Wijn is lange tijd een lokaal product geweest. Vandaar dat wijn-spijs combinaties ook vaak lokaal goed tot hun recht komen. Toen industrialisatie opkwam, kwam ook het commerciële aspect op de voorgrond. Waardoor veel bestaande, oude wijngaarden gerooid werden en vervangen door commercieel interessantere druivenrassen. Zo zijn in Swartland, Zuid Afrika, veel oude wijngaarden vervangen voor Sauvignon Blanc. Oude wijngaarden hebben eenmaal een lagere opbrengst, maar wel met meer concentratie. Dus door de lagere opbrengst moet de kiloprijs van druiven wel hoger liggen. Maar oudjes worden steeds interessanter.
Waarom zijn oudjes interessanter
Oude wijnstokken zijn vaak historisch bepaald en matchen daardoor met het lokale terroir. Hierdoor weerstaan ze ook klimaatveranderingen beter. Maar als onderdeel van het ecosysteem verbeteren ze ook de biodiversiteit. Vaak doordat er meerdere klonen of kruisingen door elkaar staan in de wijngaard, maar ook doordat er meer verschillende vegetatie staat. Al met al levert deze oudjes druiven voort die meer geconcentreerde aroma’s, meer ontwikkelde tannine, minder sap waardoor de wijnen interessanter ervaren worden. Dus ook hier gaat het uiteindelijk om duurzaamheid.
Een bijkomend voordeel is dat de wijngaarden een niche markt aanboren. Waardoor de prijszetting voor de wijnmakerij steeds interessanter wordt.
Old vine registry
Jancis Robinson had een groeiend gevoel dat oude wijngaarden belangrijke elementen waren van cultureel en wetenschappelijke erfgoed. Vanuit die filosofie realiseerde ze dat deze oudjes de bron zijn van een aantal bijzonder mooie wijnen die interessanter lijken te zijn dan mainstream. Ze is, samen met een aantal collega’s, in 2010 begonnen met het samenstellen van een register van oude wijnstokken. Inmiddels omvat de database 3.355 wijngaarden voor in totaal 10.709ha en is nog groeiende.
Old Vines Project Zuid Afrika
Rosa Kruger is al 20 jaar een consultant wijngaardmanager voor verschillende kelders die nieuwe wijngaardlocaties ontwerpt en bestaande wijngaarden beheert voor kwaliteitswijn. Haar grootste liefde zijn oude wijnstokken. In 2016 richtte ze het Old Vine Project op, waarmee ze iets formaliseerde dat sinds 2002 vorm kreeg. Dit is opgericht omdat ze geloofd in het behoud van oude wijnstokken. Dat oude wijnstokken prachtige wijnen maken met complexiteit en helderheid, die het landschap weerspiegelen.
De meeste wijngaarden in Zuid Afrika worden na ongeveer 20 jaar gerooid omdat de opbrengst terug loopt. Maar ook omdat de wijngaarden aangetast raken door virussen, en dan is een wijngaard lastig te redden. Ook schreven coöperaties de boeren voor wat ze moesten aanplanten (en welke prijs ze kregen voor hun opbrengst. Inmiddels zijn ook niet de minste aangesloten zoals Badenhurst Family WInes, Bellingham, Boekenhoutskloof, Mullineux en Paul Cluver.
Internationale old vine projecten
Natuurlijk zijn er meer voorbeelden te noemen, zo heeft Plaimont Vignerons Tannat en la Madelaine in Frans Pyreneeën aangeplant staan. Ze hebben zelfs Vitis Sylvestris staan (wilde druivenrassen) in Saint Mont. Er zijn 12 nieuwe variëteiten ontdekt die langs boomstammen omhoog groeien.
Bijzonder Vulture
In Italië liggen veel wijngaarden op vulkanische ondergrond. Op deze arme grond hebben veel wijngaarden de phylloxera overleefd. Zo ook Basilisco, in het noorden van Basilicata regio. Zij hebben gronden op de helling van de Vulture vulkaan en is met haar combinatie van vulkaan en tufsteen de perfecte habitat voor de 80+ jaar oude Anglianico del Vuture druiven met volle body en expressie. De geschiedenis van de wijngaard onbekend, omdat pas 80 jaar geleden de wijngaard werd geregistreerd. Al deze historie komt samen in de wijn Storico.
Versplinterd Rioja Alavesa
In Rioja Alavesa is ongeveer 12% van de wijngaarden 70 jaar of ouder (zo’n 2.000ha) en 50% ouder dan 30 jaar. Wijngaarden zijn vaak gemengd dat wilt zeggen dat de druivenvariëteiten door elkaar staan. Zo kan 90% Tempranillo zijn, maar hierbinnen zijn dan verschillende klonen, en 10% andere rassen.
In Rioja is dankzij de Phyloxera uitbraak in Frankrijk een grote groei ontstaan. Historisch waren wijnen gefocust op “vigneron”-wijnen, wijnen die zich onderscheiden door ligging, bodem, druivenras en dergelijke. Door de industrialisatie om aan de hoge vraag te voldoen, is er veel Tempranillo aangeplant die op hout opgevoed wordt. Vandaar dat in de classificatie van Rioja (Reserva, Grand Reserva), houtrijping zo een prominente plaats in neemt. Hierdoor werd een zeer herkenbare wijnstijl gecreëerd die jaar na jaar hetzelfde kan blijven.
Het zou fantastisch zijn om terug naar basics te gaan. Dus wijnen afkomstig van de kleine plots (in Rioja als geheel zijn wijngaarden makkelijk 10ha, maar in Alavesa is de grootste wijngaard slechts 0.3ha).
Conclusie
Het feit dat oude wijnstokken minder produceren is niet altijd veelzeggend. Dit moet in samenhang gezien worden met de wijnregulering. Veel appellaties schrijven maximale opbrengsten voort, zoals in Rioja 6.000kg per hectare. Terwijl de oudjes prima deze volumes kunnen realiseren. En dan ook nog tegen betere prijzen!
Maar het is wel duidelijk dat oude wijnstokken beter resistent zijn tegen ziektes. De wortels wortelen afhankelijk van het aanbod van water, maar doordat ze langer bestaan hebben ze meer meegemaakt, dus ook zeer droge perioden. Zie oude wijngaarden als een cultureel erfgoed, we moeten er zuinig op zijn. Maar tegelijk van genieten van de complexiteit die deze oudjes veel interessanter maken.
Als afsluiting van Nieuw Zeeland en Australië hebben we een proeverij gehad waar de wijnen uit deze landen (en Afrika) werden afgezet tegen de oude wereld, namelijk Frankrijk. We kozen wijnen die een beetje minder voor de hand kunnen liggen, maar toch wel de expressie zeer duidelijk naar voren brengen. Wanneer je Nieuw Zeeland zegt, zeg je natuurlijk Sauvignon Blanc. In Frankrijk zou je Loire zeggen, maar vanwege het koelere klimaat krijg je daar een heel andere soort wijn. Vandaar dat gekozen is voor Languedoc-Roussillon, ofwel Pays d’Oc. Ook hadden we een Sauvignon Blanc uit Bij Australië denk je direct aan Syrah, maar daar waren we niet aan toegekomen. Daarentegen hebben we wel interessante Cabernet Sauvignon-Merlot die we natuurlijk tegen Bordeaux wegzetten, maar ook kwam ik een mooie wijn tegen uit Bulgarije. Proost waar nieuw en oude wereld elkaar hebben ontmoet.
Sauvignon Blanc
Dit is een witte druivensoort die oorspronkelijk afkomstig is uit Bordeaux. Het staat aangeplant in veel wijngebieden en levert frisse droge witte wijnen. Tevens staat Sauvignon Blanc bekend vanwege de beroemde dessertwijnen uit Sauternes en Barsac.
Afhankelijk van het klimaat kan de smaak variëren van grasachtig tot zoet tropische aroma’s. In koelere klimaten heeft de druif de neiging om wijnen te produceren met een merkbare zuurgraad en “groene smaken” zoals gras, groene paprika’s en brandnetels met wat tropisch fruit (zoals passievrucht) en bloemige (zoals vlierbloesem) tonen. In warmere klimaten kan het meer tropische fruittonen ontwikkelen, maar riskeert het veel aroma te verliezen door overrijpheid, waardoor er slechts lichte grapefruit- en boomvruchten (zoals perzik) overblijven.
Grey River Marlborough Nieuw Zeeland
Marlborough is een koel klimaat regio op Zuidereiland in Nieuw Zeeland. De Sauvignon Blanc die hier groots staat aangeplant kent maar weinig subtiliteit. Zo ook getuige deze wijn. Hoewel de groengele kleur intensiteit licht is, knalt het fruit, met kruisbes, citrus, perzik en ananas uit het glas. De wijn heeft een lichte body met verfrissend hoge zuurgraad en gemiddelde alcohol. Op het smaakpalet bespeur je citrusfruit, gras en steenfruit. De wijn heeft een heerlijk lange afdronk, gedragen door de hoge zuurgraad.
De fles kent het zo voor Nieuw Zeeland kenmerkende, rustieke etiket met referentie aan vissen.
Schenk deze wijn bij een frisse salade met geitenkaas of burrata. Of gewoon lekker om van het zonnetje te genieten.
Meerhoek Robertson Zuid Afrika
Robertson Valley gelegen in Zuid Afrika is vooral bekend als “De Vallei der Wijn en Rozen”. Deze vallei ligt in het midden van de Western Cape en geniet van een droog heet klimaat, waardoor irrigatie een must is. Echter ’s nachts komt er een koele wind vanaf de Indische Oceaan de regio in, die de zuurgraad hoog houdt. De grindachtige rode bodem is ideaal voor het verbouwen van witte wijn. Hoewel deze kalkrijke bodem dat veel doet denken aan de Franse Chablis, vinden we hier ook andere druiven dan klassieke Bourgogne. Zo ook Sauvignon Blanc.
Deze wijn van winery Meerhoek is een goed voorbeed van een warm klimaat Sauvignon Blanc. Hoewel nog steeds groengeel van kleur, met licht gouden reflecties, behoudt de wijn haar lichte kleur intensiteit. De geurintensiteit is gemiddeld, wat te verwachten valt bij een warmer klimaat, met aroma’s van citroen, perzik en nectarine. Door de warmere temperaturen is de body gemiddeld+ terwijl alcohol, smaakintensiteit en zuurgraad gemiddeld zijn. Net een tikkeltje lager dus. In het smaakpalet overheerst de citroen en steenfruit. De afdronk is niet bijzonder lang.
Deze warme Sauvignon past meer bij kip of kalkoen gerechten.
Fleur du Midi Pays d’Oc Frankrijk
Tenslotte hadden we een wijn uit de oude wereld – Frankrijk. Echter niet uit de Loire, maar uit Pays d’Oc ofwel Languedoc-Roussillon, nabij het historische stadje Carcassone. Ook hier is het klimaat natuurlijk warmer dan in Nieuw Zeeland, maar levert een geheel andere wijn op. Pays d’Oc is ondedeel van de Languedoc, één van de grootste wijngebieden ter wereld met maar liefst 250.000ha aan wijnbouwgebieden. IGP Pays d’Oc is de enige classificatie die geen afgebakend gebied kent.
De Fleur du Midi Sauvignon Blanc is een goudgele wijn met een lichte kleurintensiteit. De neus kenmerkt zich door haar aroma’s van groene appel, citrus en steenfruit. De wijn is meer ingetogen en zit erg goed in elkaar met een mooi balans. De body en zuurgraad zijn gemiddeld en het alcohol en smaak intensiteit is erg prettig. De wijn is niet overheersend en de zuurgraad en palet van groen en steenfruit met abrikozen hints wisselen elkaar goed af. De body is wat zwaarder en laat een filmend laagje op de tong achter. De afdronk is prettig en lang.
Kortom dit is een heerlijke wijn waar je lekker van kan genieten bij ricotto, harde kazen
Cabernet Sauvignon-Merlot
Na deze drie witte wijnen, zijn we gaan doorschakelen naar drie rode wijnen. Hiervoor zijn wijnen uit Australië, Frankrijk en de verrassende derde Bulgarije. Ook hier zien we drie dezelfde druivensoorten afkomstig uit verschillende klimatologische gebieden.
De krachtige tanninerijke Cabernet Sauvignon wordt vaak geblend met haar zachtere zuster Merlot. Dit resulteert in een mooie robuuste wijn die toch zacht aan kan voelen, vooral wanneer de wijn van topkwaliteit enige jaren weg gelegd is. Deze blend is typerend voor de linkeroever in Bordeaux (terwijl de rechteroever vooral monocépage van Merlot kent). Deze blend heeft de wereld verovert en is in elke uithoek te vinden, van Australië tot Noord Amerika. Hoewel de term Bordeaux-blend overal gebruikt wordt, is dit geen officiële term. Het is niet dat men in Australië of zelfs Italië de wijn wilt kopiëren, klimaat, terroir en wijnmaaktechnieken hebben een onuitgesproken signatuur.
Leva Vinex Slavyantski Thracië Bulgarije
Bulgarije is geen bekend of hoogstaand wijnland. Grappig genoeg zou je Bulgarije als een nieuwe wereld wijn kunnen zien terwijl je het in de oude wijn wereld ontmoet. Maar er zijn een aantal mooie wijngebieden. Zo ook Thracië, in het zuiden van het land. Wijnbouw traditie bestaat hier reeds ruim 7.000 jaar als eer betoon aan de god Dionysus. Thracië kent een gematigd continentaal klimaat.
Vinex Slavyantski is de producent van deze mooie Leva wijn. Leva is niet zomaar een wijn merk, het is ook een sociaal en fair trade-programma voor de mensen in de regio. Velen komen uit de Roma-gemeenschap en hebben het financieel lastig. Om de situatie te verbeteren werd in 2008 de LEVA Foundation opgericht en in 2014 is de wijnmakerij als eerste producent in Bulgarije gecertificeerd als “Fair for Life”. Met deze wetenschap is deze wijn een grote verrassing. Een heerlijke volle ronde wijn met vele lagen.
De wijn is diep paars van kleur. De geur intensiteit is gemiddeld met aroma’s van bramen, zwarte bes en kruidnagels. De tannine is zacht en zeer goed geïntegreerd in de wijn. Zuurgraad is mooi in balans met het smaakpalet terwijl alcohol niet overheerst. In de mond wisselen zwart fruit af met vanille, kruidigheid en chocolade. De afdronk is erg lang en heel aangenaam.
Kortom dit is een erg goede wijn. Die vanzelfsprekend uitstekend geschonken kan worden naast een goed steak gerecht, maar ook prima kan worden genoten bij een rijpe kaasplankje.
Chateau Haut Bélian Bordeaux Frankrijk
Bordeaux is de bakermat voor de fameuze blend. Het klimaat is koeler, gematigd door de continue zeewind. Dat laat een duidelijke indruk achter op de wijnen. Druiven hebben het moeilijker om fenolische rijpheid te bereiken. Hierdoor laten onrijpe druiven vaak een smaak achter van groene paprika en wat ruwere tannine.
Chateau Haut Belian ligt op de linkeroever van de Garonde en valt onder AOC Bordeaux. De wijn is diep robijnrood van kleur. Ze kent een gemiddelde geurintensiteit met tonen van zwart fruit, eucalyptus en groene paprika. De smaak intensiteit en zuurgraad is gemiddeld, terwijl de tannine meer nadrukkelijk aanwezig zijn. De wijn heeft een gemiddelde maar prettige body. In het palet komen we smaken van zwart fruit als bramen en zwarte bessen tegen alsmede paprika, vanille en filmende room laag van malolactische vergisting.
De wijn is lichtelijk uit balans waarschijnlijk door onrijp fruit waardoor tannine harder is. Wanneer geserveerd bij rood vlees, is dit een zeer goede wijn omdat het rode vlees de tannine verzacht.
Five Peaks Riverland Australië
Tenslotte uit de regio met de grootste volumes in Australië een mooie warme Cabernet Sauvignon-Merlot blend. De GI Riverland ligt in Southern Australia binnen de zone Lower Murray. Hier komen vooral bulk- en boxwijnen (je weet wel, die in een kartonnen doos) vandaan. Vanwege de droogte en warmte, is irrigatie een noodzaak. Dit continentale klimaat is ook terug te vinden in de wijnen.
Deze blend doet echt warm aan. De wijn is diep robijnrood gekleurd. In de neus komt vooral gerijpt zwart fruit naar voren. Met een gemiddelde intensiteit die getuigd van een goede kwaliteit. De tannine is zijdezacht, dankzij het warme klimaat. Maar dankzij de prettige zuurgraad is de wijn zeer toegankelijk. Het alcohol percentage is prettig en over het algemeen is de body stevig maar niet overheersend. Ook in het smaak palet zijn is het vooral zwart fruit zoals bramen, pruimen en zwarte bessen dat eruit springt.
Deze wijn is heerlijk om zo te drinken, maar ook bij een barbecue mis staat ze zeker niet.
Kortom
Deze avond in het teken van Sauvignon Blanc en Bordeaux-blend waar nieuw en oude wereld elkaar hebben ontmoet, was bijzonder geslaagd. Verrassend genoeg ging de voorkeur toch uit naar de Franse Sauvignon en de Bulgaarse Cabernet. Deze twee wijnen springen er echt uit.
Vorige week zijn we de westelijke regio’s van West Kaap gaan verkennen. Hier vonden we de zeer bekende districten als Stellenbosch en Franschhoek. We gaan nu de andere regio’s onderzoeken, waar de West Kaap de wijnstijlen van Bourgogne ontmoet die geweldig kunnen zijn. In het oosten vinden we de regio’s Cape South Coast, Klein Karoo en Breede River Valley. Hier nemen de districten Elgin en Walker Bay, uit de Cape South Coast regio, een bijzondere plaats in.
Breede River Valley
Breede River Valley ligt ingeklemd tussen de drie andere regio’s; Coastal in het westen, Cape South Coast in het zuiden en Klein Karoo in het oosten. Het staat bekend om haar fruit- en wijnproductie maar het is ook een toonaangevend gebied voor het fokken van raspaarden. Het is relatief vlak en is omringd door het Cape Fold gebergte en dankt zijn naam aan de Breede Rivier die door de kloof stroomt. Het heeft een mediterraan klimaat met de meeste neerslag in de winter (mei tot september). In het noordwesten van de regio is het beduidend natter. Gedurende de winter, wanneer de druivenstokken in rust zijn, kan de rank de nodige middelen opslaan voor het groeiseizoen. De zomers zijn heet en droog en is irrigatie vaak noodzakelijk.
Breede River Valley is verantwoordelijk voor een groot deel van de totale wijnproductie van de West Kaap. We vinden veel verschillende druivensoorten zoals, Chardonnay, Chenin Blanc, Cabernet Sauvignon, Pinotage en Shiraz. Druiven vanaf de vlakte worden veelal gebruikt voor bulkwijn en deels voor destillaat. Terwijl de premium druiven afkomstig zijn van de uitlopers van het Cape Fold gebergte, waar hoogte en het aspect van de helling microklimaten creëren. Langs de rivier is de bodem vooral alluviaal met zandleem. Hoger in de bergen is het vanzelfsprekend rotsachtig.
Breede River Valley is opgedeeld in drie districten, Breedekloof in het oosten, Worcester in het midden en Robertson in het zuidoosten.
Breedekloof
De bergen hebben een gematigde invloed op de wijngaarden in Breedekloof. De schaduw van het Slanghoekgebergte die de westelijke grens vormen, verkorten de warme dagen en brengen aanzienlijk koudere nachten. Dit verschil tussen dag en nacht temperatuur draagt bij aan de zuurgraad van de wijn. De witte variëteiten gedijen goed op de zandleem-vlaktes, terwijl de rode druivensoorten het goed doen op de noordelijke hellingen waar ze meer profiteren van zonlicht. Hier moeten de wortelstokken diep graven voor water en voedingsstoffen. En dit resulteert in lagere opbrengsten van druiven met meer geconcentreerde smaken.
Je vindt hier zowel kleinere boetiekwijngaarden als grotere coöperaties. Het omvat tevens de wards Goudini en Slanghoek. Het voornaamste product is brandewijn maar kwaliteitswijnen zijn in opkomst dankzij modernere apparatuur, nieuwe technieken en meer kennis.
Een trend die in de gaten gehouden moet worden is de productie van dessertwijn. De versterkte en dessertwijn van Muscat d’Alexandrie (lokaal Hanepoot genaamd) profileert zich steeds gunstiger.
Badsberg Hanepoot Jerepigo
Deze verfijnde dessertwijn van het wijnhuis Badsberg is gemaakt van Muscat d’Alexandrie. De druiven worden later geoogst om een hoger suikerniveau in de druiven te behalen.
De wijn is zacht met typische muscat geuren van tropisch fruit, rozijnen, honing en verse bloemen. De aanzet is zoete tropisch fruit, waarna perzik, rijp ananas en vanille over elkaar rollen.
Geniet van deze wijn bij een ijsgerecht of naast een oud kaasplankje.
Worcester
In het centrum van dit district ligt de historische stad Worcester. De wijnbouw concentreert zich vooral op grootschalige tafelwijn en produceert ongeveer 25% van het land. Dit is mede doordat hier vooral grote coöperaties de wijnbouw in handen hebben. Ook hier is een breed aanbod van druivensoorten zoals Chenin Blanc, Colombard, Sauvignon Blanc maar ook Shiraz, Pinotage en Cabernet Sauvignon. De omringende bergketens beschermen het gebied tegen extreme weersomstandigheden. Het gebied is warm met temperaturen ver boven de 30C. Irrigatie is hier nodig omdat de regenval beperkt is.
De wijnstijlen variëren sterk vanwege de klimatologische en topografische verschillen (zoals schalie en zandsteen). De meeste wijngaarden liggen op de zacht glooiende valleibodem. Maar net als in Breedekloof vinden we de premium wijngaarden op de berghellingen. Wijncultuur is hier nog niet zo heel oud, het waren de Duitse kolonisten die in het midden van de 19e eeuw de wijngaarden begonnen aan te planten.
We vinden hier de wards Nuy, Scherpenheuval, Stettyn en Hex River Valley. Wijnen uit dit district zijn zelden buiten Zuid Afrika te vinden.
Robertson vallei van wijn en rozen
Gelegen in het zuidoosten van Breede River Valley ligt het district WO Robertson, bekend als “de vallei van wijn en rozen”. De wijnen zijn rijk en fruit gedreven van Shiraz of Chardonnay druiven. Maar ook produceert men mousserende wijnen van Chardonnay en Pinot Noir volgens de methode Cap Classique.
Het district wordt doorsneden door de Breede Rivier en de wijngaarden liggen dan ook aan veel van de zijrivieren en aan de voet van de bergen. Het hete droge klimaat is ideaal voor goede kwaliteitsdruiven. Daarom is irrigatie van belang voor de wijnbouw. De rijke alluviale bodems in de vallei zijn perfect voor rode wijn productie, terwijl de grindachtige rode bodem ideaal zijn voor witte wijn. Het hoge kalkniveau geven een krijtachtige mineraalstructuur dat doet dingen vaan de Franse Chablis. De internationale bekendheid is pas rond 1990 gekomen. Daar waar vroeger vooral versterkte dessertwijn geproduceerd werd, zetten kwaliteitswijnmakers meer in op droge en mousserende wijnen.
Hoewel nog niet heel bekend, valt het op dat er hier maar liefst 14 wards zijn die dus hun eigen classificatie hebben gekregen.
Portugese trend in Klein Karoo
Meer landinwaarts vind je Klein Karoo, een uitgestrekt gebied, gelegen van oost naar west. Er heerst een droog klimaat, wat voor de wijnbouw een uitdaging is. Irrigatie is dan ook een must. Je kan stellen dat het klimaat grote gelijkenissen vertoont met de Dourovallei in Portugal.
De regio Klein Karoo is duidelijk afgebakend. In het noorden scheidt de Swartberg het van de Great Karoo, een semi-woestijn die aan de westkant van Zuid-Afrika ligt. En in het zuiden beschermen de Langebergbergen het gebied grotendeels tegen de invloed van de Atlantische en Indische Oceaan. Wijngaarden zijn te vinden aan de voet van deze twee bergketens, en langs de oevers van de rivieren die door de vallei lopen. De hoger gelegen wijngaarden hebben profiteren van een diepe vruchtbare bodem en een gematigder klimaat. Terwijl de wijngaarden aan de rivieroevers worstelen meer met het hete klimaat. De rode alluviale bodem zorgen voor een goede drainage en laten de wijnstokken harder werken wat dan de kwaliteit van de druiven tegoed komt.
Om deze reden houden de druiven meer suiker vast met een hogere concentratie van smaak, waardoor deze druiven ideaal zijn voor de productie van versterkte wijnen. Ook vinden we hier veel Muscat Blanc à Petit Grains, maar langzaam vindt er een verschuiving plaats naar droge wijnen van Chenin Blanc, Chardonny, Shiraz en Cabernet Sauvignon. Maar ook Portugese variëteiten als Tinta Barroca.
De regio is onderverdeeld in twee districten, Calizdorp en Langeberg-Garcia en 8 verschillende wards. Hiervan ligt Groenfontein in het district Calizdorp.
Cape South Coast
En daarmee komen we in de laatste regio uit, Cape South Coast. Zoals de naam doet vermoeden ligt het dus aan de zuidkust van Zuid Afrika. Vanwege de nabijheid van de oceaan, kent het een koel klimaat, waardoor druivenrassen als Pinot Noir, Chardonnay en Sauvignon Blanc hier veel succesvoller zijn dan in andere regio’s. Tevens begint de productie van mousserende wijn aan een opmars.
Elgin
Net buiten Kaapstad ligt WO Elgin. Het district stond vroeger bekend van zijn appels, mede dankzij haar koel mediterraan klimaat. De sauvignon blanc die hier gemaakt wordt is delicaat en uniek. Het zet dit gebied op de kaart zoals Nieuw Zeeland dit deed met zijn beroemde sauvignon blanc. Daarnaast wordt hier in de West Kaap ook geweldig mooie pinot noir en chardonnay gemaakt die vergelijkbaar zijn met die uit de Bourgogne.
Elgin ligt in een bassin temidden van het Hottentot-Holland gebergte, dit scheidt het district dan ook met Stellenbosch. Het koele klimaat wordt beïnloed door de zuidelijke wind maar ook de hoogte in het gebergte (ongeveer 250-400m).
Neem bijvoorbeeld de Sauvignon Blanc. Het is een heldere wijn met een frisse neus van expressief tropisch fruit. In de mond vermengen deze smaken met grapefruit en kruisbessen zodat heerlijk fris blijft en lang blijft hangen. Mede door de 8% Semillion geeft de wijn een vol mondgevoel. Dit maakt ook dat de wijn rijker doet overkomen dan die uit de Loire.
Ideaal bij vegetarische gerechten als gegrilde groenten, quiche of geitenkaas gerechten. Maar ook zeker om van te genieten in het zonnetje op het terras.
Het district Overberg ontleent haar naam aan haar ligging, over het Hottentot-Holland gebergte nabij Kaapstad. Overberg is een relatief nieuw gebied waar wijnbouw pas in 1980 werd geïntroduceerd. Historisch was het district gericht op appelteelt en druivensap productie. Veel wijnproducenten uit Paarl en Franschhoek zijn ook hier neergestreken omdat het district veel potentieel biedt.
Witte wijndruivenrassen zoals Chardonnay, Sauvignon Blanc en Chenin Blanc floreren hier in het relatief koele klimaat, maar rode wijndruiven zoals Cabernet Sauvignon, Petit Verdot en Shiraz presteren ook bewonderenswaardig.
Het district kent vier wards, Klein River en Theewater zijn waarschijnlijk de meest bekendste. Daarnaast vinden we ook de wards Greyton en Elandskloof/Kaaimansgat.
Bourgogne in Walker Bay
WO Walker Bay is één van de koelste klimaten van Zuid Afrika. Het district in West Kaap staat geweldig aangeschreven voor haar Pinot Noir en Chardonnay wijnen die sterk overeenkomen met die uit de Bourgogne, maar ook heel goede Sauvignon Blanc.
De nabijgelegen oceaan draagt bij aan de verkoeling van de lange zonnige zomers. Deze verkoeling draagt bij aan het vertragen van het rijpingsproces waardoor de druiven geconcentreerde smaken ontwikkelen en de zuurgraad behouden. De bodem bestaat uit schalie en zandsteen wat goede drainage biedt. Daardoor moet de wortelstok dieper graven waardoor opbrengst lager is maar de kwaliteit aanzienlijk beter wordt. De betere wijnen kunnen wedijveren met premium wijnen van Stellenbosch.
De beste wijngaarden vinden we in de Hemel-en-Aarde vallei, met de wards Hemel-en-Aarde Ridge, Hemel-en-Aarde Valley en Upper Hemel-en-Aarde Valley. Deze West Kaap wijnen kunnen zich heel geweldig goed meten met de Côte d’Or uit Bourgogne. Daarnaast zijn er nog vier andere wards; Bot River, Sunday’s Glen, Springfontein Rim en Stanford Foothills.
Zuidelijk Cape Agulhas
Op het zuidelijkste puntje van Zuid Afrika vinden we de WO Cape Agulhas. Hier ontmoeten de Atlantische en Indische Oceaan elkaar. Het maritieme klimaat heeft duidelijk haar uitwerking op de wijnen. Je vindt hier dan ook pittige Sauvignon Blancs en elegante Shiraz wijnen. Dankzij de lage temperaturen, in de zomer gemiddeld 20C, verlengen het rijpingsseizoen waardoor de druiven geconcentreerde smaken kunnen ontwikkelen terwijl de zuurgraad overeind blijft. Er heerst altijd wind wat positief als negatief kan uitpakken. Dankzij de wind produceert de wijnstok kleinere bessen met dikke schil terwijl het bladerdek minder aanwezig is. De smaakconcentratie en tannine in deze kleinere druiven is hoger wat resulteert in complexere wijnen. Ook is de wind gunstig in de strijd tegen meeldauw. De keerzijde van de wind is dat jonge stokken moeilijker willen schieten en kwetsbaarder zijn. Ook kan dit het zoutgehalte in de wijngaard verhogen, waardoor het overtollige zout weggespoeld moet worden, met risico dat bessen dan te waterig worden.
Het district verdient vooral de sporen met haar Sauvignon Blanc. De geconcentreerde, kruidachtige wijn is gunstig vergeleken met die gemaakt in regio’s zoals Marlborough in Australië en die uit de Loire-vallei.
Hier vinden we ook de ward Elim, oorspronkelijk opgericht voor de productie van communie-wijn, maar nu vooral bekend dankzij de droge rode en witte wijnen. Natuurlijk zijn het Sauvignon Blanc en Shiraz die hier een grote rol spelen, maar ook Pinot Noir, Semillon, en de blends Cabernet Sauvignon-Merlot en Sauvignon Blanc-Semillon gooien hoge ogen.
Swellendam
WO Swellendam is een kleine Wine of Origin ten noordoosten van Overberg en ten zuiden van Klein Karoo. In dit district liggen twee wards, Buffeljags en Stormsvlei. De belangrijkste druiven zijn Chardonnay en Sauvignon Blanc. Maar ook vinden we Chenin Blanc, Shiraz en Cabernet Sauvignon. Bijzonder is Sijnn Winery die zich toeleggen op Touriga Nacional, Tricadeira, Mourvèdre en Viognier. Blend van de rode variëteiten is de meest voorkomende wijnen van deze regio.
Klein Plettenberg Bay
Het kleinste district is WO Plettenberg Bay geheel in het zuidoosten van de West Kaap. Sinds 2001 vindt hier wijnbouw plaats en op het moment zijn er slechts 18 wineries op 58ha. Gelet op het koele klimaat, vinden we hier ook dezelfde soort druiven als Chardonnay, Sauvignon Blanc en Pinot Noir. Ook produceren ze hier acht verschillende mousserende wijnen volgens de Cap Classique methode. Er zijn drie wijndomeinen die zelf hun eigen wijn produceren en bottelen, dit zijn Bramon, Packwood en Plettenvale. De andere domeinen produceren zelf, maar laten het bottelen over aan Bramon Estate.
Na de introductie van Zuid-Afrika, gaan we eerst het belangrijkste wijngebied van dit land belichten, krachtig veelzijdig West Kaap. Deze bestaat uit een vijftal districten; Olifants River, Coastal Region, Breede River Valley, Cape South Coast en Klein Karoo. Deze week gaan wij ons concentreren op Olifants River en Coastal Region, de regio’s die het meest westwaarts liggen.
Zoals in het vorige artikel al was aangegeven, is de West Kaap de thuisbasis van de wijnproductie van Zuid-Afrika. Ook omvat het de twee meest beroemde regio’s Stellenbosch en Paarl. Het wijnlandschap kenmerkt zich door haar bergachtig en biologische diversiteit, waardoor er ook een verscheidenheid aan wijnstijlen te vinden is.
Vanzelfsprekend, ook gelet op de historie van het land, is er een dikke knipoog naar Frankrijk. Wijnen van Shiraz (Syrah) en Pinotage kunnen variëren van fris en sappig of vol en stevig. De elegante wijnen van Cabernet Sauvignon (monocepage) en de Bordeaux-blends liepen voorop toen de export in het midden van de jaren 1990 werd hervat. De Pinot Noir kent vaak echt een Bourgondische stijl. De Chardonnay uit Walker Bay geniet van wereldwijde bekendheid terwijl de koelklimaat Sauvignon Blanc van Darling en Overberg wedijvert met andere Nieuwe Wereld landen.
Opvallend is dat in 2022 het wijngaardareaal langzaam is gekrompen in deze regio’s. Met name door de ontworteling van de wijngaarden, ziektedruk vanwege de vroegtijdige regenval vlak voor of tijdens de oogst en in enkele gevallen vanwege zonnebrand. Volgens Vinpro worstelen de wijnproducenten met lage prijzen onder andere vanwege een 200 miljoen lt overschot van het voorgaande jaar, terwijl de input kosten aanzienlijk gestegen zijn (jaar over jaar 7% met een 14% piek in 2022 door de stijging van energie, chemicaliën, meststoffen). En ook verpakkingskosten en transportkosten rijzen de pan uit.
Klimaat en geologie
De wijngaarden zijn zelden te vinden op meer dan 160km afstand van de kust. Landinwaarts neemt de invloed van de Great Karoo woestijn toe. Hoewel het klimaat in sommige gebieden als Cape Point en Lutzville Valley koel en regenachtig kan zijn, is het over het algemeen mediterraan van aard. Zuid-Afrika kent veel bergketens die samen de Cape Fold-gordel vormen. Deze zijn bijzonder belangrijk voor de wijnbouw aangezien de bodems en de verschillende meso-klimaten invloed hebben op de wijnen. Zo blokkeert het Langeberg-gebergte de invloed van de Klein Karoo-woestijn in Breede River Valley. Vanwege de berginvloeden, is graniet de dominante bodemsoort samen met Malmesbury-leisteen en zandsteen uit de Tafelberg. Langs de verschillende rivieren vinden we vooral alluvium- en leemgronden.
Zoals vorige week reeds aangegeven, spelen de oceanen een belangrijke rol. Hier ontmoeten de Antarctische Benguelastroom vanuit de Atlantische Oceaan de warmere Agulhasstroom uit de Indische Oceaan. De heersende wind, Cape Doctor, wordt hierdoor gekoeld en stromen het wijngebied binnen om verkoeling te brengen. Tevens ligt langs de gehele westkust van Afrika de Benguelastroom zodat de meer noordelijk gelegen gebieden ook van deze verkoeling kan profiteren.
Wat er vooraf ging
De eerste Europese kolonisten arriveerden in de 17e eeuw en plantten de eerste wijngaarden aan. De eerste gouverneur Jan van Riebeeck plantte de eerste wijngaard in 1655 en in 1659 werd de eerste wijn gedronken. De tweede gouverneur van de Kaap was Simon van der Stel en hij wordt geroemd voor het brengen van de wijnbereiding technieken en het opzetten van het domein Constantia, reeds in 1788 beroemd en geliefd in Europa om haar mooie dessertwijnen. Ook is de regio Stellenbosch naar hem vernoemd. Maar de wijnindustrie heeft meer te danken gehad aan de komst van de Hugenoten, de protestanten die aan het eind van de 17e eeuw het katholieke Frankrijk ontvluchtten om religieuze vervolging. Zij perfectioneerden het wijnbereidingsproces.
Aan het begin van de 19e eeuw ten tijde van de Britse overheersing bloeide de wijnindustrie op omdat er een geheel nieuwe (Britse) markt werd aangeboord. In een tijdsbestek van 45 jaar, groeide de wijnvolume van 0.5 miljoen liter naar 4.5 miljoen! Maar dit kwam ook met zware belastingen.
Pre-phylloxera
Ook hier richtte de phylloxera-plaag aan het eind van de 19e eeuw (1886) enorme schade aan. Maar ook de Anglo-Boer oorlog stortte de industrie in een chaos. De getroffen wijngaarden werden opnieuw aangeplant met de hoog renderende soorten zoals Cinsault. Maar door de ontstane prijsdruk vond er consolidatie plaats en zochten veel boeren hun toevlucht in KWV-coöperatie welke in 1918 is opgericht. De KWV bracht de nodige stabiliteit en legde een nieuw pad naar de toekomst neer. Een ander belangrijk mijnpaal was de introductie van Pinotage. Deze kruising van Pinot Noir en Cinsault (Hermitage) was in 1925 succesvol geïntroduceerd en uitgegroeid tot de nationale druif van Zuid-Afrika. Helaas hadden de handelsboycots die werden opgelegd naar aanleiding van de Apartheidsregime van 1948 tot 1994 negatieve gevolgen.
Vanaf toen ging het snel met de ontwikkeling in de wijnindustrie, in 1973 werd de Wine of Origin classificatie ingesteld, in 1979 was de Cape Wine Academy in Stellenbosch in het level geroepen terwijl in 1983 de Cape Winemakers Guild was opgericht. Zij stelt zich tot doel om hoogwaardige kwaliteitswijnen te produceren en via een exclusieve veiling te verkopen. Waarbij de opbrengsten naar een goed doel gaan. Overigens voor geïnteresseerden heb ik nog enkele flessen hiervan voorradig.
In de jaren 90 kwam er een einde aan de dominantie van de KWV, waardoor er weer ruimte ontstond voor kleine wijnboeren om te experimenteren. In 1990 werd de SA Wines & Spirits Export Association (SAWSEA) die zich geheel toelegt op de export markt. Dit is de grondlegger van de WOSA. Tenslotte had Covid-19 pandemie diepe sporen achtergelaten in de wijnindustrie. Door lock downs en alcohol beperkende maatregelen in de oogstmaanden maart-april, kwam de oogst van 2020 in gevaar. Later werd een uitzondering gemaakt voor de wijnindustrie om toch nog iets van de oogst te redden.
Olifants River Valley
In het uiterste noordwesten van West Kaap ligt Olifants River Valley. Het beslaat grofweg het gebied vanaf Lutzville tot het Citrusdal en omvat de subregio’s WO Citrusdal Mountain en WO Citrusdal Valley. Hoewel de regio vooral bulkwijn produceert zijn er enige boetiek wijngaarden die premium wijnen van hoogstaande klasse voortbrengen. Hier vinden we in totaal 8.800ha aan wijnbouwgebied.
De regio is vernoemd naar de olifanten die hier in de 18e eeuw door de regio zwierven. En de riviervallei is ook de thuisbasis voor citrusfruit industrie.
WO Citrusdal Mountain
In het westen vinden we WO Citrusdal Mountain district, maar overlapt tevens delen van Citrusdal Valley. Met wijngaarden tussen de 500m en 700m hoogte behoort Citrusdal Mountain tevens tot de hoogste wijngaarden van Zuid-Afrika. Dit betekent natuurlijk ook dat de warme dagen gevolgd worden door koelere nachten. Deze temperatuurverschillen leiden tot een betere zuurgraad en meer complexe aroma’s. De regio heeft een sterke affiniteit met het Franse Rhône gebied. Vandaar dat ook veel Grenache staat aangeplant. De bodem is vooral opgebouwd uit zandsteen en leisteen, welke een goede drainage biedt. Hierdoor moeten de wortelstokken dieper de bodem ingaan om toegang te krijgen tot water en voedingsstoffen, waardoor je sterkere planten krijgt.
Ëén van de oudste gebieden in de West Kaap is de ward Piekenierskloof. Hier vinden we zeer bijzondere wijnen waarvan de stokken in 1950 zijn aangeplant. Tevens vinden we hier de Grenache die gebruikt wordt voor de beroemde Boekenhoutskloof “The Chocolate Block”.
Het is een intrigerende wijn die al je smaakpapillen op scherp zet. In de neus veel rijp rood fruit (kersen, rode bessen) en blauwe bessen aroma’s, aangevuld met een tikje witte peper. In de smaak weelderig zwart fruit, subtiele zoete specerijen-aroma’s waaronder vanille door de 12 maanden houtrijping. De wijn heeft heel veel body en smaakstootjes van donkere chocolade. Tegelijkertijd toch fluweelzacht met een superlange afdronk. Krachtig met evenwicht en balans.
Drink deze Chocolate Block bij gestoofd of gegrild vlees of gerijpte kazen.
Dit is een groot contrast met het district WO Citrusdal Valley. Hier vindt meer de commerciële productie plaats van vooral Cabernet Sauvignon en Shiraz. Terwijl de aanplant gedomineerd wordt door Chenin Blanc en Colombard omdat deze blend vooral voor brandewijn en lokale tafelwijn gebruikt wordt. De bodem bestaat overwegend uit alluviaal zandsteen. Terwijl de Clan Williamsdam aan de Olifantsrivier de belangrijkste leverancier van water is. Waardoor de wortelstokken minder hard hoeven te werken. De hoger gelegen Cederberg ward van wijnhuis Cederberg Private Cellar (1.030m) staat wel goed aangeschreven. Bijzonder is dat deze ward opzichzelfstaand is, het behoort niet tot een regio of district. De wijngaard omvat ongeveer 50ha, maar de boerderij omvat tevens een veehouderij en bierbrouwerij. Vooral de Sauvignon Blanc en Shiraz zijn befaamd. Maar ook de Chardonnay, Chenin Blanc en Cabernet Sauvignon doen het erg goed.
Binnen de regio Olifants River vinden we ook de ward Bamboes Bay. Deze behoort echter, opvallend genoeg, niet tot één van de twee districten, maar is een ward binnen de West kaap.
Coastal Region
Dit is het kloppende hart van de Zuid-Afrikaanse wijnindustrie en is goed voor bijna de helft van het wijnbouwareaal in het land. Veel van de districten liggen binnen de kustregio’s zodat het hier koeler is. Dat zien we dan ook terug in de aanplant van druiven als Sauvignon Blanc in het district Cape Town (met ward Constantia) en Darling. Iets verder het binnenland in vinden we de bergketens waar het klimaat droger en warmer is – meer mediterraan. Daarom vinden we hier vooral aanplant van Chenin Blanc, Pinotage en Shiraz. Terwijl in de zuidelijke districten meer Cabernet Sauvignon en Merlot gevonden worden. Door de grootte van de regio is de bodemstructuur ook divers. Wat ten goede komt aan de diversiteit van de wijnen natuurlijk!
Het zwarte land van Swartland
Swartland is vernoemd naar de inheemse renosterbos (neushoornstruik), die na een regenbui zwart wordt. Het is direct één van de grootste districten en van oudsher een tarwe-producerende regio. Maar nu zijn ze gespecialiseerd in rijke fruitige wijnen van Shiraz, Chenin Blanc en Pinotage verdeeld over 12.300ha wijngaarden. Het klimaat is overwegend warm en droog. De kans op schimmelziekten is laag, terwijl de waterstress bijdraagt aan lagere opbrengsten van kleine geconcentreerde bessen. De Malmesbury zandsteen biedt goede drainage waardoor de wortelstokken diep moeten gaan. De Shiraz wordt vaak gebruikt in de zuidelijke Rhône blend van Grenache en Mouvèrdre (GSM). Terwijl de Chenin Blanc zeer rijk kan zijn, zie ook onze Mullineux Quartz.
Binnen WO Swartland vinden we acht wards, waaronder Porseleinberg mogelijk de meest bekende is.
Zeg je Swartland, dan zeg je Eben Sadie. Deze pionier in de wijnindustrie heeft er voor gezorgd dat Swartland in een ander licht wordt bezien. Hij heeft van oude wijngaarden omgetoverd die de befaamde Columella en Palladius hebben voortgebracht. De lage rendement van oude stokken in combinatie met de geweldige concentratie tovert Eben Sadie verbluffende wijnen. Die om diezelfde redenen ook niet goedkoop zijn, maar internationaal enorm in de belangstelling staan.
Bijzonder stilistisch Darling
Binnen de regio Swartland vinden we ook WO Darling. Deze regio is in 2003 losgemaakt uit Swartland vanwege haar bijzondere stijl. Hier is het klimaat meer koel onder invloed van de Atlantische Oceaan en vinden we vooral Sauvignon Blanc en Shiraz. De oceaan levert hier ook ochtendmist die bijdraagt aan het vocht in de wijngaard. De bodemstructuur bestaat vooral uit ontbonden graniet wat bijzonder goed draineert. Waardoor wortelstokken dieper moeten graven om toegang te hebben tot water. We vinden hier vooral zogenaamde bushvine, struiken die laag bij de grond zijn om niet teveel last te hebben van de sterke wind. Deze hebben van nature een lagere opbrengst waardoor de concentratie hoger is en de wijn meer complex is. Wijnen van Darling hebben de afgelopen 10 jaar internationale bekendheid gekregen, met name de intense en ongewone stijlen gemaakt van bushvine Sauvignon Blanc.
In Darling ligt één ward, Groenekloof.
Cape Town: het Sauvignon Blanc-rijk
De WO Cape Town is pas in 2017 geïntroduceerd vanwege commerciële redenen en heette voordien WO Cape Point. Het ligt op een smal, bergachtig schiereiland direct ten zuiden van Kaapstad. Hier ontmoeten de Atlantische en Indische Oceaan elkaar en kent het dus sterke maritieme invloeden. De Sauvignon Blanc weerspiegelt koelere klimaat; de lange zomers en zeebriesjes leveren rijke kruidachtige en complexe wijnen op met een duidelijke mineraalachtige toets en frisheid. Deze zeewind zorgt er ook voor dat schimmels geen kans hebben zich hier te vestigen.
Helemaal in het puntje van het schiereiland vinden we de ward Constantia. Vanzelfsprekend is de iconische wijn van Klein Constantia Estate bekend over de hele wereld. Het estate werd in 1823 losgemaakt van Groot Constantia Estate en begon zich toe te leggen op zoete wijnen. Deze Vin de Constance gemaakt van Muscat de Frontignan. Helaas werden de wijngaarden bijna geheel weggevaagd door de phylloxera-plaag en de echte meeldauw. Hierdoor raakte Constantia in de vergetelheid tot in 1980 nieuw leven werd ingeblazen. Naast de Muscat vinden we hier ook veel Sauvignon Blanc en Bordeaux-blend.
Naast Constantia kent Cape Town WO ook de wards Durbanville (ook bekend voor haar goede Sauvignon Blanc-Semillon blends), Hout Bay en Philadelphia.
Stellenbosch geboortegrond van Pinotage
Misschien wel de meest bekende wijnproducerende regio van Zuid-Afrika is WO Stellenbosch. Hier vinden we een kleine 15.000ha aan wijngaarden. Cabernet Sauvignon is de meest aangeplante druivensoort, naast Merlot. Het Hottentot Hollands-gebergte ligt in het oosten en vormt de grens met WO Walker Bay in South Coast regio. De wijngaarden liggen op zacht glooiende hellingen waarbij het terrein voor veel variaties in stijlen en meso-klimaten met zich mee brengt. De bodem is gebaseerd op graniet, schalie en zandsteen en is maar liefst onderverdeeld in 50 verschillende soorten. Het klimaat is relatief warm en droog waarbij verkoelende briesjes in de middag vanaf de False Bay in het zuiden de wijngaarden afkoelt. Witte druivensoorten als Chenin en Sauvignon Blanc vinden we dan ook meer bij de kust. Ook is hier goede Semillon, Chardonnay en Riesling te vinden. Terwijl Cabernet Sauvignon, Merlotm Petit Verdot en Shiraz meer landinwaarts liggen. Dit is tevens de geboortegrond van Pinotage, ontwikkelt aan de universiteit van Stellenbosch.
Ook Stellenbosch heeft acht wards, waarvan Simonsberg-Stellenbosch, gelegen op de zuidwestelijke helling van de Simonsberg, waarschijnlijk de meest bekende is.
Franse invloeden in Franschhoek Valley
WO Franschhoek Valley is het thuis van enkele van de beroemdste wijngaarden van Zuid-Afrika en produceert wijn sinds de 17e eeuw. Het ligt in de zuidoostelijke hoek van Paarl. Shiraz en Cabernet Sauvignon zijn de belangrijkste druivensoorten en produceren rijke volle rode wijnen. Ook speelt de Cap Classique, de mousserende wijn van Chardonnay en Pinot Noir volgens de traditionele methode, een grote rol. En het lijkt dat Semillon hier hard aan de weg aan het timmeren is. Er is op het moment 11ha te vinden aan oude Semillon-wijngaarden die betrokken zijn met een project (GD-1, refererend aan de Zuid-Afrikaanse naam Groendruif) om nieuw leven te blazen in deze bijzondere wijn. Neem bijvoorbeeld Monument Semillon van Alheit Vineyards. Vooral lekker bij pittige gerechten of wit vlees zoals kip. Varken maar ook eend.
Het ligt ingekapseld in een vallei tussen het Wemmershoekgebergte in het noorden welke Breede River Valley scheidt van Franschhoek en Groot Drakenstein- en Franschhoekgebergte in het zuiden. Deze beschermen de regio tegen de oceanische invloeden. Er heerst dus een warm continentaal klimaat, ideaal voor zware robuuste rode wijnen en rijke fruitige witte wijnen. De schaduwen die de bergen werpen helpen de temperatuur en het zonlicht te matigen. De bodem is overwegend zandsteen, terwijl op de berghellingen ook graniet te vinden is.
Een mooi voorbeeld is de Pinotage van Bellingham. Het is intens donkerrood met een robijnrode rand. Zoete kruiden, pruimen en moerbeien slaan je tegemoet in de neus met hints van vanille. In de mond heb je hints van rijpe en sappige frambozen-, aardbei- en zwarte kersensmaken. Deze zijn ondersteund door goed geïntegreerde eikenkruiden met een opwindende tanninestructuur.
Het combineert perfect met rozemarijn en vlierbessen geroosterde lamsbout, hert, spareribs met een rijke barbecuesaus, ossenstaart of ossobuco.
Net als WO Stellenbosch is WO Paarl ook een beroemd wijngaardgebied. Het is niet verwonderlijk dat de twee de grenzen met elkaar delen. De Paarl Rock ontleent haar naam aan van het woord “parel” vanwege de manier waarop het glinstert na een regenbui. Paarl omvat ruim 14.500ha aan wijnbouwgebied.
De wijngaarden van Paarl zijn te vinden op de lagere hellingen van Paarl Rock, aan de noordkant van Simonsberg en in het dal van de berg. De twee bergen bieden goed gedraineerde graniet- en schaliegronden voor de wijnstokken, terwijl de grond op de valleibodem meer op zandsteen is gebaseerd. De hoog gelegen wijngaarden profiteren van deze voedselarme bodems. Waarbij de wijnstokken dus dieper moeten graven voor voeding, ze sterker worden en de opbrengsten verminderen. Daarom vinden we meer premium kwaliteitswijnen van de wijngaarden hoger op de Paarl- en Simonsberg.
Het klimaat van Paarl is relatief heet in vergelijking met de meer kustgebieden van de West-Kaap. Lange, hete zomers en koude, regenachtige winters zijn typerend voor het gebied. De regenval is matig tot hoog, maar de hitte is zo groot dat wijngaarden in de zomer vaak worden geïrrigeerd om de planten te helpen koelen. De Atlantische Oceaan, op 60 km afstand, heeft een kleine hoeveelheid invloed in de vorm van een verkoelend middagbriesje.
De belangrijkste druivenrassen zijn Cabernet Sauvignon, Shiraz, Pinotage, Chenin Blanc en Chardonnay. Maar de wijnboederijen krijgen veel ruimte om te experimenteren met verschillende druivenrassen en blends mede dankzij het enorm gevarieerde terroir. De rode wijnen zijn overwegend rijk en robuust, met een grote intensiteit van fruit. De witte wijnen zijn fruitgedreven en tropisch.
Binnen Paarl liggen drie wards, te weten Simonsberg-Paarl (gelegen op de noordwestelijke helling van de Simonsberg), Voor Paardeberg en Achter Paarl.
Jonge wijnstokken uit Wellington
Net ten noorden van Paarl, ten westen grenzend aan Swartland vinden we het kleine WO Wellington. De wijngaarden van WO Wellington strekken zich uit langs de valleibodem en de uitlopers van de Limietberg en Groenberg in het oosten. Hoewel Wellington 55km landinwaarts ligt, geniet ze toch nog van de koele luchtstroom die de Benguelastroom biedt zodat de warme nazomerse dagen verkoeling krijgt. De bergen spelen ook een grote rol, doordat de koude lucht zich op de berg verzamelt en ’s avonds naar beneden trekt, ontstaan er grote verschillen in de dagelijkse temperatuur. En dit is essentieel om de frisheid en de zuurgraad op peil te houden. Ook dragen de schaduwen van de bergen bij aan een latere zonsopkomst en vroegere zonsondergang, waardoor de blootstelling aan de zon vermindert en de druiven langzamer kunnen rijpen. Met als gevolg dat de smaak concentratie verhoogt in de druiven.
Wellington kent een rijke variatie van bodemgesteldheid. Mede door erosie in de nabijgelegen bergen profiteren de hoger gelegen wijngaarden van gebroken graniet en zandsteen, terwijl de lager gelegen terrassen bezaaid zijn met goed gedraineerde leisteen. Deze droge arme bodems dwingen de wortelstokken dieper te zoeken naar water en voedingsstoffen, wat zich dus vertaald in rijkere wijnen.
WO Wellington staat bekend om haar wijnen van jonge wijnstokken en kent maar liefst 5 wards, ondanks haar kleine oppervlakte.
Uniek Tulbagh
WO Tulbagh is omgeven door de Winterhoek bergketen in het noorden, de WItsenberg in het oosten en de Obiqua bergketen in het westen. Het zuiden is open en heeft de wind vrij spel. Ook hier spelen de bergen een belangrijke rol in de verkoeling van de wijngaarden omdat de dagen erg heet kunnen zijn. Zowel de koele berglucht in de avond als de schaduw spelen een belangrijke rol in het langzame rijpingsproces. De alluviale rivierbodem en de berghellingen geven de wijnmakers de mogelijkheid om te experimenteren met verschillende druivensoorten. Shiraz is hier de koning te rijk en de wijnen zijn vergelijkbaar met de zuidelijke Rhône-stijl (GSM). Ook Chenin Blanc, Sauvignon Blanc en Chardonnay staan hier veel aangeplant. Tenslotte produceert de Twee Gezellen Estate, die reeds 300 jaar oud is, een mooie mousserende wijn onder de Krone-label die volgens de methode traditionelle gemaakt wordt.
Lutzville Valley
Hoewel gelegen in het noordwesten van Olifants River Valley, behoort de WO Lutzville Valley tot de Coastal Region. Het bevat enkele van de grootste afzonderlijke wijngaarden van Zuid-Afrika. Deze liggen langs de noordelijke rivierbedding van de Olifants river en de bodem is zanderig en alluviaal. De wijngaarden die langs de westkust liggen zijn meer zanderig en kalksteen waardoor deze een mineraalachtige afdronk krijgen. De Lutzville Sauvignon Blanc trekt internationale aandacht, maar ook de Chardonnay, Chenin Blanc en Cabernet Sauvignon zijn belangrijke druiven.
Binnen de WO Lutzville Valley kennen we de ward Koekenaap. Terwijl de onafhankelijke wards Vredendal en Spruitdrift (die niet tot een district behoren maar onder regio Olifants River Valley) net ten zuidoosten liggen van Lutzville.
Nu we de belangrijkste wijngebieden van Europa besproken hebben, gaan we de wijnen van de nieuwe wereld opzoeken. We trappen dit af met Zuid-Afrika, een gebied dat je inmiddels nog nauwelijks nieuwe wereld kan noemen. Er komen hier inmiddels vele verschillende gerenommeerde wijnen vandaan. Vooral sinds het einde van de apartheid geniet de Zuid-Afrikaanse wijnindustrie van internationale aandacht en waardering. In Zuid-Afrika ontmoet de Nieuwe Wereld verrassend genoeg de Oude Wereld als het gaat om wijn. De meeste wijn wordt gemaakt met behulp van wijnbereidingstechnieken uit de Nieuwe Wereld, maar stilistisch hebben ze meer gemeen met Oude Wereld wijnen.
Je kan het land grofweg in drie regio’s opdelen met heel toepasselijk benamingen; de Noordkaap, de Oostkaap en de Westkaap. Daar waar de Noordkaap vooral bulkwijnen voortbrengen en de Oostkaap een nog relatief onbekend gebied is, zijn vooral de wijnen van de Westkaap gerenommeerd. Hier domineren bergen, plateaus en valleien het landschap die de wijnmakers in staat stellen om een veelvoud aan stijlen te produceren.
Klimaat
Zuid Afrika’s wijngebieden liggen tussen de 27e en 34e graad zuiderbreedte en zou dus een heet klimaat moeten hebben. Ter vergelijking, op de noorderbreedte ligt dit gelijk aan de Sahara woestijn.
De meeste wijnregio’s in Zuid Afrika hebben, onder invloed van de nabijheid van de Atlantische en Indische Oceaan, een overwegend mediterraan klimaat. Daarom liggen ook de meeste wijngaarden op maximaal 50km afstand van de kust. Dit is belangrijk om voldoende koelte in de wijngaarden te krijgen gedurende de warme zomermaanden. Vooral de Benguelastroom die afkomstig van Antartica brengt de boordnodige verkoeling. Maar het matigt ook de voorjaarsvorst zodat de openbarstende knoppen en de vruchtzetting van de bloemen minder risico lopen. De “Cape Doctor”, de zuidoostelijke zomerwind, is erg belangrijk in de bestrijding van meeldauw in de wijngaard.
Druivensoorten
Natuurlijk komen we hier de bekende druivensoorten tegen als Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah (ofwel Shiraz), Chardonnay, Colombard en Sauvignon Blanc. Maar dé druif van Zuid Afrika is toch wel Pinotage, een kruising tussen Pinot Noir en Cinsault, en Chenin Blanc. Er staat ongeveer 230.000ha wijngaarden aangeplant. De witte druivensoorten domineren met 55% van de aanplant, waarbij Chenin Blanc een hoofdrol speelt. Ook hier speelt deze aanplant een historische rol, net zoals in de Loire. Tijdens de koloniale periode gebruikte men Chenin Blanc voor de productie van versterkte wijn en brandewijn tijdens de koloniale periode. Echter dat imago heeft ze van zich afgeworpen. En nu zijn de Chenin Blanc wijnen vooral frisse droge witte wijnen. Maar het zijn vooral de Chardonnay en Sauvignon Blanc die internationaal hoge ogen gooit.
Wijn classificatie in Zuid-Afrika
Sinds 1972 is ook hier een appellatie systeem ingevoerd met als naam “Wine of Origin”-systeem (W.O.). Dit om de diversiteit van het terroir in het land te erkennen en beschermen en omvat zo’n 60 appellaties.
De geografische benaming is vergelijkbaar met de Noordkaap, Westkaap of Oostkaap.
Terwijl een regio een groot gebied is die eenzelfde geologische kenmerken vertoont, zoals Coastal Region.
Een regio is vervolgens onderverdeeld in districten, zoals het Cape Town district in de Coastal Region.
En tenslotte is een ward het meest nauwkeurig afgebakend gebied, zoals de ward Klein Constantia in het Cape Town district.
Estate wines is ook een veelvoorkomende term. Dit betekent dat de wijn afkomstig is van één wijngaard en alle druiven moeten van de eigen wijngaard komen, die een aaneensluitend gebied moet beslaan. Maar het wijngoed moet de eigen faciliteiten op het domein hebben om de druiven en wijn te verwerken tot en met botteling. Integrated Production of Wine (IPW) geeft aan dat de wijn afkomstig is van een gecertificeerde producent die duurzame landbouw nastreeft.
Geschiedenis
De eerste wijnstokken zijn door Nederlandse kolonisten in 1650 aangeplant om hun voorraden aan te vullen voor de route naar India. Maar onder invloed van de Franse Hugenoten kwam de groei dankzij hun wijnbouwvaardigheden en kennis. Het oudste wijndomein van Zuid-Afrika bevindt zich in Constantia, waar de productie van de legendarische dessertwijn Vin de Constance de regio wereldwijde bekendheid gaf in de 18e en 19e eeuw. Stellenbosch is even historisch als een wijnproducerende regio, de eerste wijngaarden werden geplant in de jaren 1690.
Ook hier deed de phylloxera haar intrede in 1860. En het wijngaardarsenaal kromp aanzienlijk. Voor de daaropvolgende herplant gebruikte men vooral het hoogproductieve Cinsault. Maar dat leidde tot onnodige overproductie. De Zuid-Afrikaanse overheid greep in en begon de Kooperatieve Wijnbouwers Vereniging van Zuid Afrika (KWV) te financieren. Gedurende de 20e eeuw beperkte de KWV de productie, waardoor innovatie niet rendabel werd. Vandaar dat kwantiteit de overhand kreeg boven kwaliteit. De opbrengsten werden beperkt en de minimumprijzen werden vastgesteld op een niveau dat de productie van brandewijn en versterkte wijn aanmoedigde. De controle van KWV over de Zuid-Afrikaanse wijnsector duurde tot de jaren 1990, maar nu nog steeds domineren coöperaties het wijnlandschap.
Zuid-Afrikaanse wijn raakte internationaal uit de gratie tijdens de 20e eeuw en bereikte een dieptepunt toen handelssancties in de jaren 1980 aan het land werden opgelegd vanwege het apartheidsbeleid. De vrijlating van Nelson Mandela in 1990 en de daaropvolgende verkiezing tot president hebben de industrie nieuw leven ingeblazen: wijnen van het landgoed Rust en Vrede in Stellenbosch werden geserveerd tijdens zijn diner voor de Nobelprijs voor de Vrede in 1993 in Oslo, Noorwegen.
Huidige productie
Tegenwoordig wordt bijna de helft van alle wijn die in het land wordt geproduceerd geëxporteerd onder toeziend oog van WOSA, waarbij Europa de belangrijkste markt is. In 2022 oogstten 542 wijnhuizen iets meer dan 1,4 miljoen ton druiven om 806 miljoen liter wijn te produceren. Meer dan 300.000 mensen zijn werkzaam in de industrie; gezien de geschiedenis van het land wordt veel aandacht besteed aan het welzijn van werknemers en veel wijnhuizen hebben specifieke merken gecreëerd om programma’s zoals woningbouw en educatieve voorzieningen te ondersteunen.
Om een lichtpuntje in deze donkere dagen te hebben, was ik uitgenodigd door een vriendin voor een gezellige proeverij van maar liefst 12 jonge wijnen. Gezellig en intiem met een indrukwekkende lijst van verschillende wijn(stijlen)!
Maar hoe kan je nu na 9 of 10 wijnen die 11e en 12e nu eigenlijk nog proeven? Belangrijk is natuurlijk dat je geen volle glazen schenkt en neem er je tijd voor. Ook een stukje brood om de smaak in je mond te neutraliseren is van groot belang. En daarnaast, water drinken. Naast het feit dat het helpt je mond schoon te spoelen, verdunt het vanzelfsprekend de alcohol waardoor de kans op hoofdpijn ook een stuk kleiner is.
De volgende uitdaging is, hoe zet je de wijnen in de juiste volgorde. Om te beginnen met een zware wijn overspoelt je mond en beïnvloed elke andere wijn die je daarna proeft. Daar kan geen brood of water tegenop. Het proefpakket dat was gekocht was een pakket met jonge rode wijnen. Nagenoeg alle wijnen waren 2020 met een enkele Bordeaux van 2018. Iets wat voor Bordeaux natuurlijk ook nog jong te noemen is! Dus zijn we begonnen met de lichtere wijn, een Pinotage uit Zuid Afrika en werkten zo naar meerdere flessen Negroamaro uit Puglia, Italië. Laat ik een aantal wijnen uitlichten.
Van den Brink Pinotage 2020
Van den Brink is een winery in Westkaap van Zuid Afrika. Hier liggen grotere wijngaarden gericht op een grotere productie. De regio’s Stellenbosch en Paarl staan bekend voor haar kwaliteitswijnen. Deze Pinotage heeft de algemene appellatie Western Cape. Dat wilt zeggen dat de gebruikte druiven uit de hele regio afkomstig mogen zijn en minder specifiek afkomstig zijn van een bepaald gebied.
Deze wijn is wat flauw in de neus, de geur komt niet lekker uit het glas. In de mond wat het eerste opvalt is haar zoetheid. De wijn heeft veel restsuikers. Verder is het een zwoele fruitige wijn met een hint van laurier. De zoetheid overheerst de wijn waardoor deze ook lang blijft “naplakken”.
Rocca Vini Duchetti Nero di Troia 2020
Ik was erg nieuwsgierig naar deze wijn. Nero di Troia is een zeldzame druif die eigenlijk alleen voorkomt in een klein gebied in het noordoosten van Puglia. Omdat ik zelf nog niet in aanraking was gekomen met deze druif, keek ik hier erg naar uit.
In de neus is het een wijn vol met zwart fruit, bramen, zwarte bessen, kersen. In de mond bespeur je de rauwe tannine die zo kenmerkend is voor deze druif. Een prettige zuurgraad die wat tegen gewicht geeft aan de tannine en het zwarte fruit prettig draagt. Helaas is de afdronk kort en wordt overheerst door de tannine. Hoewel de tannine niet mooi geïntegreerd zijn in de wijn, is het desalniettemin een interessante wijn en druivensoort om te proberen.
Globo Rojo Bobal 2020
Tussen de grootste wijnregio in Spanje, la Mancha, en Valencia, vind je een klein wijngebied rondom de steden Utiel en Requena. Hier staat de druivenvariëteit Bobal aangeplant. Buiten Spanje is deze ras niet aangeplant. Tevens zijn wijnmakers bewust geworden dat deze druif ook potentieel heeft. En je kan hier mooie wijnen van vinden, naast een nog steeds grote hoeveelheid simpele wijnen.
Deze wijn heeft even de tijd nodig om los te komen, maar dan ontdek je aroma’s van bessen en kersen. Het mondgevoel is prettig met vooral zwarte bessen. De tannine is nog niet helemaal geïntegreerd en vooral in de afdronk komt deze naar voren.
Lastarria Carmenère 2020
Carmenère, hoewel origineel afkomstig uit Frankrijk, is het paradepaardje van Chili. Het is een druif die sappig en rijk is.
De Lastarria is afkomstig uit Valle Central wat tevens één van de grootste regio’s in Chili is. Deze regio is onder te verdelen in wat we met recht pareltjes mogen noemen. Denk aan Maipo, Rapel, Curicó en Maule. Maar deze wijn komt niet uit één van deze gebieden. Het is een algemene appellatie. Dat neemt niet weg dat het een slechte wijn is, in tegendeel. Het zwarte fruit van bramen, zwarte kersen spat uit het glas, vermengt met vanille tonen. Ook in de mond bijzonder sappig van het fruit, vermengt met kruidnagel en vanille van de houtrijping. Tannine en zuren zijn mooi in balans. De afdronk is middellang en aangenaam.
San Marzano Granbello Negroamaro Primitivo 2020
We hadden twee verschillende blends van Negroamaro en Primitivo op de rol. En daarnaast ook nog een single variety Primitivo. Ik heb gekozen voor de Granbello van San Marzano omdat deze eigenlijk de lekkerste was. Deze druiven zijn typerend voor Puglia, waar deze wijn dan ook vandaan komt.
Het is een wijn met een zwoele neus van rijp zwart fruit. Je bespeurt zwarte kersen, pruim en bessen. Maar ook iets kruidigs als laurier en kruidnagel. In de mond, overheerst de alcohol en bemerk je de stroefheid van de tannine. Wat zo kenmerkend is voor wijn van deze druiven. Het is een echte heet klimaat liefhebber! Het gestoofde fruit is bijzonder aangenaam. De afdronk is gemiddeld, wat stroef en scherp door de alcohol maar desalniettemin fruitig.
Kortom…
De opzet was bijzonder geslaagd, we hebben een heerlijk gezellige avond gehad en vergaten even de donkere dagen die ons omringen, deze 12 jonge wijnen waren met recht een lichtpuntje! Maar eerlijk is eerlijk, je wordt ook wel weer met de neus op de feiten gedrukt. Noem het verwend, maar ik ben toch echt meer een liefhebber van oudere wijnen die meer complexiteit met zich mee brengen. De druiven waar deze wijnen van gemaakt zijn, zijn ook perfect om te rijpen in de wijnkelder of op fles. Ze geven dan meer finesse aan de wijn dankzij de tertiaire aroma’s. Helaas zit daar ook een prijskaartje aan vast. Maar als liefhebber neem ik dat op de koop toe.
Neem ook eens een kijkje in de webshop. Ook wij hebben meer dan uitstekende wijnen van druivensoorten als Primitivo, Sangiovese, Carmenère en natuurlijk Cabernet!
Deze site maakt gebruik van cookies, zodat wij je de best mogelijke gebruikerservaring kunnen bieden. Cookie-informatie wordt opgeslagen in je browser en voert functies uit zoals het herkennen wanneer je terugkeert naar onze site en helpt ons team om te begrijpen welke delen van de site je het meest interessant en nuttig vindt.
Strikt noodzakelijke cookies
Strikt noodzakelijke cookie moet te allen tijde worden ingeschakeld, zodat we je voorkeuren voor cookie instellingen kunnen opslaan.
Als je deze cookie uitschakelt, kunnen we je voorkeuren niet opslaan . Dit betekent dat elke keer dat je deze site bezoekt het nodig is om cookies weer in te schakelen of uit te schakelen.
