Tag: Blaufrankisch

Zoals vorige week geïntroduceerd, is Niederösterreich met ruim 27.000ha (ofwel 62%) de grootste wijnregio in Oostenrijk. De regio is onderverdeeld in drie klimaat zones; Weinviertel in het noorden, Donau Rivier regio ten westen van Wenen en Pannonian Niederösterreich in het zuidoosten. Dit is de regio van de Grüner Veltliner, ofwel Gru-Ve’s, een wijn die spannend is en barstensvol fruit en kruiden.

Zes van de acht specifieke wijnbouwgebieden onderscheiden zich door het DAC kwaliteitskeurmerk. De DAC regels hebben betrekking op de goedgekeurde druivenrassen, de stilistische stijl van de wijn en smaakprofiel. Dus wanneer je de naam “DAC” of “Districtus Austriae Controllatus” achter de naam van een gebied op het etiket ziet staan, kan je er zeker van zijn dat de fles een wijn bevat die typisch is voor de betreffende regio. Wijnen uit de DAC-gebieden die niet aan de vastgestelde regels voldoen, bijvoorbeeld omdat ze uit andere druivenrassen bestaan, heeft Niederösterreich op het etiket staan.

In alle wijnbouwgebieden dragen warme, zonnige zomers en herfstdagen met koele nachten bij aan de ontwikkeling van typische Cool Climate wijnen. Het zijn frisse en aromatische wijnen met levendige zuren, een prettige body en een fijn karakter. Iets meer dan de helft van de wijngaarden heeft een bodem van löss. Ongeveer een derde van de wijngaarden bevindt zich in de melassezone en het Weense bekken, waar losse rotsen domineren.

Het zal niet verbazen dat in een cool climate land als Oostenrijk ruim 75% druiven voor witte wijn staan aangeplant. En van deze 75% neemt Grüner Veltliner bijna 46% voor haar rekening.

Het vooruitstrevende Weinviertel

De naam zegt alles; “Wijnkwart”, maar toch. Hoewel de bodemgesteldheid uitstekend is voor wijnbouw, is de allereerste vermelding van wijnbouwactiviteiten rijkelijk laat, pas eind 11^e eeuw!

De regio Weinviertel omvat bijna 14.000ha, waarvan 6.700ha Grüner Veltliner is. Andere belangrijke druivensoorten zijn Welschriesling en Riesling voor witte wijn en vooral Zweigelt en Blauer Portugieser voor rode wijn.

Zoals alle wijngebieden in Oostenrijk, ligt Weinviertel in de op één na koudste van de zeven zones in Europa is wat geschikt is voor wijnbouw. In de regio waar een vochtig, mild Atlantisch klimaat plaatsmaakt voor een droog, continentaal klimaat met Pannonische elementen, profiteert wijnbouw van een koel klimaat. Het Weinviertel ligt aan de westelijke rand van de Pannonische klimaatzone in het oosten van Oostenrijk en wordt gekenmerkt door continentale invloeden die warme, droge zomers en koude winters met weinig sneeuw brengen. Zonnige herfstdagen, koele wind uit het noorden en aanzienlijke schommelingen in de dag- en nachttemperaturen creëren perfecte omstandigheden voor verse wijnen met intense aroma’s.

De bodem bestaat uit löss dat de onderliggende kalksteen, mergel of zandsteen bedekt. Kortom een ideale bodem voor wijnranken.

In 2003 besloot het uitgestrekte Weinviertel om als eerste wijnbouwregio in Oostenrijk haar wijn uitsluitend op de markt te brengen onder de naam van de regio. Sindsdien staat de naam Weinviertel DAC op het etiket garant voor een wijn die spannend, barstensvol fruit en kruiden is, een verfrissende Grüner Veltliner (Gru-Ve’s). Daarnaast vanaf het wijnoogstjaar 2009 wordt ook Weinviertel DAC Reserve op de markt gebracht. Dit is een droge wijn met een geconcentreerde structuur, een lange afdronk en een krachtige stijl. Subtiele botrytis en eikenhouten invloed zijn toegestaan. Het minimumalcoholgehalte is 13 volumeprocent.

Het gehele (zeer) gevarieerde palet van verfrissende witte wijnen, fruitige en zelfs zoete wijnspecialiteiten uit het Weinviertel is te vinden met de oorsprongsbenaming “Niederösterreich”.

Donau Rivier regio

Ten westen van Wenen ligt de regio Donau Rivier regio. Deze regio omvat de dalen Traisental, Kamptal, Kremstal en sinds 2020 Wachau.

Traisental

Het Traisental is één van de jongste maar ook kleinste gebieden. De slechts 850ha liggen langs de rivier de Traisen op kleine terrasvormige percelen. Sinds 2006 zijn  de fruitige en kruidige Grüner Veltliner en robuuste mineralige Riesling op de markt. Deze wijnen verschillen van de andere regio’s door haar kalkhoudende gesteente. Wat duidelijk waarneembaar is in de mineraalachtige wijnen met mooi gebalanseerde zuren.

Andere druiven – van Zweigelt tot Chardonnay – uit deze regio komen op de markt als Niederösterreich IPG.

Ook hier kennen ze het Bourgondische kwalificatie principe; Traisental DAC heeft minimaal 11% alcohol, Traisental + gemeentenaam DAC (Ortswein) heeft minimaal 12% alcohol. Daarentegen Traisental + gemeentenaam en wijngaard DAC (Riedenwein) kent 12.5% en de Traisental Reserve DAC 13% alcohol. Hoewel al deze wijnen droog zijn, kent de Traisental Reserve DAC delicate tonen van botrytis in de smaakprofiel.

Kamptal

Vernoemd naar de rivier de Kamp die door het dal stroomt en met haar 3.600ha wijngaarden, is het Kamptal één van het land’s meer succesvolle wijnbouwgebieden. Onder de DAC zijn alleen Grüner Veltliner en Riesling toegestaan. De wijnen vertonen hier zeer onderscheidend vermogen, ingegeven door de verschillen in expositie, hoogte en bodemsamenstelling.

Op de steile terrassen die de zuidelijke helling van de heuvel beslaan, zijn het vooral Riesling-wijnstokken die diep wortelen en krachtige, mineraalgedreven en (vooral) extreem lang levende wijnen produceren. In de richting van de Donau veranderen de bodemformaties van de wijngaarden; hier vinden verfrissende en klassieke maar ook zeer robuuste wijnen van Grüner Veltliner ideale omstandigheden op de brede löss- en leemterrassen.

Toch kent het relatief kleine gebied een uiteenlopend klimaat. In het oosten ligt het Pannonisch bekken met een heet klimaat welke met de Donau wordt meegenomen naar het westen. Terwijl in het noordwesten het klimaat beduidend koeler is. Dit samenspel tussen de hitte van de dag en de aanzienlijk lagere nachttemperaturen geeft de druiven een grote aromatische finesse en levendige zuurgraad. De meest bekende wijn is toch wel Heiligenstein, zoals Weingut Bründlmayer Ried Heiligenstein Riesling.

Kremstal

De 2.256 hectare wijngaarden in de Kremstal – de Krems-riviervallei – zijn verdeeld in drie verschillende zones: de historische stad Krems, grenzend aan Wachau, vervolgens de eigenlijke Krems-vallei met zijn machtige lössruggen in het oosten, en ten slotte de kleine wijndorpjes ten zuiden van de Donau geclusterd rond de monumentale abdij van Göttweig. Sinds 2007 staat Kremstal DAC voor een wijn die spannend is, Gru-Ve’s die barstensvol fruit en kruiden zijn en elegante, mineraalachtige Riesling. De wijnen variëren van verfrissende, klassieke stijlen tot robuuste Reserve-categoriewijnen; zoals je eigenlijk overal ziet in Niederösterreich.

Kremstal is net iets warmer dan het noordelijker gelegen Kamptal en zeker in koelere jaren bemerk je het verschil. De wijnen zijn zachter en ronder, met meer body en duidelijk meer fruit.

Net als Wachau en Kamptal profiteert Kamptal van de klimatologische samenvloeiing van het hete Pannonische klimaat in het oosten en de koele noordenwind. Wijnen zijn rijper en aromatischer.

De zeer genuanceerde structuur van de Kremstal DAC-wijnen zijn een perfecte combinatie met een breed scala aan gerechten, van klassiek geroosterd varkensvlees tot loempia’s. Kremstal Rieslings, aan de andere kant, zijn in hun ideale element naast traditionele visgerechten.

Onlangs had ik mogen genieten van deze Edlinger Optimas Grüner Veltliner. Een strogele wijn, met een neus van steenfruit en abrikoos. De volle body en mooi balans tussen verfrissende zuurgraad en alcohol laat je volop genieten van perzik, nectarine, abrikoos. Met een heerlijke kruidigheid in de afdronk. Denk aan mint, groene kruiden en witte peper.

Wagram

In dit gebied ligt meer dan 2.400ha wijngaarden waar de Donau doorheen snijdt. Ten noorden liggen de groteske hellingen, terwijl ten zuiden van de rivier klein wijndorpjes en natuurlijk de historisch wijnstad Klosterneuburg. De belangrijkste druivensoorten zijn natuurlijk Grüner Veltliner, maar ook Riesling en Roter Veltliner. De natuurlijke omstandigheden in het noordelijke deel biedt de beste omstandigheden voor het maken van rijke en aromatische wijnen. De bodem kent verschillende lagen löss welke de ondergrond van zeeafzettingen (“Wagram” komt van “Wogenrain”, wat “kust” betekent) en riviergrind (de Donau liep 10 miljoen jaar geleden noordelijker) bedekken. Ten zuiden van de Donau staan de wijngaarden op verschillende rotsen van de melasse zone. Behalve in Klosterneuburg waar de ondergrond gevormd is door Flyschrotsen. Dit verwijst naar een bodem samenstelling die beïnvloed is door modderstromen van de diepe oceaan die hier vroeger gelegen heeft.

Bovenal rijpt de Grüner Veltliner tot stevige kruidige wijnen in de klassiek-droge versie en in de grote, karaktervolle reserves. De autochtone variëteit Roter Veltliner levert elegante en onafhankelijke witte wijnen die men bijzonder goed kan bewaren. Maar ook enkele van de rijkste rode wijnen van Neder-Oostenrijk zijn te vinden in de toonaangevende wijndomeinen, vooral van Zweigelt en Pinot Noir. Tevens vind je hier ijswijnen uit de milieubewuste gemeente Großriedenthal.

Deze wijnen hebben meer karakter en mogen echt wel wat tegenhang hebben. Schenk deze wijn bij een heerlijke wienerschnitzel of rijk groentegerecht. Maar ook Vitello Tonato of ravioli zijn er heerlijk bij.

Vrije wijngeesten in Wachau

 Hoewel het in het DAC-systeem om de herkomst van de wijn draait, kent Wachau een drietal termen die over de stijl van de wijn gaan. Steinfeder is een frisse, lichte wijn, terwijl Smaragd, gemaakt van volrijpe druiven uit de beste wijngaarden, meer alcohol heeft. Federspiel zit ertussenin. Deze aanduidingen zijn handelsmerken die alleen door de leden van de wijnbouwersvereniging Vinea Wachau gebruikt mogen worden.

Hoewel de Wachau vooral bekendstaat om zijn riesling en grüner veltliner, is het aantal aangeplante rassen veel groter. Het in het leven roepen van Wachau DAC zal dat deels beperken. DAC Wachau kent drie kwaliteitsniveaus. De zogenaamde Lage- of Ried-wijnen vormen het hoogste niveau en zijn vergelijkbaar met de Bourgondische crus. Zij mogen alleen van grüner veltliner en riesling gemaakt worden. Chaptaliseren is niet toegestaan en de wijnen mogen geen merkbare  barrique aroma’s en smaken hebben. Dat laatste zou het karakter van de Lage kunnen verdoezelen. Overigens is het zo dat de wijngaardnamen nu ook al op het etiket vermeld kunnen worden.

Bij de Ortsweine, oftewel de village-wijnen, zijn meer rassen toegelaten. Neuburger, Muskateller en Traminer, maar ook de internationale rassen zoals Chardonnay, Grauburgunder en Sauvignon Blanc behoren tot deze groep. In de praktijk zullen de wijnmakers de druiven van verschillende percelen moeten samenvoegen om voldoende wijn te kunnen produceren. Chaptalisering mag bij deze wijnen wel toegepast worden, maar een waarneembare geur of smaak van hout is wederom niet toegestaan.

De Gebietsweine, vergelijkbaar met de regionale AOC’s in Frankrijk. Hier zijn de restricties minimaal en is het aantal toegelaten druivenrassen nog groter, inclusief een drietal blauwe. Wijnmakers kunnen hier experimenteren.

Historie uit Pannonian Niederösterreich

Carnuntum, vernoemd naar de Romeinse basis en stad, biedt ze viticulturale schatten welke geproduceerd worden uit de ongeveer 836ha wijngaarden. Vooral de regionaal typische rode wijnen uit Zweigelt en Blaufränkisch zijn indrukwekkend. Het wijnbouwgebied Carnuntum ligt ten oosten van Wenen en strekt zich uit tot de grens met Slowakije. De wijngaarden spreiden zich uit ten zuiden van de Donau over drie heuvelachtige landschappen: het Leitha gebergte, de Arbesthaler Heuvels en het Hainburger gebergte. De bodem is ideaal voor wijnbouw met haar stevige leem- en lössgronden.

Een jonge generatie wijnbouwers heeft dit natuurlijke potentieel kunnen benutten en de regio in korte tijd naar uitmuntendheid kunnen leiden: vooral met aantrekkelijke rode wijnen die fruit en elegantie combineren. Modern van stijl, maar onderscheidend en toegewijd aan de expressie van hun oorsprong.

Zweigelt en Blaufränkisch onderscheiden zich in het bijzonder onder de rode variëteiten. Cuvées kunnen tot een derde van andere rode Qualtitätswein-druivenrassen bevatten , zoals Sankt Laurent, Cabernet Sauvignon of Merlot. In 2019 kreeg Carnuntum eindelijk de DAC-status.

Carnuntum DAC bewijst ook een consistente bron voor goed gestructureerde en robuuste witte wijnen: Chardonnay, Weissburgunder en Grüner Veltliner zijn de aangewezen witte DAC-variëteiten. Net als bij DAC-rode wijn kunnen witte cuvées tot een derde van andere witte Qualitätswein-druivenrassen bevatten.

De witte wijnen gaan heel goed bij vegetarische gerechten, vis of pastamogelijkheden vanwege hun mooie balans tussen body en structuur. Terwijl de rode wijn van Blaufränkisch of Zweigelt goede begeleiders zijn bij slow cook barbecue of perfect gegrilde biefstuk!

Tot slot

Niederösterreich heeft zich in korte tijd toch weer op de kaart gewerkt. Mogelijk niet zozeer in Nederland maar wel elders in de wereld. Eigenlijk wel een beetje jammer dat Oostenrijk nog onderbelicht is in ons land. Gelet op het koele klimaat zijn het natuurlijk de witte wijnen, zoals de Gru-Ve’s die spannend en barstensvol fruit en kruiden is. Maar vooral in het oosten vind je ook geweldige rode wijnen!

Overigens kent deze regio ook de IGP Thermenregio, 1.900ha wijnstokken ten zuiden van Wenen. Hier vind je een scala aan vooral traditionele druivensoorten zoals Zierfandler, Rotgipfler of Neuburger. Ook zeker de moeite waard van het ontdekken.