Verrassend uit dwergwijnstaat Zwitserland

Vorige week hebben we Zwitserland geïntroduceerd, waarbij we een verrassende relatie hebben vast gesteld tussen de Dalai Lama en Zinedine Zidane. Maar hoe ziet het landscape eruit in deze dwergwijnstaat Zwitserland, dat verrassend omgeven is door zeer bekende wijn grootheden?

Er is ongeveer 15.000ha aan wijngaarden met een jaarproductie van 148 miljoen flessen ofwel 1,1 miljoen hl. Dit is verdeeld over 1.500 wijnboeren. Ter vergelijking; Zowel Italië als Frankrijk produceren rondom 49 miljoen hl!

Zwitserland is op te delen in 6 verschillende regio’s waarbij we nu Frans-Zwitserland gaan ontdekken.

Wijnregio’s

Verrassend uit Dwergwijnstaat Zwitserland

Frans Zwitserland

Langs de grens met Frankrijk liggen de vier subregio’s van Frans Zwitserland; Driemeren-gebied, Vaud, Genève en iets verder landinwaarts Wallis (Valais). Veruit de belangrijkste druivensoort hier in het zuiden en oosten van het land is Chasselas. De koningin onder de druiven in Zwitserland.

Het gematigde Driemeren-gebied AOC

Driemerengebied

De wijngaarden liggen aan de noordwest zijde van de grote meren. In deze regio vind je 945ha verdeelt over 100 producenten en 4 AOCs. Met een jaarproductie van ongeveer 60.000hl staat het Driemeren-gebied op de 6e plaats qua grootte.

Dankzij de invloed van de nabijgelegen meren kent deze heuvelachtige regio een gematigd en luchtig klimaat. De mistvorming in de herfst legt de basis voor dit gematigde klimaat ingegeven door de nabijgelegen meren.

De belangrijkste druif is Pinot Noir (48%) die zeer goede rode wijnen kan voortbrengen, maar ook verfijnde en fruitige rosé wijnen. Deze staan bekend als Œil-de-Perdrix. Daarnaast is vooral Chasselas (30%) de toonaangevende druif. De volgende in lijn is Pinot Gris (4.5%; hier bekend als Malvoisie) en Chardonnay (4%). Dat geeft meteen inzage in de verscheidenheid!

Neuchâtel

Neuchâtel is erg vooruitstrevend, maar liefst 20% van de wijngaarden werken biologisch. En het neemt ongeveer tweederde van de productie voor haar rekening. Pinot Noir is de enige rode variëtiet die is toegestaan. Als witte wijn is vooral Chasselas bekend, maar je hebt hier ook mooie mousserende wijnen van Chardonnay! Het verschil in bodems van de ene wijngaard naar de andere wordt weerspiegeld in de vele nuances van het boeket in de Chasselas-wijnen.

Bielersee

Gelegen in het kanton Bern, behoort Bielersee toch tot de regio Driemeren-gebied. De regio kent een oppervlakte van 220ha en 80 wijnboeren. De droge en rotsachtige zuidoostkust van het Lac de Bienne bestaat uit kalksteen. De wijnstokken profiteren van de warmtereflecties van het meer en de voordelen van het microklimaat dat de terrasvormige gewassen markeert.

Je vindt hier meer dan 40 druivensoorten, maar vooral Pinot Noir, Chasselas (ook bekend als Fendant) en Chardonnay  profiteren van deze kalksteenbodem.

Vully

Dit is een bijzondere AOC; 100ha ligt in het Driemeren-gebied en 50ha ligt in de Vaud. Er zijn 24 enclaves waar 26 variëteiten verbouwd worden. Ook hier is Pinot Noir dominant en naast inheemse soorten ook verrassend genoeg Malbec en Syrah. Het is vooral Chasselas en Chardonnay die de witte druiven vertegenwoordigen.

De belangrijkste wijngaarden in Vully liggen aan de noordkant van Lac de Morat, aan relatief steile oevers. Het zuidoostelijke aspect van de wijnstokken helpt het fruit te laten rijpen. Tegelijkertijd zorgt de relatief koele temperatuur voor een langere hangtijd; waardoor de druiven hun complexe fenolische structuur ontwikkelen.

Het klimaat rond Vully is aanzienlijk gematigd door de aanwezigheid van de meren. Deze voorkomen dat de zomertemperatuur dramatisch stijgt maar ook de effecten van vorst en sneeuw in de winter dempen. Veel wijngaarden kennen geen vorst vanwege de luchtbeweging, en het hoge niveau van licht dat de meren reflecteren.

Cheyres

Dit is een klein commune met haar eigen appellatie. Slechts 14ha groot is dit de enige appellatie aan de zuidoever van Lac de Neuchâtel. Gelet op de kleine omvang, zijn de meeste wijngaarden in beheer van de Associations des Vignerons Broyards, een coöperatie van wijnboeren.

De koningin van de Vaud AOC

Vaud

Het kanton Vaud, aan de noordelijke oever van het Meer van Genève, is het tweede Zwitserse wijngebied met ongeveer 3.800ha aan wijngaarden. Dit kan je opdelen in grofweg vier subregios’s; Côtes de l’Orbe/Bonvillars in het noorden, la Côte in het zuidwesten, Lavaux midden-zuid en Chablais in het zuidoosten tegen Wallis aan.

Ongebruikelijk, maar de regio brengt vooral witte wijn voort van de koningin onder de Zwitserse druivensoorten; Chasselas (zo’n 60%). Pinot Noir staat op een tweede plaats met slechts 12% en Gamay 9%.

Het klimaat in Vaud wordt sterk gematigd door het Meer van Genève, die de voorjaarsvorst verlichten en de zomerse temperaturen verminderen. Als de zon overdag over het meer gaat, wordt veel licht gereflecteerd naar de wijngaarden die op vele terrassen zijn uitgehouwen. Dit gematigde klimaat en de hoge helderheid is het geheim achter het betrouwbare terroir van Vaud, hoewel relatief hoge regenval de omstandigheden enigszins dempt.

De overgrote meerderheid van de wijnstokken die in de Vaud worden geteeld, zijn eigendom van particulieren en gezinnen in plaats van grote wijnbedrijven. Vele duizenden kleine boeren verkopen hun druiven onder contract of maken wijn coöperatief, maar een groeiend aantal is nu gemotiveerd om hun eigen wijn te produceren of samen te groeperen in veel kleinere coöperaties.

Kom je toevallig een Pot Vaudois tegen? Dat is een erfgoedfles van 1.4 liter. Oorspronkelijk afkomstig uit 1822 geblazen door lokale glasblazers, maar kent nu een meer promotionele toepassing.

Lavaux

Steil boven het meer van Genève liggen de wijngaard terrassen van de twee grands crus in Lavaux; Dézaley en Calamin. Net als in Bourgondië heeft de Grand Cru status betrekking op het terroir en niet een specifieke wijn zelf. Het geeft aan dat je hier fantastische wijnen kán maken.

Bonvillars

Bonvillars is een klein wijngebied aan het uiterste noordelijke uiteinde van Vaud. De belangrijkste wijngaarden liggen op hellingen op het zuiden direct boven het dorp Bonvillars. Omdat het nabij het meer van Neuchâtel ligt, profiteren de wijngaarden van een zeer gematigd klimaat met veel licht dat wordt gereflecteerd door het oppervlak van het meer.

Chasselas en Pinot Noir zijn de toonaangevende druivensoorten. Terwijl Gamaret en Garanoir, die typerend zijn voor Zwitserland, een bescheiden vertegenwoordiging hebben. Bonvillars produceert ook de Oeil de Perdrix.

La Côte

Aan de noordelijke oever van het Lac Léman (Meer van Genève) ligt La Côte. Het staat bekend om haar staalachtige wijnen. Het klimaat is hier dermate mild dat het bijna mediterraans aanvoelt. Er zijn hier tal van kleine, vaak door familie gerunde, wijngaarden. Ze verkopen individueel of in coöperatie. De belangrijkste druiven zijn Chasselas, Pinot Noir en Gamay, die samen ongeveer voor 85% staan aangeplant.

Chablais

Niet te verwarren met het Franse Chablis. Er is ongeveer 600ha aan wijngaarden waar vooral Chasselas en Pinot Noir staan. Er zijn subappellaties voor Villeneuve (inclusief haar Premier Cru CLos de Châtelard), Yvorne, Aigle, Olon-Vaud en Bex. Ze grenst aan het nabij gelegen Wallis.

Chablais onderscheidt zich van de andere gebieden door de glaciale ligging. De wijngaarden hebben een zeer stenige losse, waterdoorlatende bodem waardoor wateroverlast hier niet aan de orde is. Tevens ontwikkelen de wijnstokken lange en sterke wortelstokken. Op lagere hellingen is de bodemopbouw van klei en kalksteen.

De wijnstijl is fris en mineraalachtig.

Extasis

Van het wijnhuis Hammel, heb ik deze mooie Cabernet gevonden.

Diep rood-violette van kleur. In de neus maakt de wijn indruk met zijn aromatische diepte waarin de fruitige en bloemige geuren met een licht gerookt edelhout (eiken), versterkt door balsamico noten (vanille, zoethout). In de mond bespeur je een verscheidenheid aan smaken: zwart fruit (bramen, kers, bosbes) gevolgd door milde kruiden (zwarte peper, nootmuskaat, kurkuma, vanille), vergezeld van gebrande tonen (koffie, mokka). De afdronk eindigt met een mooie complexe minerale afwerking.

Genève AOC

Genève

Hoewel Genève vele associaties kent, zal wijn niet bovenaan het lijstje staan. Maar toch is Genève de derde grootste regio met zo’n 1.400ha. Hoewel de Chasselas nog steeds de witte wijnstokken domineert (20%), hebben de wijnboeren hier grote successen behaald op internationale wijnwedstrijden met klassieke druivensoorten, zoals de Chardonnay.

Onder de rode wijnstokken domineert de Gamay (24%) met uitstekende, goed gestructureerde wijnen. De Pinot Noir en andere rode rassen worden echter steeds belangrijker.

De “zone franche” betreft een aantal wijngaarden (totaal 120ha) die reeds vele jaren in handen zijn van Geneefse wijngaardhouders, maar liggen feitelijk in Frankrijk. Daarom dat ze ook zijn toegevoegd aan de Genève AOC.

Net als in de andere regio’s speelt de water massa van Lac Léman een belangrijke rol.

Wallis

Wallis, of Valais, ligt aan de bovenloop van de Rhône, ten zuidoosten van het Meer van Genève (Lac Léman). De zonnige, op het zuiden gerichte hellingen produceren meer Zwitserse wijn dan welke andere regio dan ook. Deze hellingen zijn dusdanig steil dat ze terrasvormig moeten zijn. Daarnaast zijn ze dusdanig lastig te bewerken dat katrollen nodig zijn. De zomers zijn zo droog en warm dat sommige wijngaarden van tijd tot tijd irrigatie nodig hebben.

In enkele van de hoogst gelegen wijngaarden, vind je ook lokale specialiteiten, zoals de karakteristieke, volle witte variëteit Petite Arvine. Maar ook Amigne en Humagne. Ook de rode zuster Humagne Rouge (ook bekend als Cornalin). Ook produceert men in Wallis fantastische dessert wijnen. Dit van late oogst en flétri methode. Daar waar late oogst (passerillage) langer aan de stokken hangen, rijper zijn en dus een hogere suiker concentratie hebben, zijn de druiven bij flétri volledig ingedroogd. Hierbij profiteren de druiven van de hete föhn. Je krijgt dan puur geconcentreerde druivensap. Deze wijnen zijn gemaakt van Chasselas (Fendant), Sylvaner, Pinot Gris (Malvoisie) maar ook Syrah. Deze laatste maken grote indruk op de wijnmakers in Tain l’Hermitage kilometers stroomafwaarts.

In Wallis kan Pinot Noir en Gamay geblend worden en vervolgens verkocht onder de naam Dôle du Valais AOC. Overigens zijn ook andere druiven toegestaan in de blend. Dit is de Zwitserse tegenhanger van de Bourgogne Passtoutgrains AOC. Het is een veelzijdige wijn die het terroir van de wijngaard vaak mooi tot uiting laat komen. Probeer eens Cave St Pierre van Wijnhuis Oktober!

Tot Slot

We hebben slechts Frans Zwitserland ontdekt, maar dit is tevens een verrassend veelzijdig gebied uit de dwergwijnstaat Zwitserland. Vooral witte wijn van Chasselas, maar ook verrassende dessert wijn door het toepassen van passerillage (of flétri), rode wijnen en in het bijzonder de Dôle de Valais.

Volgende week gaan we nog dieper de Zwitserse bergen in!