Castilla La Mancha ligt ten zuiden van Madrid en ten westen van de provincie Valenciana. Er is geen wijnregio in de wereld die zo groot is als Castilla La Mancha. De 440.000ha aan wijngaarden is dan ook indrukwekkend (data 2018). Terwijl Spanje zo’n 960.000ha aan wijngaarden omvat (zowel DO als niet geclassificeerde gebieden). Binnen deze regio liggen acht individuele DO’s. Echter de regio staat vooral bekend door haar bulkwijn. Er zijn maar weinig druivensoorten die in dit klimaat kunnen overleven. Met name Airén staat hier aangeplant. Maar ook vind je Tempranillo, Cabernet Sauvignon, Petit Verdot, Garnacha, Alicante bouschet (ofwel Garnacha Tintorera), Monastrell , Syrah en Bobal. De regio kenmerkt zich vooral door hoger gelegen wijngaarden om zo de hitte te compenseren.
DO Almansa
In het uiterste zuidoosten vinden we Almansa DO. De wijnbouw heeft zich hier sinds de 16e eeuw onafgebroken ontwikkeld. Op een hoogte van 700 tot 1.100 meter vinden we de wijngaarden die bestemd zijn voor deze DO. De 12 wijnmakers bewerken ongeveer 9.000ha wijngaardgebieden die in 2020 6.6 miljoen flessen gebotteld hebben.
De meeste wijngaarden liggen op een licht golvende vlakte. Het is de hoogte die het klimaat iets droger en meer continentaal maakt. Maar het is milder dan in het binnenland van La Mancha. Temperaturen kunnen tot zo’n 40 graden pieken in de zomer en dalen tot -10 in de winter. Regenval centraliseert zich in het voor- en najaar. Terwijl de zomerdroogte is van vitaal belang voor de kwaliteitswijnen uit Almansa DO.
De arme bodem bestaat vooral uit kalksteen met zanderig structuur. Dit voorziet de wijnen van rijke aroma’s en kleur. Vooral rode wijn profiteert van deze geologie en klimaat. De meest aangeplante variëteiten zijn Monastrell (Mourvèdre), Garnacha Tintorera en Tempranillo (lokaal Cencibel genaamd). Tevens zijn er ook witte wijn van met name Verdejo en Sauvignon Blanc en rosé wijnen te vinden. Dit is zeker een regio om in de gaten te houden vanwege haar groeiende reputatie.
De droge witte wijnen zijn fris en fruitig met een hoge zuurgraad en matig alcohol. De fruitige aroma’s kunnen worden gecombineerd met hout en toast door houtrijping. Heerlijk als aperitief of bij pasta of vis gerechten.
De rode wijn heeft een hoge intensiteit met aroma’s van zwart fruit en vaak lichte hout toast en geroosterde koffietonen. De zachte aromatische body is zeer aangenaam met een lange kruidige afdronk. Deze fantastische geurige volle wijn past heel goed bij kruidige gerechten.
Manchuela DO
Ten noorden van Alamansa DO vinden we Manchuela DO. In 1982 wilden de wijnbouwers zich onderscheiden van de bulkwijnen uit La Mancha. Uiteindelijk kreeg Manchuela (wat “de mindere La Mancha” betekent) in 2000 haar eigen status als DO. Er is ongeveer 12.500ha aan wijngaarden die 860.000hl produceren. Hiervan is maar liefst 81% is rode wijn.
De wijngaarden in Manchuela DO ligt in de valleien van de rivieren Jucar en Cabriel. Hier heeft de bodem heeft een terracotta kleur. Het klimaat is mild, ingegeven door de bescherming van de valleien en de invloeden van de Middellandse Zee. De vochtige wind is van groots belang voor de wijngaarden.
Rode wijnen domineren in Manchuela. De met kalk verrijkte kleigrond op de kalkstenen ondergrond is ideaal voor de inheemse Bobal druif. Deze wordt vooral gebruikt voor de niet-houtgerijpte rode en rosé wijnen. Cencibel (Tempranillo) produceert één van de beste houtgerijpte wijnen. Terwijl Monastrell (Mourvèdre), Cabernet Sauvignon en Garnacha een veelvoorkomende blend is. Syrah is de veelbelovende nieuwkomer. Net als in het nabij gelegen Utiel-Requena vinden we hier ook dubbel gemacereerde wijnen (“dople pasta”). De witte wijnen, vooral van Macabeo, zijn geurige frisse wijnen.
Bijvoorbeeld een oudere Bobal-wijn is zeer krachtig, met aroma’s van donker fruit, kruidigheid met aardse tonen. De aangename afdronk wordt gedragen door vanille tonen van de houtrijping. Heerlijk om te genieten of bij een barbecue.
Ribera del Jucar DO
Ten westen van Manchuela DO ligt Ribera del Jucar DO. Dit was jarenlang onderdeel van La Mancha maar is in 2003 op eigen benen komen te staan. Men heeft onderkent dat de wijnen van hogere kwaliteit zijn door het iets koelere klimaat. De regio dankt haar naam aan de Jucar-rivier. De 9.000ha wijngaarden staan aangeplant op de 750 meter hoge golvende vlakte. Hier staan de druivenstokken naast olijf- en fruitbomen. De bodem heeft een terracotta kleur en is bezaaid met kiezelstenen afkomstig uit de oude rivierbedding. Dit levert goede drainage op terwijl de onderliggende kleilaag het spaarzame vocht goed kan vast houden. Ongeveer 50% van de wijngaarden zijn meer dan 35 jaar oud. Dit houdt in dat de opbrengsten kleiner zijn, maar veel meer geconcentreerde aroma’s.
Het klimaat is continentaal, maar minder heet dan in La Mancha en ook koeler dan Almansa. Gemiddelde zomertemperatuur is 24 graden terwijl de winter gemiddeld 5 graden kent. De koelere zomers staan toe dat de rijpingsperiode verlengd. Terwijl de rivier bijdraagt aan de verkoeling.
Druivensoorten
Ook hier domineert rode wijn van vooral Cencibel (Tempranillo). Door de kleinere opbrengsten per hectare is de kwaliteit fors omhoog gegaan. Verder gedijt de inheemse Bobal hier goed. De belangrijkste witte druivensoorten zijn Moscatel en Sauvignon Blanc.
De regio houdt haar eigen classificatie systeem er op na. Crianza wijnen dienen 2 jaar te rijpen waarvan 6 maanden op hout. Vinós tradición Jucar worden na vier maanden houtrijping gebotteld.
De witte wijn is elegant, kruidig met aroma’s van exotisch fruit. Terwijl de volle body en prettige zuurgraad de afdronk aangenaam lang maakt. Een heerlijke wijn bij risotto of soep.
De rode wijnen zijn complex met bloemige en fruitige (bosbessen, cassis) aroma’s. Verder bespeur je balsamico en kruidige tonen. De volle wijn heeft een hoge tannine en elegante structuur met lange afdronk. Deze wijnen zijn ideaal bij geroosterd vlees.
Mondéjar DO
In het noorden vinden we Mondéjar DO. H.et ligt net ten oosten van Madrid. De wijngaarden liggen rondom het oude stadje Mondéjar en is van oudsher gericht op lokale (bulk) productie. Echter eind 1990 is hier een kwaliteitsslag gemaakt waardoor het werd opgewaardeerd naar een eigen DO in 1997. Er ligt in totaal ongeveer 2.100ha aan wijnbouwgebied. Opvallend is dat de gemiddelde plantleeftijd hoog is, 50% is ouder dan 25 jaar.
Het landschap wordt gekenmerkt door lage, zacht glooiende heuvels. Deze zijn bezaaid met tarwevelden, olijfgaarden en wijngaarden. De wijngaarden liggen bij elkaar in de lage heuvels rondom de stad. Het gebied is opgesplitst door de rivier de Tagus. Het noordoosten kenmerkt zich door de donkere zanderige bovengrond, gelegen op een ondergrond van mergel. Terwijl het zuidoosten een rode sedimentaire bodem heeft op een ondergrond van kalkrijke klei grond.
Het klimaat is gematigd mediterraan waarbij de temperatuur in de zomer kan oplopen tot 40 graden en in de winter tot ver onder 0C kan zakken. Vorst is dus een reële dreiging voor de wijnstokken. Het grote verschil tussen Mondéjar en andere wijnbouwgebieden in La Mancha zit in de invloed van de Middellandse Zee. De oostelijke wind in combinatie met de hoogte (800m boven zeeniveau) matigen de hoge temperaturen. Regenval is iets hoger met 500mm. Daarmee is het één van de natste gebieden in deze regio.
De rode wijnen van Tempranillo zijn veel voorkomend. Deze hebben aangename aroma’s van pruimen, bessen en zoethout, in combinatie met vanille tonen door houtrijping.
Door de focus op de interne markt, zijn er internationaal maar weinig wijnen verkrijgbaar.
Uclés DO
Ten zuiden van Mondéjar DO vinden we Uclés DO. In tegenstelling tot andere regio’s van Castilla-La Mancha heeft Uclés geen uniform landschap. Het Sierra de Altomira-gebergte verdeelt de regio in twee verschillende zones. Het westelijke deel ligt op hoogten van 500 tot 800m, terwijl wijngaarden in het oosten 1000m kunnen bereiken. De Sierra de Altomira wordt beschouwd als de derde subzone, met enorme kliffen en kalksteen. De regio, met haar 1.700ha wijnbouwgebied is in 2005 verheven tot een eigen DO-status. Het is een veelbelovende regio waar de wijngaarden gestaag groeien.
In het algemeen is het klimaat continentaal. Maar dit wordt gematigd door de grote hoogten. Er valt ongeveer 500 mm per jaar aan regen, waardoor het minder droog is dan andere delen van La Mancha. De bodem is rijk een aanzienlijke hoeveelheid kalium, wat de balans van de wijn ten goede komt. De fijne structuur van leem-klei tot zandleem leveren een rijke voedingsbron. Dit maakt de wijnen significant anders dan in de andere regio’s van La Mancha.
Uniek van Ucles DO is dat de wijn afkomstig van wijnstokken die minder dan zes jaar oud zijn, niet op de markt gebracht mag worden als Uclés DO.
Uclés wijnen
Probeer eens een Mesta Verdejo (verkrijgbaar bij AH). Dit is een jonge fruitige wijn, vol van smaak en barst van kruidigheid. Denk hierbij aan gras, venkel en witte peper. De afdronk is aangenaam lang met een verfrissende hint van mineralen. Heerlijk bij een salade of gewoon bij een pittig kaasje. Bovendien is het nog een organic wine ook!
Heb je liever rode wijn? Denk dan eens aan Dominio de Fontana en hun blend van Tempranillo en Syrah. Deze intens robijnrode cuvée heeft in de neus en mond aroma’s van rode bessen, die typisch zijn voor de Tempranillo. Terwijl de nuances van venkel afkomstig zijn van de Syrah druif. De rijping in houten vaten van Amerikaans eikenhout geven deze Spaanse krachtpatser hints van kruidnagel en vanille. De wijn is rond, complex en heeft een zachte, fruitige afdronk.
La Mancha DO
Met 190.000ha aan wijngaarden, is La Mancha DO het grootste aaneengesloten wijngebied ter wereld! Het wijngaard areaal beslaat meer dan 50% van heel Castilla La Mancha. Ter vergelijking, Australië bevatte in 2019 ongeveer 146.000ha aan wijngaarden. La Mancha verwijst naar het Moorse “al mansha”. Dit betekent “uitgedroogde aarde”. En doeltreffender kan je dit dorre landschap niet omschrijven. Het heeft een extreem continentaal klimaat met zomerse temperaturen meer dan 40C graden en ’s winters frequent vorst tot wel -15C. Tezamen met de beperkte regenval levert dit enorme uitdagingen voor wijnbouwers. Het grootste risico hier is duidelijk de hitte. Maar dit wordt getemperd door de hogere ligging (tussen de 490 en 700m). Tevens is drip-irrigatie toegestaan, waarbij water druppelsgewijs aan de druivenstokken worden toegevoegd.
Ook hier geldt dat de rijping een eigen wetgeving volgt en niet de Spaanse standaard.
| Rijpingstype | Min. Rijping | Min. hout en fles rijping |
| Joven* | NA | NA |
| Crianza | 24 mnd | 12 mnd |
| Reserva | 12 mnd hout en 24 mnd fles | |
| Gran Reserva | 24 mnd hout en 36 mnd fles |
Tempranillo gedijt hier goed, omdat de druif door de warmte en de overvloedige zonuren optimaal kan rijpen. Vaak is Tempranillo geblend met Cabernet Sauvignon en Merlot. De rode wijnen variëren van gemakkelijk te drinken tot betaalbare stijlen van houtgerijpte wijnen. Uiteindelijk richt men hier vooral op bulkwijn. Een uitzondering is de DO Dehesa del Carrizal. Dit is een Vino de Pago, een opzichzelfstaande DO van een enkele wijngaard.
Ook staat veel Airén aangeplant, echter deze is vooral bedoeld voor de productie van brandewijn. Populaire witte druivensoorten zijn Chardonnay, Verdejo, Viognier, Macabeo en Torrontes. Maar er zijn in totaal maar liefst 25 druivensoorten toegestaan.
Valdepenas DO
In het zuiden van Castilla La Mancha ligt Valdepeñas DO. De naam ontleent zich aan de gelijknamige stad in een zonovergoten riviervallei bezaaid met kleine rotsachtige formaties. Vandaar de naam Val-de-Peñas (Vallei van rotsen). Doordat de Sierra Morena in het zuiden de invloed van de Middellandse Zee blokkeert, is ook hier een sterk continentaal klimaat. De bodem is grotendeels kalksteen met krijtafzettingen, afkomstig van oude geologische formaties. Wijngaarden liggen op bodems met banden van rode klei. Het hoge kalkgehalte helpt bij een goede vochtretentie – wat van vitaal belang is in deze warme en droge omstandigheden. De Jabalon en zijn zijrivieren slingeren door het gebied en zorgen voor water- en luchtbeweging. Dit biedt verkoeling in de wijngaarden. Tevens speelt de hoogte van de wijngaarden (zo’n 700 meter) ook een rol in de verkoeling.
Valdepeñas is een historisch wijnbouwgebied, waarbij het leveren aan steden als Madrid en Valencia centraal stonden. Het had een bloeiende wijnhandel in de 19e eeuw totdat het werd getroffen door phylloxera. Het gebied werd vervolgens opnieuw beplant met de winterharde Airén. Vandaag de dag is er ongeveer 25.000ha aan wijngaarden. Het gebied verkreeg haar DO status in 1932.
Bijzonder Valdepeñas
Traditioneel produceerde men hier Clarete of Aloque, lichtrode en rosado (rosé) wijnen gemaakt door 20% witte wijn (vooral Airén) te blenden met rode wijn. Dit vindt nog steeds plaats, hoewel men nu de most blend in plaats van de finale wijn.
In het verleden gebruikte men tinajas, ofwel grote kleipotten om de wijn in te fermenteren als op te slaan. Deze werden in de grond begraven om de temperatuur te verlagen. Gedurende de winter daalde de gisten en daardoor was het klaren van de wijn overbodig. Echter tegenwoordig is men meer gericht op moderne trends om RVS en eiken vaten te gebruiken.
Druivenvariëteiten
Zoals reeds aangegeven staat er veel Airén aangeplant in Valdepeñas aangezien deze tolerant zijn voor de barre omstandigheden hier. Voor rode wijn is het vooral Cencibel (Tempranillo), omdat deze diverse stijlen kan produceren. Er heerst een groeiende voorkeur voor internationale druiven variëteiten, waardoor de aanplant van Cabernet Sauvignon, Merlot en Syrah is toegenomen.
Daar waar de lichtrode wijnen Valdepeñas DO groot hebben gemaakt, is de trend verschoven naar het maken van meer serieuze rode wijnen. Zowel jonge als gerijpte wijnen. De beste wijnen zijn fluweelzacht met felrode fruitsmaken.
Terwijl rode wijnen de productie domineren, worden sommige witte wijnen gemaakt met Airén, Chardonnay, Macabeo, Moscastel de Gran Menudo, Sauvignon Blanc en Verdejo. De productie van mousserende en zoete wijnen is ook toegestaan volgens de DO-wetten.
Probeer eens de semidulce Viña Albali Airén. Bij deze wijn is de fermentatie gestopt bij 20gr suiker/liter waardoor het een weelderige zoete wijn is. Het lage alcoholgehalte en de balans tussen de zoetheid en de zuurgraad verlenen harmonie aan de wijn. Verder wordt de verfijndheid benadrukt in de mond. In de neus ervaar je de aangename tinten van verse kruiden terwijl al haar primaire aroma’s behouden worden. Heerlijk bij alle vis- en zeevruchten.
Meer een liefhebber van rode wijn? Neem dan de prachtige volle Los Molinos Gran Reserva van Felix Solis. De wijn is complex met tonen van rood fruit (kers en cassis), vanille van de houtrijping en een prettige afdronk.
Méntrida DO
Helemaal in het noordoosten vinden we Méntrida DO. Hoewel het de DO-status in 1976 bereikte, is verdere vooruitgang gestagneerd doordat men vooral op de lokale markt concentreerde. De wijn industrie is hier nog steeds klein, maar wint langzaam terrein omdat producenten zich meer op kwaliteit concentreren. Hier vind je ook Dominio de Valdepusa die een Vino de Pago status heeft bemachtigd.
Méntrida DO is omgeven door de Sierra de Gredos in het noordoosten en een drietal rivieren in het oosten, westen en zuiden. Het terrein bestaat uit golvende heuvels terwijl de aarde zeer droog is. Behalve in de buurt van de rivieren. De lichtkleurige zanderige en granieten bodems houden het kostbare water goed vast.
Het sterke continentale klimaat maakt druiventeelt moeilijk. Hoogte bepaald de frisheid van de wijnen. Ongeveer 80% van de aanplant is Garnacha, wat robuuste, tanninerijke en rijpe rode wijnen opleveren. Maar ook voor de rosado wijnen die bekend staan om hun fruitigheid en verfrissende karakter. Verder staat ook Cencibel (Tempranillo), Cabernet Sauvignon en Merlot aangeplant. Hoewel witte wijn geen belangrijke rol speelt, zijn er toch mooie kwaliteitswijnen van Albillo, Macabeo (Viura), Sauvignon Blanc en Chardonnay.
Probeer eens de Syrah van Dominio de Valdepusa van het huis Marques de Griñon. Het bouquet maakt indruk met zijn intense aroma’s van rijpe bosbessen, frambozen, aalbessen en pruimen – vergezeld van exotische specerijen. In de mond is deze Spaanse rode wijn sappig met heerlijk zachte en zeer aanwezige tannine. De subtiele zuurgraadstructuur biedt een prachtig samenspel met de fruitrijkdom. De afdronk is heerlijk lang en aanhoudend. Een aanrader bij lamsgerechten of eend.
De IPGs
Tenslotte zijn er een viertal IGP’s ofwel Vino de la Tierra. Het geeft de wijnmaker meer flexibiliteit ten opzichte van een DO om te experimenteren met druivenrassen, rijpingsmethoden en wijngaardbeheer. Deze wijnen zijn doorgaans minder bekend, maar dat betekent zeker niet dat ze het ontdekken waard zijn. Helaas zijn ze vooral lokaal verkrijgbaar.
