Voordat we Frankrijk gaan verlaten gaan we natuurlijk eerst nog de Rhône verkennen. De Rhône vallei is een lang, smal gebied dat zich uitstrekt langs de oevers van de gelijknamige rivier de Rhône. De streek begint net ten zuiden van de stad Lyon en eindigt 200km verderop bij Avignon. Het ligt ingeklemd tussen het Central Massif en de Alpen. Het is de op één na grootste wijnregio van Frankrijk. In totaal ligt in de Rhône bijna 68.000ha aan wijngaarden die 3 miljoen hl produceren. Overigens begint ook het aandeel organische wijnen aandeel te winnen. Nu zijn er 6.000ha aan wijngaarden die 100.000hl aan biologische wijn produceren. Hier vind je heerlijk warme en kruidige wijnen, een allemansvriend uit de zuidelijke Rhône.
Dit gebied bestaat uit de Noordelijke Rhone (Rhône Septentrional) en Zuidelijke Rhône (Rhône méridional). Daar waar de noordelijke Rhône zich specialiseert in een aantal druivensoorten, kent de zuidelijke Rhône een veelvoud aan druiven variëteiten. Welkom in de zuidelijke Rhône.
Rhône en Bordeaux, overeenkomsten of verschillen?
Wat zijn de overeenkomsten tussen de zuidelijke Rhône en de Bordeaux? Beide gebieden hebben een lange lijst van AOC’s. De zuidelijke Rhône is het warme, rijke kruidige antwoord op de droge stringente wijnen uit Bordeaux. De wijnen zijn vaak hoog in alcohol, zoals je terug ziet in Chateauneuf -du-Pape.
De ligging
De zuidelijke Rhône begint bij Montelimar tot ten zuiden van Avignon en concentreert zich rondom de stad Orange. Eigenlijk ligt de zuidelijke Rhône half ingeklemd tussen Languedoc aan het westen en de Provence in het oosten. Het meest bekende gebied is natuurlijk Chateauneuf-Du-Pape gelegen op een mooi plateau.
Het terroir
Er kan geen groter verschil zijn binnen één wijnregio. Daar waar de noordelijk Rhône gekenmerkt zijn door de steile hellingen, kent de zuidelijke Rhône juist lange vlaktes en glooiende hellingen. Het klimaat is overwegend mediterraans met lange warme zomers en milde winters. De wijngaarden zijn bedekt met grote keien (pebbles) die de hitte gedurende de dag absorberen. In de koele nachten wanneer de temperatuur goed kan dalen, geven deze de warmte weer af zodat de planten hiervan profiteren. De belangrijkste grondsoorten zijn klei-, rots-, kalk- en zandgronden.
Daarnaast waait ook hier de Mistral, 150 dagen per jaar. Bijkomend voordeel is dat hierdoor circulatie in de wijngaard ontstaat die nodig is om de vorst in het voorjaar dat tot in april kan voorkomen, kan beschermen.
Appellaties
Eigenlijk kan je de regio zien als een grote ui. De buitenste schil is de Vallée de Rhône. Waar je ook eigen appellaties tegenkomt zoals Côtes de Vivarais, Costières de Nîmes, Liberon. Vervolgens heb je de algemene appellatie is Côtes du Rhône AOC. Dit dekt zowel de noordelijke als zuidelijke Rhône.
Eén klasse hoger op de ladder staat Côtes du Rhône Villages AOC. Er is ongeveer 2.200ha aan wijngaarden waar rood, wit en rosé wijn geproduceerd worden. Hier vind je al heerlijk warme wijnen, echte allemansvriend uit de zuidelijke Rhône. Overigens voor rode en rosé wijnen geldt wijn wetgeving dat Grenache minimaal 50% aanwezig dient te zijn in de blend. En tevens voor Syrah en/of Mourvèdre 20%. De toegestane druivensoorten zijn naast deze drie Clairette, Marsanne, Rousanne Bouboulenc en Viognier.
De toegestane druivensoorten voor witte wijn zijn dezelfde als voor rode wijn, maar dan de witte variant. Het alcohol percentage voor de wijn is vastgesteld op 12%.
Vervolgens heb je 20 dorpen die hun naam mogen toevoegen aan de classificatie, zoals Côtes du Rhône Village Sablet AOC. Deze 20 dorpen hebben ongeveer 5..500ha aan wijngaarden. En het vastgestelde alcohol percentage is 12.5% voor rode wijn en 12% voor rosé en witte wijn. Deze liggen voornamelijk op de rechteroever.
Tenslotte heb je de cru’s. Er zijn in totaal 10 specifieke appellaties die een perfecte expressie van het terroir uitbeelden in hun wijn. Ook deze liggen allen op de rechteroever behalve Lirac en Tavel.
Vallée du Rhône
De gebieden in de Vallée du Rhône worden ook regelmatig met Jeunes Appellations aangeduid.
Grignan les Adhémar
Even ten zuiden van Montélimar ligt Grignan les Adhémar. Voorheen genaamd Coteaux du Tricastin. Maar hernoemd in 2010 om de associatie met de nabijgelegen kerncentrale te voorkomen. Hier vind je vier verschillende bodemsoorten die elk iets toevoegen aan de wijn. De onderlaag is over het algemeen klei en kalksteen. Met 1.300ha is het een redelijke appellatie dat bijna 50.000hl wijn produceert. De rode en rosé wijnen zijn fris en fruitig met nadruk op rood fruit met een zachte tannine structuur. De witte wijnen hebben een nadruk van steen- en exotisch fruit en hebben zelden houtrijping ondervonden. Deze wijnen passen ideaal bij lokale gerechten als vleeswaren, zachte kazen en schaal- en schelpdieren (voor wit). Overigens is dit ook de plek waar je moet wezen voor truffels!
Côtes de Vivarais
Aan de overkant van de Rhône ligt Côtes de Vivarais. Hier zijn de bodems ondiep, met mergel en kalksteen. Grote hoeveelheden stenen verwarmen de grond vanaf het vroege voorjaar. Op 225ha wordt jaarlijks bijna 7.000hl wijn geproduceerd; zowel rood (80%), rosé (15%) als wit (5%). De rode wijn kenmerkt zich door het samenspel van rood fruit en kruidigheid. De wijn heeft vaak houtrijping gehad en kent een aangename lange afdronk.
Duché d’Uzès
Ten zuiden van Vivarais ligt Duché d’Uzès. Hier vind je lichte soepele wijnen. De geologie van het gebied toont een verscheidenheid aan formaties, waaronder zandsteen, mergel, kasseien, puin, alluvium en harde kalksteen. Deze herhalen zich in het landschap en geven de diversiteit aan bodems die Duché d’Uzès uniek maakt.
Met slechts 317ha produceert men hier bijna 10.000hl aan wijn, zowel rood (55%), rosé (15%) als wit (30%). Witte wijnen kunnen vol en weelderig zijn met rijp steenfruit en een klein nootje in de afdronk. Ideaal bij kipgerechten of kalfsvlees. Kijk bijvoorbeeld bij Gall, Mathilde Chapoutier Selection. De rode wijn is diep rood met een neus van kersen, cassis en ander rood fruit. Heerlijk bij een barbecue of stevige oude kazen.
Costières de Nîmes
Grenzend aan de Provence biedt Costières de Nîmes de overgang naar de Camargue. Hier vind je een grote verscheidenheid aan biologische wijnen, maar liefst 25% van de wijnen zijn biologisch. Het terroir bestaat grotendeels uit kiezelstenen die zijn afgezet door de rivieren Rhône en staan plaatselijk bekend als Grès. Deze absorberen de warmte in de zomer en versterkt door de zeebries vergroot dit de verschillen tussen dag- en nachttemperaturen, waardoor de versheid en zuiverheid van de druiven behouden blijft.
Met zo’n 2.850ha produceert men 155.000hl vooral rode en rosé wijn. Slechts 10% is witte wijn. De wijnen zijn jong op dronk met tonen van rood fruit en pruimen. Ze gaan erg goed bij gegrild vlees. De rosé zijn licht en delicaat met tonen van rood en gedroogd fruit.
Clairette de Belgarde
Hier hebben we de uitzondering in de regio. Daar waar in de gehele regio blends gebruikelijk zijn met de nadruk op rode wijn. Vinden we hier alleen witte wijn gemaakt van uitsluitend Clairette. Men heeft tot op heden nog niet de herkomst van de druivensoort kunnen vaststellen. Je kan dus eigenlijk wel zeggen dat wanneer je een glas Clairette de Belgarde drinkt, dat je de deur opent van een kleine geheime wijngaard waarbij je een unieke en uitzonderlijke wijn vindt! Over een heerlijk warme allemansvriend uit de zuidelijke Rhône gesproken.
Het terroir bestaat grotendeels uit ronde kiezelstenen. De bodems zijn rijk aan klei, terwijl de kiezelstenen voornamelijk uit vuursteen bestaan. Met maar 6ha aan wijngaard en 180hl productie is dit echt een zeldzaam pareltje. Clairette is een lastige druif omdat ze op het juiste moment geplukt moet worden en erg vatbaar is voor oxidatie. Maar wanneer de puzzel in elkaar valt krijg je uitzonderlijke wijn die vol en rijk is. Een neus van tropisch fruit en hazelnoten. Zijdezacht met een aangename lange minerale afdronk. Heerlijk bij ovengebakken vis.
Luberon
We steken de Rhône over naar de rechteroever. Hier vinden we Luberon en Ventoux. De wijngaarden van de Luberon liggen nabij het nationale park op 200 en 450 meter hoogte. Deze hoogte levert grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht. Dat geeft de wijn haar frisheid. Hoewel alle drie de soorten wijn geproduceerd worden, staat Luberon echt bekend staat om haar rosé wijn (60%). Met haar 3.300ha produceert men hier 160.000hl wijn!
De familie Perrin is zeer bekend in de Rhône, zie ook de heerlijke Chateauneuf. Maar ook in Luberon zijn ze actief met een heerlijk duurzaam geproduceerde rosé. Deze heeft een gemiddelde body maar is bijzonder fris en fruitig. Heerlijk als aperitief of bij een bouillabaisse.
Ventoux
Overzien door de Mont Ventoux ligt de appellatie Ventoux AOC. De wijnen zijn redelijk gelijk aan die van Côtes du Rhône. In de wijngaarden wordt harmonieus met de natuur gewerkt. De rode Ventoux wijn zijn soepel en aromatisch en hebben een aroma dat varieert van fris rood fruit tot kruidig, leer en zoethout. Haar rosés zijn fris, kersen, frambozen en bloemen met een aangename afdronk. Terwijl de witte wijnen een hint van iris, acacia en citrusfruit hebben.
Côtes du Rhône
Dit is de algemene appellatie met zeer toegankelijke wijnen. Ongeveer 50% van alle Rhône wijnen zijn Côtes du Rhône AOC. Deze wijn is een blend van overwegend Grenache en Syrah met ongeveer 11% alcohol. Maar er mogen in totaal 21 verschillende druivensoorten gebruikt worden.
Côtes du Rhône Villages
Zoals vermeld, is de Villages de volgende op de trap. Deze zijn afkomstig uit 95 dorpen uit de regio. Ze zijn iets meer complex, lagere opbrengst en iets hogere alcohol (12%). Deze wijnen kunnen heel goed weggelegd worden voor een paar jaar. Het is daarom niet verwonderlijk dat het de rode wijn is die domineert (wel 95%!).
Probeer eens de Boutinots. Dit mag dan een Côtes du Rhône Villages heten, maar is eigenlijk een blend van de crus uit Séguret, Sablet en Cairanne. Bramen sap zijn ondersteund door wat zoete tijm en rozemarijn, schoolvoorbeeld van Garrigue! Steranijs, vleugje kaneel. Dikke intense kwaliteit. Lekker wat zachte tannine passend bij de structuur. Beetje houtimpressie door zijn 22 maanden op vat. Fantastisch bij een rosbief van de green egg. Wijn kan prima nog een paar jaar in de kelder. Een heerlijk warme kruidige allemansvriend uit de zuidelijke Rhône. Neem hier contact met ons op voor een bestelling.
Côtes du Rhône Village met gemeentenaam
Zoals wel vaker gezien is in Frankrijk is de lobby vaak sterk. Zo ook hier. Naast de reguliere Côtes du Rhône Village is de lijst van Village wijnen die haar gemeentenaam mogen toevoegen reeds gegroeid naar een respectabele 22 gemeentes. En het ziet er naar uit dat dat aantal alleen nog zal groeien. Dat maakt het voor de consument uiteindelijk niet altijd makkelijker. Wat is eenmaal het verschil tussen de wijn uit het ene dorp en het andere? Vanzelfsprekend opent dit mogelijkheden voor de wijnmakers; onderscheidend vermogen vanuit marketing oogpunt en natuurlijk hogere prijzen.
De Cru wijngaarden
Dan komen we bij de Cru wijngaarden. Er zijn er negen gelegen in de zuidelijke Rhone. Deze hebben allen een zeer specifieke kenmerken.
Vinsorbes
De meest noordelijke cru-wijngaard is Vinsorbes op de rechteroever. Het terroir is gevarieerd en de bodem is bedekt met rode en bruine kiezels die de warmte goed absorberen en afgeven. De rode wijnen van vooral Grenache en Syrah zijn donkerrood van kleur met een complex harmonieus van specerijen. Wat interessant is dat de wijn uit deze zuidelijke Rhône opvallend veel van de noordelijke karakteristieken vertoont! Een intrigerende neus vol van bramen, blauwe bessen, olijven, chocolade en specerijen. Heerlijk bij rund en lamsvlees.
Rasteau
Het dorp Rasteau ligt op de top van een heuvel op 200 meter hoogte. De wijngaarden liggen op de zuidzijde van de heuvel en redelijk beschermd tegen de Mistral wind. De bruine kalkhoudende mergel bodem en de rode zandsteen gronden geven de rode wijn een rijke smaak en balanceert tussen elegantie en een krachtige wijn. Met haar 940ha goed voor maar liefst 32.500hl wijn! Door de arme grond waar de wijngaarden op liggen, krijg je hoge kwaliteitswijnen van rijpe aardbeien, bramen, viooltjes en kaneel. De wijn is een goede match met vleesrijke gerechten als beef wellington of harde nootachtige kazen. Maar ook donkere chocolade doet het verrassend goed.
Cairanne
De 1.100ha grootte Cairanna omvat 880ha aan productiegebied. Het heeft drie verschillende gebieden die elk bijdragen aan het karakter van de complexe elegante wijnen. Ten westen van het dorp liggen zandgronden die zorgdragen voor verfijnde tannine. In het noorden liggen de belangrijkste terroirs van het gebied. Hier vind je kalksteen afgewisseld met vuursteen en mergel. De bodem ondersteunt het zwart fruit en kruidigheid. Geeft de wijn haar complexiteit en frisheid. Ten zuiden van het dorp vind je garrigue op een stenige alluviale bodem. De zonovergoten wijngaarden leveren genereuze wijnen op van rijp fruit en kruiden. Een heerlijke wijn bij Marokkaanse lam met abrikozen en amandelen.
Gigondas
Daar waar de eerder genoemde appellaties allemaal natuurlijk gevormd zijn, zijn de heuvels in Gigondas door mensen gevormd voor optimale blootstelling aan de zon. De grijze kalksteenbodems zorgen voor een unieke goed gestructureerde wijn die lang houdbaar zijn. De ontwikkelde wijn kenmerkt zich door aardse en truffeltonen. Terwijl de complexe rosé wijn tonen van rood fruit amandelen en kruiden geven.
Vacqueras
Vacqueras is een cru gebied waar zowel rood wit als rosé geproduceerd wordt. Maar rood heeft met 94% van de productie de overhand. Er is niet één soort wijn maar een veelvoud. Allen getypeerd door hun krachtigheid, volle karakter maar toch ook een frisheid en finesse.
Beaumes-de-Venise
De weelderige wijngaarden worden afgewisseld met olijfbomen. Je waant je bijna in Toscane! Een andere misleiding is dat Beaume de Venise niet op Venetië duidt, maar verwijst naar Comtat Venaissin wat onderdeel was van de pauselijke staten.
Interessant om te weten is dat Beaumes de Venise AOC alleen geldt voor rode wijn. Voor witte en rosé wijn geldt de appellatie Côtes de Rhône Beaumes-de-Venise AOC. De rode wijn is jong op dronk en kenmerkt zich door rood fruit en amandelen.
Chateauneuf-du-Pape
De meest bekende appellatie in de regio. Wie kent deze wijn niet, heerlijk warme kruidige wijnen die lang kunnen ouderen. De wijnen hebben minimaal 12.5% alcohol, maar 14% is ook niet vreemd. De karakteristieke flessen met het pauselijk wapen van Avignon; de twee sleutels van de Sint Pieter.
De rode wijnen hebben een intense kleurspiegel en een complex boeket van rood fruit, leder, anijs, zoethout en kruiden, lichtjes balsemiek. In de mond zijn ze rond en olieachtig. Ze hebben een brede soepele vorm en een lange afdronk. De complexiteit van de rode wijnen maakt ze een ideale partner voor heel wat gerechten en de meeste kazen. Ze raken op dronk rond hun vijfde jaar, maar bewaren 10 jaar en langer, naargelang het oogstjaar.
De witte wijnen hebben een lichtgele, zeer doorzichtige kleur en een boeket met bloemige nuances, druivenblad, kamperfoelie en narcis. In de mond geven ze het gevoel van evenwicht en van lang aanhoudende aromatische frisheid in de afdronk. De witte wijnen zijn uitmuntend als aperitief en met geroosterde vis.
Lirac
De enige twee appellaties op de linkeroever zijn Lirac en Tavel. Onbekend maar zeker niet onbemind, Lirac is een kleine parel. Gelegen op een kalkstenen plateau levert het toch andere wijnen op dan de grote broer Chateauneuf. Hier vind je net iets meer witte wijnen (10%) en de rode wijnen kennen een grotere variëteit aan druivensoorten met minder nadruk op Grenache. Beide wijnen zijn net iets frisser en lichtvoetiger dan die uit Chateauneuf. Zeker een aanrader om eens te proeven!
Tavel
De laatste cru komt uit Tavel. Dit is de meest zuidelijk gelegen cru en produceert uitsluitend rosé wijnen. Deze rosés zijn zonder twijfel complex, hebben een volle body en zijn zeer aromatisch. Het is één van die zeldzame wijnen die passen bij alle gangen van voorgerecht tot nagerecht!
Vin Doux Naturels
Tenslotte vind je hier ook zoete wijnen, de Vin Doux Naturels. Die worden slechts in twee regio’s geproduceerd.
Muscat Beaumes de Venise
De welbekende versterkte zoete wijn gemaakt van Muscat à Petit Grains druiven. De wijngaarden liggen op de gemaakte terrassen van de steile hellingen langs de rivier. De bodem bestaat uit de zanderige klei “Terres Blondes” dat al meer dan vijftien miljoen jaar oud is. Met ruim 300ha aan wijngaarden produceert men zo’n 5.500hl versterkte wijn.
De wijnen hebben een gouden kleurspiegel die soms lichtjes naar roze zweemt. Het is een zeer geparfumeerde wijn die herinnert aan bloemen en citrusvruchten, en met enkele exotische toetsen zoals lychee. Hij geeft veel zachtheid in de mond en heeft een lange afdronk. Hij wordt geapprecieerd als aperitief, doch wordt ook gedronken bij meloen. De muscat gaat goed samen met gerookte zalm, een in de pan gebakken lapje foie gras, sommige schimmelkazen en met vruchtendesserts. Hij moet jong en koel gedronken worden om zijn echte frisheid te ervaren, maar hij kan ook een hele tijd bewaren.
Rasteau
Hier komen VDN van Grenache vandaan die reeds honderden jaren geproduceerd worden. De wijnen zijn zeer bijzonder, afkomstig van 50-80 jaar oude Grenache stokken die op steenachtige bodem staan. Omdat men niet meer dan één fles per druivenrank produceert, kan je je voorstellen dat de wijn bijzonder krachtig is. De druiven zijn met de hand geplukt.
Rasteau Doré is gemaakt volgens de saignée-methode, net als een rosé. Het vertoont een zachte amberkleur met aroma’s van gedroogd fruit en noten, abrikoos en honing. Het blijft tot wel acht jaar goed.
Voor Rasteau red VDN worden de druiven geplet en gemacereerd in tanks. Daardoor ontwikkelt de wijn aroma’s van gekookte pruimen en warme kruiden, die na verloop van tijd zachter worden tot een “rancio” madeirized wijn. Hij kan tot tien jaar worden gerijpt en ontwikkelt nootachtige, fruitige aroma’s naast geuren van gebrande koffie.
Conclusie
Het is een bijzonder uitgebreid gebied met veel keus. Ik kan mij voorstellen dat de consument aardig de weg begint kwijt te raken. En het ziet er naar uit dat dat niet beter gaat worden, gelet op de sterke lobby om nog meer appellaties te creëren! Maar toch is het de moeite waard om rustig te gaan verdiepen. Chateauneuf is natuurlijk de meest bekende en gangbare regio. Maar eeen Vacqueras of Lirac doen zeker niet onder! De VDN zijn zeer bijzonder en een goed alternatief voor de dure dessertwijn uit Bordeaux.
Neem eens een glas en ga er voor zitten, laat die heerlijk warme kruidige allemansvriend uit de zuidelijke Rhône over je heen komen en je verrassen!
