Verrassend revolutionair Alentejo

In het oosten van Portugal vinden we revolutionair Alentejo met als gevolg wijnen die zeer verrassend zijn. Dit gebied is heet en droog en neemt ongeveer 1/3e van Portugal voor zijn rekening. Het staat ook bekend voor haar krachtige rode wijnen. Voor Alentejo wijnen maakt men gebruik van Aragones (Tempranillo), Castelão en Trincadeira (Malvasia) druiven. Vaak ook in een blend. De Antao Vaz druivensoort gebruikt men voor witte wijn omdat deze een hoge zuurgraad en mooie tropisch fruit aroma’s kent. Verder vind je hier ook internationale druivenrassen.

Gezien de omvang van Alentejo is hier ook een verscheidenheid aan subzones te vinden. Verder kent het een zacht glooiend landschap dat een groot deel van de regio beschermd tegen de afkoelende effecten van de Atlantische Oceaan. In deze omstandigheden kunnen druiven optimaal rijpen waardoor je makkelijk drinkbare, rijke wijnen kan verkrijgen.

Wat is er gebeurd

De regio kent een rijke wijn historie, dat terug gaat naar tijden voor het grote Romeinse Rijk. De roerige tijden die volgden met ook de inname door de Moren, deden de wijngaarden niet veel goeds. In het midden van de 17e eeuw waren de Alentejo wijnen, samen met Beira en Estremadura de beroemdste en meest gewilde Portugese wijnen. Een tweede crisis voor Alentejo ontstond doordat markies van Pompal een organisatie oprichtte om de Douro-wijnen te beschermen. Gevolg was dat wijngaarden in andere regio’s gerooid dienden te worden. Pas halverwege de 19e eeuw werd de glorie hersteld. Helaas deed de phylloxera haar intrede en de wereldoorlogen volgden.

Verrassend revolutie in Alentejo

In de afgelopen decennia heeft Alentejo een metamorfose ondergaan door een verrassend revolutionair verandering in de wijn bereiding. Mede door verschillende programma’s van de Europese Unie vond er een ommekeer plaats van door overheid gesubsidieerde coöperaties naar kleine onafhankelijke wijnbouw producenten. Die produceren nu dankzij deze revolutie een premium wijn die heerlijk en verrassend is. Mede hierdoor kunnen de wijnen uit  Alentejo zich meteen met de grand cru’s uit Frankrijk of de DOCG’s uit Italië.

 De rode wijnen zijn jong, zeer fruitig en zijn al snel drinkbaar. Ze hebben een donkere robijn tot granaatrode kleur, bezitten veel aroma’s (rijpe vruchten) en ze zijn vol met een relatief hoog alcoholgehalte. De wijn vereist vaak houtrijping om de tannine structuur zachter te maken.

De witte wijnen gisten zonder schil en moeten jong gedronken worden. Dit betekent binnen één jaar. Ze zijn strogeel tot citroenkleurig, licht en aromatisch, fruitig en fris met een relatief hoog alcoholgehalte.

Alentejo sub regio’s

Er zijn acht sub regio’s in Alentejo. Dit waren voorheen eigen DOC’s of IPR’s, maar zijn in 2003 opgenomen in het grote Alentejo DOC. Echter de regio’s mogen nog steeds worden vermeld op het etiket. Sommige zones overlappen elkaar en geeft de wijnmaker de flexibiliteit om voor de ene of andere zone te kiezen. Dit is afhankelijk van de wijn wetgeving en de beperkingen die er gelden.

Complex en rijk Portalegre

In het noordoosten tegen de Spaanse grens vinden we Portalegre sub zone rondom de gelijknamige plaats. Dit is de meest unieke regio. Hier vinden we vooral granieten onderbodem en soms leisteen met verkoelende invloeden van de Serra de São Mamede. De wijngaarden met overwegend oude wijnstokken staan aangeplant op steile hellingen van het gebergte. Dit waarborgt de frisse wijnen met veel complexiteit.

De toegestane druivenrassen voor rode wijn dient te bestaan uit minimaal 75% Aragones, Grand Noir, Trincadeira of Castelão, aangevuld met andere lokale rassen. Hierbij speelt Trincadeira een hoofdrol. Voor witte wijn is dit minimaal 75% Arinto, Fernão Pires, Malvasia, Siria of Trincadeira das Pratas.

Dynamisch Borba

Ten zuiden van Portalegre vinden we Borba. Dit is de eerste subregio die internationaal bekend kwam te staan met haar rode wijnen met kersen bouquet. De bodem bestaat vooral uit kalksteen en klei en een enkele plaats bedekt met leisteen. De marmer afzetting hebben een enorme stempel gedrukt op de wijnbouw en het karakter van de wijn. Aanzienlijke stukken rode leisteen verspreid over sobere en arme grond vormen een duidelijk andere typologie in Borba, wat meteen deze zone dynamisch maakt.

De toegestane druivenrassen voor rode wijn dient te bestaan uit minimaal 75% Aragones, Trincadeira of Castelão, aangevuld met andere lokale rassen. En witte wijn dient minimaal voor 75% te bestaan uit Arinto, Rabo de Ovelha, Siria of Trincadeira das Pratas.

Historisch Évora

Évora was reeds in de middeleeuwen een bekend wijngebied. Door de phyloxera in 1880 kampte de zone met een sterke terugval. Terwijl later in 1974, ten tijde van de Anjerrevolutie, de wijnstokken plaats moesten maken voor graan. De zone heeft zich nu langzaam hersteld. Het hete, droge landschap wordt gedomineerd door niet-kalkhoudende grijze mediterrane grond, die enkele van de meest prestigieuze wijnen van de Alentejo produceert.

De toegestane druivenrassen voor rode wijn dient te bestaan uit minimaal 75% Aragones, Trincadeira of Castelão, aangevuld met andere lokale rassen. Voor witte wijn is dit minimaal 75% Antão Vaz, Arinto, Siria of Perrum.

Redondo

De zone Redondo omvat de gemeenten Redondo, Évora en Alandroal. De heuvels van Serra d’Ossa beschermen de wijngaarden tegen de noordelijke en oostelijke winden. Tevens geven deze heuvels de nodige koude droge winters als tegenhang van de hete zomers. De wijngaarden liggen vooral op de zuidelijke hellingen. De bodem bestaat vooral uit graniet en soms leisteen of rode kalksteen.

De toegelaten druivenrassen voor de rode wijnen zijn voor minimum 75% Alfrocheira Preto, Aragonez, Moreto, Trincadeira en Castelão. En de witte wijnen zijn voor minimum 75% Arinto, Fernão Pires, Rabo de Ovelha, Síria en Trincadeira das Pratas. Daarnaast moet de witte wijn voor minstens 50% uit de Rabo de Ovelha en/of Síria.

Groot en arm Reguengos

Ten zuiden van Redondo ligt Reguengos, grenzend aan Granja Amareleja in het oosten. Het omvat de gemeenten Reguengos en delen van Évora en Redondo. Dit is de grootste subzone in Alentejo. Het is een arm, steenachtig terrein. Soms treft men er ook leisteen of rode kalksteen aan in de bodem. De bodem en klimaat leveren volle krachtige wijnen met goed bewaarpotentieel.

De toegelaten druivenrassen voor de rode wijnen zijn Aragonez (minstens 5%), Moreto (minimaal 20%), Trincadeira (minimaal 20%), Castelão en Tinta Amarela (minstens 20%). Deze blend moet minimaal 75% omvatten.

Voor de witte wijnen zijn Antão Vaz, arinto, Perrum, Roupeiro, Rabo de Ovelha (minstens 20%), Síria (minstens 20%) en Diagalves (maximum 5%) toegestaan. Deze blend dient ook minimaal 75% te omvatten.

Rode Moreto uit Granja-Amareleja

Grenzend aan Reguengos en de rivieren Guadiana en Ardila ligt Granja Amareleja. Dit gebied staat vooral bekend om haar rode wijnen met hoog alcohol percentage dankzij het druivenras Ras Moreto. Door de weinige regenval, afwezigheid van organisch materiaal en schaarse plantengroei is de opbrengst hier overwegend laag. De bodem bestaat uit graniet en leisteen. Daarnaast dragen de hete zomers bij aan vroege rijping en zachte warme wijnen met hoog alcohol percentage.

Voor minimaal 75% bestaan de rode wijnen uit de Moreto, Trincadeira en Castelão druivenrassen. De witte wijnen zijn voor minimum 65% Manéudo, Rabo de Ovelha en Síria.

Witte wijn uit Vidigueira

De herkomst van de naam Vidigueira komt van het Portugese woord “videira” wat “wijn” betekent. Vidigueira ligt westelijk van Grande Amareleja. Net als in Grand Amareleja, bestaat de bodem vooral uit graniet en leisteen. Echter de Vidiqueira-breuk die van oost naar west loopt beïnvloedt het klimaat. De heuvels maakt de zuidelijk gelegen zone gematigd waardoor witte wijn hier kan domineren. Maar liefst 80% van de productie is witte wijn. De toegestane witte druiven zijn Antão Vaz, Arinto, Fernão Pires, Perrum en Síria. En de wijn moet voor minimaal 75% uit deze rassen bestaan. Ook vind je hier rode wijn.

We vinden hier Talha-wijn, een bereidingsmethode die 2.000 jaar terug gaat naar de Romeinse tijd. Deze techniek waarbij kleipotten of amfora’s (ofwel “talha’s”) gebruikt worden voor de (schil)vergisting, heeft een cult status gekregen. Elke boer, hoe klein de wijngaard ook is, kon niet zonder zijn eigen “talhinha” (kleine kleipot) om wijn te maken voor persoonlijke consumptie.

Het resultaat is verbluffend. In de geur rijpe mandarijn, kanaal, zwarte thee, rijpe ananas en kruiden gecombineerd met mineralen. En in de mond rijp en complex.

Moura

In het zuidelijk en warm gelegen Moura vinden we de wijngaarden in koele, op rode klei gebaseerde bodems. De bodem is bijzonder arm, afwisselend klei en kalksteen. De bovengrond is ondiep, hard gebakken en moeilijk voor wijnstokken om te wortelen. Maar het houdt wel goed het weinige water vast. Dit ondersteunt de verlenging van de rijpingsperiode van de druif en voegt finesse toe aan de wijnen.

De rode wijn dient voor minimaal 75% te bestaan uit Alfrocheiro Preto, Moreto, Trincadeira en Castelão druivensoorten. Terwijl witte wijn voor minimaal 65% afkomstig moet zijn van  Antão Vaz, Fernão Pires, Rabo de Ovelha en Síria.

Moura wijnen vertonen een zacht warm profiel met gematigd alcohol percentage.

Conclusie

Hoewel verrassend genoeg coöperaties nog steeds een grote rol spelen in Alentejo, waaruit blijkt dat de revolutionair strategische wijziging nog niet helemaal voltooid is, zijn de wijnen toch wel van beduidend betere kwaliteit. De regio is hard aan de weg aan het timmeren met interessante, makkelijk drinkbare wijnen. Zeker de moeite waard om te gaan ontdekken.

Mooi Tejo en versterkte Setúbal

Na een aantal interessante feitjes en update over de wijnen van Bordeaux en Duitsland, gaan we weer verder met de verdieping van Portugal. Na Lissabon gaan we naar het oosten en zuiden en komen we in mooi Tejo en Setúbal terecht waar interessante versterkte wijn vandaan komt.

Veelzijdig Tejo

Tejo ligt in centraal Portugal en draagt de naam Vinho Regional (VR) Tejo sinds 2009. Daarvoor was het bekend onder de naam Ribatejo. Overigens VR staat gelijk aan het Franse IGP ofwel Vin de France. De betere wijnen mogen ook de classificatie Do Tejo DOC dragen.

In tegenstelling tot alle andere wijngebieden van Portugal, is Tejo de enige die niet aan de oceaan grenst. Echter de rivier de Tejo (de Taag) waar de regio haar naam aan dankt, heeft grote invloeden. De wijngaarden vinden we dan ook langs de rivier. De alluviale bodem is bijzonder vruchtbaar en lange tijd belangrijk voor de groente en fruit opbrengsten voor de lokale bevolking. Overigens gaat wijnbouw terug naar de Romeinse tijd. Echter pas vanaf 1170 wordt melding gemaakt van wijn uit deze regio.  De wijn heeft zich lange tijd gekenmerkt door geen invloeden van buiten de regio. Tot de toetreding van Portugal tot de EU, waarna met name Franse invloeden hun intrede deden.

Klimaat en geologie

Mooi Tejo DOC regio

Mede omdat de rivier een verbinding is tussen Madrid en Lissabon, is deze regio altijd al één rijke regio’s van Portugal geweest. Hierdoor ontstond er reeds vroeg een levendige handel in onder andere wijn. Maar ook is Tejo bij uitstek de regio waar veel kurkeiken staan aangeplant, belangrijk voor de kurken op de wijnflessen.

Door het droge klimaat kent de regio weinig last van plagen en schimmels. Zoals reeds aangegeven, matigt de rivier het klimaat en levert de broodnodige irrigatie.

Charneca

Ook Charneca, ten zuiden van de rivier dat Chamusca, Almeirim en Coruche omvat,  is een droog vlak gebied op arme zandgrond. Doordat de wijnstokken diep moeten reiken, levert het prestigeuze wijnen op. De hogere temperaturen stimuleren de druiven om sneller te rijpen dan in de rest van de Tejo regio. De subregio’s omvatten vooral witte druivensoorten.

Bairra

De kwaliteitswijnen vinden we in de iets hoger gelegen gebieden in de regio Bairro ten noorden van de rivier de Tejo. Dit omvat de subregio’s Tomar, Santarem, Cartaxo en het noordelijke deel van Chamusca. De hooglanden bestaan uit glooiende hellingen en uitgestrekte vlaktes die rijk zijn aan kalksteen en kleigrond die goed water doorlaten. Verder naar het noorden vertoont de bodem schist zodat de wijnstokken dieper moeten rijken. Deze wijnen tonen gelijkenissen met de wijnen uit Lissabon.

Campo

De lager gelegen wijngaarden in de regio Campo, profiteren van deze irrigatie wat vervolgens ook overvloedige opbrengsten kan opleveren. Campo strekt zich uit in een smalle strook langs beide zijden van de rivier. Tejo neemt daarom plek 2 in van de gebieden in Portugal die de hoogste opbrengsten opleveren. Dit zijn de wijnen waar het draait om kwantiteit en niet kwaliteit. De wijngaarden zijn vooral in handen van coöperaties.

Wijnen

In Tejo vinden we vooral rode wijnen van traditionele rassen als Touriga Nacional, Trincadeira, Castelão en Aragonês. De enkele witte wijnen zijn gemaakt van Fernão Pires en Arinto. Echter internationale rassen als Syrah en Cabernet Sauvignon nemen een toevlucht. Deze worden vooral in blends toegepast. Hoewel er maar liefst 90 verschillende druivenrassen zijn toegestaan, ligt de nadruk op elegante wijnen en dus niet te zwaar.

In Tejo delen wijnhuizen het land met oude dorpjes, olijfgaarden en kurkbomen. Elk vertellen hun unieke verhaal en stijl, gecreëerd door het gemeenschappelijke doel om hoogwaardige wijnen vorot te brengen die uitdrukking aan het terroir geven. Één van de unieke eigenschappen zijn de voetstappen (druiven pletten en stampen met de voeten), gemeenschapsoogst (lokale vrouwen die de druiven met de hand plukken terwijl traditionele liederen gezongen worden) en de kurkafsluiting.

Quinta do Casal Monteiro

Quinta do Casal Monteiro is een wijnhuis dat reeds 150 jaar opereert als familiebedrijf. De druivenstokken staan aangeplant op zand- en kleibodem die geschikt is voor het voortbrengen van kwaliteitswijnen.

Quinta do Casal Monteiro blend

Zo ook deze rode veganistische blend van 40% Touriga Nacional, 30% Syrah en 30% Merlot. De wijn is zelfs bekroond met 85 punten Parker. De robijnrode wijn heeft een gemiddelde tot diepe kleurintensiteit. De wijn is heerlijk rond en vol van smaak. Met aroma’s van kersen en rood fruit. De wijn heeft een mooie balans en een structuur waardoor je deze wijn naast verschillende gerechten kan serveren. Tannine is mooi gerijpt en de afdronk is soepel en evenwichtig. Drink deze wijn bij vleesgerechten als lam, kalf. Maar ook vegetarische gerechten, vooral met paprika, salades.

Deze witte harmonieuze wijn van 50% Arinto en 50% Fernão Pires is ook een vegan wijn. Met aroma’s van appel en steenfruit zoals perzik. De prettige zuurgraad en gemiddeld alcohol levert een wijn op die een prettig balans en mondgevoel kent. De wijn heeft een lange afdronk.

Geniet van deze veelzijdige wijn bij visgerechten, (vis)pasta of salades. Maar ook gevogelte, of lamsvlees en zachte kazen is deze wijn bijzonder verrassend.

Quinta do Casal Monteiro Arinto Fernão Pires

Wanneer u interesse heeft in deze wijnen, neem even contact op en wij sturen u een offerte.

 Setúbal

Versterkte wijn uit Setúbal DOC

Direct ten zuidoosten van Lissabon vinden we het schiereiland Setúbal met haar versterkte wijn gelegen aan de overkant van de monding van de Tejo die mooi de Atlantische Oceaan opzoekt. Het terroir varieert van zanderige kustvlakte tot de steile kalkrijke Serra Arribida heuvels. De belangrijkste rivier is de Sado. Er zijn twee DOC-titels en één IGP. In het noordelijke deel van de regio vinden we de twee DOC’s die beiden een andere wijnstijl hanteren.

Palmela DOC

In het noordoosten vinden we Palmela DOC, gelegen rondom de gelijknamige stad. De DOC gaat tot de stad Setúbal en overlapt dus de andere DOC grenzen. Palmela heeft eerst indruk gemaakt met haar licht zoete witte wijnen van Muscat druiven. Echter in recente jaren is de focus verschoven naar rode en droge witte tafelwijnen en ook naar kwaliteitswijnen.

De regio is een zacht glooiend gebied dat overwegend uit kalk, zandsteen en leem bestaat. Vooral de hoger gelegen wijngaarden produceren mooie kwaliteitswijnen. Terwijl de lager gelegen gebieden op vooral zandbodems de tafelwijnen voortbrengen.

De DOC mag alle soorten wijn voortbrengen, waarbij mousserende wijn 9 maanden moet rijpen. De rode druivenrassen zijn vooral Castelão (min 67%), Cabernet Sauvignon en Bastardo. De witte druivenrassen zijn onder andere Arinto, Fernão Pires en Moscatel de Setúbal. De Castelão Frances is de belangrijkste druivensoort en deze bevindt zich vooral op de diepe arme zandgronden. Aangezien dit de enige plaats is waar deze druivensoort tot goede rijping kan komen door het warme zeeklimaat. De rode wijnen uit Palmela DOC staan bekend om hun balans, rijpe tannine en kersen karakter.

Setúbal DOC

Setúbal DOC staat bekend om haar versterkte wijnen. Natuurlijk zijn deze wijnen niet vergelijkbaar met de port-wijnen. En een ander groot verschil zit in de gebruikte druivenrassen. Setúbal gebruikt bijna uitsluitend Moscatel de Setúbal (ofwel Muscat d’Alexandrie).

Het klimaat is mediterraan met warme droge zomers en regenval vooral in de koelere wintermaanden. De nabijheid van de Atlantische Oceaan levert de nodige vochtigheid op en ook de broodnodige luchtstroom om de wijngaarden te vrijwaren van meeldauw.

Zoals gebruikelijk bij het maken van versterkte wijn, voegt men alcohol toe om de vergisting voortijdig te stoppen om zo de suikers te behouden (Mutage). Vervolgens rijpt de wijn in houten vaten. In Setúbal voegen de wijnmakers de overgebleven druivenschillen van de zeer aromatische Moscatel toe. Om vervolgens de wijn met de schillen gedurende 6 maanden te laten weken. Dit geeft de Moscatel de Setúbal haar typerende intense bloemige aroma. Vervolgens rijpt de wijn nog 4 tot 5 jaar op vat. De wijn verkrijgt dan haar oranje tint en haar ingedroogde karakter.

Leuk weetje is dat Lodewijk XIV (de zonnekoning) een voorliefde had voor deze zoete wijnen. Daarnaast werden deze wijnen vroeger veelvuldig naar Brazilië geëxporteerd. De wijn die daar niet werd verkocht keerde terug. Doordat ze bloot werden gesteld aan de hoge temperaturen bemerkte men bij het lossen dat de wijn geconcentreerder en soepeler was geworden. Deze wijnen staan bekend als torna-viagem (“terugreis”).

VR Peninsula de Setúbal

Tot 2008 heette de regio VR Terras do Sado, wat Land van de Rivier de Sado betekent. Hier vinden we ongeveer 20.000ha aan wijngaarden. Het zijn vooral blends die hier domineren. De witte wijn moet tenminste voor 50% te bestaan uit Arinto, Chardonnay, Fernão Pires, Malvasia Fina, Moscatel de Setúbal of Roupeiro (Syrah). De rode wijn moet voor tenminste 50% te bestaan uit Aragonez (Tempranillo), Cabernet Sauvignon, Merlot, Moscatel Roxxo, Castelão Frances, Trincadeira Preta en Touriga Nacional.