Uitdagend Champagne oogst 2024

Met alle weer extremen, kan je op z’n minst zeggen dat de oogst in 2024 in de Champagne uitdagend is geweest.

In de afgelopen jaren was de oogst in de Champagne vaak overvloedig. Dat is iets wat je van het jaar 2024 niet kan zeggen, dankzij het grillige weerbeeld en omstandigheden die uitdagend genoemd kunnen worden. Dankzij de aanhoudende regen en late vorst resulteerde dit ook nog in schimmeldruk. Dit op zijn beurt heeft geleid tot een ongelooflijk kleine en ongelijke oogst in het gebied.

Uitdagend weer

Champagne regio uitdagend oogst 2024

Vanaf oktober 2023 begon de regen en leek de zondvloed niet op te houden. Vooral de departementen Aube en Aisne die zeer belangrijk zijn voor de appellatie, waren zwaar getroffen. De Aube ligt in het zuidelijke deel van de Champagne. Hier was het jaarlijkse regen gemiddelde al bereikt voordat de bloei periode begon. Om vervolgens in de periode na de bloei eenzelfde hoeveelheid regen te ontvangen. In de laatste 10 dagen voor de oogst viel er maar liefst 100mm water, waardoor het gewicht van de druiventrossen in sommige gebieden toenamen.

Daarnaast kwam er op 22 april nog de “zwarte vorst” langs in de Aube. Dit verwoestte vooral de wijngaarden in de subregio’s Bar-sur-Aube en Bar-sur-Seine. Tot wel 80% van de wijngaarden! De noordelijker gelegen wijngaarden waren minder getroffen. Maar ook daar 2 tot 3 trossen minder aan de ranken.

Dit vochtige weer creëerde de perfecte omstandigheden voor de meeldauw. Daar bovenop kwamen ook nog de nodige hagelbuien in de Marne vallei, waarbij een groot deel van de Pinot Meunier getroffen werden. En om het compleet te maken, kwam eind augustus een korte heftige hittegolf, die de druiven deed verbranden.

Verder in het Sézainnais gebied, net boven Troyes, brak ook nog de grijs-rot uit dankzij de overvloedige regenval. Terwijl deze schimmel in de meeste gebieden in de Champagne onder controle kon worden gehouden. Hierdoor was het nog lastiger voor de Chardonnay druif om tot rijping te komen, iets wat al sowieso uitdagend was.

Al met al een perfecte mix voor een uitdagend probleem voor de 2024 oogst in de Champagne.

Aangepast rijping doelen

Het Comité Interprofessionnel du Vin de Champagne (CIVC) had specifieke rijping doelstellingen voor de oogst van 2024 bepaald op 10.5% potentieel alcohol voor Chardonnay en Pinot Noir en 10% voor Pinot Meunier. Maar vanwege het uitdagende weer waren deze verlaagd naar 9.5% tot 10%.

Daarnaast had het CIVC de opbrengst per hectare al aangepast om de economie te reguleren door rekening te houden met de situatie op de export markten. Voor 2024 was de opbrengst op 10.000kg per hectare vastgesteld, een verlaging ten opzichte van de 11.400kg van 2023. Vanwege de wereldwijde geopolitieke en economische situatie en de ontstane inflatie, leidt Champagne onder overbevoorrading. Door de productie te beperken, creëert het CIVC dus een nieuw evenwicht.

Vanzelfsprekend leidt dit tot bezorgdheid omtrent de algehele kwaliteit van de oogst. Dit zal aanzienlijke gevolgen hebben voor de kwaliteit van de Champagne voor het oogstjaar 2024.

De rol van reservewijn

In de Champagne is het gebruikelijk om niet alle wijn te bottelen. Maar een deel wordt apart gehouden als reservewijn. Zo is de regio in staat om in jaren van lagere opbrengsten de beschikbare wijn aan te vullen uit deze voorraden. Daarnaast garandeert het ook om een consistente smaak kwaliteit te ontwikkelen over de jaren heen.

In 2023 werd de reservewijn door het CIVC vastgesteld op 10.000kg per hectare, maar door de rot die de oogst aantastte, is de kwaliteit van de reservewijn geïmpact.

Vintage 2024

Het lijkt erop dat de Champagne oogst van 2024 het best omschreven kan worden als “klein” en “heterogeen”. Afhankelijk van het gebied, is de opbrengst 200 tot 20.000kg per hectare. Maar zelfs in de gebieden met goede opbrengst, hebben de druiven moeite met hun rijpheid.

De oogst is gekenmerkt door het grillige weer en aanzienlijke verliezen. Dit vooral als gevolg van constante regen, vorst, ziektes en een hittegolf. Dit resulteert in kleine en ongelijke oogst.

Onze champagnes

Onze leverancier van champagne wijnen zit in de Côte de Bar, in het midden van de storm. Maar volgens berichtgeving lijkt de kwaliteit gunstig te ontwikkelen. Ja de oplage zal minder zijn, maar naar verwachting blijft de kwaliteit op peil.

Hoe nu verder?

De klimaatveranderingen zijn duidelijk aanwezig, het weer is grilliger met grotere extremen. De oogst in de Champagne in 2024 was uitdagend te noemen. Nu is de vraag wat ons te wachten staat in komende jaren. We hebben al in 2023 gezien dat de kwaliteit van reservewijn achteruit is gegaan, en met 2024 zal dat niet veel anders zijn.  Daarnaast kan het zijn dat de producenten gedwongen worden hun reserve-wijn te gebruiken. Wat dus toekomstige wijnen in gevaar brengt bij tegenvallende oogst.

Dit zet het hele model in de Champagne mogelijk op z’n kop en na Covid-19 en de inflatiedruk, zullen veel producenten zijn ingeteerd op hun financiële reserves.  De komende jaren kan er veel veranderen, maar dat is op dit moment nog onduidelijk.

Champagne nader verklaard

Als er één streek in de wereld bijzonder is, is dat wel Champagne. Deze streek die in het noorden van Frankrijk ligt is veel omvattend en is blootgesteld aan veel veranderingen. Denk alleen maar aan de opwarming van de aarde. Gelegen tussen 49 en 49.5 graden noorderbreedte kent Champagne een koel klimaat. Het ligt eigenlijk op de grens waar wijnbouw mogelijk wordt geacht (dit is tussen 30 en 50 graden noorderbreedte). Dit koele klimaat levert druiven met een subtiel balans tussen zuren en suikers, dankzij de juiste hoeveelheid zonneschijn en regenval. Echter in de afgelopen 50 jaar is de temperatuur met meer dan 1C gestegen. Tot op heden nog geen dramatische impact, maar wel iets om rekening mee te houden. Daarom verdient het dat de Champagne nader wordt verklaard.

Wie Champagne zegt, denkt meteen aan het bekendste merk-wijn ter wereld. En dat zo een merk-wijn zo lang de top aanvoert, geeft wel aan dat de wijn ieder jaar opnieuw uitmuntend moet zijn. Maar natuurlijk is niet alle Champagne fantastisch.

Wat Champagne een bijzondere streek maakt

Het begint natuurlijk al bij de ligging van de streek. Het noorden van Frankrijk, voor lange tijd een gebied waar druiven niet tot volledige rijping kunnen komen. Toch zijn er gebieden waar dat anders is. En daarnaast, heb je voor elke wijn wel volledig rijpe druiven nodig? Hier is het antwoord “nee” op. En dan zijn we terug in de mousserende wijnen uit de Champagne. Dit nodigt mogelijk uit om nader verklaard te worden. Doordat de druiven niet een volledige rijpheid behalen, leveren de druiven een hogere zuurgraad en lagere suikers. Hierdoor zijn de (basis)wijnen lichter en dunner ofwel meer waterig. De lagere suikers zijn nodig om te voorkomen dat de wijn te hoog in de alcohol schiet. Terwijl die zuren zo belangrijk zijn voor de levendigheid en de mogelijkheid om de wijn te laten rijpen.

Appellatie

Een andere bijzondere kenmerk is dat de Champagne streek geen  classificatie kent op basis van een wijngaard (zoals in Bourgogne) of wijnhuis (zoals in Bordeaux). Hier is gericht op de dorpen. Van de 319 gemeenten in de Champagne die cru genoemd worden, hebben 44 de premier cru status en slechts 17 grand cru. Dit is een hiërarchie van kwaliteit die van oudsher bestaat en zegt dus eigenlijk niets over de kwaliteit van het heersende terroir. Eenmaal een wijngaard op een zuidelijke of noordelijke helling kan toch een heel ander micro klimaat hebben, terwijl het binnen dezelfde dorpsgrenzen ligt.

La Tradition Champenoise

Een ander karakteristiek is dat binnen “la tradition champenoise” het gebruikelijk is om te blenden van de wijn. Blenden zegt u? Dat zien we toch overal! Dat klopt, het blenden van verschillende druivensoorten wel ja. Maar in de Champagne blenden ze wijn van verschillende jaargangen. Zo heeft Krug Grande Cuvée maar liefst 120 wijnen uit 12 verschillende jaargangen.

Een andere manier om jaargangen te blenden is het toepassen van het solera-systeem zoals dat bij Sherry wordt toegepast. Dan ontstaat er feitelijk een blend van oudere jaargangen met de wijn van de meest recente jaargang. De wijn uit een ouder jaargang wordt reservewijn genoemd. Hoe meer reservewijn gebruikt wordt, hoe minder het vintage-karakter, ofwel de specifieke aroma’s die typerend zijn voor de huidige jaargang. Echter dit blenden gebeurd om andere redenen. Op deze wijze behoudt de wijn haar huissignatuur. Maar ook dat verschillende druiven, herkomst en jaren elkaar aanvullen en meer complexiteit kunnen geven.

Daarnaast is het gebruikelijk om druiven in te kopen om de wijn te maken, in tegenstelling tot de meeste wijnstreken in de (oude) wereld van grote reputatie, waar de druiven van wijngaarden uit eigen beheer komen.

Eén voor allen, allen voor één

Tenslotte is het de enige appellatie waar de classificatie gelijk is aan de merknaam van de wijn!

Hiërarchie binnen de appellatie

In veel gebieden zien we binnen de appellatie een hiërarchie ontstaan. Zo staan Chateau Petrus uit Pomerol, Chateau Lafitte of Chateau Margaux uit Bordeaux en Chateau Clôs Vougeot of Chateau de Pommard uit de Bourgogne in hun regio’s zeer hoog aangeschreven. Echter in de Champagne is een dergelijke hiërarchie niet toegestaan. De druiven worden tegen een vaste kiloprijs ingekocht en deze hangt weer samen met de kwaliteitsindeling ofwel of de druiven uit een Cru, Premier Cru of Grand Cru wijngaard afkomstig zijn.

Echter het is een de wijnmaker hoe hier mee om te gaan. Een rijke, ronde vettige champagne is te verkrijgen wanneer de druiven afkomstig zijn van heel zonnige dorpen/percelen met zanderige kleibodem. Voor frisse wijnen zijn dorpen in de vlakte met een sterk krijthoudende bodem gewenst (bedenk dat de bodem in de Champagne afkomstig is uit het Bekken van Parijs. Zo kan de wijnmaker dus spelen of sturen met de wijn.

Op persoonlijk niveau kan men wel verschillen tussen Grand Cru wijngaarden maken, maar dit is meer gerelateerd aan de ouderdom van de wijnstokken. Oude stokken produceren minder, maar meer geconcentreerde bessen. Ook kijkt men verschillend naar gehuurde percelen dan naar percelen die in eigendom zijn. En tenslotte ziet men de hoger gelegen dorpswijngaarden als beter dan de lager gelegen percelen. Hoger gelegen hebben meer kans op zon en dus betere fenolische rijping van de druiven. Hierdoor ontstaan rijpere smaken wat de wijn dus ten goede komt.

Blenden

Zoals ook in een eerder artikel aangegeven, is het zeer gebruikelijk om druivensap te blenden om tot Champagne te komen. De toegestane druivenrassen zijn Chardonnay, Pinot Noir, Pinot Meunier, maar ook de minder bekende Arbane, Petit Meslier en Pinot Blanc. Doordat de meeste Champagnes zijn gemaakt van ingekochte druiven, kunnen de druiven afkomstig zijn van verschillende wijngaarden uit de regio komen. Zo kan de wijnmaker dus spelen om tot de gewenste smaak te komen. Denk aan bodemopbouw (de hierboven beschreven klei versus kalkbodems), volrijpe druiven versus minder rijpe druiven om zuren en groene tonen in de aroma te verkrijgen, noem maar op.

Gewilde Cru’s

Natuurlijk zijn ook in de Champagne de meest gewilde en beroemdste wijnen Cru’s. Dat is natuurlijk niet zo heel vreemd wanneer hele dorpen Premier of Grand Cru-status hebben. En dan te bedenken dat er “slechts” 319 dorpen in de Champagne streek liggen, waarvan, zoals eerder vermeld, 61 een Cru-status hebben (ofwel 20%). Hoewel er dus 17 gemeenten de hoogste Grand Cru-status hebben en deze eigenlijk gelijkwaardig zouden zijn, is er toch een onderscheid. Over het algemeen vindt men champagnes uit Avize (Côte des Blancs), Aÿ en Cramant (Vallée de la Marne), Bouzy en Verzenay (Montagne Reims) beter dan de andere Grand Cru-dorpen.

Wanneer we kijken naar het hele assortiment, valt op dat veel champagnes millésimés (ofwel vintage) zijn. Dit houdt in dat de wijn afkomstig is van de druivenoogst van één jaar. Daarnaast zien we ook een groei in de single vineyard wijnen (ofwel champagnes parcellaires).

Blends blijven onmisbaar

De ontwikkeling van hoogwaardige champagne van zowel champagnes parcellaires als millésimés is logisch. Steeds meer mensen interesseren zich in herkomst en originaliteit van de drank. Het biedt een uitgelezen mogelijkheid om individuele wijngaarden beter te leren kennen als het gaat om terroir en dus herkomst. Echter de complexiteit en compleetheid van blends zijn en blijven een belangrijke factor. Indien wijn van één wijngaard en van één jaar afkomstig is, staat de wijn meer blootgesteld aan externe invloeden als regenval en warmte die van jaar tot jaar kunnen fluctueren. Een stabiele wijn die jaar na jaar eenzelfde smaakprofiel geeft, geeft meer stabiliteit voor de consument en verhoogt dus de interesse.