Tag: Bordeauxse pap

Reeds enige jaren zijn biologische producten enorm in opkomst. Ook in de wijn industrie vind je dit terug. De wijnbouw industrie is er één waar veel externe invloeden zijn. Je werkt eenmaal met een natuur product (druiven) die je via chemische processen omvormt in een geheel ander product (wijn). Op het eerste gezicht denk je misschien dat dit een geheel natuurlijke werkwijze is. Echter niets minder is waar. Het is namelijk ook de industrie die al jaren lang lobbyt om niet alles op het etiket te vermelden. Want in de wijngaard wilt men de opbrengst maximaliseren. Dus men dient de druiven te beschermen tegen schimmels en andere infecties. In de wijnkelder dient een juiste vergistingstemperatuur zijn. Maar de consument wilt natuurlijk wel heldere wijn, dus dient men de wijn te klaren. Dus is bio een hippe trend of een serieus alternatief? Bekijk nu onze bio wijnen.

Eigenlijk is het gebruik van chemische toevoegingen iets wat pas in de jaren 60 van de vorige eeuw is ontstaan. Na de Tweede Wereldoorlog hebben de ontwikkeling van chemische middelen een toevlucht genomen. Uit gemak en vanzelfsprekend om hoger rendement te behalen namen wijnmakers massaal de toevlucht tot deze middelen. Het bracht een goed rendement, stabiele kwaliteit en dus nagenoeg gegarandeerd inkomen, waarbij ook de kwaliteit met sprongen omhoog was gegaan. Maar wat zijn de risico’s waar aan je moet denken?

Risico’s in het wijngaard management

Er zijn verschillende soorten risico’s. Deze variëren van natuurlijke risico’s tot ongedierte en ziekten.

Natuurlijke risico’s

Water

Zoals met alle landbouwproducten is een wijnboer erg afhankelijk van weersomstandigheden. Een overvloed aan water geeft weelderige groei van loten en bladeren. Hierdoor blijven minder suikers over voor de druiven en is een waterige wijn het resultaat. Daarnaast vergroot veel nattigheid de kans op schimmels. Terwijl op de arme gronden en te weinig water kunstmeststoffen noodzakelijk kunnen zijn om een goede groei te bevorderen.

Vorst

Een ander risico is natuurlijk vorst, zeker ten tijden van het groeiseizoen. Wanneer de bloesem bevriest, zal het geen druiven voortbrengen. Hier zijn geen chemische middelen voor. Maar bij veelvoorkomende maatregelen tegen vorstschade moet je denken aan kachels in de wijngaard (warmte geeft luchtcirculatie) of windmachines en helikopters (wederom ter bevordering van luchtcirculatie). Andere methoden zijn besproeiing zodat het water op de plant bevriest. Dit geeft warmte af aan het plantweefsel wat dus de plant beschermt. Maar ook doordachte wijngaardmanagement speelt van groot belang. Koude lucht zakt naar het laagste punt, dus goten in de wijngaard vangen deze kou op. Tegelijkertijd wanneer de wijnboer de wijnstokken opbindt, is de kans op vorst schade ook kleiner.

Hagel

Ook hagel kan veel schade opleveren. Zo is in het voorjaar van 2021 nog laat veel hagel gevallen in Frankrijk, waardoor veel wijngaarden geraakt zijn. Schade kan men voorkomen door de val van hagel te voorkomen. Wanneer men een chemische substantie (zilverjodide, kaliumjodide, calciumchloride of droogijs) de hagelwolk inschiet, voorkomt men de val. Dit noemt men cloud seeding. Dit is vanzelfsprekend bijzonder discutabel. Een simpele alternatief is hagelnetten ophangen in de wijngaard. Echter dit is niet altijd toegestaan binnen de wet- en regelgeving van de regio.

Ongedierte

Je werkt eenmaal met een natuurproduct in de open natuur. Dus vanzelfsprekend ben je vatbaar voor ongedierte. Aantasting door dieren vermindert de opbrengst, schade aan bladeren vermindert de fotosynthese en beperkt het groeipotentieel.

Vogels en zoogdieren

Vogels en zoogdieren eten van de druiven (dus vermindering van de oogst) of beschadigen de druiven wat een verhoogd risico op schimmelziektes geeft. Belangrijkste bescherming hier zijn netten tegen vogels en hekwerken tegen bijvoorbeeld konijnen.

Insecten

De meest fameuze is toch wel de druifluis, ofwel Phylloxera. Deze luis die zich nestelt in de wortelstok, heeft bijgedragen aan het bijna uitroeien van de wijn cultuur. Phylloxera is een insect uit Noord-Amerika die door globalisering naar Europa is gebracht in de 19^e eeuw. Eén van de stadia is dat het insect zich voedt van de wortelstok. Via deze beetwondjes dringen infecties binnen die de plant na verloop van jaren verzwakt en uiteindelijk dood laat gaan. Amerikaanse wijnstokken hebben hier geen last van, omdat deze zijn “opgegroeid” met het insect en een resistentie tegen ontwikkeld hebben.

Andere insecten kunnen zich voeden met druiven en bladeren. En bestrijding met insecticiden heeft jarenlang voor de hand gelegen. Een geïntegreerde ongediertebestrijding speelt een belangrijke rol als alternatief. Door de wijngaard niet met uitsluitend wijnstokken aan te planten, ontstaat er een divers habitat dat ook natuurlijke vijanden van de ongedierte aantrekt.

Nematoden

Nematoden zijn microscopisch kleine wormen die de wortels van de wijnstok aantasten en de opname van water en voedingsstoffen verstoren. Ook kunnen ze virussen overdragen. Het is zaak om regelmatig de bodem te ontsmetten voordat men kan beginnen met herplanting. Een perceel ligt vaak ongeveer 3 jaar braak voor de herplanting om de bodem goed te laten herstellen.

Ziekten

Er zijn verschillende soorten ziekten die invloed uitoefenen. Denk aan schimmels, virussen en bacteriën. Niet alles is funest, soms zijn schimmels juist gewenst en creëren unieke wijnen!

Grijze rot

Ook nabijgelegen wateroppervlaktes kunnen een funeste uitwerking hebben. Daar waar ochtendmist ontstaat kan de mooiste zoete wijnen opleveren door aantasting van de Botrytis Cinerea schimmel. Andere benamingen zijn grijze rot of edele rot. Zie bijvoorbeeld de fameuze Sauternes uit Bordeaux. Dit komt vooral voor op witte druivenrassen zoals Sauvignon Blanc, Sémillon, Muscadelle, Chenin, Riesling, Gewürztraminer en Furmint.

Echter indien niet de juiste klimatologische voorwaarden aanwezig zijn voor de aanwezige druivenrassen, dan is grijze rot funest. De druif is bedekt met een grijze laag en de infectie verspreidt zich zeer gemakkelijk door de wijngaard. Dit is dan ook vijand nummer 1 in een wijngaard. Bestrijding kan door het gebruik van koperspray maar natuurlijke ventilatie in de wijngaard is een goed alternatief. En wanneer bessen geïnfecteerd zijn, deze zo snel mogelijk verwijderen om verspreiding te voorkomen.

(Valse) Meeldauw

Dit zijn schimmels die goed gedijen in warme, vochtige omgeving en taste de groene delen van de wijnstok aan, inclusief bladeren en bessen. De aangetaste druiven verliezen hun fruitige smaak en geven de wijn een schimmelige bittere bijsmaak.

Echte meeldauw is een schimmelpluis aan de bovenkant op het blad. En voelt zich thuis in een wijngaard waar het warm en beschaduwd is. Vochtigheid speelt hier van ondergeschikt belang. Na verloop van tijd verkleurd de witte schimmel donkerder en krullen de bladeren. Bestrijding van echte meeldauw kan met bestrijdingsmiddelen op basis van koper (ofwel Bordeauxse pap). Als milieuvriendelijk alternatief kan gekozen worden voor een bladermanagement systeem waarbij de groene delen zoveel mogelijk bloot zijn gesteld aan zonlicht.

Terwijl valse meeldauw zich hecht aan de onderkant van het blad. Op de bovenzijde van het blad ontstaan gele vlekken die bruin kunnen verkleuren. Bestrijding van valse meeldauw met middelen gebaseerd op zwavel werken goed. Echter dit is natuurlijk minder goed voor de plant en bodem. Alternatieve zijn gelijkmatige temperaturen, goede luchtcirculatie, voldoende plantafstand, en het gebruik van meststoffen met voldoenden calcium.

Bacteriële ziekten

Een groot aantal bacteriën kunnen de wijnstok aantasten. Velen verminderen de kwaliteit en kwantiteit van de druiven, maar er zijn een aantal bacteriën die dodelijk zijn voor de wijnstok. Deze bacteriën worden verspreid door een klein insect van de soort sharpshooter, zoals de dwergcicade. Insecticiden werken effectief om het risico op sharpshooters te verminderen.

Virussen

Virussen op planten werken niet anders dan virussen op mensen. Ze zijn hardnekkig en heel besmettelijk. Over het algemeen zijn ze niet dodelijk, maar verminderen wel kwaliteit en kwantiteit. Er is nog geen middel gevonden tegen virussen. Wanneer een wijngaard besmet is geraakt, is er maar één mogelijkheid; de wijngaard rooien en de grond te ontsmetten

Wijnmaaktechniek

Ook in het wijn maken zijn er vele stoffen die worden toegevoegd. Helaas is het zo dat in de wijnindustrie dat alle toegevoegde middelen niet vermeld hoeven te worden van de warenwet, eigenlijk best vreemd toch!

Gist

Tijdens het wijnmaken is het gebruik van gisten zeer gebruikelijk. Men kan uit een reeks gisten kiezen die het beste bij de druivenras en het klimaat past. Echter bedenk dat gist ook van nature voorkomt op de druivenschil. Dit is echter een “wilde gist”. De wijnmaker kan niet met zekerheid voorspellen hoe de wijn uit zal pakken. Dit in tegenstelling tot het gebruik van gistklonen. Feitelijk kan de wijnmaker van te voren bedenken welke aroma’s een rol moeten spelen in de wijn, en het gistgebruik daarop afstemmen.

Sulfiet

Het zal u ongetwijfeld wel eens zijn opgevallen op een etiket, “dit product bevat sulfiet”. Sulfiet is een natuur product dat de druif reeds van zichzelf heeft. Dus een wijn zonder sulfiet bestaat simpelweg niet! Maar sulfiet kan men toevoegen om de houdbaarheid van de wijn te verlengen. Voor biologische wijn is dit ook toegestaan, echter het gebruik is beperkt met 30-50 gram minder dan “reguliere” wijn.

Wat is biologische wijn

Biologische wijn is wijn dat gemaakt is van biologisch geteelde druiven. Dit betekent dat geen kunstmest gebruikt is, maar ook giftige onkruidverdelgers of insecticiden en fungiciden. Het is 100% milieubewust. Daarmee komen we meteen tot de crux van dit artikel. Er zijn nogal wat risico’s die druiventeelt met zich mee brengt. Wanneer dat volledig biologisch geschiedt, heb je nog een aantal uitdagingen extra. Met name wanneer je de invloed van bacteriën en virussen neemt, is er eigenlijk geen middel beschikbaar. In het geheel genomen hangt veel af van locatie, ligging t.o.v. waterpartijen en klimaat, maar ook resistentie. Gelukkig zijn er veel alternatieven voor meststoffen, maar ook voor het detecteren van schimmels. Er staan rozen aan het begin van een rij wijnstokken voor een reden. Deze geven een alarm af wanneer zich een schimmel in de wijngaard heeft ontwikkeld. Doordat de schimmel zich vaak het eerst kenbaar maakt op de rozenstruik, kan de wijnboer anticiperen.

Weet wel, dat zelfs in biologische landbouw een beperkt aantal traditionele bestrijdingsmiddelen in kleine hoeveelheden zijn toegestaan. Simpelweg omdat er geen alternatief is. Maar omdat de wijngaard en druivenstok in principe gezond zijn, heb je geen middelen nodig, zo is de gedachte.

Biologische wijn kan je herkennen aan het keurmerk op de achter etiket van de wijnfles. Dit keurmerk bestaat uit een afbeelding van een blad dat uit sterren wordt gevormd.

Biologisch of biodynamisch?

Voor het produceren van een biodynamische wijn gaat men echter verder. In de biodynamische cultuur gaat men uit dat elk levend wezen een voortvloeisel is van de totale kosmos. Grondlegger van deze principes is Rudolf Steiner (1924).

De studie en de invloeden van de kosmische stralingen staan centraal in deze cultuur. Met behulp van een hemelkaart stemt men de werkzaamheden in en rond de wijngaard en bij de vinificatie af op de stand van de hemellichamen en op de levensritmes. Bovendien wordt in de wijngaard gebruik gemaakt van diverse biodynamische preparaten (soort van homeopathie).

De resultaten van deze ingrepen komen tot uiting zowel in de wijngaarden als in het eindproduct. Ziektes komen naar eigen zeggen niet voor in deze teelt. De planten zijn hiervoor quasi immuun. De wijn is steeds van een bijzondere finesse en behoort tot het beste dat in de wijnwereld aangeboden wordt. Een biodynamische wijn is voorzien van een Demeter kenmerk.

Is wijn veganistisch?

Wijn is een natuur product, daar zijn we het overeens. Echter, is wijn veganistisch? Nou het antwoord zal je mogelijk verbazen, maar is nee. Uitgegiste wijn is troebel, er zweven o.a. minuscule stukjes druivenschil in de wijn, afgestorven gisten en kleurstoffen. Om wijn sneller helder te maken dan rustig af te wachten tot alles naar beneden is gezakt, voegen wijnmakers meestal eiwit (van eieren of uit melk) toe om de vertroebelende deeltjes te laten zakken. Dit heet klaren van de wijn. Gelukkig gebruiken steeds meer wijnmakers niet-dierlijke producten met hetzelfde effect, zoals bentoniet (een soort kleipoeder).

De wijn wordt vervolgens meestal gefilterd. Bij de filtering van de wijn worden door veel wijnmakers nog producten met een dierlijke oorsprong gebruikt, zoals varkensvet, visslijm en gelatine. Vegan is de wijn hierdoor dan dus niet. Ook zijn er nog andere dierlijke toevoegingen die wijnmakers wel gebruiken om de kwaliteit van de wijn te beïnvloeden.

Bij veganistische wijn wordt niets gebruikt van dierlijke oorsprong, dus ook geen melkproducten of eieren. Goed nieuws, er zijn alternatieven zoals het gebruik van bentoniet (een kleipoeder) voor het klaren. Veganistische wijnen kan je herkennen aan het logo van veganisme.

Is bio nu een hippe trend of een serieus alternatief?

Ook hier geldt preventie is beter dan genezen. Dit tegeltje kan je eigenlijk overal op plakken. De mensheid is bezig met een nieuw bewustzijn. Klimaat verschrikkingen horen we overal. Roofbouw ten behoeve van menselijk voedsel zie je overal. Maar is dit een proces wat we door kunnen blijven zetten? Dat is een grote vraag. Persoonlijk ben ik heel blij dat dit bewustwordingsproces ook in de wijn is ingezet. Zijn we er al? Nee dat zeker niet. Check nu onze biologische wijnen!

De top wijnen die lang houdbaar zijn, zijn over het algemeen niet biologisch gemaakt. Nu werkt in het voordeel dat de consument meer in het hier en nu leeft. Dus wanneer men een fles wijn koopt, wilt men deze direct consumeren. Echter er geen ook genoeg stemmen op dat wanneer je juist wel biologisch werkt en dus gebruik maakt van de natuurlijke gisten die in een gebied aanwezig zijn, je juist op een natuurlijke wijze de wijn lang kan weg leggen.

Maar de wijnen die vandaag de dag op de markt beschikbaar zijn, zijn toch overwegend wijnen om nu te drinken. Is dat omdat men inspeelt op de “dorstige ongeduldige” consument, dat is mij nog niet geheel duidelijk!