dalen van de rivier zodat een micro klimaat gecreëerd wordt. Een ander risico is de vele regenval, maar liefst 500mm neerslag per jaar is het tevens het natste gebied in Duitsland. De bodem opbouw varieert van schelpkalksteen, zandsteen, lössklei en koperlei.

De Müller Thurgau en Pinot Blanc (Weiss Burgunder) zijn de meest aangeplante druivensoorten. Deze druiven leveren frisse wijnen op met een verfijnd fruitig boeket. Echter in dit kleine gebied staan 50 verschillende soorten aangeplant! Dus de wijnen zijn zeer divers. Er zijn 3 Bereiche, 5 Grosslagen en 45 Einzellagen. Kortom zowel in aanplant als wijngaarden is dit gebied enorm gefragmenteerd, maar dat geeft ook zo haar charme. Er is hier enorm veel te ontdekken!

Probeer eens een wijn van Günter Born, bijvoorbeeld de Silvaner Höhenstedter Kreisberg. Een wijn die 12 maanden heeft gegist wat resulteert in een fijne maar volle aroma’s van kruisbes, peer en hooi. Rijpe rode appels met kruidige, kruidachtige aroma’s.

De zwaar getroffen Ahr

Ahr

De Ahr met haar steile hellingen boven de gelijknamige rivier is, naast Württemberg, de enige andere regio waar rode wijn de boventoon voert. Maar liefst 83% is rode wijn van vooral Pinot Noir (Spatburgunder) Deze neemt maar liefst 65% van de aanplant voor haar rekening, terwijl de kloon Frühburgunder, Portugiezer en Regent de andere rode druiven zijn. Maar het is niet alleen rood, in het wit laat vooral de Pinot Blanc een grote indruk achter.

De topwijnen van de Ahr kunnen slechts met de grootste moeite geproduceerd worden. Voor het werk aan de wijnstok en voor de pluk moeten wijnboeren door rotsspleten naar extreem steile wijngaardperceeltjes klauteren, waar soms maar een paar stokken naast elkaar staan. Het zware werk in de wijngaard wordt wel beloond met topkwaliteit. De wijngaarden liggen tegen de arme rotsen aangeplakt. Het zachte klimaat biedt de druiven in het Ahrdal optimale groeicondities, ook al omdat de overdag opgewarmde rotsen ‘s nachts hun opgeslagen warmte aan de druiven afgeven.

Het gebied omvat 1 Grosslage en wel 40 Einzellagen. Meer achtergrond kan je hier in een eerder blog lezen.

Met de overstroming in juli 2021 zijn maar liefst 65 domeinen volledig verwoest en de totale schade is geraamd op € 450 miljoen (bron: www.fortune.com). Gelukkig zijn de wijnboeren veerkrachtig, maar vanzelfsprekend heeft de regio een enorme knauw gekregen.

Oostelijk Saksen

Nabij Dresden vinden we het wijnbouwgebied Saksen met slechts 493ha gelegen langs de Elbe. Geschiedenis van wijnbouw gaat terug tot in 1161 rondom de plaats Meissen. In de hoogtij dagen, rond de 17e eeuw waren er meer dan 5.000ha aan wijngaarden. Na de val van de muur in 1990 heeft er een metamorfose plaats gevonden. Door de brood nodige investeringen is kwaliteit hier vooruitgesprongen.

kwaliteit wijn uit wijnbouwgebieden Saksen in Duitsland

Saksen heeft een gematigd continentaal klimaat wat een belangrijke stempel drukt op de wijn. Voldoende regenval en 1.600 zonuren leveren naast de dag/nacht temperatuurverschillen  rijke aroma’s en mooie zuren. Daarnaast speelt de bodemopbouw een grote rol. Graniet, klei, löss en zandgronden hebben allemaal een belangrijk bijdrage in de wijn. Het gebied kent 2 Bereiche, 4 Grosslagen en 17 Einzellagen. Helaas is de wijn nagenoeg niet te verkrijgen buiten de regio. De belangrijkste druiven zijn Pinot Blanc, Pinot Gris en Müller Thurgau. Maar ook vind je een sporadische Pinot Noir! En kwaliteit speelt hier een grote rol. Bedenk dat 53% Qualitätswein en 43% Prädikatswein is!

Mittelrhein

Mittelrhein

Mittelrhein is van alle wijnbouwgebieden in Duitsland één van de kleinste maar met een verrassende kwaliteit. Verspreid over 100km langs de Rhein van Bingen tot Bonn vinden we het wijnbouwgebied Mittelrhein. Het smalle Rijndal, gescheiden door talloze ruige rotsruggen, biedt een indrukwekkend landschap – niet in de laatste plaats vanwege de nogal arbeidsintensieve wijnbouw, die vooral op steile hellingen wordt geëxploiteerd. Het zuidelijke deel van dit unieke cultuurlandschap, het Boven-Midden-Rijndal, werd in 2002 door UNESCO veredeld als werelderfgoed en is het hart van het groeigebied. De wijnbouwers beoefenen de wijnbouw bijna uitsluitend op terrasvormige steile hellingen. Door de moeilijke verwerkingsomstandigheden is het teeltareaal afgenomen tot 469 hectare.

Het Zevengebergte en de Loreley verdelen het gebied in twee wijnbouwgebieden. Verder zijn er 10 Grosslagen en 111 Einzellagen en in totaal 1.900 wijnbouwers. Om de kwaliteit te verhogen, oogsten de wijnbouwers gemiddeld slechts 60 hl per hectare. De kale klei leisteenbodems in de steile hellingen, het temperatuur balancerende wateroppervlak van de Rijn en de lage opbrengst vormen de basis voor de topkwaliteit van de wijnen aan de Mittelrhein.

Hier vind je wederom de klassieke Duitse rassen; Riesling presteert goed met een aanplant van 70%. De wijn is duidelijk mineraalachtig, een verfijnde bouquet en een hoog zuurgraad. Daarnaast staan Müller Thurgau, Kerner en Pinot Blanc aangeplant. Ook heb je er rode wijn van Pinot Noir. Goldriesling ofwel GoldMuskat is de lokale specialiteit die slechts op nog geen 30ha aangeplant staan. Deze druif is een kruising tussen Riesling en vermoedelijk een Muskat variëteit. Het levert een rijke geparfumeerde wijn (zoals Muskat kan) maar ook hoog in zuurgraad en verfrissend palet.

Hessische Bergstrasse

Ten noorden van Baden en oosten van Rheinhessen vinden we het kleinste van de wijnbouwgebieden uit Duitsland waar toch kwaliteit hoog in het vaandel staat. Sinds 1971 heeft de Hessische Bergstrasse haar onafhankelijke status verkregen. De streek kenmerkt zich door levendige dorpjes langs de oude Romeinse Strata Montana en de rustige vallei van het Odenwald. Het wijnbouwgebied is verdeeld over twee gebieden; Regio Starkenburg begint ten zuiden van Darmstadt met geïsoleerde wijngaarden rondom Auerbach, Bensheim en Heppenheim. Het tweede gebied Odenwälder Weininsel ligt rondom Gross-Umstadt, tussen Darmstadt en Saksen.

Hessische Bergstrasse de kleinste wijnbouwgebieden van Duitsland met kwaliteit wijnen

In het kleine wijnbouwgebied worden voornamelijk droge en halfdroge wijnen geproduceerd. De druivensoort Riesling is typerend voor het gebied met 40% aanplant. Verder vind je Pinot Gris (12%) Müller Thurgau (6%) en een mix van andere druivensoorten. Een zeldzaamheid is de rode Riesling; het wordt geteeld op ongeveer 20 hectare. De teelt van de rode rassen Pinot Noir (11%), Dornfelder en St. Laurent zit in de lift.

De coöperatie Bergstrasser Winzer is veruit de belangrijkste producent, maar liefst 620 van de ongeveer 850 wijnbouwers zijn hierbij aangesloten. De grootste wijngaard met 38ha is in handen van de Hessische Staatsweinguter Kloster Eberbach.

Zo veel verschillende bodems en zoveel verschillende druiven soorten. Dat staat garant voor een enorme variëteit. Daarom is er ook niet één smaakprofiel. De Riesling kenmerkt zich als altijd door de hoge zuren, maar ook mineraalachtig, rijp steenfruit, noten en vuursteen.

De zelfzame Roter Riesling lijkt niet wat de naam zegt. De druif heeft een roze schil maar men maakt hier overwegend witte wijn van. Benadrukt geurige, zeer frisse neus van citrus en exotisch fruit, zoals passievrucht en mango.

Sensationele wijnen uit de Nahe en Rheingau

Deze week duiken we in het Nahe en de Rheingau welke tegenover elkaar aan de Rijn liggen. Het onbekende Nahe ligt ten zuidenwesten van de de Rijn, terwijl de frivole Rheingau langs de noord oever uitstrekt. Zowel Nahe als Rheingau brengen sensationele wijnen voort.

Onbekend Nahe met veelzijdige bodemgesteldheid

We gaan wat meer naar het westen en passeren Rheinhessen. Tussen Rheinhessen en de Moezel vinden we Nahe. Dit kleine gebied met ruim 4.200ha aan wijnbouw, is een blinde vlek op wijngebied. Niet veel mensen buiten de regio zijn bekend met haar wijnen. En dat terwijl eenieder die de 61 naar het zuiden afrijdt van een mooi vergezicht kan genieten bij Bad Kreuznach. Hier vindt je dan ook de mooiste wijnen van de Nahe. Welke liggen op de steile hellingen op het zuiden aan de rivier de Nahe, tussen de gemeenten Schlossböckelheim en Bad Kreuznach.

Hoewel hier al wijn werd verbouwd in de Romeinse tijd, kreeg het pas haar eigen erkenning in 1971. Tot die tijd kwam de wijn op de markt als Rijnwijn. Verder kende de Nahe tot 1993 slechts twee gebieden; Kreuznach gebied en Schlossböckelheim. Tegenwoordig identificeert men 7 grosslagen en ongeveer 212 Einzellagen.

Sensationele Nahe
  1. Schlosskappelle
  2. Pfarrgarten
  3. Sonnenborn
  4. Kronenberg
  5. Rosengarten
  6. Paradiesgarten
  7. Burgweg

Klimaat en geologie

De regio kan worden opgedeeld in tweeën, de bovenste Nahe met haar zijdalen heeft een koeler klimaat door de koelere luchtmassa’s van de middelgebergten. De rijping van de druiven vindt later plaats. Dit is vooral gunstig voor het aroma en de zuurstructuur van Riesling. Fruitige en slanke wijnen zijn het resultaat.

Het klimaat in het teeltgebied is evenwichtig, mild en weinig regenval. Stroomafwaarts tussen Bingen en Bad Kreuznach gedijen Bourgondische variëteiten en klimatologisch veeleisende rode variëteiten bijzonder goed, met hoge mostgewichten en een matige zuurstructuur.

Er zijn weinig gebieden waar zoveel bodemformaties samenkomen. Dankzij vulkaanuitbarstingen en verschuivingen zijn er 180 formaties overgebleven. De Nahe is het gebied waar het Rijnlandse leisteengebergte, de Nahe-heuvels, de Noord-Paltserbergland en de uitlopers van het Mainzbekken samenkomen.

Klei en zand die meer dan 400 miljoen jaar geleden werden afgezet, werden onder andere kleischalie en kwartsiet. Een tropisch weelderig meer- en rivierlandschap met oer amfibieën, haaien en dinosaurussen genereerde na enorme vulkaanuitbarstingen en het daaropvolgende woestijnklimaat de beroemde “Rotliegende“. De subtropische zee liet op zijn beurt klei mergel achter, evenals kleurrijk zand en grind.

Druivenrassen

In Nahe vinden we de meer klassieke druiven voor Duitsland. Zoals zojuist vermeldt, speelt Riesling hier een grote rol naast de Grau- (Pinot Gris) en Weissburgunder (Pinot Blanc). Maar liefst 75% is witte wijn van vooral Riesling, Müller Thurgau en Pinot Gris. Terwijl Sauvignon Blanc en Scheurebe aan een nieuwe opleving bezig zijn. Overigens interessant detail is dat alleen Riesling is toegestaan voor de Grosse Gewachs-wijnen. Overigens komt hier bijna uitsluiten Qualitätswein of Prädikatswein vandaan.

Bij de rode wijnen staat de Dornfelder op nummer 1, gevolgd door Pinot Noir, Regent en Portugiezer.

De wijnstijl houdt zich in het middel tussen die van de Moezel en de vollere wijnen van de Rheingau. Riesling heeft de frisse zuren van de Moezel maar het rijpere fruit omdat de Nahe eenmaal warmer klimaat kent.

Frivole Rheingau

Ten noorden van Nahe en Rheinhesen, op de noordelijke oever van zowel de Rijn als de Main vinden we de Rheingau. Ze slingert langs beide rivieren vanaf Flörsheim am Main tot aan Bacharach. De meeste wijngaarden liggen in het westen van de Rheingau, rondom Johannisberg en Rüdesheim. Riesling is de belangrijkste druif wat een droge wijn oplevert met gemiddeld tot volle body en uitgesproken aroma’s van rijpe perzik. De wijngaarden in het oosten, langs de Main leveren vaak nog rijpere wijnen met meer body dan de westelijke wijn als gevolg van het iets warmere klimaat.

Rheingau wijn regio

Reeds in 1775 ontdekte de abdij van Johannisberg het voordeel van late oogst. Nog steeds behoren de Rheingau Riesling Auslese (late harvest/late oogst) tot de vlaggenschipwijnen van de regio.  Om zich te onderscheiden van andere regio’s schiep de Rheingau in 1999 de Erste Gewächs klassificatie in het leven. Dit zijn wijnen van de top wijngaarden (Erste Lagen) die tot stand zijn gekomen onder zeer strenge kwaliteitsnormen in zowel de wijngaard als de wijnkelder. Slechts 3% van de totale oogst is geclassificeerd als Erste Gewächs.

Klimaat en geologie

De wijngaarden hebben een zeer gunstige ligging op het zuiden met de twee rivieren die van oost naar west lopen. De rivier reflecteert het zonlicht en matigt het micro-klimaat, waardoor een paar extra vorstvrije weken aan beide uiteinden van het groeiseizoen worden geboden. Verder beschermt het Taunusgebergte dat in het noorden ligt tegen kou. Dit resulteert in milde winters en warme zomers.

Bodemtypen en topografie variëren aanzienlijk van het ene uiteinde van de regio tot het andere, van de lage, glooiende heuvels en kalkrijke bodems rond Hochheim in het oosten, tot steile leisteenhellingen van Assmannshausen in het westen. Tussen deze twee uitersten in bestaan de zachte, zuidelijke hellingen die zich uitstrekken van Walluf tot Rüdesheim uit leisteen, kwartsiet, zandsteen, grind en löss.

Druivensoorten

Zoals vermeldt is Riesling de belangrijkste druivensoort, met 2.400ha die goede volle wijnen voortbrengt. Ten westen van Rüdesheim vind je ook nog Pinot Noir met slechts 390ha vooral rond de plaats Assmannhausen. Binnen de Grosse Gewächs wetgeving zijn beide druiven toegestaan. Andere druiven staan hier niet aangeplant.

 De klassieke Rheingau-wijn is een droge Riesling met uitgesproken zuren en aroma’s van citrusvruchten en rookgetinte mineraliteit – meestal meer “mannelijk” dan het equivalent van de Moezel. Het is echter vermeldenswaard dat de regio ook enkele van de allerbeste zoete, gebotrytiseerde Rieslings van Duitsland produceert, met smaken zo exotisch als abrikozenpuree, honing en gekarameliseerde mandarijn. Nu atypisch (maar nog steeds een fascinerend onderdeel van de wijngeschiedenis van de regio), is de zoete Spätburgunder (Pinot Noir) ooit op grote schaal geproduceerd in Assmannhausen tot het einde van de 20e eeuw.

Tot slot

Waarom kiezen voor de sensationele wijnen uit de Nahe of Rheingau? Houd je van vollere Rieslings of Pinot’s, dan kom je al snel in deze regio’s terecht. Het klimaat is net een tikje warmer en dat bespeur je terug in de wijnen. Proost!

Een fantastisch en knallend 2022

Kerstmis is net voorbij en wij hopen dat u allen hebt kunnen genieten, misschien wel van één van de wijnen uit de top 10 van vorige week! Natuurlijk heb ik zelf ook genoten van het eigen kerstdiner. Ik had gekozen voor een vooraf met eendenborstfilet en hoofdgerecht van hertenbiefstuk. Dus draaide het vooral om wild. Vandaar dat ik koos om de mooie 80 Vecchie Vigne erbij te schenken. Deze zwoele rode wijn gemaakt van meer dan 80 jarige stokken is een uitstekende wijn naast een sterk wild gerecht. Deze wijn kent complexe aanhoudende aroma’s van overrijp donker fruit in combinatie met kaneel, cacao en koffie. Dit was een enorm geslaagd kerstdiner! Nu op naar een fantastisch en knallend 2022.

  • Bruchetta
  • Eendeborstfilet
  • Hertenbiefstuk met rode kool
  • Crème brulée met roomijs
  • Cignomoro 80 Vechi Vigne

Weingut Paulinenhof Pinot Blanc

Nu hadden we als aperitief een andere verrassing. Het Weingut Paulinenhof heeft een bijzondere wijn gemaakt in samenwerking met Marc Mulder van All About Wine. Marc heeft een grote passie voor wijn en heeft bij mij mijn interesse in wijn verder ontwikkeld. Hij is verbonden geweest aan het wijndomein van het Sint Catharinadal in Oosterhout, waar hij de wijngaard beheerde en samen met de hoofd wijnmaker van Paul Cluver (zie ook bijvoorbeeld hun Chardonnay), de wijn maakte. Maar ook Tim Bernhard raakte hierbij betrokken en een goede vriendschap kwam tot stand.

Samen namen ze het initiatief om een nieuwe wijn te maken in Rheinhessen. Dit resulteerde in de “Pinot Blanc specially created for All About Wine”. Van deze wijn zijn slechts 240 flessen gemaakt. Je kent de Pinot Blanc misschien dan wel uit de Elzas, waar het één van de edele druivenrassen is. In Duitsland staat deze druivensoort bekend onder de naam Weissburgunder.

Proefnotitie van de Paulinenhof Pinot Blanc

Deze wijn heeft deels op nieuw eiken gerijpt en dat heeft deze wijn een extra dimensie gegeven. De wijn heeft een prachtige citroen gele kleur met gemiddelde kleurintensiteit. De neus is verfrissend en uitgesproken met aroma’s van rijp perzik en abrikoos en een hint van lychee. De wijn is nog heerlijk in ontwikkeling. Deze droge wijn heeft een aangenaam volle body, frisse zuren en met haar 14% alcohol nog in de midden range. De smaak intensiteit is hoog met geurige rijp steenfruit, honing en steenachtig door mineralen. Maar ook een hint van kokos en zwavel door de (hout)rijping. De lengte is aangenaam lang.

Het getuigt van hoge kwaliteit in het wijn maken, complex door de vele lagen die je in de wijn bespeurt en een aangenaam spel tussen fruit, zuur en alcohol die de body draagt. Intens zowel in geur als mondgevoel waar je nog lang van kan blijven genieten. Vol van fruit en secundaire aroma’s. Kortom dit is een enorm geslaagd project en hoop dat er nog vele zullen volgen.

Helaas is deze wijn niet meer beschikbaar, deze ligt op het moment te rijpen. Maar de Gewürztraminer of Riesling Brut staat voor u klaar! Deze wijnen doen niet onder voor deze mooie Pinot Blanc.

2022 biedt ons nieuwe kansen

Na het jaar 2020 is ook 2021 een jaar om vast te houden aan de positieve momenten. Uitgebreid feesten zal er dan niet in zitten met oudjaar, maar toch kan je heerlijk genieten in kleine gezelschappen. Ben je nog op zoek naar een lekkere mousserende wijn? Zoek dan niet verder. Om knallend het jaar uit te gaan en voor een fantastisch 2022 hebben hebben wij nu 2 wijnen in de aanbieding, speciaal voor bij de oliebollen;

Pepe Nero spumante (veganistisch!)

De relatieve onbekende druif Fiano voelt zich erg thuis in het warme Puglia. Deze mousserende wijn heeft een verfijnde mousse en geurt naar citrus en tropisch fruit. Bestel nu met korting.

Saint Gall Premier Cru

Kies je liever voor een betaalbare echte champagne, ga dan voor de Saint Gall. Dit relatief onbekende wijnhuis is een coöperatie van samenwerkende boeren. Hiermee kunnen zij de concurrentie aan met de grote welbekende champagnehuizen als Beaumet, Moët & Chandon, Ruinart en dergelijke. Dat resulteert in een mooie klassieke wijn bleekgeel van kleur met ragfijne mousse. Een delicate smaak van steenfruit en witte bloemen gedragen door delicate mineraalachtige tonen.

Geniet nu van deze wijnen met 10% korting! Gebruik code #Oudjaar2021 en de korting wordt automatisch berekend.

De intense en veelzijdige wijn uit Badische Weinstrasse

In navolging van de Pfalzer Weinstrasse, heeft ook Baden haar wijnregio hiernaar vernoemd; Badische Weinstrasse met haar intense en veelzijdige wijn! Uitgestrekt over maar liefst 400km vind je Badische wijn in drie regio’s. De noordelijke helft begint nabij de rivier de Tauber en grenst aan het wijngebied Franken. Dit gaat zuidelijker tot aan Karlsruhe. Het wordt aan de oostzijde begrenst door het wijnbouwgebied Württemberg. Het zuidelijke deel begint bij de stad Baden-Baden en gaat door tot aan de Zwitserse grens. Tenslotte is er nog een “plukje” nabij de Bodensee ofwel het Meer van Konstanz.

Dit meer grenst aan Baden-Württemberg in het noorden, het kanton St Gallen (Zwitserland) in het zuiden en het Vorarlberg (Oostenrijk) in het zuidoosten. De regio neemt plek 3 in de lijst van de grootste wijnregio’s. Baden heeft bijna 16.000ha aan wijnbouwgebieden.

Wat dit gebied uniek maakt is dat Badische Weinstrasse wit weliswaar overheerst, maar de intense en veelzijdige rode wijn met een goede 34% een grote plaats inneemt.

Het uitgestrekte Baden

Intense en veelzijdige Badische Weinstrasse

Zoals aangegeven strekt het wijngebied vanaf de Zwitserse grens, langs de Frans-Duitse grensen de Rijn, tot aan de wijnstreek Franken en is er nog een plukje bij de Bodensee. Het in totaal bijna 16.000ha tellende gebied produceert ruim 1.2 miljoen hl wijn. In tegenstelling tot de Pfalz (18%) en Rheinhessen (29%) voert het aandeel Prädikatswein hier de boventoon, maar liefst 85% is Prädikatswein.

Met 9 Bereiche, 15 Grosslagen en 315 Einzellagen heb je een rijke keus aan producenten. Dit is niet verwonderlijk wanneer je kijkt naar het klimaat. Baden met haar zuidelijke hellingen kent de hoogst gemiddelde temperatuur van alle Duitse wijn regio’s. Het is dan ook de enige regio die is ingedeeld in de Europese wijnzone “B”. Druiven rijpen hierdoor beter waardoor er minder restsuiker is (en dus minder zoete wijnen!). De 9 Bereichen zijn allemaal authentiek en zijn de wijnen dus bijzonder verschillend.

De Bourgondische druivenrassen zijn hier goed bedeeld met 48% van de aanplant. Pinot Noir (Spätburgunder), Pinot Blanc (Weissburgunder) en Pinot Gris (Grauburgunder of Ruländer) worden aangevuld met variëteiten als Chardonnay, Auxerrois en Schwarzriesling. Twee bijzondere wijnen zijn de Weissherbst en Badisch Rotgold.

Weissherbst een bijzondere rosé

Deze bijzondere rosé is gemaakt van de vrije uitloopsap van uitsluitend Pinot Noir. De rijpe druiven zijn vaak deels geïnfecteerd met Botrytis, waardoor de wijn een mooie zuurgraad heeft. Vaak is de wijn aangevuld met een lichte restzoetheid.

Badisch Rotgold

De tegenhanger van de Weissherbst is de Badisch Rotgold. Het is een blend van Pinot Gris (meer dan 50%) en Pinot Noir. Daar zit dan direct het verschil met de Weissherbst, deze rosé geeft overwegend het karakter van de Rülander weer. Dit toont wederom de veelzijdige Badische Weinstrasse met haar intense wijn.

Noordelijke Baden

In het noordelijke deel van Baden vinden we vier Bereiche. De zeldzame Schwarzriesling vind je hier. Het is een oude mutatie van de Spätburgunder die alleen is aangeplant in Tauberfranken en Kraichgau. In tegenstelling tot haar Pinot oorsprong, is dit een volle wijn, kleurrijk en fruitig.

Het romantische Tauberfranken

De romantische river de Tauber loopt door dit exclusieve kleine gebied in het noorden van Baden, dat tot 1992 nog Baden Franconia heette. De wijn groeit hier uitsluitend op zuidelijke hellingen over 610ha. De teelt van de Müller-Thurgau (ofwel Rivaner) wijnstok overheerst. Het is perfect voor het Taubertal en produceert bijzonder opvallende wijnen met prachtig fruit en een aards bloemig karakter.

De Badische Bergstrasse

In het door kastelen gedomineerde landschap rond de pittoreske en beroemde stad Heidelberg, zijn het vooral de Riesling en de Silvaner die hier bijzonder worden gewaardeerd. Met een totale aanplant van slechts 388ha. Dit is één van de weinige gebieden in Baden waar Riesling staat aangeplant. Riesling is in heel Duitsland groot, behalve hier!

Het rustieke Kraichau

Het glooiende heuvelachtige land tussen Schwarz- en Odenwald is een rijk boerenland. Nergens anders in Baden is het aanbod van rode wijn zo divers. Op 1.160ha staan druivenrassen als Pinot Noir, maar ook Portugieser, Schwarzriesling en Lemberger in trek. Terwijl de aanplant van St. Laurent gestaag groeit. De witte wijnsoorten variëren van Riesling, Müller-Thurgau, Ruländer tot specialiteiten zoals Auxerrois.

Het bloemrijke Ortenau

Tussen Rastatt en Offenburg strekt dit bijzonder aimabele gebied over 2.2721ha zich uit. Overal bloemen en wijnstokken, fruit in overvloed. Smalle valleien en steile hellingen kenmerken het landschap. Het beste van de Duitse rode wijnen groeien hier, evenals Riesling-wijnen – hier ook wel “Klingelberger” genoemd – van topkwaliteit, evenals de specialiteit Clevner (Roter Traminer).

Zuidelijke Baden

Het zuidelijke Baden kent vier Bereichen.

Breisgau in het Zwarte Woud

De Breisgau strekt zich uit langs de hellingen van het Zwarte Woud tussen Offenburg en Freiburg. De dorpen en kleine steden van dit charmante landschap worden gekenmerkt door rustige herenhuizen, pittoreske vakwerkhuizen en prachtige gemeentehuizen. Het Glottertal wordt bijzonder verwend door het klimaat. Onder natuurliefhebbers en kenners is deze plek een van de mooiste ooit. Verspreid over 1.592ha staat vooral Pinot Noir (Spätburgunder), maar ook Weissburgunder (Pinot Blanc), Pinot Gris (Grauburgunder), Müller Thurgau en Muskateller aangeplant.

Het vulkanische Kaiserstuhl

Tussen Freiburg en het Rijndal verrijst dit kleine vulkanische gebergte, dat in het verleden werd gevormd tot een uniek cultuurlandschap. Vulkanische verweringsgronden op steile hellingen en vruchtbare löss in pittoreske terrasvormige landschappen wisselen elkaar af. Begunstigd door het warmste klimaat in Duitsland, groeit hier een kwart van de wijn van Baden op 4.149ha. De Bourgondische rassen voelen zich hier thuis en wijn wordt gemaakt vooral door grotere coöperaties.

Tuniberg met haar fossielen

Ten zuiden van de Kaiserstuhl ligt de Tuniberg. Een kalkstenen oever uit de geologische periode van het Jura, die later werd omhuld door een machtige lössmantel. Hier vind je nog interessante fossielen uit het geologische verleden. Op deze uitzonderlijk vruchtbare gronden (1.065ha) gedijen vooral de wijnstokken van Pinot Noir op een bijzondere manier.

Gutedel uit Markgräflerland

Vanaf de Zwitserse grens tot aan Freiburg ligt het pittoreske Markgräflerland – al meer dan 200 jaar de thuisbasis van de Gutedel (ookwel Markgräfler genaamd). Afwisselend landschap door het donkere Zwarte Woud, de zacht glooiende heuvels naar de Rijn. Dennenbossen, rijke boomgaarden, wijngaarden en een traditionele spacultuur. De totale wijngaard oppervlakte is 3.216ha. Gutedel, die haar herkomst uit Zwitserland heeft, staat hier ruim aangeplant met 40%. Pinot Noir volgt met 30% van de aanplant op een goede tweede plaats.

De zonnige Bodensee

Het Bodenmeergebied is – in het Duitse deel – overwegend Baden. De zonnige hellingen van de “Seewein”, verspreid over 636ha, behoren tot de meest zuidelijke in Baden en in alle Duitse wijnbouwgebieden. Niet alleen schijnt hier veel zon, het meer draagt haar steentje bij door waterreflectie – en houdt de warmte vast. Een natuurlijke airconditioning zorgt voor een mediterraan-milde sfeer: fauna, flora en vakantiegasten waarderen het – maar ook de wijn! Als u het gotische Überlingen, het barokke Meersburg, het bloemrijke Mainau, de paalwoningen van Unteruhldingen of de barokke kerk in Birnau bezoekt, kunt u zich altijd laten inspireren door Seewein.

Geneugtes uit Weinstrasse in Pfalz

Na Rheinhessen is Pfalz het grootste wijnbouwgebied in Duitsland met ongeveer 23.700 ha en een productie van 2.1 miljoen hl. Ook hier geldt dat de gemiddelde opbrengst 96hl per ha is, slechts 1hl minder dan Rheinhessen. Door deze twee factoren dekt Pfalz met Rheinhessen 62% van de Duitse wijnproductie. Je vindt de wijngaarden vooral in het westelijk en zuidelijke deel van de deelstaat, tussen de Rijn en het Pfälzer Wald. Pfalz is sinds 2008 het grootste Rieslinggebied ter wereld! Het meest kenmerkende van de Pfalz is dat het bekend staat om haar Weinstrasse waar je mooie geneugtes vindt; de Südliche Weinstrasse en de Mittelhaardt-Deutsche Weinstrasse. Dit is de eerste wijntoerismeroute ter wereld! Daarnaast kent de Pfalz nog een kenmerkend iets; het keurmerk DC Pfalz. Districtus Controllatus waarborgt de kwaliteit en typiciteit van de wijn. Dit is ter herkennen aan het zilveren capsule met DC Pfalz.

Men produceert hier vooral Qualitätswein (78%) terwijl slechts 19% Prädikatswein is. Veruit de grootste productie is droge Qualitätswein. Maar wat is eigenlijk het verschil tussen Qualitätswein en Prädikatswein?

Geneugtes uit Weinstrasse Pfalz

Qualitätswein

Qualitätswein bestimmter Anbaugebiete (Q.b.A) vormt de grootste groep Duitse wijnen. Deze kwaliteitswijnen moeten voor de volle 100% uit een van de 13 Duitse wijnbouwgebieden (Anbaugebiete) afkomstig zijn. Voor iedere Qualitätswein zijn, afhankelijk van druivenras en herkomstgebied, minimum normen voor het natuurlijke alcoholgehalte vastgesteld. Het minimum mostgewicht varieert tussen 50 en 72 graden Oechsle. Evenals tafelwijnen mogen kwaliteitswijnen gechaptaliseerd worden. Deze toevoeging van suiker voor de gisting is wettelijk beperkt. Per liter mag door chaptalisatie 20 tot 28 gram extra alcohol ontstaan.

Prädikatswein

Voor Prädikatswein gelden de strengste eisen ten aanzien van druivenras, rijpheid, harmonie en elegantie. Bij deze wijnen mag geen suiker toegevoegd worden. Er zijn zes verschillende categorieën, zoals eerder toegelicht. Deze hebben telkens een verschillende minimum mostgewichten (ofwel suikergehalte) per druivenras en gebied. In zuidelijke gebieden is in de regel sprake van hogere minima dan in noordelijke.

Klimaat

Net als de Elzas in Frankrijk, is de Pfalz het zonnigste en droogste deel van het land. Met ruim 1.800 zonuren doet dit bijna mediterraan aan, echter de gemiddelde temperatuur van 20 graden brengt je weer even terug. De bergketen beschermt het wijnbouwgebied tegen extreme koude luchtinvallen. Daarnaast is het risico van vorstschade beperkt doordat de koude luchtstroom van de heuvels naar beneden rolt. Kou zoekt eenmaal het diepste punt, terwijl de wijngaarden op de hellingen staan aangeplant.

Terroir, verbinding tussen de Alpen en Pfalz

Veel mensen weten dat de Pfalz ooit Beiers was. Echter wat niet iedereen realiseert is dat de Pfalz haar verscheidenheid te danken heeft aan de Alpen. De Rijntrog is ontstaan doordat de Alpen hun gewicht op de aardmantel drukten en omhoog bogen. Er vormde een geul die zich uitstrekt over het gebied waar nu Basel en Mainz liggen. Miljoenen jaren later begon de Rijnsleuf te zinken, en later drong de zee door en veroorzaakte kalkrijke afzettingen. Vervolgens verzandde de zee. Waarna de Alpen 70km noordwaarts werden gedrukt en stegen naar het hooggebergte.

Dit alles leidde tot het landschap zoals wij het nu kennen en genieten de wijnboeren op de Haardt vandaag van een verbazingwekkende verscheidenheid aan rotsen en bodems. Deze bestaat overwegend uit een mengsel van zand, klei en mergel. Van Kallstadt tot Bad Dürkheim bijvoorbeeld liggen de toplocaties van deze regio op een kalkstenen rif. Van Wachenheim tot Gimmeldingen bepaalt een typische Pfalz-zandsteenverwering de bodem.

Mittelhaardt-Deutsche Weinstrasse

De Mittelhaardt strekt zich uit vanaf Neustadt tot aan het Zellertal. De naam Haardt is afkomstig van het Haardtgebergte, het laag gebergte, of een serie smalle heuvels, waar de wijnbouw plaatsvindt. De bodemgesteldheid is hier net iets lichter, waardoor het beter waterdoorlatend is. Wortels moeten dus dieper wortelen om water te vinden, waardoor het ook profiteert van meer mineraal opname. Het zijn de efficiënte coöperaties die hier een groot deel van de wijn produceren. Ze hebben oude traditionele methodes gemoderniseerd met een goede prijs-kwaliteitverhouding. Maar veel jongere wijnmakers hebben zich georganiseerd in organisaties die helpen het bewustzijn en zelfvertrouwen terug te krijgen voor individuele wijngaard productie. De Riesling is hier koning. Top Riesling waren in het verleden de duurste en meeste geliefde wijnen ter wereld. Maar ook vind je hier mooie Pinot Noir (Spätburgunder). Er liggen hier 15 VDP wijngaarden.

Je vindt de Einzellagen aan de heuvelige westkant. Forst is misschien wel de bekendste wijndorp waar de beste wijngaarden op waterhoudende klei liggen. Jesuitengarden en Kirchenstück zijn hier de klasse wijngaarden. Echter recent heeft Dedesheim het stokje overgenomen als beste wijndorp. Bad Dürkheim is met 800ha de grootste wijngemeente. Kwaliteit is gaat met rasse schreden vooruit en de wijnen geven een interessante weerspiegeling wat er mogelijk is in dit gebied.

Südliche Weinstrasse

De Südliche Weinstrasse strekt zich uit van Maikammer tot Schweigen bij de Franse grens. Hier kent de bodem een hogere compositie van klei. Het spaarzame water wat hier valt is dus makkelijker op te nemen voor de wortels. Doordat de druivenplant minder hard hoeft te werken voor haar wortelstokken, kan de focus liggen op vruchtzetting en is de opbrengst hier dus hoger. Ook niet verbazingwekkend is dat hier “slechts” 7 VDP wijngaarden liggen.

De Bourgondische druivensoorten nemen een steeds prominentere plaats in, zoals Pinot Gris (Grauburgunder), Pinot Blanc (Weissburgunder) en Chardonnay. Hetgeen ook niet geheel verrassend is, aangezien de Pfalz nabij Wissembourg aan de Franse Elzas vergroeid is, maar met een warmer en droger klimaat. Een mooi voorbeeld is Schweigener Sonnenberg die elk jaar opnieuw bewijst dat de Pfalz een stukje Frankrijk, gelegen in Duitsland, is. Neem bijvoorbeeld de Weissburgunder; een wijn met een subtiele houttoon in de neus en een geur die doet denken aan rijpe appels en peren. De wijn vertoont een speels spel van zuren en groen fruit met een vol mondgevoel. Met een mooie lange mineraalrijke afdronk.

Ook de ontwikkeling van de Pfalz tot het grootste rode wijngebied van Duitsland (gebaseerd op rassen als Portugieser, Dornfelder en Pinot Noir) heeft zijn wortels in het zuiden.

Oberhofer

Ook vind je hier de oudste wijngaard van Duitsland, Weingut Oberhofer in Rhodt unter Rietburg met meer dan 400 jaar oude Traminer-wijnstokken. Deze wijn heeft een prachtige goudgele kleur, een volle body,  heerlijke geuren van ananas, mango, perzik, rijpe abrikoos,  vanille, kruidnagel en  rozenblaadjes. Mooi, zacht en lichtzoet met licht zuurgehalte.

Druivenrassen

De verhouding tussen wit en rode wijn is hier 66%-34%. Riesling neemt 25% van de aanplant voor haar rekening, maar het is de Dornfelder die de rode wijn domineert met 12% van de aanplant. Müller-Thurgau, eens wijds aangeplant voor de productie van Liebfraumilch, is zwaar op haar retour; er staat slechts 7%. Terwijl Pinot Gris en Blanc deze plaats innemen (beiden 7%).

Daar waar de Riesling uit Rheinhessen meer groen fruit vertoont, neigt die uit de Pfalz meer naar bloemen en geel fruit. Verder vaak een kruidige ondertoon met frisse zuren. De Dornfelder kent twee soorten wijnen. Ze zijn altijd diepdonker van kleur, maar de wijn die je jong drinkt heeft de nadruk op fruitigheid. Intense amarenekersen, bramen en vlierbessen. De andere Dornfelder is één die op hout rijpt en benadrukken de tannine en de structuur van de wijn en minder de fruitigheid.

Bijzondere geneugtes uit de Weinstrasse in Pfalz is de druivensoort St. Laurent. Deze druif is door wijnboeren uit de regio van uitsterven gered en vandaag de dag wijnliefhebbers verrukt met fluweelzachte, volle rode wijnen met vlierbes en wilde kers.

Verschil Weissherbsten en rosé

In de Weinstrasse Pfalz vind je Weissherbsten, unieke geneugtes die je moet ervaren. De Pfalz is marktleider van deze frisse, zalmkleurige zomerwijnen die meestal worden verkregen uit de Portugieser druif. Maar wat is eigenlijk het verschil met internationale rosé wijnen en Weissherbsten? Deze wijn is een monocépage, in tegenstelling de vele blends van internationale rosé wijnen. Een ander verschil zit in de gebruikte druivensoorten; Pinot Noir, Schwarzriesling of Blauer Portugieser. Ook mag niet geblend worden met druiven uit een andere streek en dient te voldoen aan de richtlijnen van de Qualitätswein.

Een Pinot Noir Weissherbsten kenmerkt zich vaak door de aardbeien expressie, sappig met milde sturen en verfijnde kruiden. De Blauer Portugieser kent naast de aardbeien ook kersen aroma’s en subtiele zuren. De Schwarzriesling Weissherbsten is een fris-aromatische wijn met zure kersen en aardbeienaroma’s. Vol van pittig karakter.

Serveer een Weissherbsten jong, want rijpen doet de wijn geen goed en net als bij rosé, koel haar tot 8 tot 10 graden. Het bijzondere aan deze wijn is dat het bij nagenoeg elk gerecht geschonken kan worden.

Vele geneugtes uit Weinstrasse in Pfalz

Mede door haar omvang, heeft de Pfalz veel te bieden. Duitsland is een echt Riesling land, dus het is niet verbazingwekkend dat deze druivensoort domineert. De wijn van Riesling verschilt hier van het noordelijkere gelegen Rheinland en het westelijk gelegen Moezel. Daar waar Rheinland koeler is en dus meer groen fruit vertoont, hebben Moezel Rieslings warmer fruittonen. De Riesling uit de Pfalz zit daar tussen met steenfruittonen. Ook de Bourgogne druiven beginnen een grotere rol te spelen. De kwaliteitskloof tussen de top van de Franse wijnen verkleint snel. En de Duitse Spätburgunder begint een goed alternatief te worden voor de vooral duur geprijsde Franse zuster.

Parels uit het volumemonster Rheinhessen

De grootste wijnregio is Duitsland is Rheinhessen met ongeveer 27.000ha aan wijngaarden, ongeveer 26% van de Duitse wijngaard oppervlakte. Ook qua opbrengst loopt Rheinhessen vooral met 2.4 miljoen hl ofwel 29% van de totale opbrengst. Dit zit in het feit dat de opbrengst per hectare groter is dan in de andere wijnbouwgebieden (94hl/ha t.o.v. een gemiddelde 83hl/ha). Wat zegt ons dit? Nou dat Rheinhessen het volumemonster van het land is, maar wel één met een aantal wijn parels.

Parels volumemonster Rheinhessen

Rheinhessen ligt op de linkeroever van de Rijn in de deelstaat Rijnland-Pfalz. En ligt ingeklemd tussen Rheingau in het noorden, Nahe in het westen, de Hessische Bergstrasse in het oosten en Pfalz in het zuiden. Het is een typisch witte wijn regio. Er zijn maar liefst 11 verschillende druivenrassen toegestaan, maar de top 3 (Riesling, Müller Thurgau en Dornfelder) staan voor maar liefst 45% aangeplant. De laatste jaren winnen de pinot druiven aan belang (Pinot Gris en Blanc). Dit ten koste van de Rivaner (ofwel Müller Thurgau).

Saillant detail is dat Liebfraumilch, de wijn die Duitsland groot maakte, maar vervolgens ook wegvaagde, afkomstig is uit Worms. Deze stad ligt in het zuidelijke punt van Rheinhessen.

Geschiedenis

Rheinhessen is een van de meest traditionele teeltgebieden van Duitsland waar reeds 20 voor Christus wijn werd verbouwd. In Nierstein ligt de oudste gedocumenteerde wijngaard, de Niersteiner Glöck. Deze gaat terug tot het jaar 742.

Tot na de Tweede Wereldoorlog genoot Rheinhessen grote aanzien in de internationale wijnwereld. Vooral met haar Liebfraumilch en natuurlijk de Niersteiner Riesling e.B. Echter in het midden van de 20e eeuw schoof de nadruk naar kwantiteit in plaats van kwaliteit. Dit was een doodsteek voor de wijn in de regio. Pas tegen het eind van de 20e eeuw stond een nieuwe groep wijnmakers op die de focus terug legden op kwaliteit. Waardoor Rheinhessen weer terug op het internationale podium is gekomen. Dit is mede versterkt doordat Mainz zich in 2008 heeft aangesloten bij het GWC netwerk. De Great Wine Capitals Global Network is een netwerk van 11 grote wijnproducerende steden die kennis en ervaring delen op het gebied van marketing.

Klimaat

Het Rheinhessen kent een koeler klimaat dan bijvoorbeeld Baden. Dit klimaat in combinatie met het terroir, waarbij bodem vooral bestaat uit löss, klei en mergel, levert heel interessante heldere wijnen op met overtuigende frisheid. Het profiteert enorm van de invloeden van de Rijn die langs het hele gebied stroomt. De beste wijngaarden vind je vlak aan de Rijn die door het landschap snijdt en een steile vallei nalaat met trappen voor de wijngaarden. Deze vallei houdt de warmte vast terwijl de rivier de temperatuur matigt en het zonlicht weerkaatst.

De Taunus heuvels, het Odenwald en het Hunsrück gebergte beschermen Rheinhessen tegen barre weersomstandigheden en geeft de regio haar milde klimaat. Het klimaat is hier zachter dan in de rest van Duitsland en kent een relatief lang groeiseizoen. Wat belangrijk is voor het bereiken van de fysiologische rijpheid van de druiven. Ook kent Rheinhessen de minste regenval en is daarom de droogste wijnproducerende regio’s van het land. Wat ideaal is voor de juiste waterstress voor de planten.

Druivenrassen

Zoals aangegeven domineert de Riesling met 18% van de aanplant. Müller Thurgau (15%) en Silvaner (8%) completeren de top 3 witte druivenrassen. Terwijl Dornfelder (13%) en Pinot Noir (6%) de belangrijkste rode druivenrassen zijn. De witte Scheurebe speelde een grote belangrijke rol. Met haar oorsprong in de omgeving van Alzey, vindt haar oorsprong in het Bereich Wonnegau in het zuidelijke Rheinhessen. Deze druif staat nu nog maar voor 2.6% aangeplant, en maakt plaats voor Sauvignon Blanc. Maar is desalniettemin een rijke aromatische druif met tonen van zwarte bessen- en kruidenaroma’s met grapefruit, of citroen- en kamperfoeliekenmerken.

Regio’s

Het volumemonster Rheinhessen met haar parels kent drie regio’s ofwel Bereiche. Het onderscheidt ligt in de verschillende bodem samenstelling  en verschil in wijnkwaliteit.

Bereich Nierstein

Nierstein wordt vaak beschouwd als de leider op het gebied van kwaliteit, vanwege de nabijheid van de Rijn en de rijke minerale afzettingen op de rivierbedding. De Roter Hang (rode helling), zo genoemd vanwege zijn ijzerrijke roodgekleurde zandsteen, bevindt zich hier – tussen Nackenheim en Nierstein, als onderdeel van de subregio Rheinterrasse van Rheinhessen. Deze bodem geeft de wijn haar distincte mineraalachtige karakter die zo kenmerkend is voor de Rheinhessische wijnen.

Op ongeveer 10.000ha is de dominante druif is hier Riesling en Pinot Noir voor rode wijn. Tevens zijn hier de meeste wijngaarden, variërend van slechts 2 tot 3 hectare tot enige omvang. Vanwege de gunstige ligging heeft de VDP dan ook een groot aantal Erste Lage en Grosse Lage toegekend. Grote namen zijn zoal Brudersberg, Pettenthal en Orbel.

Bereich Bingen

Bingen ligt in het noordwesten en omvat de stad Ingelheim, waar de meeste rode druiven in de regio worden verbouwd. Het Bereich omvat 8.500ha aan wijngaarden verdeeld over 6 grotere locaties en 140 wijngaarden. De twee Grosse Lage wijngaarden zijn Kirchberg en Scharlagberg. Kirchberg profiteert van haar zuid-oostelijke ligging met een klei-achtige bodem en ondergrond van kalkrijke steen. Terwijl Scharlachberg haar naam ontleent van de hoge concentratie ijzeroxide in het leisteen dat de bodem een roodachtige tint geeft. De wijngaard is bijzonder steil en ligt op het zuiden. Waardoor ze maximaal profiteert van zonneschijn maar ook de sterke wind die de wijngaard droog en vrij houdt van schimmels.

Bereich Wonnegau

Wonnegau ligt verder naar het zuiden en omvat de centra van Worms en Alzey, twee van de grootste druiventeeltgebieden in Rheinhessen. Het omvat 7.500ha aan wijngaarden. Worms is bekend van de veelbesproken Liebfraumilch die vandaag de dag nog bijzonder geliefd is in het VK en de VS als basis voor de punch.

De regio kent vele wijngaarden maar overwegend kan je stellen dat Riesling en Pinot Noir de belangrijkste druiven zijn. De bodem bestaat overwegend uit löss vermengd met mergel, kalksteen en grind.

Rheinhessen het Duitse volumemonster maar met fantastische parels

Hoewel in Rheinhessen veel wijn geproduceerd wordt, zijn er diverse wijngaarden die ver boven andere uit komen. Toch zijn er slechts 35 Grosse Gewachs wijngaarden. Deze zijn dan allemaal van de Riesling druif. En dat staat in schril contrast met de andere regio’s gelet op de grootte van Rheinhessen!

Seebrich Riesling Roter Schieffer

Neem bijvoorbeeld de regio rondom Nierstein. Hier vinden we Weingut Seebrich, een parel tussen het volumemonster in Rheinhessen. Haar Roter Schieffer Riesling kent een verleidelijke geur van abrikoos en perzik. Terwijl in de mond dit fruit wordt vergezeld met een zachte harmonieus zuur. Elegant en mineraalachtig in de afdronk.

Frei Korper Kultur

Of zoek je iets uitdagender, probeer eens de Frei Körper Kultur van Bianka en Daniel Schmitt uit Betreich Wonnegau. Dit is een geweldige introductie tot hun biodynamische wijnen. Een blend van Scheurebe, Pinot Blanc en Huxelrebe op schil geweekt en geblend met direct geperste Pinot Gris en Ortega. De wijn is gerijpt in glasvezeltanks en gevuld in een fles van één liter. Goudgeel van kleur, het heeft aroma’s van boomgaardvruchten, wilde kruiden en witte specerijen. Bijzonder in geur en smaak en heerlijk verfrissend.

Zo is de keus enorm hier. In ruim 4 uur kan je al in het midden van het gebied zijn, gemeten vanaf Utrecht. Dan kan je de sfeer zelf proeven wat dit aloude en rijke gebied te bieden heeft. Maar je kan dit nu ook thuis proeven. We hebben tijdelijk de mooie wijn van weingut Paulinenhof beschikbaar, een wijngaard gelegen ten oosten van Nierstein. Wanneer je interesse hebt, neem dan contact met ons op via het formulier of whatsapp.

Ontwikkelt Duitsland zich als een uitstekend wijnland?

Vanuit het Oostenrijkse Bergland steken we de grens over naar het noordelijk gelegen Duitsland. Vooral groot geworden dankzij de zoete Liebfraumilch, waarbij je de vraagtekens kan stellen of dit echt wel wijn is. Hoe ontwikkelt Duitsland zich sindsdien als een uitstekend wijnland? Daar gaan we de komende weken ons in verdiepen.

Duitsland is natuurlijk een groots uitgestrekt land. Je associeert dit land misschien niet direct met wijn, maar bedenk dat het zuidelijk deel op dezelfde hoogte ligt als de Elzas, de Champagne, maar ook de Chablis in het noordelijke Bourgogne. En niet verrassend genoeg liggen de Duitse wijngaarden op dezelfde lijn. Maar ook hier speelt klimaatopwarming een rol. Regio’s als de Ahr, Saale-Unstrut en Sachsen liggen toch serieus wat hoger. Over de Ahr hebben we het nodige al geschreven. Terwijl Saale en Sachsen ook profiteren van het Mittelgebergte wat een extra bescherming biedt tegen de regen uit het westen.

Witte wijn land Duitsland

Ook zal het niet verrasssen dat witte wijn de boventoon voert. Het is eenmaal een koel klimaat land. Ongeveer tweederde van de geproduceerde wijn is wit. Riesling is het vlaggenschip, maar tot de jaren 90 van de vorige eeuw waren dat Müller-Thurgau ofwel Rivaner. Sindsdien is haar aandeel gaan dalen ten faveure van de internationale rassen Pinot Gris en Pinot Blanc. Andere belangrijke inheemse druiven zijn Silvaner en Scheurebe.

Rode wijn in Duitsland

Op de resterende éénderde aan wijngaarden domineert de Blauburgunder, ofwel Pinot Noir met 10% van de aanplant van rode wijn. Interessant om te realiseren is dat de Duitse Pinot Noir eenzelfde reputatie geniet als de grote wijnen uit de Bourgogne. Verder zijn Dornfelder (populair in Rheinhessen en Pfalz), en Portugieser, Trollinger en Lemberger gerenommeerde druivensoorten.

De indrukwekkende wijnproductie

Ontwikkeld Duitsland zich als uitstekend wijnland

Daar waar je al jaren een daling ziet in de wijnproductie van Frankrijk, is de productie en consumptie van Duitse wijn al jaren stabiel rond de 270 miljoen hl. Deze productie wordt bereikt door 13 verschillende wijnbouwgebieden. Waarbij Rheinhessen, Pfalz en Baden tweederde van het areaal voor hun rekening nemen. En dus de Moezel staat niet eens in de top drie! Terwijl de kleinste regio’s zoals Ahr en Saksen niet verder komen dan 500ha.

Wijnkwaliteit gemeten in suikergehalte

Er zijn drie kwaliteits categorieën in Duitsland, tafelwijn ofwel Deutscher wein, Qualitätswein (Qualitätswein bestimmter Anbaugebiete, QbA) en de uitgesproken Prädikatswein. Merendeel van de wijn behoort toe aan de laatste twee categoriën, die dan ook een duidelijke oorsprongsvermelding dienen te hebben.  Van oudsher speelt het suikergehalte een belangrijke rol. Dit maakt het onderscheid binnen de Prädikatswein gradatie;

Kabinett

Is een lichte wijn gemaakt van rijpe druiven met een laag alcoholgehalte. Een ideale aperitief!

Spätlese

Dit zijn vollere wijnen. Omdat volledige rijping meer tijd nodig heeft, haalt met de druiven pas aan het eind van de oogst naar binnen. De wijn kan variëren van droog met volle body tot vrij zoet maar lichter. Deze wijnen kunnen goed ouderen.

Auslese

Hierbij dienen de trossen volledig rijp te zijn met enig restsuiker. De onrijpe of slechte druiven worden eruit gehaald. Deze wijn profiteert met flesrijping.

Beerenauslese

De Beerenauslese is een volle, fruitige wijn gemaakt van overrijpe druiven, die meestal een nobele rotting hebben ondergaan (Botrytis cinerea). De druiven zijn handmatig geplukt.

Eiswein

Eiswein is gemaakt van druiven die bevroren zijn geoogst en geperst. De temperatuur dient hierbij minimaal -7 graden te zijn en natuurlijk perst men alleen het natuurlijke sap.

Trockenbeerenauslese

Dit is een zeldzame, zeer geconcentreerde wijn van druiven met nobele rotting die bijna tot rozijnen zijn ingedroogd. Er is een strenge handmatige selectie tijdens de oogst.

De onofficiële classificatie

Omdat de classificatie op zoetheid eigenlijk geen weerspiegeling van de kwaliteit van de wijn is, stond er een groep wijnproducenten op die zich hard maken voor onafhankelijke kwaliteit.  Ze zijn verenigd in het Verband Deutscher Prädikatsgüter (VDP). De leden hebben de wingaarden geclassificeerd naar het voorbeeld in de Bourgogne. Hierdoor is er geen twijfel mogelijk over de beste wijngaarden in Duitsland. De VDP is opnieuw in het leven geroepen omdat overal in Duitsland “kwaliteitsgebieden” in het leven werden geroepen, waardoor de naam uitgehold werd. Maar ook omdat het hierboven beschreven suikergehalte belangrijker werd. Ten slotte omdat kwaliteit niet werden gelinkt aan typiciteit als druivenras, bodem, terroir.

Een VDP wijn kan je herkennen aan het logo van een adelaar met een druiventros. Deze is vaak geplaatst op het capsule, maar soms ook op het achter etiket. Deze wijnen kunnen zowel droog als zoet zijn. Bedenk dat een VDP wijn een Qualitätswein is en niet per definitie een Prädikatswein! Maar Duitsland is hard bezig en ontwikkelt zich reeds als uitstekend wijnland.

VDP.Gutswein

De instap zijn de VDP.Gutswein. het zijn vaak de trendsetters, met andere woorden de eerste wijnen van een wijnjaar die men bottelt en verkoopt. De wijnmakers zetten er hun eigen stempel op en hebben de ruimte om te experimenteren. Een ideale wijze om van een eerste kennismaking met de wijnmaker te genieten!

VDP.Ortswein

De Ortswein is wat de naam al aangeeft, het staat gelijk aan de gemeentelijke appellatie in de Bourgogne. Dit zijn de interessante en betaalbare alternatieven voor de twee hogere kwaliteitswijnen. Omdat veel van de Ortswein van eenzelfde wijngaard afkomstig is als de Erste en Grosse Lage. Alleen regionaal toegestane druiven vinden hun weg naar de wijn en geeft de wijn haar typische terroir expressie.

VDP.Erste Lage

De druiven voor de Erste Lagen zijn met de hand geplukt, want de druiven dienen een hoge fysiologische rijpheid hebben. De droge wijn is gelabeld als Qualitätswein trocken. Deze wijn kan je vergelijken met de Premier Cru’s. Opbrengst per hectare is gelimiteerd om de kwaliteit beter tot haar recht te laten komen. De droge wijn mag pas op de markt komen in april volgend op de oogst. De zoete en edel zoete wijnen in mei volgend op de oogst.

VDP.Grosse Lage

De hoogste kwaliteit is de Grosse Lage, welke vergelijkbaar is met de Grand Cru’s. Dit zijn Duitsland’s beste wijnen. Herkenbaar aan haar individuele karakter en geven de kwaliteit van de wijngaard het beste weer. Ze kunnen vele jaren rijpen op fles. De opbrengst is verder beperkt net als de toegestane druivenrassen. De droge wijn mag niet voor 1 september van het jaar na de oogst op de markt komen, terwijl rode wijn zelfs nog 1 jaar extra moet rijpen.

De droge wijnen van Grosse Lage wijngaarden worden ook Grosse Gewachs genoemd. Deze zijn te herkennen aan het GG logo op de hals van de fles.

Andere kwaliteitskeurmerken

In navolging van VDP zijn in de regio’s ook lokale kwaliteitsaanduidingen ontstaan.

Rheinhessen Silvaner

Om het imago van het oude Silvaner ras te verbeteren, heeft Rheinhessen een traditioneel gebalanceerde droge wijn geïntroduceerd. De wijn dient 100% van Silvaner gemaakt te zijn met vermelding van het oogstjaar. Het is een bijzonder droge wijn met max 4 gram restsuiker. Individuele keuring vindt plaats en het proeven vindt plaats door een speciale commissie. De wijn herken je aan het zwart-gele etiket met RS en de naam van de producent.

Selection Rheinhessen

Daar waar de RS zich richt op Silvaner, is de Selection Rheinhessen gericht op klassieke druivenrassen. Dit zijn Silvaner, Riesling, Weiss-, Grau-, Spät- en Frühburgunder (Pinot Madeleine), Gewürztraminer en Portugieser. De wijnstokken dienen minimaal 25 jaar oud te zijn waardoor meer geconcentreerde aroma’s in de druiven ontwikkelen, maar ook de opbrengst lager uitvalt. De druiven mogen van slechts één wijngaard afkomstig zijn die bovendien handmatig geoogst dienen te worden.

DC Pfalz

DC Pfalz is een herkomstbenaming verbonden met een meer dan gemiddelde kwaliteit. Het kan gebruikt worden voor wijnen van een van de vijf traditionele druivenrassen. Dit zijn Riesling, Dornfelder en de Weiss-, Grau- en Spätburgunder. Ze hebben een fruitig smaakprofiel dat typisch is voor gebied en druif. Dankzij het DC Pfalz logo zijn ze makkelijk herkenbaar.

Riesling S

De droge Rieslingwijnen van de steile leisteenhellingen langs Mosel, Saar en Ruwer kan men verkopen onder het kwaliteitsmerk “Riesling S” (of “/S”) indien de wijn voldoet aan bepaalde kwaliteitskenmerken. Zoals een late (meestal november) en selectieve pluk, volledig rijpe gezonde druiven (dus niet geïnfecteerd met Botrytis), lage opbrengst, lange vergisting en lagering op het bezinksel.

Duitse moeilijkheid

Vaak spreken we over Frankrijk en de ongelooflijk complexe appellatie structuur, maar Duitsland kan er ook aardig wat van. Ik hoop dat het nu een beetje duidelijker is. Bedenk dat een Auslese wijn een indicatie is van de zoetheid en niet van de kwaliteit van de wijn zelf, zoals we dat in andere landen zien. De zoetheid bepaalt, niet de kwaliteit van het terroir van de wijngaard noch de kwaliteiten van de wijnmaker. De VDP probeert hier meer duidelijkheid in te scheppen, echter deze is alleen toegankelijk voor haar leden. Terwijl er nog een grote groep wijnproducenten zijn die niet aangesloten zijn bij de VDP. Ook het feit dat een VDP wijn een QbA is kan veel verwarring opleveren.

Maar ontwikkelt Duitsland zich als een uitstekend wijnland? Mijn mening is van wel ja. Geholpen door de opwarming waardoor druiven nog hogere rijpheid kunnen realiseren en meer duidelijkheid naar de consument toe hoe het etiket begrepen kan worden dragen vooral bij aan deze kwaliteitsaanduiding.

Verrassende wijnen uit het vergeten Bergland

In Oostenrijk vind je wijnen niet alleen in het Weinland (Niederösterreich en Burgenland), maar ook in Steiermark en alle andere kantons. Deze zijn verenigd onder de appellatie Bergland. Ooit was Bergland een grote wijnregio en van de 14e tot 16e eeuw was de wijnbouw hier op zijn top. Mede ingegeven door klimaatveranderingen en wat tegenwoordig bekend staat als de Kleine IJstijd. Sindsdien is de neergang ingezet en in het midden van de 19e eeuw kwam de wijnbouw tot een complete stilstand. Daarom is het des te interessanter om de revival waar te nemen van de verrassende wijnen uit het vergeten Bergland en vooral ook Kärnten (Karinthië).

Vergeten Bergland met verrassende wijnen

Bergland omvat de kanton van Salzburg, Karinthië, Tirol en Vorarlberg. Wijngaarden zijn wijdverspreid en zeer schaars. Echter in Karinthië zijn er meer in opkomst, vooral rondom de stad Klagenfurt. Let op, Bergland is geen eigen appellatie; dit is gekwalificeerd als Landwein met Bergland als oorsprong. Wijn kan ook kwaliteitswijn genoemd worden wanneer deze aan de minimale vereisten voldoet.

Het koele klimaat brengt traditioneel licht witte wijn voort met hoge zuurgraad. De veelgenoemde druivensoorten zijn dan ook Chardonnay, Pinot Gris en Müller Thurgau. En als blauwe druif de Portugieser en Blauburger (een kruising tussen Portugieser en Blaufränkisch).  Maar door de opwarming vindt je op de warmere wijngaarden ook de later rijpende Grüner Veltliner, Muscat, Pinot Blanc en Noir, Gewürztraminer en Zweigelt.

Opleving in Karinthië

Een document uit 822 is het eerste betrouwbare bewijs van wijnbouw in Karinthië. De kerk is hier verantwoordelijk voor het succes van de wijnbouw cultuur.  Tegen het einde van de 19e eeuw herkenden de wijnboeren de schimmel Valse Meeldauw niet die vervolgens eerst de opbrengst en toen de stokken vernietigden. Sindsdien speelt wijnbouw geen rol van betekenis. Tot 1972 toen Herbert Gartner begon met een kleinschalige wijngaard. In 2000 groeide dit snel tot 4ha en tegenwoordig staat er al 125ha aangeplant met een opbrengst van zo’n 3.200hl. De ontwikkeling gaat snel in Karinthië en zal de komende jaren zeker nog verder ontwikkelen. Waardoor je nog veel mag gaan verwachten van deze wijnen!

Druivenrassen in Karinthië

Het meest opvallende is misschien wel de afwezigheid van GruVee. Daarentegen kom je hier wel de Sauvignon Blanc tegen die levendige grasachtige tonen met een klein pepertje opleveren. Verder vinden we hier wijn van Chardonnay, Riesling, Pinot Blanc ofwel Weissburgunder, Pinot Gris (Grauburgunder of Ruländer) en Traminer. In rood heb je de Blauer Burgunder (Pinot Noir) en Zweigelt.

Wijnbouw vindt plaats door heel Karinthië heen en is één van de zuidelijkste wijnbouwgebieden in het land. Wijngaarden liggen op een zuidelijke hellingen op 400 tot 750 meter hoogte. De bodemopbouw kan heel verschillend zijn zelfs binnen een dal. De Alpenrug beschermt het gebied tegen te veel nattigheid. Maar toch met 800-1.300mm neerslag is dit aanzienlijk. Hoewel tot diep in het voorjaar koude lucht uit de bergen naar beneden komt, is dit gecompenseerd door de hoge temperaturen van de zomer. Nazomer en herfst zijn vaak droog wat ten goede komt aan laatrijpende druivensoorten en de oogst natuurlijk.

Oberösterreich

Na het verval in de 19e eeuw vindt ook hier nu een soort renaissance plaats. Met een handvol wijnboeren die erg progressief zijn, begint wijnbouw weer te floreren. De zonnige omgeving van de Donauvallei en de grenzen van het Eferdingerbekken ondersteunen de wijnbouw. Maar ook het midden van Oberösterreich met het heuvelachtige centrale district en de luchtige wijngaarden van het Mühlviertel spelen een rol. In totaal staat ruim 70ha aangeplant. De wijnbouw is gericht op de witte soorten Grüner Veltliner en Chardonnay, evenals Zweigelt en Roesler voor de rode wijnen.

De onbetekende rol van Noord Tirol

In tegenstelling tot Alto Adige (Südtirol), speelt het noordelijke Tirol een kleine betekenis. Met slechts een twee dozijn geregistreerde wijnbouwers en 12 ha wijngaarden is het meer dan een schril contrast. Zelfs de meest bekende wijngaard Zirl, die al naam maakte in de 14e eeuw ligt braak.

Vandaag de dag vindt wijnbouw vooral plaats rond de plaatsen Haiming, Tarrenz en Silz. Met vooral Chardonnay en Pinot Noir druiven. Tevens is spaarzaam andere Pinot-familie aangeplant.

Vorarlberg

Het Vorarlberg tegen de grens met Zwitserland, profiteert optimaal van de ligging van de Bodensee (ook bekend als Meer van Konstanz (Lake Constance). Dit gebied vooral bekend van het Duitse Baden-Würtemburg heeft een ideale invloed op wijnbouw. Waar ooit 500ha aan wijngaarden stonden, is dit door de phylloxera uitbraak en de concurrentie met Südtirol verdwenen. Op één wijngaard van de familie Nachbaur in Röthis na.

Wijngaarden liggen op ongeveer 500 meter hoogte en één van de grootste uitdaging is toch wel de koele nachten in het midden van het groeiseizoen. Dit wordt echter gecompenseerd door het nabijgelegen Bodensee doordat het meer de warmte vast blijft houden. In Bregenz aan de voet van het Gebhardsberg liggen de wijngaarden van Sepp Möth.

Iets zuidelijker in Röthis bevindt zich wijnhuis Nachbaur. Hier perst en bottelt men biologisch gecertificeerde wijn in de 600 jaar oude wijnkelder! Zoals gebruikelijk in deze streek vindt verkoop vooral aan huis plaats.

Bijzondere vermelding is toch wel de wijngaard Z’Michele. Deze ligt in het Brandnertal op 1.000 meter hoogte!

Mozartstad Salzburg

Wijnbouw is hier bijzonder klein, met slechts 0.06ha wijngaarden kan je bijna zeggen dat dit amateuristisch is. Echter je hebt hier ook zo de interessante verhalen. Beginnende in 2001 toen de eerste wijngaarden in Grossgmain am Untersberg gereed gemaakt werden. Sindsdien produceert Reiterhaindlhof aangename wijnen. De Salzburger Hochthron bijvoorbeeld is een mooie Chardonnay met appel en een vleugje amandelen en sinaasappelschil. De sappige elegante structuur met hoog zuur. Een mooi gestructureerde wijn met fijne honing en mineralen in de afdronk.

Sinds 2008 vindt ook wijnbouw plaats op de Mönchsberg. Met een jaarproductie van slechts 500 flessen à €40, komt deze opbrengst geheel te goede aan de lokale scouting.

Steiermark

Ingeklemd tussen Kärnten in het oosten en Burgenland in het westen ligt Steiermark. Dit is de laatste wijnregio in Oostenrijk. Maar het is er wel één met veel bijzonderheden.

Steiermark

De regio is verdeeld in drie sub appellaties die in 2018 zijn verheven tot een DAC-status. De meest aangeplante Stiermarkse variëteit is Welschriesling. Deze wijn heeft een boeket dat doet denken aan groene appels, en heeft veel meer fans dan veel wijncritici zouden verwachten.

Liefhebbers voor weelde en body worden gelukkig van de Pinot-familie in Steiermark. Weissburgunder welke geteeld is op kalksteenrijke bodems is behoorlijk indrukwekkend vanwege zijn subtiele en verfijnde mineraliteit. Chardonnay, hier bekend als Morillon, kan met haar frisse aard behoorlijk robuust zijn en net als de beste Pinot Gris ook verbeteren wanneer je deze weg legt.

De wijnen uit Stiermark staan bekend om hun geur en sappigheid, om hun kruidigheid en mineraliteit en om hun eenvoud. Een Stiermarkse wijn wordt extreem bepaald door hun terroir. Het gematigde, windstille klimaatkent vele microklimaten. De bodem is veelzijdig met vulkanische rotsbodems, leisteen, gneis, kalksteen en zandsteen.

Weststeiermark

Het westelijk gelegen Weststeiermark heerst de Schilcher, een hartige rosé wijn die bijzonder onderscheidend is. De regio heeft 2.750ha onder wijngaard. Maar het heeft met de Schilcher een pareltje in handen. Deze wijn is gemaakt van de Blauer Wildbacher. Deze wijn is diep robijnrood met een aangename aroma van aardbeien. Het moet jong gedronken worden en is heerlijk bij een vleesplankje. Authentieke Schilcher is te herkennen aan het embleem van een wit paard.

Naast dit paradepaardje heb je ook wijnen van Pinot Blanc en Sauvignon Blanc.

Südsteiermark

Met 2.750ha is Südsteiermark de grootste regio. Hier zijn veel wijnmakers in uiteenlopende grootte, maar allen produceren bijzondere wijnen. De wijnstokken staan op zeer steile hellingen wat het werk arbeidsintensief maakt. Sauvignon Blanc is de wijn die Stiermarken groot gemaakt heeft. Het is een rijke wijn met in de neus aroma’s van limoen, nectarine en kiwi. In het smaakpalet bespeur je tonen van citrusfruit, peper en een ziltige toets met strakke frisse zuren.

Naast de Sauvignon, vind je ook druiven van Welschriesling, Weissburgunder, Muscat en Marillon (Chardonnay). Rode druiven van met name Blauer Wildbacher spelen hier een zeer kleine rol. Echter ze mogen de wijn niet Schilcher noemen, dat is alleen weggelegd aan Weststeiermark.

Vulkanland Steiermark

Dankzij de glooiende heuvels, het Pannonische klimaat en de diversiteit van het vulkanisch land vind je hier interessante wijngaarden. Deze zijn verspreid en bestaat uit een aantal kleine en middelgrote wijnbouweilanden. De  ruim 1.600ha kent een ruime variëteit aan druivenrassen. Nabij Klöch staat de Traminer aangeplant, terwijl in Straden de Pinot Gris domineert. Welschriesling is met 310ha de grootste aanplant in Vulkanland. Verder heb je ook Pinot Blanc, Sauvignon Blanc, Morillon (de lokale naam voor Chardonnay dus). Ook vind je hier de rode variant in de vorm van Zweigelt en de Blauer Wildbacher. Echter binnen de DAC regels zijn alleen witte wijnen toegestaan waardoor Zweigelt dus als Stiermarken gelabeld wordt.

Vulkanland Steiermark DAC dankt zijn naam aan de geologie van het zuiden van de streek, hier liggen uitgedoofde vulkanen. Het vulkanisch gesteente komt voor als tufsteen (poreus gesteente afkomstig van gesteente dat uit de vulkaan werd geslingerd en neergedaald as) en basalt (gekoeld magma). Verder staan ook veel wijnstokken aangeplant langs de afzettingen van het grote Paratehys meer.

De belangrijkste druivenrassen in Steiermark

De Welschriesling biedt een hogere zuurgraad en een fruitig boeket van appel en citrus. Maar dit levert ook mooie zoete wijnen op. De Beerenauslese en Trockenbeerenauslese zijn goudgeel van kleur met een fijne honingnoot in de mond en aroma’s van exotisch fruit met verfijnde zuren.

De Weissburgunder ofwel Pinot Blanc en ook wel Klevner genaamd. Op goede locaties geeft de jonge wijnen een bloemig boeket met kruidige zuren en aroma’s van brood en noten. Deze wijnen kunnen lang op de fles rijpen.

Op de steile heuvels van Stiermarken voelt Sauvignon Blanc zich helemaal thuis. Het boeket is hier karakteristiek; onrijpe druiven leveren een opdringering grasachtige smaak. Terwijl rijpe druiven een verscheidenheid van aroma’s geven kan. Zoals zwarte bessen, kruisbessen en tropisch fruit. In combinatie met houtrijping ontwikkelt de wijn tot een zeer complexe wijn met secundaire en tertiaire aroma’s. Deze wijn kan zich meten met de beste wijnen uit de Loire of Bordeaux!

Het vergeten Bergland en prachtige Steiermark met hun verrassende wijnen

De bekende regio’s in Oostenrijk is vanzelfsprekend Niederösterreich en Burgenland. Het Bergenland, inclusief Karinthië hebben volledig vergeten wijngaarden, maar wat nu opnieuw is aangeplant levert verrassende wijnen op. Gelet op de kleinschaligheid is hier echt alleen maar lokaal aan te komen. En het is zeker aan te raden wanneer je er bent om deze wijnen te proberen. In Steiermark daarentegen is al langer aan de weg getimmerd. Mede dankzij de unieke geologie, vind je hier bijzonder rijke wijnen.