Torrontes Archieven

Ten oosten van Chili ligt Argentinië, gescheiden door het Andes gebergte. Argentinië is na Italië, Frankrijk, Spanje en de Verenigde Staten het 5^e wijnland ter wereld. Samen met Chili is het het grootste wijnland in Zuid Amerika. Vooral dankzij de hooggelegen woestijnen in het oostelijke Andes gebergte heeft Argentinië zich ontpopt als hoogwaardig wijnland. Vooral Malbec is alom omarmt door de Argentijnse wijnmakers. Deze wijn is karakteristiek helder en intens, met bloemige tonen en een palet van donker fruit. Er is in totaal ongeveer 207.000ha verspreid over zo’n 23.000 wijngaarden in beheer van 1.241 wijnhuizen. De opbrengst in 2022 was 11.5 miljoen hl.

In Mendoza vindt 75% van alle Argentijnse wijn productie plaats en maar liefst 85% van de aangeplante Malbec staat in Mendoza. Dat is niet verwonderlijk omdat de woestijnlandschappen en grote hoogte (tot wel 1.500m) een terroir creëren voor intense aromatische rode wijnen. Verder staat Cabernet Sauvignon, Chardonnay, zo andere zo typerende druivensoort Torontés en Bonarda aangeplant. Terwijl recentelijk Cabernet Franc en Spaanse Tempranillo zijn toegevoegd aan het wijnarsenaal.

In de afgelopen jaren hebben progressieve producenten de wijngrens naar het westen verlegd – de hoogte in – en naar het zuiden en oosten, op zoek naar de koelere temperaturen van de zuidelijke breedtegraden of de invloed van de oceaan. De meeste wijngaarden liggen boven de 600m en soms wel tot 2.000m hoogte, maar gemiddeld toch al snel op 900m. Dat is in Europa ondenkbaar waar de hoogste wijngaard in Zwitserland op 1.150m ligt.

Argentijnse wijnzone’s

Er zijn vijf zones; North met regio’s Jujuy, Salta, Tucuman en Catamarca. Er is ongeveer 15.000ha aan wijnbouwgebied. Het klimaat is droog, met zeer hoge gemiddelde temperaturen, grote dagelijkse temperatuurverschillen en intense zon versterkt door de hoogte, en lange zomers. De bodems zijn over het algemeen zandleem of zanderig met een hoog aandeel fijn zand voor optimale drainage.

Productief Cuyo

Productief Cuyo met regio’s La Rioja, San Juan en Mendoza. Cuyo betekent “woestijnland” in het inheems dialect. Het is een dorre en vruchtbare regio aan de voet van het Andesgebergte. Met 455.000 hectare wijngaarden beschikt Cuyo over 95% van het totale areaal dat in het land is geplant. Dit maakt Argentinië tot het 5e wijnland ter wereld. De regio heeft een semi-aride klimaat met schaarse vegetatie. Het is koud in de winter en warm in de zomer, versterkt door de invloed van de Andes, die hier de hoogste hoogten bereikt en de belangrijkste bron van irrigatie vormt.

Koeler Patagonië

Verder in het zuiden ligt Patagonië met regio’s La Pampa, Neuguén, Rio Negro en Chubut met ongeveer 9.000ha aan wijngaarden. Hier spelen de rivieren een belangrijke rol. Wijngaarden liggen op aanzienlijk lagere niveaus dan in North of Cuyo. Hoewel Malbec de meest aangeplante druivensoort is, is het Merlot dat zich onderscheidt door wijnen met een milde, evenwichtige smaak met aromatische intensiteit. En Pinot Noir dat gebruikt wordt voor de meeste mousserende wijnen met een uitstekende elegantie. Sauvignon Blanc produceert een wijn van superieure kwaliteit wanneer de kracht wordt gecontroleerd en de druiven op volle rijpheid worden geoogst, terwijl de Chardonnay een harmonieus, fruitig aroma krijgt met een goede body.

Kustgebied Atlantic

En tenslotte Atlantic met Buenos Aires en haar subregio’s Chapadmalal en Médanos. Het is een kleine zone van slechts 400ha. Het is de zoektocht naar nieuwe terroirs dat heeft geleid naar de rand van Argentinië aan de Atlantische Oceaan. De laaggelegen golvende vlaktes met vochtig klimaat dragen bij aan frisse elegante wijnen met een sterke aromatische complexiteit. De nadruk ligt vooral op witte wijn van Sauvignon Blanc, Chardonnay en mousserende wijnen van Pinot Noir.

Wijngaard risico’s

Doordat de meeste wijngaarden in de regenschaduw van de Andes liggen, is irrigatie met smeltwater van de Andes noodzakelijk. Doordat de wijngaarden zo dicht bij de evenaar liggen, zijn hoogte en koele berglucht zeer belangrijke factoren om de frisse zuurgraad in de wijnen te behouden. Het onder water laten lopen van de wijngaarden is een veelgebruikte irrigatiemethode. Maar door waterschaarste is druppelirrigatie in nieuwe wijngaarden meer gebruikt. Dankzij het droge klimaat zijn er weinig problemen met rot of meeldauw, mede daardoor is Argentinië een belangrijke producent van biologisch geteelde druiven. Daarnaast wordt waterschaarste ook ingegeven door minder sneeuwval in de bergen, waardoor er minder water naar beneden stroomt. Wijngaarden zullen serieus rekening moeten houden met alternatieve methoden om aan het zo nodige irrigatiewater te komen. Ook vorst en hagel zijn grote risico’s op deze hoogte. Net als de zonda, een verzengende droge noordoostenwind.

Vanwege de hitte werd in het verleden in de meeste wijngaarden het pergola systeem gebruikt, lokaal bekend als parral. De druiven hangen beschermd tegen de intense zon onder een dak van bladeren, maar ook weg van de verschroeiende aarde. Parral is nog steeds gangbaar voor Torrontès, terwijl de meeste blauwe druivensoorten met verticale geleidingssysteem met bladerdek afgeschermd worden tegen het zonlicht.

Wijngeschiedenis

Argentinië kent een lange wijngeschiedenis. Nadat de eerste Spaanse missionarissen midden 16^e eeuw de druiventeelt hadden geïntroduceerd, hebben latere Italiaanse kolonisten meer ervaring gebracht en ook de variëteit Bonarda. Echter deze druivensoort lijkt niet op de Bonarda uit Emilia Romagna, maar meer op Douce Noir uit de Savoie. Ook bekend als Charbono uit California.

Lange tijd waren Argentijnse wijnen gericht op binnenlandse consumptie gemaakt van hoogproductieve variëteiten als Criolla Grande en Cereza. Franse immigranten brachten Malbec mee. Tegen het eind van de 19^e eeuw begon Argentijnse wijn enige vorm van waardering te krijgen. Toen kwam echter de economische en sociale crisis. Export was beperkt en productie van kwaliteitswijn voor de interne markt was niet haalbaar, dus lag de focus op de productie van tafelwijn. Maar sinds de eeuwwisseling is de kwaliteit omhoog gegaan onder invloed van het openen van de grenzen en heeft Argentinië de 5^e plek verovert als wijnland op de internationale kaart. Daarnaast heeft de devaluatie van de Argentijnse pesos bijgedragen aan verlaging van de productiekosten en nam het toerisme enorm toe. Hierdoor werd plaats gemaakt voor een nieuw concept: enotoerisme. Dit is toerisme dat gericht is op het bezoeken van wijngaarden, proeven en aankoop van wijn.

Terroir gerichte wijnwetgeving

De Argentijnse wetgeving is in 1999 aangepast om meer de nadruk van het terroir uit te drukken. Voor de gemiddelde consument zal dit niet even duidelijk zijn, omdat de specifieke gebieden niet duidelijk op het vizier staan. De wetgeving staat drie kwaliteitsniveaus toe:

Indicacion de Procedencia (IP) omvat tafelwijn waarbij de druiven tenminste 80% uit de regio dienen te komen
Indicacion Geografica (IG) omvat wijnen van hogere kwaliteit die worden geteeld, gevinifieerd en gebotteld in een aangewezen gebied
DOC zijn de wijnen van topkwaliteit.

De wijnen van één druivenras (single variety) moeten minstens 85% van dat ras bevatten. Daarnaast hebben rode wijnen gelabeld als Reserva ten minste 12 maanden gerijpt op hout. Voor witte en rosé Reserva wijnen geldt 6 maanden rijping.

De volgende gebieden zijn erkend als IG’s: Valle de Uco (ten zuiden van Mendoza), Alto Valle de Rio Negro, Patagonië, Calles Calchaquies (Cafayate en omgeving) en Cuyo.

Drie weken geleden zijn we beland in Spanje waarbij we twee weken geleden het koele klimaat van Rías Baíxas behandeld hebben. Dit is het meest bekende wijngebied uit Galicië maar er is natuurlijk meer te vinden. Galicië brengt een verscheidenheid van wijnen die ongelooflijk fruitig zijn en ligt in het uiterste noordwesten van Spanje maar voelt on-Spaans aan. Het is groen, weelderig en zacht, je waant je bijna in Ierland. Wat dan weer niet toevallig is, gezien de Keltische invloeden die nog steeds zichtbaar zijn.

Jarenlang maakte Galicië licht bruisende, kurkdroge lichte witte wijnen die veel gelijkenis vertoonden met de Portugese Vinho Verde. Deze wijnen waren vooral geliefd bij de lokale restaurants. Maar er is inmiddels een kwaliteitsslag gemaakt, wat resulteert in vaak verfijnde exotisch geurende frisse witte wijnen. Deze zijn meestal gemaakt van de Albarino druif die nu ook de wereld aan het veroveren is.

Geschiedenis van Galicië

De traditie van het wijn maken is ook hier geïntroduceerd door de Romeinen. En later in de Middeleeuwen voortgezet door de monniken. Tijdens de 14^e eeuw exporteerde Galicië veel druivenstokken naar andere wijngaarden in Europa. Toen de 19^e eeuw aanbrak zakte de regio in een diepe depressie. Dit werd verergert door de emigratie van mensen naar Latijns Amerika en andere rijkere gebieden. Pas na de toetreding tot de EU in 1986 ontstond er weer een levendige wijn interesse die voornamelijk werd gefinancierd door Europa.

De overige Galicische regio’s

Galicië is op te delen in vijf sub gebieden. Naast Rías Baíxas DO is er ook Ribeiro, Ribeira Sacre, Valdeorras en Monterrei.

DO Ribeiro

Deze regio ligt iets verder landinwaarts ten opzichte van Rías Baíxas. Het is een oud wijngebied waar de rivieren Mino, Avia en Arnoias samen komen, rondom de stad Ribeiro.

Ribeiro DO (dit betekent “rivieroevers” in het Galicisch) kreeg haar DO-status in 1957. Echter ze verwierf haar bekendheid enige eeuwen eerder. Voor de beroemde Spaanse romanschrijver Miguel de Cervantes (Don Quichot) was de Ribadavia-sectie van Ribeiro de ‘Moeder van de Wijn’ van Spanje. In de 16e en 17e eeuw werd Ribeiro-wijn vaak geëxporteerd naar Engeland en Italië. Maar leed in de 19e eeuw dezelfde schade als Rías Baixas tijdens de phylloxera-epidemie. Telers keerden zich echter sneller af van de hybride aanplant van lage kwaliteit en om terug te gaan naar de inheemse Torrontés- en Treixadura- variëteiten (70% resp 15% van de aanplant). Deze druiven produceren frisse, aromatische witte wijnen. De rode wijnproductie van het gebied is gecentreerd op de Mencia (37%), Souson (22%) en Brancellao (13%). Echter 90% van de wijn productie is witte wijn, en slechts 9% is rood. Het resterende is mousserend.

Ribeiro, met haar 2.500ha aan wijngaarden, is echter op weg naar haar comeback. Met haar glooiende heuvels en terrassen vormt het de basis voor een hoogwaardige wijnbouw. De regio is verdeeld in drie subzones en bouwt ze aan een reputatie voor frisse Treixadura-gedreven wijnen.

Miño (meest commercieel)
Arnoia (kleinste wijngaarden) en
Avia (de belangrijkste snede, met de subzone van Gomariz)

Deze lichte wijnen tonen veel gelijkenis met de stroomafwaarts gelegen Vinho Verde. De combinatie van Atlantische en mediterrane invloeden geeft Ribeiro wijnen meer body en bloemenrijkdom dan Albariño uit Rías Baixas.

DO Ribeiro Classificatie

De DO staat de volgende categorieën toe; Ribeiro Castes (gerijpt in 500lt vaten), Ribeiro Barrica (gerijpt in de kleinere barrica’s van 200-300lt), Sparkling Ribeiro en Tostado Ribeiro (de zoete wijn van deze regio). Tostado betekent geroosterd. Ze zijn gemaakt van gedroogde druiven, die smaken en suikers versterken. Hierdoor rijke wijnen ontstaan met honing, rozijnen en geroosterde tonen.

DO Ribeiro Sacre

Even stroomopwaarts van de Rio Mino en in het stroomgebied van de zijrivier Rio Sil vinden we DO Ribeiro Sacre. Dit is één van de grotere gebieden in Galicië met 2.500ha toegestaan wijnbouwgebied. In de jaren 80 van de vorige eeuw was hier slechts 100ha wijnbouwgebied. Toen in 1996 de DO classificatie in het leven werd geroepen, was de aanplant al gestegen naar 900ha. Echter is er op het moment slechts 1.200ha in gebruik.

Hier vinden we vooral kwaliteit rode wijnen. De regio kenmerkt zich door wijngaarden die zijn aangeplant op steile hellingen boven de rivieren Mino en Sil. Waarbij sommige wijngaarden alleen over water toegankelijk zijn.

Subzones van Ribeiro Sacre

Hoewel er vijf subzones zijn met ieder een eigen microklimaat, is de bodem over het algemeen alluviaal bedekt met leisteen. Amandi met slechts 83ha wordt vaak aangezien als een soort Grand Cru omdat de wijngaarden op het zuiden liggen. De druiven genieten de hele dag van zon en is uitermate geschikt voor laatrijpende druivensoorten.

Chantada heeft bijna 200ha wijngaarden en profiteert van de invloed van de Atlantische Oceaan gezien haar westelijk ligging.

Het oostelijk gelegen Quiroga-Bibei met haar 40km lang gebied langs de Sil (en zijrivier Bibei), heeft 380ha aangeplant staan. Door de vlakkere hellingen is men in staat grotere wijngaarden aan te leggen in dit mediterraan klimaat.

Op de oostelijke helling van de Mino, tegenover Chantada, ligt Ribeiras do Mino met haar 360ha wijngaarden. De wijngaarden liggen nagenoeg uitsluitend op het granieten oppervlak langs de rivier. En net als in Quiroga-Bibei zijn grotere wijngaarden mogelijk door de vlakkere hellingen.

Ingeklemd tussen Quiroga-Bibei en Amandi, ligt tenslotte Riberas do Sil met haar 135ha.

DO Ribeiro Sacre classificatie

Het is opvallend hoe de classificatie is opgezet. Het lijkt een beetje op het Franse Bourgondië. Op het etiket mag de subzone vermeld worden of de preciezere dorpsnamen. Maar dan moet je als wijndrinker goed op de hoogte zijn van de geografische kennis. Echter in tegenstelling tot Bourgondië, mag de naam van de wijngaard niet op het etiket staan.

De belangrijkste druif is de Mencia, die elegante rode wijnen maakt. De wijn heeft een goede zuurgraad, met kruidige en rode bessensmaken. Die niet alleen als jonge wijn aangenaam is, maar ook geschikt is om in de kelder te rijpen. In 2018 bedroeg de totale oogst van rode druiven 5,7 miljoen kilogram, hiervan was de Mencia goed voor 5,2 miljoen kilogram. Wat de belangrijkheid maar weer onderstreept. De belangrijkste van de witte variëteit is Godello, die weelderige wijnen geeft met honing en bloemige aroma’s en een gestructureerde zuurgraad en mineraliteit. De wijnen worden gemaakt in verschillende stijlen – van licht en fris, tot romig en weelderig, gerijpt in eikenhout of op de droesem. En dat resulteert in een on-Spaans wijn die ongelooflijk fruitig zijn in Galicië.

Steile onherbergzame Valdeorras

Verder stroomopwaarts van de Rio Sil en tegen de grens met Castilla y Léon met haar Bierzo regio vinden we het steile onherbergzame Valdeorras. De regio onderscheidt zich doordat de wijngaarden op leisteen gelegen zijn. Hierdoor krijg je ongewoon geurige en elegante wijnen met hoge zuurgraad. De regio heeft ook het meest continentale klimaat van Galicië, met warme zomers en koude winters. Terwijl het profiteert van de invloed van de Atlantische Oceaan in het westen.

De beste wijngaarden profiteren optimaal van de zon en warmte tijdens het groeiseizoen. In de noordelijke helft van de regio bestaat de bodemopbouw vooral uit kalksteengrond en, op de hoger gelegen wijngaarden, ferroklei. Verder zie je veel alluviale aard gelet op de vele lokale rivieren en graniet en leisteen (ofwel “Pizarra”) op de hoger gelegen hellingen.

In 1945 werd de DO Valdeorras erkent met de opdracht om de inheemse druivensoorten Godello en Mencia in ere te herstellen. De Godello toont gelijkenissen met Chardonnay. Deze druif levert wijnen met aroma karakteristieken van citrusfruit, kruiden en mineralen of aardse tonen. De wijnen die voor minimaal 85% bestaan uit de voorkeur druivensoorten waaronder Godello, Treixadura en Torrontes worden gelabeld als Valdeorras Castas Nobles. Wanneer Palomino is toegevoegd, staat op het label Valdeorras Blanco.

Mencia vormt de basis voor de meeste rode wijn in Valdeorras. Dit kan single variety of blend met Garnacha of Cabernet Sauvignon zijn. En staat bekend voor een rijke fruitige karakter.

Ook hier is mousserende wijn (Valdeorras Espumoso) en zoete wijn (Valdearras Tostado) gemaakt van vooral Godello druiven.

DO Monterrei

Tenslotte, tegen Portugal aangeklemd, in het oorsprongsgebied van de Rio Támega vinden we de kleine regio Monterrei met slechts 656ha aan wijnbouwgebied. Het heeft een opbrengst van ongeveer 6 miljoen kg, waarvan 2/3^e wit is. Echter de regio wordt steeds meer gewaardeerd voor haar rode wijnen. Binnen de DO zijn er voorkeursrassen en toegestane druivenrassen. De belangrijkste witte voorkeursras is Godello (met een aanplant van 52%) en voor rood Mencia (25%). De belangrijkste toegestane soorten zijn Albarino (3%) en Temperanillo (4%). Vervolgens dient de voorkeursras minimaal 60% van de blend uit te maken. De witte wijn kenmerkt zich vaak door de expressie van tropisch fruit met een laag-gemiddeld alcohol percentage.

De regio heeft een turbulent verleden. De DO classificatie werd begin jaren 80 afgenomen omdat de lokale producenten de wijnhuizen niet voldoende konden moderniseren. Gelukkig is dit in 1994 in ere hersteld. Verder kom je hier de gebruikelijk Spaanse referentie voor de rijping methode tegen op het etiket.

De regio ligt aan de rivier Tamega, die uiteindelijk uitmondt in de Douro. Er zijn twee subzones; Ledeira (hellingen) de Monterrei en Val de Monterrei (Monterrei vallei). De ondergrond varieert van graniet en leisteen vooral op de hellingen tot zand en klei in de vallei. Door de lage pH waarde, is vooral de vallei goed geschikt voor witte wijnen.

Lastig en nat wijnjaar 2021

Over het algemeen was 2021 een uitstekend wijnjaar voor noord Spanje. Valdorreas realiseerde een 30% stijging van de geoogste volumes ten opzichte van 2020. Maar tevens profiteerde de wijnen van de geleidelijke rijping wat zich vertaald heeft in rijke aromatische wijnen die verfrissender zijn dan gebruikelijk.

Terwijl Ribera Sacra meer te lijden heeft gehad van hagel in de lente en veel regenval tijdens het plukseizoen. Hierdoor is zowel de opbrengst beïnvloed als de kwaliteit van de wijn. Naar verwachting zullen de wijnen iets dunner zijn dan andere jaren.

In Ribera daarentegen was de bloesem iets eerder dan normaal door licht verhoogde temperaturen. Echter door regenval in het voorjaar, gevolgt door een koele natte zomer, ging de rijping langzamer. Hierdoor zijn de wijnen lichter in alcohol, hoger in zuurgraad en zijn ze iets minder gestructureerd. Tenslotte in Monterrei begon de oogst veelbelovend. De koele zomer en de regen die eind augustus startte gaf een boost aan de rijping van de druiven. Met als gevolg een mooie zuurgraad en prettig gebalanceerde alcohol. Echter na half september begon de regenval en hield niet meer op. Met als gevolg botrytis, verlaagde pH waarde en aroma concentratie verwaterde.

Kortom de regio kent genoeg mogelijkheden maar heeft ook zeker zijn uitdagingen gehad. Zo on-Spaans als Galicië is, gezien de koelere temperaturen, kan het toch ongelooflijk fruitig en mooie gestructureerde wijnen opleveren. Het is zeker een regio dat het ontdekken de moeite waard is.

Tag: Torrontes

Het 5e wijnland Argentinië