Wijnbouw in Zuid Afrika wordt vaak geassocieerd met de West Kaap. Dit is vanzelfsprekend de meest belangrijke wijnregio van het land, maar toch is het zeker niet de enige. Ten noorden ligt de Noord Kaap en in het oosten vinden we de Oost Kaap. Daarnaast vindt ook wijnproductie plaats in Free State, KwaZulu-Natal en Limpopo. Wat betekenen deze relatief onbekende regio’s en wat doet wijn eigenlijk hier? Regio’s als de Noord Kaap, Free State en Limpopo zijn redelijk onconventioneel, het is er vaak veel te warm en te droog. Inmiddels komt 10% van de Afrikaanse wijn (vooral bulkwijn) uit de Noord Kaap met 380 wijnboeren die ongeveer 3.200ha aan wijngaarden beheren en 10 onafhankelijke wineries en twee coöperaties (waaronder Orange River Cellars). Het is een regio die zich heeft opgewerkt tot een producent van hoge kwaliteitswijnen met een unieke geur en smaak. Maar helaas zijn deze wijnen (nog) niet wijd beschikbaar in Europa.
Central Orange River Valley
De wijngaarden liggen in een gebied dat veel heter is dan de West Kaap en hier is geen koele invloed van de Atlantische of Indische Oceaan, zoals in haar zuiderbuur. Maar we vinden hier de wijngaarden langs de vruchtbare alluviale bodem van de Orange River gedurende 300km. Ondanks het semi-woestijn klimaat dat hier heerst met hete dagen en koele nachten, waarbij de Orange Rivier een belangrijke rol speelt in het matigen van die temperatuurverschillen. De bodem is ook veelal opgebouwd uit rood zand en grind.Het gebied van Orange River strekt zich uit van het Boegoe gebergte in het oosten tot de Augrabies Fall Valley in het westen en omvat ongeveer 7.800ha aan wijnbouwgebied. Maar het overgrote deel hiervan is bestemd voor rozijnenteelt (5.000ha). Vooral witte druiven variëteiten zoals vooral Colombard en Chenin Blanc (1330ha resp. 725ha) en Chardonnay Muscat d’Alexandrie die hier zijn aangeplant. Qua rode soorten (slechts 270ha) zijn het vooral Cabernet Sauvignon, Pinotage en Shiraz. Vanzelfsprekend is het water afkomstig van de rivier, maar wat bijzonder is dat wijngaarden ook overstromen om zo aan het nodige water te komen.
Binnen Central Orange River vinden we ook de wards Groblershoop, Grootdrink, Kakamas, Keimoes, Upington, Hartswater en Prieska.
Lyra Vega
Dit is een blend van Shiraz (66%) en Petit Verdot (34%). De wijngaard ligt op een alluviale bodem met grijs gesteente en krijgt haar water via druppelirrigatie, maar ook via overstromingen. De druiven worden vroeg in de ochtend met de hand geplukt.
Volle dieprode wijn met rode bessen, viooltjes en witte peperaroma’s met vanille eiken hints in de neus. Het pallet toont stevige, rijpe tannine met een lang aanhoudende smaak van kruiden zoals koriander, pruimen, witte peper en vanille.
Deze wijn past goed bij geroosterd lamsvlees, gerijpte kaas en carpaccio.
Douglas
Te midden van de diamant velden en onder de rook van de Kalahari woestijn, ligt de ward Douglas die niet tot een (sub)regio behoort binnen district Noord Kaap. Het heeft slechts één wijnmakerij, Douglas Wine Cellars opgericht in 1968. Het ligt aan de oevers van de rivier Vaals die uitmondt in de Oranje rivier. Ze produceren zowel tafelwijn als dessertwijn.
Hoog gelegen Sutherland-Karoo
De hoogst gelegen wijngaarden van in de Noord Kaap vinden we in Sutherland-Karoo. Door haar ligging lijkt het nagenoeg op een koel-klimaat regio. Het is een ward die niet tot een regio behoort. Het is een gebied dat zich kenmerkt als een steppeland met een oude klei- en schaliebodem. Deze arme bodems in combinatie met droge lucht vormt het een laag ziekte risico voor wijnbouw. Op de wijngaarden van wijnmakerij Mount Sutherland vinden we Sauvignon Blanc, Tempranillo, Syrah en op de allerhoogste wijngaarden zelfs Riesling, Pinot Noir en Nebbiolo.
Mount Sutherland Pinot Noir
In tegenstelling tot andere Zuidafrikaanse Pinot Noir’s, veel donker fruit en vol van smaak, mooie rijpe tannine die niet overheersen. Beetje aards met specerijen met prettige zuurgraad en een aangename lange afdronk van rijpe pruimen zoethout en tabak.
Heerlijk bij geroosterde groente, eend of wit vlees.
Freestate met Rietrivier
In de Freestate ligt de enige ward Rietrivier, opgericht door een coöperatieve kelder in 1965. Er zijn ongeveer 45 leden die jaarlijks 5.000 ton druiven persen. Rietrivier Cellar staat bekend om hun brede assortiment kwaliteitswijnen tegen redelijke prijzen.
KwaZulu Natal
Het WO KwaZulu-Natal omvat tevens de provincie met dezelfde naam. De eerste proeven met wijnstokken dateert van 1992, maar de eerste echte wijnmakerij is pas in 2005 opgericht en in hetzelfde jaar verkreeg het district haar Wine of Origin predicaat. Het klimaat met zomerregens is bijzonder gunstig, terwijl ze in deze regio de gebieden met een strenger klimaat vermijden. De druiven bereiken hun optimale rijping vaak 3-4 weken later dan in de West Kaap. Het is aangetoond dat Chardonnay geen optimale druivensoort is, maar Sauvignon Blanc en Cabernet Sauvignon daarentegen verrassende wijnen kan voortbrengen. Daarom vinden we hier vooral de klassieke druivenrassen Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah en natuurlijk Pinotage voor rode wijn en Sauvignon Blanc voor witte wijn. Het zijn wijnen die rijk en vol van smaak zijn met doorontwikkelde fruitige tonen. Ideaal om te serveren naast een goed gerecht.
Het district KwaZulu Natal kent twee wards Central Drakensberg en Lion River. Vaak wordt de regio ook aangeduid als Midlands.
Central Drakensberg
Op een hoogte van 1.100m vinden we de wijngaarden van Cathedral Peak in de ward Central Drakensberg. Hier staan Cabernet Sauvignon, Merlot, Petit Verdot, Pinot Noir en Pinotage, maar ook Sauvignon Blanc aangeplant met zeer verrassend goede resultaten. Hitte is hier een groot risico, waardoor de suikerontwikkeling erg nauw in de gaten gehouden moet worden. Maar ook hagelbuien vormen een groot risico. Gedurende het groeiseizoen (van september tot maart) reiken temperaturen tot wel 32C. Terwijl gedurende de nachten de koele bergwinden de temperatuur weer afkoelen wat de zuurgraad te goede komt. De wijngaard is pas in 2007 aangeplant en dus nog steeds produceert de eerste aanplant deze mooie wijnen. Cathedral Peak is een wijnhuis met slechts 25ha.
Cathedral Peak Pinotage
Deze Pinotage is gemaakt van de eerste wijnstokken geplant in de Centrale Drakensbergen. Het was met deze wijnstokken dat de wijnmaker leerde wat er nodig is om kwaliteitswijnen te maken in een zomers regengebied. Het klimaat brengt de Pinot Noir wortels naar boven en dit levert een wijn op met een duidelijk gevoel voor terroir. De wijn fermenteert in open tanks gedurende 5 dagen. Om vervolgens overgepompt te worden naar RVS tanks om de malolactische vergisting te voltooien. Tenslotte rijpt de wijn 12 maanden op 225lt Frans eiken vaten.
Dit resulteert in een wijn die vol en intens is met veel zachte tannine. De tannine is goed geïntegreerd door de vatrijping om rokerige ondertonen op het palet te geven.
Geniet van deze wijn bij wild, stoofpotjes of een plankje met rijpe kazen.
Onbekend Limpopo
Grenzend aan Botswana en Zimbabwe, en ten oosten van de Kalahari woestijn ligt de provincie Limpopo. Wijnproductie vindt hier plaats sinds 2012 en voornamelijk gericht op tafelwijn. Eigenlijk is het nog vroeg om een goede kwaliteit vast te kunnen stellen. Er is slechts één wijndomein geregistreerd, Camelthorn Winery & Wildlife Estate die ongeveer 500.000 flessen produceert. Maar veel meer is niet bekend van dit wijndomein helaas.
Nieuwe smaken in de Oost Kaap
De Oost Kaap is het nieuwste wijngebied in Zuid Afrika. Het wordt beïnvloed door de warmere Indische Oceaan, maar kent toch een streng klimaat door de late vorst, hagel en regenval in de zomer terwijl het gebied hoge temperaturen kent met nauwelijks tot geen luchtvochtigheid. Daarom is het verrassend om de wijnindustrie hier in opkomst te zien. De wijngaarden vinden we in het Amatola gebergte en de aanplant is vooral Chardonnay, Merlot, Petit Verdot, Pinotage, Sauvignon Blanc en Shiraz.
In 2009 is nabij Port Elizabeth het Harrison Hope Wine Estate geregistreerd als eerste wijndomein. Deze wijngaard ligt in het Amatole-gebergte, een gebied dat in de zomer hoge temperaturen heeft met weinig tot geen vochtigheid. Buiten Queenstown ligt de Theescombe Estate Wine Farm. De Mayime Winery, die in de buurt van het semi-landelijke stadje Whittle Sea ligt, legt de essentie van de prachtige Oost-Kaap vast.
St Francis Bay
Het stadje St Francis Bay ligt halverwege tussen Plettenberg Bay in Cape South Coast en Port Elizabeth in de Oost Kaap. Hier vinden we de gelijknamige ward. Het profiteert van de koele invloeden van de Indische Oceaan in het zuiden en de bergketens in het noorden. De gematigde neerslag en temperaturen leveren betere mogelijkheden op voor wijnbouw dan het binnenland. Op dit moment richt de wijnindustrie zich op lokale evenementen als trouwerijen en toeristen, maar het biedt zeker perspectief in de toekomst.
Kortom
Wie wijn uit Zuid Afrika zegt, zegt natuurlijk de West Kaap. Maar er zijn interessante ontwikkelingen gaande in andere regio’s. Feit is dat de Noord Kaap inmiddels al ruim 10% van de wijn uit Zuid Afrika voor haar rekening neemt. Terwijl regio’s als KwaZulu Natal en de Oost Kaap zeer interessante wijnen voortbrengen. Dit zijn zeker gebieden waar we meer van gaan horen.
Vorige week zijn we de westelijke regio’s van West Kaap gaan verkennen. Hier vonden we de zeer bekende districten als Stellenbosch en Franschhoek. We gaan nu de andere regio’s onderzoeken, waar de West Kaap de wijnstijlen van Bourgogne ontmoet die geweldig kunnen zijn. In het oosten vinden we de regio’s Cape South Coast, Klein Karoo en Breede River Valley. Hier nemen de districten Elgin en Walker Bay, uit de Cape South Coast regio, een bijzondere plaats in.
Breede River Valley
Breede River Valley ligt ingeklemd tussen de drie andere regio’s; Coastal in het westen, Cape South Coast in het zuiden en Klein Karoo in het oosten. Het staat bekend om haar fruit- en wijnproductie maar het is ook een toonaangevend gebied voor het fokken van raspaarden. Het is relatief vlak en is omringd door het Cape Fold gebergte en dankt zijn naam aan de Breede Rivier die door de kloof stroomt. Het heeft een mediterraan klimaat met de meeste neerslag in de winter (mei tot september). In het noordwesten van de regio is het beduidend natter. Gedurende de winter, wanneer de druivenstokken in rust zijn, kan de rank de nodige middelen opslaan voor het groeiseizoen. De zomers zijn heet en droog en is irrigatie vaak noodzakelijk.
Breede River Valley is verantwoordelijk voor een groot deel van de totale wijnproductie van de West Kaap. We vinden veel verschillende druivensoorten zoals, Chardonnay, Chenin Blanc, Cabernet Sauvignon, Pinotage en Shiraz. Druiven vanaf de vlakte worden veelal gebruikt voor bulkwijn en deels voor destillaat. Terwijl de premium druiven afkomstig zijn van de uitlopers van het Cape Fold gebergte, waar hoogte en het aspect van de helling microklimaten creëren. Langs de rivier is de bodem vooral alluviaal met zandleem. Hoger in de bergen is het vanzelfsprekend rotsachtig.
Breede River Valley is opgedeeld in drie districten, Breedekloof in het oosten, Worcester in het midden en Robertson in het zuidoosten.
Breedekloof
De bergen hebben een gematigde invloed op de wijngaarden in Breedekloof. De schaduw van het Slanghoekgebergte die de westelijke grens vormen, verkorten de warme dagen en brengen aanzienlijk koudere nachten. Dit verschil tussen dag en nacht temperatuur draagt bij aan de zuurgraad van de wijn. De witte variëteiten gedijen goed op de zandleem-vlaktes, terwijl de rode druivensoorten het goed doen op de noordelijke hellingen waar ze meer profiteren van zonlicht. Hier moeten de wortelstokken diep graven voor water en voedingsstoffen. En dit resulteert in lagere opbrengsten van druiven met meer geconcentreerde smaken.
Je vindt hier zowel kleinere boetiekwijngaarden als grotere coöperaties. Het omvat tevens de wards Goudini en Slanghoek. Het voornaamste product is brandewijn maar kwaliteitswijnen zijn in opkomst dankzij modernere apparatuur, nieuwe technieken en meer kennis.
Een trend die in de gaten gehouden moet worden is de productie van dessertwijn. De versterkte en dessertwijn van Muscat d’Alexandrie (lokaal Hanepoot genaamd) profileert zich steeds gunstiger.
Badsberg Hanepoot Jerepigo
Deze verfijnde dessertwijn van het wijnhuis Badsberg is gemaakt van Muscat d’Alexandrie. De druiven worden later geoogst om een hoger suikerniveau in de druiven te behalen.
De wijn is zacht met typische muscat geuren van tropisch fruit, rozijnen, honing en verse bloemen. De aanzet is zoete tropisch fruit, waarna perzik, rijp ananas en vanille over elkaar rollen.
Geniet van deze wijn bij een ijsgerecht of naast een oud kaasplankje.
Worcester
In het centrum van dit district ligt de historische stad Worcester. De wijnbouw concentreert zich vooral op grootschalige tafelwijn en produceert ongeveer 25% van het land. Dit is mede doordat hier vooral grote coöperaties de wijnbouw in handen hebben. Ook hier is een breed aanbod van druivensoorten zoals Chenin Blanc, Colombard, Sauvignon Blanc maar ook Shiraz, Pinotage en Cabernet Sauvignon. De omringende bergketens beschermen het gebied tegen extreme weersomstandigheden. Het gebied is warm met temperaturen ver boven de 30C. Irrigatie is hier nodig omdat de regenval beperkt is.
De wijnstijlen variëren sterk vanwege de klimatologische en topografische verschillen (zoals schalie en zandsteen). De meeste wijngaarden liggen op de zacht glooiende valleibodem. Maar net als in Breedekloof vinden we de premium wijngaarden op de berghellingen. Wijncultuur is hier nog niet zo heel oud, het waren de Duitse kolonisten die in het midden van de 19e eeuw de wijngaarden begonnen aan te planten.
We vinden hier de wards Nuy, Scherpenheuval, Stettyn en Hex River Valley. Wijnen uit dit district zijn zelden buiten Zuid Afrika te vinden.
Robertson vallei van wijn en rozen
Gelegen in het zuidoosten van Breede River Valley ligt het district WO Robertson, bekend als “de vallei van wijn en rozen”. De wijnen zijn rijk en fruit gedreven van Shiraz of Chardonnay druiven. Maar ook produceert men mousserende wijnen van Chardonnay en Pinot Noir volgens de methode Cap Classique.
Het district wordt doorsneden door de Breede Rivier en de wijngaarden liggen dan ook aan veel van de zijrivieren en aan de voet van de bergen. Het hete droge klimaat is ideaal voor goede kwaliteitsdruiven. Daarom is irrigatie van belang voor de wijnbouw. De rijke alluviale bodems in de vallei zijn perfect voor rode wijn productie, terwijl de grindachtige rode bodem ideaal zijn voor witte wijn. Het hoge kalkniveau geven een krijtachtige mineraalstructuur dat doet dingen vaan de Franse Chablis. De internationale bekendheid is pas rond 1990 gekomen. Daar waar vroeger vooral versterkte dessertwijn geproduceerd werd, zetten kwaliteitswijnmakers meer in op droge en mousserende wijnen.
Hoewel nog niet heel bekend, valt het op dat er hier maar liefst 14 wards zijn die dus hun eigen classificatie hebben gekregen.
Portugese trend in Klein Karoo
Meer landinwaarts vind je Klein Karoo, een uitgestrekt gebied, gelegen van oost naar west. Er heerst een droog klimaat, wat voor de wijnbouw een uitdaging is. Irrigatie is dan ook een must. Je kan stellen dat het klimaat grote gelijkenissen vertoont met de Dourovallei in Portugal.
De regio Klein Karoo is duidelijk afgebakend. In het noorden scheidt de Swartberg het van de Great Karoo, een semi-woestijn die aan de westkant van Zuid-Afrika ligt. En in het zuiden beschermen de Langebergbergen het gebied grotendeels tegen de invloed van de Atlantische en Indische Oceaan. Wijngaarden zijn te vinden aan de voet van deze twee bergketens, en langs de oevers van de rivieren die door de vallei lopen. De hoger gelegen wijngaarden hebben profiteren van een diepe vruchtbare bodem en een gematigder klimaat. Terwijl de wijngaarden aan de rivieroevers worstelen meer met het hete klimaat. De rode alluviale bodem zorgen voor een goede drainage en laten de wijnstokken harder werken wat dan de kwaliteit van de druiven tegoed komt.
Om deze reden houden de druiven meer suiker vast met een hogere concentratie van smaak, waardoor deze druiven ideaal zijn voor de productie van versterkte wijnen. Ook vinden we hier veel Muscat Blanc à Petit Grains, maar langzaam vindt er een verschuiving plaats naar droge wijnen van Chenin Blanc, Chardonny, Shiraz en Cabernet Sauvignon. Maar ook Portugese variëteiten als Tinta Barroca.
De regio is onderverdeeld in twee districten, Calizdorp en Langeberg-Garcia en 8 verschillende wards. Hiervan ligt Groenfontein in het district Calizdorp.
Cape South Coast
En daarmee komen we in de laatste regio uit, Cape South Coast. Zoals de naam doet vermoeden ligt het dus aan de zuidkust van Zuid Afrika. Vanwege de nabijheid van de oceaan, kent het een koel klimaat, waardoor druivenrassen als Pinot Noir, Chardonnay en Sauvignon Blanc hier veel succesvoller zijn dan in andere regio’s. Tevens begint de productie van mousserende wijn aan een opmars.
Elgin
Net buiten Kaapstad ligt WO Elgin. Het district stond vroeger bekend van zijn appels, mede dankzij haar koel mediterraan klimaat. De sauvignon blanc die hier gemaakt wordt is delicaat en uniek. Het zet dit gebied op de kaart zoals Nieuw Zeeland dit deed met zijn beroemde sauvignon blanc. Daarnaast wordt hier in de West Kaap ook geweldig mooie pinot noir en chardonnay gemaakt die vergelijkbaar zijn met die uit de Bourgogne.
Elgin ligt in een bassin temidden van het Hottentot-Holland gebergte, dit scheidt het district dan ook met Stellenbosch. Het koele klimaat wordt beïnloed door de zuidelijke wind maar ook de hoogte in het gebergte (ongeveer 250-400m).
Neem bijvoorbeeld de Sauvignon Blanc. Het is een heldere wijn met een frisse neus van expressief tropisch fruit. In de mond vermengen deze smaken met grapefruit en kruisbessen zodat heerlijk fris blijft en lang blijft hangen. Mede door de 8% Semillion geeft de wijn een vol mondgevoel. Dit maakt ook dat de wijn rijker doet overkomen dan die uit de Loire.
Ideaal bij vegetarische gerechten als gegrilde groenten, quiche of geitenkaas gerechten. Maar ook zeker om van te genieten in het zonnetje op het terras.
Het district Overberg ontleent haar naam aan haar ligging, over het Hottentot-Holland gebergte nabij Kaapstad. Overberg is een relatief nieuw gebied waar wijnbouw pas in 1980 werd geïntroduceerd. Historisch was het district gericht op appelteelt en druivensap productie. Veel wijnproducenten uit Paarl en Franschhoek zijn ook hier neergestreken omdat het district veel potentieel biedt.
Witte wijndruivenrassen zoals Chardonnay, Sauvignon Blanc en Chenin Blanc floreren hier in het relatief koele klimaat, maar rode wijndruiven zoals Cabernet Sauvignon, Petit Verdot en Shiraz presteren ook bewonderenswaardig.
Het district kent vier wards, Klein River en Theewater zijn waarschijnlijk de meest bekendste. Daarnaast vinden we ook de wards Greyton en Elandskloof/Kaaimansgat.
Bourgogne in Walker Bay
WO Walker Bay is één van de koelste klimaten van Zuid Afrika. Het district in West Kaap staat geweldig aangeschreven voor haar Pinot Noir en Chardonnay wijnen die sterk overeenkomen met die uit de Bourgogne, maar ook heel goede Sauvignon Blanc.
De nabijgelegen oceaan draagt bij aan de verkoeling van de lange zonnige zomers. Deze verkoeling draagt bij aan het vertragen van het rijpingsproces waardoor de druiven geconcentreerde smaken ontwikkelen en de zuurgraad behouden. De bodem bestaat uit schalie en zandsteen wat goede drainage biedt. Daardoor moet de wortelstok dieper graven waardoor opbrengst lager is maar de kwaliteit aanzienlijk beter wordt. De betere wijnen kunnen wedijveren met premium wijnen van Stellenbosch.
De beste wijngaarden vinden we in de Hemel-en-Aarde vallei, met de wards Hemel-en-Aarde Ridge, Hemel-en-Aarde Valley en Upper Hemel-en-Aarde Valley. Deze West Kaap wijnen kunnen zich heel geweldig goed meten met de Côte d’Or uit Bourgogne. Daarnaast zijn er nog vier andere wards; Bot River, Sunday’s Glen, Springfontein Rim en Stanford Foothills.
Zuidelijk Cape Agulhas
Op het zuidelijkste puntje van Zuid Afrika vinden we de WO Cape Agulhas. Hier ontmoeten de Atlantische en Indische Oceaan elkaar. Het maritieme klimaat heeft duidelijk haar uitwerking op de wijnen. Je vindt hier dan ook pittige Sauvignon Blancs en elegante Shiraz wijnen. Dankzij de lage temperaturen, in de zomer gemiddeld 20C, verlengen het rijpingsseizoen waardoor de druiven geconcentreerde smaken kunnen ontwikkelen terwijl de zuurgraad overeind blijft. Er heerst altijd wind wat positief als negatief kan uitpakken. Dankzij de wind produceert de wijnstok kleinere bessen met dikke schil terwijl het bladerdek minder aanwezig is. De smaakconcentratie en tannine in deze kleinere druiven is hoger wat resulteert in complexere wijnen. Ook is de wind gunstig in de strijd tegen meeldauw. De keerzijde van de wind is dat jonge stokken moeilijker willen schieten en kwetsbaarder zijn. Ook kan dit het zoutgehalte in de wijngaard verhogen, waardoor het overtollige zout weggespoeld moet worden, met risico dat bessen dan te waterig worden.
Het district verdient vooral de sporen met haar Sauvignon Blanc. De geconcentreerde, kruidachtige wijn is gunstig vergeleken met die gemaakt in regio’s zoals Marlborough in Australië en die uit de Loire-vallei.
Hier vinden we ook de ward Elim, oorspronkelijk opgericht voor de productie van communie-wijn, maar nu vooral bekend dankzij de droge rode en witte wijnen. Natuurlijk zijn het Sauvignon Blanc en Shiraz die hier een grote rol spelen, maar ook Pinot Noir, Semillon, en de blends Cabernet Sauvignon-Merlot en Sauvignon Blanc-Semillon gooien hoge ogen.
Swellendam
WO Swellendam is een kleine Wine of Origin ten noordoosten van Overberg en ten zuiden van Klein Karoo. In dit district liggen twee wards, Buffeljags en Stormsvlei. De belangrijkste druiven zijn Chardonnay en Sauvignon Blanc. Maar ook vinden we Chenin Blanc, Shiraz en Cabernet Sauvignon. Bijzonder is Sijnn Winery die zich toeleggen op Touriga Nacional, Tricadeira, Mourvèdre en Viognier. Blend van de rode variëteiten is de meest voorkomende wijnen van deze regio.
Klein Plettenberg Bay
Het kleinste district is WO Plettenberg Bay geheel in het zuidoosten van de West Kaap. Sinds 2001 vindt hier wijnbouw plaats en op het moment zijn er slechts 18 wineries op 58ha. Gelet op het koele klimaat, vinden we hier ook dezelfde soort druiven als Chardonnay, Sauvignon Blanc en Pinot Noir. Ook produceren ze hier acht verschillende mousserende wijnen volgens de Cap Classique methode. Er zijn drie wijndomeinen die zelf hun eigen wijn produceren en bottelen, dit zijn Bramon, Packwood en Plettenvale. De andere domeinen produceren zelf, maar laten het bottelen over aan Bramon Estate.
Na de introductie van Zuid-Afrika, gaan we eerst het belangrijkste wijngebied van dit land belichten, krachtig veelzijdig West Kaap. Deze bestaat uit een vijftal districten; Olifants River, Coastal Region, Breede River Valley, Cape South Coast en Klein Karoo. Deze week gaan wij ons concentreren op Olifants River en Coastal Region, de regio’s die het meest westwaarts liggen.
Zoals in het vorige artikel al was aangegeven, is de West Kaap de thuisbasis van de wijnproductie van Zuid-Afrika. Ook omvat het de twee meest beroemde regio’s Stellenbosch en Paarl. Het wijnlandschap kenmerkt zich door haar bergachtig en biologische diversiteit, waardoor er ook een verscheidenheid aan wijnstijlen te vinden is.
Vanzelfsprekend, ook gelet op de historie van het land, is er een dikke knipoog naar Frankrijk. Wijnen van Shiraz (Syrah) en Pinotage kunnen variëren van fris en sappig of vol en stevig. De elegante wijnen van Cabernet Sauvignon (monocepage) en de Bordeaux-blends liepen voorop toen de export in het midden van de jaren 1990 werd hervat. De Pinot Noir kent vaak echt een Bourgondische stijl. De Chardonnay uit Walker Bay geniet van wereldwijde bekendheid terwijl de koelklimaat Sauvignon Blanc van Darling en Overberg wedijvert met andere Nieuwe Wereld landen.
Opvallend is dat in 2022 het wijngaardareaal langzaam is gekrompen in deze regio’s. Met name door de ontworteling van de wijngaarden, ziektedruk vanwege de vroegtijdige regenval vlak voor of tijdens de oogst en in enkele gevallen vanwege zonnebrand. Volgens Vinpro worstelen de wijnproducenten met lage prijzen onder andere vanwege een 200 miljoen lt overschot van het voorgaande jaar, terwijl de input kosten aanzienlijk gestegen zijn (jaar over jaar 7% met een 14% piek in 2022 door de stijging van energie, chemicaliën, meststoffen). En ook verpakkingskosten en transportkosten rijzen de pan uit.
Klimaat en geologie
De wijngaarden zijn zelden te vinden op meer dan 160km afstand van de kust. Landinwaarts neemt de invloed van de Great Karoo woestijn toe. Hoewel het klimaat in sommige gebieden als Cape Point en Lutzville Valley koel en regenachtig kan zijn, is het over het algemeen mediterraan van aard. Zuid-Afrika kent veel bergketens die samen de Cape Fold-gordel vormen. Deze zijn bijzonder belangrijk voor de wijnbouw aangezien de bodems en de verschillende meso-klimaten invloed hebben op de wijnen. Zo blokkeert het Langeberg-gebergte de invloed van de Klein Karoo-woestijn in Breede River Valley. Vanwege de berginvloeden, is graniet de dominante bodemsoort samen met Malmesbury-leisteen en zandsteen uit de Tafelberg. Langs de verschillende rivieren vinden we vooral alluvium- en leemgronden.
Zoals vorige week reeds aangegeven, spelen de oceanen een belangrijke rol. Hier ontmoeten de Antarctische Benguelastroom vanuit de Atlantische Oceaan de warmere Agulhasstroom uit de Indische Oceaan. De heersende wind, Cape Doctor, wordt hierdoor gekoeld en stromen het wijngebied binnen om verkoeling te brengen. Tevens ligt langs de gehele westkust van Afrika de Benguelastroom zodat de meer noordelijk gelegen gebieden ook van deze verkoeling kan profiteren.
Wat er vooraf ging
De eerste Europese kolonisten arriveerden in de 17e eeuw en plantten de eerste wijngaarden aan. De eerste gouverneur Jan van Riebeeck plantte de eerste wijngaard in 1655 en in 1659 werd de eerste wijn gedronken. De tweede gouverneur van de Kaap was Simon van der Stel en hij wordt geroemd voor het brengen van de wijnbereiding technieken en het opzetten van het domein Constantia, reeds in 1788 beroemd en geliefd in Europa om haar mooie dessertwijnen. Ook is de regio Stellenbosch naar hem vernoemd. Maar de wijnindustrie heeft meer te danken gehad aan de komst van de Hugenoten, de protestanten die aan het eind van de 17e eeuw het katholieke Frankrijk ontvluchtten om religieuze vervolging. Zij perfectioneerden het wijnbereidingsproces.
Aan het begin van de 19e eeuw ten tijde van de Britse overheersing bloeide de wijnindustrie op omdat er een geheel nieuwe (Britse) markt werd aangeboord. In een tijdsbestek van 45 jaar, groeide de wijnvolume van 0.5 miljoen liter naar 4.5 miljoen! Maar dit kwam ook met zware belastingen.
Pre-phylloxera
Ook hier richtte de phylloxera-plaag aan het eind van de 19e eeuw (1886) enorme schade aan. Maar ook de Anglo-Boer oorlog stortte de industrie in een chaos. De getroffen wijngaarden werden opnieuw aangeplant met de hoog renderende soorten zoals Cinsault. Maar door de ontstane prijsdruk vond er consolidatie plaats en zochten veel boeren hun toevlucht in KWV-coöperatie welke in 1918 is opgericht. De KWV bracht de nodige stabiliteit en legde een nieuw pad naar de toekomst neer. Een ander belangrijk mijnpaal was de introductie van Pinotage. Deze kruising van Pinot Noir en Cinsault (Hermitage) was in 1925 succesvol geïntroduceerd en uitgegroeid tot de nationale druif van Zuid-Afrika. Helaas hadden de handelsboycots die werden opgelegd naar aanleiding van de Apartheidsregime van 1948 tot 1994 negatieve gevolgen.
Vanaf toen ging het snel met de ontwikkeling in de wijnindustrie, in 1973 werd de Wine of Origin classificatie ingesteld, in 1979 was de Cape Wine Academy in Stellenbosch in het level geroepen terwijl in 1983 de Cape Winemakers Guild was opgericht. Zij stelt zich tot doel om hoogwaardige kwaliteitswijnen te produceren en via een exclusieve veiling te verkopen. Waarbij de opbrengsten naar een goed doel gaan. Overigens voor geïnteresseerden heb ik nog enkele flessen hiervan voorradig.
In de jaren 90 kwam er een einde aan de dominantie van de KWV, waardoor er weer ruimte ontstond voor kleine wijnboeren om te experimenteren. In 1990 werd de SA Wines & Spirits Export Association (SAWSEA) die zich geheel toelegt op de export markt. Dit is de grondlegger van de WOSA. Tenslotte had Covid-19 pandemie diepe sporen achtergelaten in de wijnindustrie. Door lock downs en alcohol beperkende maatregelen in de oogstmaanden maart-april, kwam de oogst van 2020 in gevaar. Later werd een uitzondering gemaakt voor de wijnindustrie om toch nog iets van de oogst te redden.
Olifants River Valley
In het uiterste noordwesten van West Kaap ligt Olifants River Valley. Het beslaat grofweg het gebied vanaf Lutzville tot het Citrusdal en omvat de subregio’s WO Citrusdal Mountain en WO Citrusdal Valley. Hoewel de regio vooral bulkwijn produceert zijn er enige boetiek wijngaarden die premium wijnen van hoogstaande klasse voortbrengen. Hier vinden we in totaal 8.800ha aan wijnbouwgebied.
De regio is vernoemd naar de olifanten die hier in de 18e eeuw door de regio zwierven. En de riviervallei is ook de thuisbasis voor citrusfruit industrie.
WO Citrusdal Mountain
In het westen vinden we WO Citrusdal Mountain district, maar overlapt tevens delen van Citrusdal Valley. Met wijngaarden tussen de 500m en 700m hoogte behoort Citrusdal Mountain tevens tot de hoogste wijngaarden van Zuid-Afrika. Dit betekent natuurlijk ook dat de warme dagen gevolgd worden door koelere nachten. Deze temperatuurverschillen leiden tot een betere zuurgraad en meer complexe aroma’s. De regio heeft een sterke affiniteit met het Franse Rhône gebied. Vandaar dat ook veel Grenache staat aangeplant. De bodem is vooral opgebouwd uit zandsteen en leisteen, welke een goede drainage biedt. Hierdoor moeten de wortelstokken dieper de bodem ingaan om toegang te krijgen tot water en voedingsstoffen, waardoor je sterkere planten krijgt.
Ëén van de oudste gebieden in de West Kaap is de ward Piekenierskloof. Hier vinden we zeer bijzondere wijnen waarvan de stokken in 1950 zijn aangeplant. Tevens vinden we hier de Grenache die gebruikt wordt voor de beroemde Boekenhoutskloof “The Chocolate Block”.
Het is een intrigerende wijn die al je smaakpapillen op scherp zet. In de neus veel rijp rood fruit (kersen, rode bessen) en blauwe bessen aroma’s, aangevuld met een tikje witte peper. In de smaak weelderig zwart fruit, subtiele zoete specerijen-aroma’s waaronder vanille door de 12 maanden houtrijping. De wijn heeft heel veel body en smaakstootjes van donkere chocolade. Tegelijkertijd toch fluweelzacht met een superlange afdronk. Krachtig met evenwicht en balans.
Drink deze Chocolate Block bij gestoofd of gegrild vlees of gerijpte kazen.
Dit is een groot contrast met het district WO Citrusdal Valley. Hier vindt meer de commerciële productie plaats van vooral Cabernet Sauvignon en Shiraz. Terwijl de aanplant gedomineerd wordt door Chenin Blanc en Colombard omdat deze blend vooral voor brandewijn en lokale tafelwijn gebruikt wordt. De bodem bestaat overwegend uit alluviaal zandsteen. Terwijl de Clan Williamsdam aan de Olifantsrivier de belangrijkste leverancier van water is. Waardoor de wortelstokken minder hard hoeven te werken. De hoger gelegen Cederberg ward van wijnhuis Cederberg Private Cellar (1.030m) staat wel goed aangeschreven. Bijzonder is dat deze ward opzichzelfstaand is, het behoort niet tot een regio of district. De wijngaard omvat ongeveer 50ha, maar de boerderij omvat tevens een veehouderij en bierbrouwerij. Vooral de Sauvignon Blanc en Shiraz zijn befaamd. Maar ook de Chardonnay, Chenin Blanc en Cabernet Sauvignon doen het erg goed.
Binnen de regio Olifants River vinden we ook de ward Bamboes Bay. Deze behoort echter, opvallend genoeg, niet tot één van de twee districten, maar is een ward binnen de West kaap.
Coastal Region
Dit is het kloppende hart van de Zuid-Afrikaanse wijnindustrie en is goed voor bijna de helft van het wijnbouwareaal in het land. Veel van de districten liggen binnen de kustregio’s zodat het hier koeler is. Dat zien we dan ook terug in de aanplant van druiven als Sauvignon Blanc in het district Cape Town (met ward Constantia) en Darling. Iets verder het binnenland in vinden we de bergketens waar het klimaat droger en warmer is – meer mediterraan. Daarom vinden we hier vooral aanplant van Chenin Blanc, Pinotage en Shiraz. Terwijl in de zuidelijke districten meer Cabernet Sauvignon en Merlot gevonden worden. Door de grootte van de regio is de bodemstructuur ook divers. Wat ten goede komt aan de diversiteit van de wijnen natuurlijk!
Het zwarte land van Swartland
Swartland is vernoemd naar de inheemse renosterbos (neushoornstruik), die na een regenbui zwart wordt. Het is direct één van de grootste districten en van oudsher een tarwe-producerende regio. Maar nu zijn ze gespecialiseerd in rijke fruitige wijnen van Shiraz, Chenin Blanc en Pinotage verdeeld over 12.300ha wijngaarden. Het klimaat is overwegend warm en droog. De kans op schimmelziekten is laag, terwijl de waterstress bijdraagt aan lagere opbrengsten van kleine geconcentreerde bessen. De Malmesbury zandsteen biedt goede drainage waardoor de wortelstokken diep moeten gaan. De Shiraz wordt vaak gebruikt in de zuidelijke Rhône blend van Grenache en Mouvèrdre (GSM). Terwijl de Chenin Blanc zeer rijk kan zijn, zie ook onze Mullineux Quartz.
Binnen WO Swartland vinden we acht wards, waaronder Porseleinberg mogelijk de meest bekende is.
Zeg je Swartland, dan zeg je Eben Sadie. Deze pionier in de wijnindustrie heeft er voor gezorgd dat Swartland in een ander licht wordt bezien. Hij heeft van oude wijngaarden omgetoverd die de befaamde Columella en Palladius hebben voortgebracht. De lage rendement van oude stokken in combinatie met de geweldige concentratie tovert Eben Sadie verbluffende wijnen. Die om diezelfde redenen ook niet goedkoop zijn, maar internationaal enorm in de belangstelling staan.
Bijzonder stilistisch Darling
Binnen de regio Swartland vinden we ook WO Darling. Deze regio is in 2003 losgemaakt uit Swartland vanwege haar bijzondere stijl. Hier is het klimaat meer koel onder invloed van de Atlantische Oceaan en vinden we vooral Sauvignon Blanc en Shiraz. De oceaan levert hier ook ochtendmist die bijdraagt aan het vocht in de wijngaard. De bodemstructuur bestaat vooral uit ontbonden graniet wat bijzonder goed draineert. Waardoor wortelstokken dieper moeten graven om toegang te hebben tot water. We vinden hier vooral zogenaamde bushvine, struiken die laag bij de grond zijn om niet teveel last te hebben van de sterke wind. Deze hebben van nature een lagere opbrengst waardoor de concentratie hoger is en de wijn meer complex is. Wijnen van Darling hebben de afgelopen 10 jaar internationale bekendheid gekregen, met name de intense en ongewone stijlen gemaakt van bushvine Sauvignon Blanc.
In Darling ligt één ward, Groenekloof.
Cape Town: het Sauvignon Blanc-rijk
De WO Cape Town is pas in 2017 geïntroduceerd vanwege commerciële redenen en heette voordien WO Cape Point. Het ligt op een smal, bergachtig schiereiland direct ten zuiden van Kaapstad. Hier ontmoeten de Atlantische en Indische Oceaan elkaar en kent het dus sterke maritieme invloeden. De Sauvignon Blanc weerspiegelt koelere klimaat; de lange zomers en zeebriesjes leveren rijke kruidachtige en complexe wijnen op met een duidelijke mineraalachtige toets en frisheid. Deze zeewind zorgt er ook voor dat schimmels geen kans hebben zich hier te vestigen.
Helemaal in het puntje van het schiereiland vinden we de ward Constantia. Vanzelfsprekend is de iconische wijn van Klein Constantia Estate bekend over de hele wereld. Het estate werd in 1823 losgemaakt van Groot Constantia Estate en begon zich toe te leggen op zoete wijnen. Deze Vin de Constance gemaakt van Muscat de Frontignan. Helaas werden de wijngaarden bijna geheel weggevaagd door de phylloxera-plaag en de echte meeldauw. Hierdoor raakte Constantia in de vergetelheid tot in 1980 nieuw leven werd ingeblazen. Naast de Muscat vinden we hier ook veel Sauvignon Blanc en Bordeaux-blend.
Naast Constantia kent Cape Town WO ook de wards Durbanville (ook bekend voor haar goede Sauvignon Blanc-Semillon blends), Hout Bay en Philadelphia.
Stellenbosch geboortegrond van Pinotage
Misschien wel de meest bekende wijnproducerende regio van Zuid-Afrika is WO Stellenbosch. Hier vinden we een kleine 15.000ha aan wijngaarden. Cabernet Sauvignon is de meest aangeplante druivensoort, naast Merlot. Het Hottentot Hollands-gebergte ligt in het oosten en vormt de grens met WO Walker Bay in South Coast regio. De wijngaarden liggen op zacht glooiende hellingen waarbij het terrein voor veel variaties in stijlen en meso-klimaten met zich mee brengt. De bodem is gebaseerd op graniet, schalie en zandsteen en is maar liefst onderverdeeld in 50 verschillende soorten. Het klimaat is relatief warm en droog waarbij verkoelende briesjes in de middag vanaf de False Bay in het zuiden de wijngaarden afkoelt. Witte druivensoorten als Chenin en Sauvignon Blanc vinden we dan ook meer bij de kust. Ook is hier goede Semillon, Chardonnay en Riesling te vinden. Terwijl Cabernet Sauvignon, Merlotm Petit Verdot en Shiraz meer landinwaarts liggen. Dit is tevens de geboortegrond van Pinotage, ontwikkelt aan de universiteit van Stellenbosch.
Ook Stellenbosch heeft acht wards, waarvan Simonsberg-Stellenbosch, gelegen op de zuidwestelijke helling van de Simonsberg, waarschijnlijk de meest bekende is.
Franse invloeden in Franschhoek Valley
WO Franschhoek Valley is het thuis van enkele van de beroemdste wijngaarden van Zuid-Afrika en produceert wijn sinds de 17e eeuw. Het ligt in de zuidoostelijke hoek van Paarl. Shiraz en Cabernet Sauvignon zijn de belangrijkste druivensoorten en produceren rijke volle rode wijnen. Ook speelt de Cap Classique, de mousserende wijn van Chardonnay en Pinot Noir volgens de traditionele methode, een grote rol. En het lijkt dat Semillon hier hard aan de weg aan het timmeren is. Er is op het moment 11ha te vinden aan oude Semillon-wijngaarden die betrokken zijn met een project (GD-1, refererend aan de Zuid-Afrikaanse naam Groendruif) om nieuw leven te blazen in deze bijzondere wijn. Neem bijvoorbeeld Monument Semillon van Alheit Vineyards. Vooral lekker bij pittige gerechten of wit vlees zoals kip. Varken maar ook eend.
Het ligt ingekapseld in een vallei tussen het Wemmershoekgebergte in het noorden welke Breede River Valley scheidt van Franschhoek en Groot Drakenstein- en Franschhoekgebergte in het zuiden. Deze beschermen de regio tegen de oceanische invloeden. Er heerst dus een warm continentaal klimaat, ideaal voor zware robuuste rode wijnen en rijke fruitige witte wijnen. De schaduwen die de bergen werpen helpen de temperatuur en het zonlicht te matigen. De bodem is overwegend zandsteen, terwijl op de berghellingen ook graniet te vinden is.
Een mooi voorbeeld is de Pinotage van Bellingham. Het is intens donkerrood met een robijnrode rand. Zoete kruiden, pruimen en moerbeien slaan je tegemoet in de neus met hints van vanille. In de mond heb je hints van rijpe en sappige frambozen-, aardbei- en zwarte kersensmaken. Deze zijn ondersteund door goed geïntegreerde eikenkruiden met een opwindende tanninestructuur.
Het combineert perfect met rozemarijn en vlierbessen geroosterde lamsbout, hert, spareribs met een rijke barbecuesaus, ossenstaart of ossobuco.
Net als WO Stellenbosch is WO Paarl ook een beroemd wijngaardgebied. Het is niet verwonderlijk dat de twee de grenzen met elkaar delen. De Paarl Rock ontleent haar naam aan van het woord “parel” vanwege de manier waarop het glinstert na een regenbui. Paarl omvat ruim 14.500ha aan wijnbouwgebied.
De wijngaarden van Paarl zijn te vinden op de lagere hellingen van Paarl Rock, aan de noordkant van Simonsberg en in het dal van de berg. De twee bergen bieden goed gedraineerde graniet- en schaliegronden voor de wijnstokken, terwijl de grond op de valleibodem meer op zandsteen is gebaseerd. De hoog gelegen wijngaarden profiteren van deze voedselarme bodems. Waarbij de wijnstokken dus dieper moeten graven voor voeding, ze sterker worden en de opbrengsten verminderen. Daarom vinden we meer premium kwaliteitswijnen van de wijngaarden hoger op de Paarl- en Simonsberg.
Het klimaat van Paarl is relatief heet in vergelijking met de meer kustgebieden van de West-Kaap. Lange, hete zomers en koude, regenachtige winters zijn typerend voor het gebied. De regenval is matig tot hoog, maar de hitte is zo groot dat wijngaarden in de zomer vaak worden geïrrigeerd om de planten te helpen koelen. De Atlantische Oceaan, op 60 km afstand, heeft een kleine hoeveelheid invloed in de vorm van een verkoelend middagbriesje.
De belangrijkste druivenrassen zijn Cabernet Sauvignon, Shiraz, Pinotage, Chenin Blanc en Chardonnay. Maar de wijnboederijen krijgen veel ruimte om te experimenteren met verschillende druivenrassen en blends mede dankzij het enorm gevarieerde terroir. De rode wijnen zijn overwegend rijk en robuust, met een grote intensiteit van fruit. De witte wijnen zijn fruitgedreven en tropisch.
Binnen Paarl liggen drie wards, te weten Simonsberg-Paarl (gelegen op de noordwestelijke helling van de Simonsberg), Voor Paardeberg en Achter Paarl.
Jonge wijnstokken uit Wellington
Net ten noorden van Paarl, ten westen grenzend aan Swartland vinden we het kleine WO Wellington. De wijngaarden van WO Wellington strekken zich uit langs de valleibodem en de uitlopers van de Limietberg en Groenberg in het oosten. Hoewel Wellington 55km landinwaarts ligt, geniet ze toch nog van de koele luchtstroom die de Benguelastroom biedt zodat de warme nazomerse dagen verkoeling krijgt. De bergen spelen ook een grote rol, doordat de koude lucht zich op de berg verzamelt en ’s avonds naar beneden trekt, ontstaan er grote verschillen in de dagelijkse temperatuur. En dit is essentieel om de frisheid en de zuurgraad op peil te houden. Ook dragen de schaduwen van de bergen bij aan een latere zonsopkomst en vroegere zonsondergang, waardoor de blootstelling aan de zon vermindert en de druiven langzamer kunnen rijpen. Met als gevolg dat de smaak concentratie verhoogt in de druiven.
Wellington kent een rijke variatie van bodemgesteldheid. Mede door erosie in de nabijgelegen bergen profiteren de hoger gelegen wijngaarden van gebroken graniet en zandsteen, terwijl de lager gelegen terrassen bezaaid zijn met goed gedraineerde leisteen. Deze droge arme bodems dwingen de wortelstokken dieper te zoeken naar water en voedingsstoffen, wat zich dus vertaald in rijkere wijnen.
WO Wellington staat bekend om haar wijnen van jonge wijnstokken en kent maar liefst 5 wards, ondanks haar kleine oppervlakte.
Uniek Tulbagh
WO Tulbagh is omgeven door de Winterhoek bergketen in het noorden, de WItsenberg in het oosten en de Obiqua bergketen in het westen. Het zuiden is open en heeft de wind vrij spel. Ook hier spelen de bergen een belangrijke rol in de verkoeling van de wijngaarden omdat de dagen erg heet kunnen zijn. Zowel de koele berglucht in de avond als de schaduw spelen een belangrijke rol in het langzame rijpingsproces. De alluviale rivierbodem en de berghellingen geven de wijnmakers de mogelijkheid om te experimenteren met verschillende druivensoorten. Shiraz is hier de koning te rijk en de wijnen zijn vergelijkbaar met de zuidelijke Rhône-stijl (GSM). Ook Chenin Blanc, Sauvignon Blanc en Chardonnay staan hier veel aangeplant. Tenslotte produceert de Twee Gezellen Estate, die reeds 300 jaar oud is, een mooie mousserende wijn onder de Krone-label die volgens de methode traditionelle gemaakt wordt.
Lutzville Valley
Hoewel gelegen in het noordwesten van Olifants River Valley, behoort de WO Lutzville Valley tot de Coastal Region. Het bevat enkele van de grootste afzonderlijke wijngaarden van Zuid-Afrika. Deze liggen langs de noordelijke rivierbedding van de Olifants river en de bodem is zanderig en alluviaal. De wijngaarden die langs de westkust liggen zijn meer zanderig en kalksteen waardoor deze een mineraalachtige afdronk krijgen. De Lutzville Sauvignon Blanc trekt internationale aandacht, maar ook de Chardonnay, Chenin Blanc en Cabernet Sauvignon zijn belangrijke druiven.
Binnen de WO Lutzville Valley kennen we de ward Koekenaap. Terwijl de onafhankelijke wards Vredendal en Spruitdrift (die niet tot een district behoren maar onder regio Olifants River Valley) net ten zuidoosten liggen van Lutzville.
Nu we de belangrijkste wijngebieden van Europa besproken hebben, gaan we de wijnen van de nieuwe wereld opzoeken. We trappen dit af met Zuid-Afrika, een gebied dat je inmiddels nog nauwelijks nieuwe wereld kan noemen. Er komen hier inmiddels vele verschillende gerenommeerde wijnen vandaan. Vooral sinds het einde van de apartheid geniet de Zuid-Afrikaanse wijnindustrie van internationale aandacht en waardering. In Zuid-Afrika ontmoet de Nieuwe Wereld verrassend genoeg de Oude Wereld als het gaat om wijn. De meeste wijn wordt gemaakt met behulp van wijnbereidingstechnieken uit de Nieuwe Wereld, maar stilistisch hebben ze meer gemeen met Oude Wereld wijnen.
Je kan het land grofweg in drie regio’s opdelen met heel toepasselijk benamingen; de Noordkaap, de Oostkaap en de Westkaap. Daar waar de Noordkaap vooral bulkwijnen voortbrengen en de Oostkaap een nog relatief onbekend gebied is, zijn vooral de wijnen van de Westkaap gerenommeerd. Hier domineren bergen, plateaus en valleien het landschap die de wijnmakers in staat stellen om een veelvoud aan stijlen te produceren.
Klimaat
Zuid Afrika’s wijngebieden liggen tussen de 27e en 34e graad zuiderbreedte en zou dus een heet klimaat moeten hebben. Ter vergelijking, op de noorderbreedte ligt dit gelijk aan de Sahara woestijn.
De meeste wijnregio’s in Zuid Afrika hebben, onder invloed van de nabijheid van de Atlantische en Indische Oceaan, een overwegend mediterraan klimaat. Daarom liggen ook de meeste wijngaarden op maximaal 50km afstand van de kust. Dit is belangrijk om voldoende koelte in de wijngaarden te krijgen gedurende de warme zomermaanden. Vooral de Benguelastroom die afkomstig van Antartica brengt de boordnodige verkoeling. Maar het matigt ook de voorjaarsvorst zodat de openbarstende knoppen en de vruchtzetting van de bloemen minder risico lopen. De “Cape Doctor”, de zuidoostelijke zomerwind, is erg belangrijk in de bestrijding van meeldauw in de wijngaard.
Druivensoorten
Natuurlijk komen we hier de bekende druivensoorten tegen als Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah (ofwel Shiraz), Chardonnay, Colombard en Sauvignon Blanc. Maar dé druif van Zuid Afrika is toch wel Pinotage, een kruising tussen Pinot Noir en Cinsault, en Chenin Blanc. Er staat ongeveer 230.000ha wijngaarden aangeplant. De witte druivensoorten domineren met 55% van de aanplant, waarbij Chenin Blanc een hoofdrol speelt. Ook hier speelt deze aanplant een historische rol, net zoals in de Loire. Tijdens de koloniale periode gebruikte men Chenin Blanc voor de productie van versterkte wijn en brandewijn tijdens de koloniale periode. Echter dat imago heeft ze van zich afgeworpen. En nu zijn de Chenin Blanc wijnen vooral frisse droge witte wijnen. Maar het zijn vooral de Chardonnay en Sauvignon Blanc die internationaal hoge ogen gooit.
Wijn classificatie in Zuid-Afrika
Sinds 1972 is ook hier een appellatie systeem ingevoerd met als naam “Wine of Origin”-systeem (W.O.). Dit om de diversiteit van het terroir in het land te erkennen en beschermen en omvat zo’n 60 appellaties.
De geografische benaming is vergelijkbaar met de Noordkaap, Westkaap of Oostkaap.
Terwijl een regio een groot gebied is die eenzelfde geologische kenmerken vertoont, zoals Coastal Region.
Een regio is vervolgens onderverdeeld in districten, zoals het Cape Town district in de Coastal Region.
En tenslotte is een ward het meest nauwkeurig afgebakend gebied, zoals de ward Klein Constantia in het Cape Town district.
Estate wines is ook een veelvoorkomende term. Dit betekent dat de wijn afkomstig is van één wijngaard en alle druiven moeten van de eigen wijngaard komen, die een aaneensluitend gebied moet beslaan. Maar het wijngoed moet de eigen faciliteiten op het domein hebben om de druiven en wijn te verwerken tot en met botteling. Integrated Production of Wine (IPW) geeft aan dat de wijn afkomstig is van een gecertificeerde producent die duurzame landbouw nastreeft.
Geschiedenis
De eerste wijnstokken zijn door Nederlandse kolonisten in 1650 aangeplant om hun voorraden aan te vullen voor de route naar India. Maar onder invloed van de Franse Hugenoten kwam de groei dankzij hun wijnbouwvaardigheden en kennis. Het oudste wijndomein van Zuid-Afrika bevindt zich in Constantia, waar de productie van de legendarische dessertwijn Vin de Constance de regio wereldwijde bekendheid gaf in de 18e en 19e eeuw. Stellenbosch is even historisch als een wijnproducerende regio, de eerste wijngaarden werden geplant in de jaren 1690.
Ook hier deed de phylloxera haar intrede in 1860. En het wijngaardarsenaal kromp aanzienlijk. Voor de daaropvolgende herplant gebruikte men vooral het hoogproductieve Cinsault. Maar dat leidde tot onnodige overproductie. De Zuid-Afrikaanse overheid greep in en begon de Kooperatieve Wijnbouwers Vereniging van Zuid Afrika (KWV) te financieren. Gedurende de 20e eeuw beperkte de KWV de productie, waardoor innovatie niet rendabel werd. Vandaar dat kwantiteit de overhand kreeg boven kwaliteit. De opbrengsten werden beperkt en de minimumprijzen werden vastgesteld op een niveau dat de productie van brandewijn en versterkte wijn aanmoedigde. De controle van KWV over de Zuid-Afrikaanse wijnsector duurde tot de jaren 1990, maar nu nog steeds domineren coöperaties het wijnlandschap.
Zuid-Afrikaanse wijn raakte internationaal uit de gratie tijdens de 20e eeuw en bereikte een dieptepunt toen handelssancties in de jaren 1980 aan het land werden opgelegd vanwege het apartheidsbeleid. De vrijlating van Nelson Mandela in 1990 en de daaropvolgende verkiezing tot president hebben de industrie nieuw leven ingeblazen: wijnen van het landgoed Rust en Vrede in Stellenbosch werden geserveerd tijdens zijn diner voor de Nobelprijs voor de Vrede in 1993 in Oslo, Noorwegen.
Huidige productie
Tegenwoordig wordt bijna de helft van alle wijn die in het land wordt geproduceerd geëxporteerd onder toeziend oog van WOSA, waarbij Europa de belangrijkste markt is. In 2022 oogstten 542 wijnhuizen iets meer dan 1,4 miljoen ton druiven om 806 miljoen liter wijn te produceren. Meer dan 300.000 mensen zijn werkzaam in de industrie; gezien de geschiedenis van het land wordt veel aandacht besteed aan het welzijn van werknemers en veel wijnhuizen hebben specifieke merken gecreëerd om programma’s zoals woningbouw en educatieve voorzieningen te ondersteunen.
We sluiten de serie over Hongarije af met de regio over de meest bezongen rivier de Donau ofwel Danube regio. De regio is in 2006 in het leven geroepen ter vervanging van de wijngebieden die de Great Hungarian Plain vormden. Deze werd niet altijd met kwaliteitswijn geassocieerd. En de naamswijziging gaf de wijnproducenten die kwaliteit nastreefden nieuwe mogelijkheden. Dat is inmiddels wel te merken, de wijnen zijn beduidend beter geworden maar kunnen zich (nog) niet meten met de gevestigde namen. Echter we kunnen toch wel parels vinden in de Danube regio die overwegend toch wel gericht is op massaproductie.
Dit is de grootste wijnregio van het land en beslaat ongeveer 25% van de Hongaarse wijngaard arsenaal. Tevens, afhankelijk van het wijnjaar, brengt deze regio 33% van de Hongaarse druivenoogst op. De Great Hungarian Plain ofwel Alföld is een gebied van 52.000km2 en beslaat daarmee ook een groot oppervlakte van de Pannonian Plain. Om verwarring te voorkomen, de Great Hungarian Plain was geen onderdeel van de Romeinse provincie Pannonia – zie ook het artikel over Transdanubia. Het gebied kenmerkt zich door haar glooiende en rollende heuvels, maar kent soms extreme weersomstandigheden.
Klimaat
Gedurende de zomer kan extreme hitte en brandende zon schade aanrichten, terwijl in het vroege voorjaar en late najaar vorst condities op kunnen treden. Resultaat is redelijke wijnen die vooral zijn voortgekomen uit massa productie. Echter, zoals vermeld, tot 2006 toen de regio om werd gevormd naar Danube wijn regio. We vinden tegenwoordig plezierige goede wijnen afkomstig van vooral alluviale bodems waar kalkzandsteen overheerst. Alleen de zuidelijk gelegen Hagós Baja en Csongrád is kleurrijker vanwege het rijkere mineraalgehalte in de bodem. Wijnen die afkomstig zijn van deze alluviale bodems zijn veelal lichte, fruitige en makkelijk drinkbare (tafel-) wijnen.
De meest voorkomende druivenvariëteiten zijn de lokale witte druiven Cserszegi Fűszeres en Ezerjó, maar Müller-Thurgau en de rode Kadarka vinden we terug.
Groots en wijds Kunság
Wanneer men het volledige areaal zou benutten, zou Kunság mogelijk het grootste aan een gesloten wijngebied van Europa kunnen zijn, met ongeveer 103.000ha oppervlakte. Maar slechts 20.500ha staat aangeplant. Kunság is in 1990 verzelfstandigt uit de Great Hungarian Plain en stond voorheen bekend onder de naam Kiskunság. Detail is dat de wijnregio Kunság niet de hele Kunság omvat, alleen het deel dat historisch bekend stond onder de naam Kiskunság. Daarom is de naam dus een beetje misleidend. We vinden hier alle drie de kleurvariaties terug maar het is vooral de thuisbasis van mousserende basiswijnen.
Geschiedenis
Documentatie omtrent wijnbereiding gaat terug naar de 11e eeuw en ging door tot in de Middeleeuwen. Het is helaas niet bekend of het kwalitatief goede wijnen waren. Het was vooral voor eigen consumptie en een klein deel export (vooral Duitsland en Oostenrijk). In 1779 vaardigde koningin Maria Theresia een decreet uit waarin werd aangedrongen op het planten van wijnstokken in de Great Plains om het stuifzand te helpen binden. De wijnbouw ging onverminderd door eind 18e eeuw, mede omdat de phylloxera-plaag geen invloed had vanwege de zandgronden. Terwijl ruim 90% van de wijngaarden in de heuvels van Hongarije vernietigd werden. Dit gaf natuurlijk een belangrijk (financieel) impuls in de regio. Vanaf 1970 kwam de focus te liggen op het aanplanten van kwaliteitsrassen en variëteiten voor mousserende wijn.
In de tweede helft van de 20e eeuw werd Alföld Nemes Kadarka (Edele Kadarka van de Grote Vlakte) geproduceerd. Het was een medium droge rode en laat geoogste wijn in kleine oplagen die populair was in zijn tijd. Het zuurgehalte van de Alföld Kadarka is relatief laag; het heeft echter meestal een hoger alcoholgehalte dan de meeste andere zwarte druiven. De lage tannine maakten het zeer toegankelijk voor de consument.
Klimaat
Het klimaat is continentaal met extreem weinig neerslag. Door de eerder genoemde risico’s in combinatie met de weinige neerslag is dit de minst betrouwbare regio als het gaat om opbrengstzekerheid van alle Hongaarse wijngebieden. De aanplant is zowel wit als blauwe druiven, veelal lokale rassen. De wijn is veelal massa productie en blends van verschillende druivensoorten. Het zijn lichte zachte wijnen met weinig complexiteit en uitermate geschikt als tafelwijn. Echter wanneer opbrengst in de wijngaard vermindert wordt, kunnen er ook kwalitatief betere wijnen ontstaan.
Het grootste kelderdorp in Hajós Baja
Deze regio heeft haar naam te danken aan de dorpen Hajós en Baja die hun eigen unieke cultuur kennen. Hajós kan zelfs beschouwd worden als een zeldzaamheid in het Karpatenbekken. Over parels gesproken in de massaproductie regio van de Danube. Vanzelfsprekend kent deze regio een gedeelde geschiedenis met de Great Hungarian Plain. Echter hier sloeg de phylloxera ongenadig hard toe en vernietigde de wijnbouw nagenoeg volledig. Pas in de jaren 60 van de 20e eeuw werd nieuw leven ingeblazen in de wijncultuur. Wijntoeristen zullen zeker waarderen dat het grootste kelderdorp van Europa zich in Hajós bevindt. Historisch was Hajós ook van groot belang, gelet op de ligging aan de oevers van de Donau. Hierdoor speelde ze een belangrijke rol in de handel over de Donau.
Hajós Baja ligt in het zuidwesten langs de Donau en de Slowaakse grens, op de westelijke hellingen van de Bácksa-lössrug. Aan de overkant van de Donau vinden we Szekszard. Het vormt een overgang naar de zandrijke Kunság regio. Het productiegebied is 14.800ha maar slechts 1.600ha staat aangeplant. De bodem is gevormd op een laag van löss en zandlöss met een hoger leemgehalte dan in Kunság. Dit is dan ook de kracht achter de kwaliteitswijnen die we hier vinden. Witte druiven aanplant overheerst met Cserszegi Fűszeres, gevolgd door Chardonnay, Riesling (Rajnai Rizling), Olivér Irsai en Olaszrizling. De belangrijkste blauwe variëteiten zijn Kékfrankos, Cabernet Sauvignon, Zweigelt, Oporto en Cabernet Franc. Maar de oudste druivensoort is Kadarka.
Wijn maken
De wijnen zijn overwegend zacht van karakter met een lagere zuurgraad. De witte en rosé wijnen worden gemaakt met een reductieve methode om hun fruit te benadrukken. Terwijl de rode wijnen diep van kleur zijn met aroma’s die beïnvloed zijn door houtrijping. De semi-mousserende wijnen die hier geproduceerd worden zijn overwegend gemaakt met koolzuurinjectie van Cserszegi Füszeres en Olivér Irsai druiven. Het zijn frisse aromatische wijnen. De mousserende wijnen volgens méthode traditionelle zijn wijnen met citrus en rijpere steenvruchten aroma’s. Door het hogere kalkgehalte, hebben de wijnen een aangename zuurgraad. Door de kleinschaligheid is dit echt ambachtelijk werk waarbij de flessen handmatig worden gedraaid.
Sziegl Pince Kadarka
De Sziegl familie heeft een mooie wijngaard die meer dan 80 jaar oud is, in het zuiden van Hajós Baja en brengt de wijn op de markt onder de naam Sziegl Pince (wat “kelder” betekent). Ze zijn in 2012 gestart maar produceren echt heel interessante wijnen. Deze wijn van de Herreberg wijngaard is 100% Kadarka. De druiven worden in 2 rondes geplukt om vervolgens gedurende 7 dagen te weken. Deels via maceration carbonique en deels als gehele tros. Na het persen vergist 85% van de wijn in Hongaars eiken vaten en 15% in RVS.
Deze heerlijke Kadarka wijn geeft aroma’s van delicaat rood fruit, met mineraalachtige diepgang en verfrissende zuurgraad. Schenk deze wijn licht verkoelend naast goulash of een andere paprika-gerecht.
Csongrád
In het zuidoosten van de regio op de rechteroever van de rivier Tisza vinden we Csongrád. Deze wijnen zijn nauwelijks verkrijgbaar buiten de regio en kent ook maar een handvol producenten. De regio is nog volop in ontwikkeling.
De eerste verwijzing naar de wijnbouw in de regio Csongrád is te vinden in het oprichtingscharter van de abdij van Garamszentbenedek (1075) en heeft betrekking op de wijngaarden rond het dorp Alpár in de buurt van de rivier de Tisza. Szeged en andere nabijgelegen marktsteden hadden al wijngaarden in de 14e eeuw. Ten tijde van de Turkse overheersing speelde wijn verrassend genoeg een belangrijke inkomstenbron. In deze tijd arriveerde de rode wijncultuur in de Balkan met Kadarka als belangrijkste variëteit. Phylloxera had ook hier minder grip. Doordat in de jaren 70 van de 20e eeuw de overheidssubsidies afnamen in Csongrád, stortte de wijnindustrie langzaam in elkaar. Ook na de verzelfstandiging van het gebied uit het grotere Great Hungarian Plain.
Wijngaardmanagement
De totale productie van het gebied is 14.300ha waarvan 2.600ha is geclassificeerd als eerste klasse en 8.500ha als tweede klasse. Slechts 900ha staat aangeplant. De bodem is overwegend kalkhoudend alluviaal zand afkomstig van de Tisza en deels van de originele Donau bedding. Het klimaat is extreem continentaal met zeer weinig neerslag. Maar met grondwater op 2 tot 3m diepte, hebben wijnstokken geen moeite om aan water te komen. De overvloedige zon en warmte draagt bij aan goede rijping en suikervorming. Vanwege de sterke droge wind die hier onafgebroken waait, zijn de druivenstokken laag bij de grond getraind zonder enige ondersteuning.
Iets meer dan de helft van de aanplant zijn witte druiven, voornamelijk Cserszegi Fűszeres, Kövidinka, Olaszrizling, Riesling (Rajnai Rizling) en Kunleány. De overheersende blauwe variëteiten zijn Kékfrankos en Zweigelt. Csongrád-wijnen hebben meestal een gemiddeld tot hoog alcoholgehalte, zijn gemaakt van extreem rijpe druiven en hebben meestal een lage zuurgraad. Deze fruitige wijnen zijn duidelijk anders dan die geproduceerd in andere delen van de Great Plain.
Even ten zuiden van de wijnregio Balaton in Hongarije ligt Pannon. Deze regio is onderverdeeld in vier subregio’s waarvan Villany mogelijk de meest bekende is. Mede doordat in Pannon hier wijnen vandaan komen die krachtig zijn met een bodem die gevarieerd is. Het gebied wordt beïnvloedt door de Donau in het oosten, de Drava in het zuiden en het Balaton-meer in het noorden. De regio ligt in nagenoeg een aaneengesloten gebied van heuvels met veel zonneschijn en een aangenaam mediterraan meso-klimaat. De wijnregio omvat 7.800ha waarbij de bodem gedomineerd wordt door een löss bodem. De wijnproductie vindt hier reeds plaats sinds de Romeinse tijd en in tegenstelling tot de eerder besproken gebieden, domineert de blauwe druif de aanplant. Het zijn vooral de Bordeaux rassen Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc en Merlot.
De wijnen in deze regio leveren een zachtere zuurgraad en rijpere evenwichtigere rode wijn dan in de gebieden ten noorden van het Balaton-meer. Ook zijn de witte wijnen meer ingetogen en zachter en minder levendig. Rassen die in andere delen van Hongarije niet goed rijpen, komen in krachtig en gevarieerd Pannon tot hun recht. De meest bekende wijnen zijn waarschijnlijk de Szekszárdi Bikáver en de Villány wijnen met volle body in Bordeaux-stijl. De regio kent in totaal vijf beschermde oorsprongsbenamingen, één voor elke regio en de overkoepelende Pannon.
Net als we in de andere regio’s gezien hebben beslaat het kader een veel groter gebied dan de werkelijke aanplant.
De twee gezichten van Tolna
Bij het horen van de naam van het wijndistrict Tolna weten veel mensen niet precies wat het is. Dat komt omdat Tolna een van de jongste wijndistricten van Hongarije is. Het werd pas in 1998 aangewezen en bestaat voornamelijk uit het voormalige Völgységi-regio van het wijndistrict Szekszárd, aangevuld met een paar andere goede wijnbouwgebieden. Aan de andere kant is het een van de oudste wijndistricten van Hongarije, omdat het een 2000 jaar oude geschiedenis heeft als onderdeel van Szekszárd.
Het totale productiegebied is bijna 11.500ha groot, waarvan 7.363ha eerste klas is. Momenteel staat slechts 2.117ha aangeplant. De bodemstructuur is vrijwel hetzelfde; löss-leem en bruine bosgrond. Het gebied heeft een gematigd landklimaat. Vergeleken met het wijndistrict Szekszárd zijn de Völgység en Noord-Tolna, die iets verder naar het westen liggen, iets koeler en iets natter. Het zuidelijke deel van de Mezőföld is echter iets warmer en droger. Dit doet denken aan het landklimaat van de Alföd in de Danube regio. Het heeft gunstigere neerslagcondities dan Szekszárd, dat regelmatig de lijdt onder droogte.
We komen hier bekende druivenrassen tegen zoals Chardonnay, Pinot Gris, Olaszrizling, Pinot Blanc en dergelijke. Ook van de blauwe druivenrassen komen we bekenden tegen zoals Kékfrankos, Bordeaux-rassen, Zweigelt en Kadarka. De witte wijnen zijn zacht mede onder invloed van de löss bodem en het koelere klimaat. Het zijn levendige fruitige wijnen. De rode wijnen zijn ook zacht en zeer goed gestructureerd door hun volle body en iets rijkere tannine. Vooral de Bordeaux-rassen kunnen goed rijpen wanneer de wijnbouw en kelder methodes zorgvuldig zijn. Denkend aan de hetere zomers van de afgelopen jaren, is het zonder twijfel dat het koelere klimaat in het profijt heeft gewerkt.
Illes Chardonnay 2019
Illes Borhaz is een kleine wijnmakerij die in 2014 is begonnen met 35ha grond.
In de rijke Chardonnay bespeur je in de aanzet mango en ananas, dan later perziken en groene appels. Op de achtergrond is er een beetje boter en toast te bespeuren door de malolactische omzetting en houtrijping. De complexe zuren en lichte zoetheid vormen een aangenaam smaakeffect, waarin je de vruchten kan ontdekken die ook voorkomen in het aroma en de tonen van houtachtige rijping. Geniet van deze wijn bij vis en witvlees, gevogelte, gerechten van jong kalfsvlees of zelfs voor desserts.
Beroemdheden in Szekszárd
Het wijngebied Szekszárd ligt tussen de Tolna-Baranyai heuvels en de Donauvlakte, ten westen van Sárköz. Aan de oostkant van de noord-zuid route van Szekszárd naar Báta liggen de wijngaarden die dit landschap zo beroemd maakten. Op deze oostelijke helling vindt u ook de beroemde wijngaarden van Õcsényi, Decsi en Sárpilisi, hoewel hun gelijknamige dorpen zelf 3-5 kilometer verderop liggen, op de voormalige uiterwaarden van de Donau. Het productiegebied beslaat zo’n 6.000ha waarvan 3.800ha staat geclassificeerd als 1e klas. Werkelijk staat er 2.038ha aangeplant. De dikke lössbedekking van de heuvels van Szekszárd biedt een uitstekende basis voor de vorming van bodems die gunstig zijn voor de teelt van blauwe druiven. Zoals reeds aangegeven kent ook Szekszárd een landklimaat maar het is hier droger dan in Tolna.
De geschiedenis is zeer indrukwekkend. Franz Schubert en zijn kwintet die het lied “Trout” inspireerde op de Szekszárd Kadarka en Franz Liszt die een welkome gast was in de regio.
De belangrijkste druivensoorten zijn Kékfrankos, Merlot, Cabernet Franc, Cabernet Sauvignon, Kadarka, Zweigelt en Pinot Noir. Onder de witte variëteiten zijn Olaszrizling, Riesling en Chardonnay de meest karakteristieke variëteiten. Szekszárd is bekend en gewild bij wijnliefhebbers, voornamelijk vanwege de rode wijn. De wijnen van Szkszárd hebben rijke aroma’s, levendige zuren en elegant. Ze onderscheiden zich van de rode wijnen van Hongarije. Deze wijnen kunnen vaak jong geconsumeerd worden, maar kunnen ook ouderen. In tegenstelling tot hun Villány tegenhangers, die echt weggelegd moeten worden.
Kleinschalig Pécs
Het wijndistrict Pécs ligt op de beschutte zuidelijke hellingen van de Mecsek, de glooiende hellingen rond Szederkény en Mohács, en de zuidoostelijke hellingen van de Zselic-heuvels. De wijnstokken worden geplant op hoogtes van 110 tot 300. Het sub-mediterrane klimaat wordt gevormd door de Mecsek-heuvels die de koude noordenwind tegenhouden en invloeden uit de Middellandse Zee. De winters zijn mild en, gunstig voor de groei van de wijnstok, warme dagen vroeg in het voorjaar. Daarmee is het het warmste wijndistrict van Hongarije met een lange groeiseizoen. Het wijndistrict wordt gekenmerkt door rode zandsteen en dolomietkalksteen, die wordt overwoekerd door los zand, klei en kalksteen. De hellingen van de Baranya Hills bestaan uit los zand en löss.
Het productiegebied beslaat weliswaar bijna 7.000ha – waarvan 6.400ha eerste klas is – terwijl slechts 700ha aangeplant staat en op 640ha echt actief wijnbouw plaatsvindt. Hiervan is 480ha met witte druiven aangeplant. We vinden hier een grote verscheidenheid aan druivenvariëteiten; zoals de witte Chardonnay, Irsai Olivér en Cirfandli. Maar ook de blauwe Bordeaux-rassen en Kékfrankos en Pinot Noir. Cirfandli-druiven zijn uniek voor Hongarije en zijn uitzonderlijk omdat ze kunnen worden gebruikt om droge, zoete, lichte of volle wijnen te produceren. Het warme klimaat en de lage regenval in de regio resulteren in volle wijnen, vaak rijk aan suiker en alcohol. Het relatief hoge suikergehalte wordt aangevuld met een zachte zuurgraad, waardoor wijnen goed in balans zijn. De wijnen hebben vaak een rijke kruidigheid; omdat de wijnen echter vaak geen zuurgraad hebben, rijpen wijnen uit de Mecsekalja relatief snel.
Bordeauxs twist in Hongaars Villány
In het zuidwesten van Hongarije, ten westen van de Donau en op de grens met Kroatië ligt Villány. Het is beroemd om haar rode wijn dat een twist is op de Bordeaux-blend. Villány deelt zijn breedtegraad (45,5 ° N) met de zeer noordelijke rand van Bordeaux. Maar de twee regio’s hebben heel weinig gemeen, afgezien van hun belangrijkste druivensoorten – Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc en Merlot. Bordeaux heeft een uitgesproken zeeklimaat en worstelt om volledige rijpheid te bereiken in koele jaargangen. Geen van deze dingen geldt voor Villány, dat honderden kilometers van de dichtstbijzijnde zee ligt en gezegend is met een sub-mediterraan klimaattype. Niettemin is het mesoklimaat hier koeler en gematigder dan het warme, continentale klimaat elders in Zuid-Hongarije. Kijkend naar temperatuurkaarten, valt Villany op als merkbaar koeler dan de omliggende gebieden. Szekszárd, net ten noordoosten en Pecs, in het noorden, zijn twee van de warmste wijndistricten van Hongarije.
Het koele mesoklimaat van het district is te danken aan de aanwezigheid van de Villányi-Hegység – een lange, lage kalksteenrug, die ongeveer 18 kilometer oost-west loopt en 300 m boven de steden Villány en Siklós uitsteekt. De ondergrond varieert. Deels rijk aan kalksteen, maar ook löss waardoor de wijnen zachter worden, en bruine bosgronden. We kunnen bijna zeggen dat het gevoel van Bordeaux (vanwege de druiven) het Bourgondische landschap in Hongarije ontmoeten. Dat is ingegeven doordat de wijnranken die op de zuidelijke helling van de bergkam staan soms onderbroken worden door een bosrand of kalksteengroeve. Dit herkennen we ook in de Côtes de Nuits. Het productiegebied omvat 2.182ha waarvan 401ha staat aangeplant met witte druivenvariëteiten als Olaszrizling, Chardonnay en Hárslevelü en 1.781ha met blauwe druivenrassen als Bordeaux-rassen, Portugieser en Kékfrankos. Dit is dan ook het enige gebied waar de volledige productiezone gebruikt wordt!
Sauska Cuvée 13
Één van mijn persoonlijk favorieten zijn de wijnen van Sauska Borhaz. Hoewel ze gestart zijn in Tokaj, is de familie ook in 2008 een wijnmakerij in Villány begonnen. De belangrijkste druivensoort is Cabernet Franc en de wijngaard beslaat ongeveer 80ha. De Sauska Cuvée 13 is een blend van Cabernet Franc, Cabernet Sauvignon, Merlot, Kékfrankos en Syrah. Met 14% is de wijn aan de stevige kant. De wijn is helder robijnrood, met een aantrekkelijke kruidenmix in de neus, vooral anijs en witte peper, gevolgd door rijpe zure kers en violet. Knapperig en fruitig in de mond met zwarte bessen-bosbessentonen en wat delicate rokerigheid. Kortom een heerlijke wijn!
Wanneer we vanuit Sopron in het Pannonia naar het zuiden afzakken, komen we uit bij het Balaton meer in het zuidwesten van het land. Hier vinden we vele kleinere appellaties. De Balaton appellaties brengen wijn voort die mooi en complex zijn maar hebben veel verschillen, vooral stilistisch. Maar de verschillen in kwaliteit worden kleiner. Tot het millenium produceerden vooral de noordelijk gelegen appellaties grote (witte) wijnen. Terwijl de zuidelijk gelegen regio’s minder stabiel leken te zijn. Wijn wordt hier verbouwd sinds de 1e eeuw na Christus en was geïntroduceerd door de Romeinen. En staat tegenwoordig vooral bekend voor haar witte wijnen van lokale druivensoorten. Waarbij Olaszrizling het meest staat aangeplant. Volgens de wijn wetgeving kan men 33.000ha aanplanten (waarvan 22.500 1e klas), echter er staat op het moment slechts 10.500ha aangeplant.
Balaton is mogelijk de meest complexe appellatie van Hongarije. Ondanks de gemeenschappelijke kenmerken blijft iedere regio haar eigen profiel behouden. Het meer heeft vanzelfsprekend een belangrijke invloed. Het reflecteert het zonlicht de wijngaarden in, matigt zowel de extreme hitte in de zomer, als de strenge winters en creëert de juiste vochtigheid. De Bakony heuvels ten noorden van het meer beschermen de wijngaarden tegen de koude invloed. En in het zuiden liggen de Zala en Somogy heuvels. Het klimaat is over het algemeen gematigd continentaal.
Balatonfüred-Csopak
In de noordoost hoek van het Balaton meer ligt Balatonfüred-Csopak. Het feit dat de naam refereert aan het meer, geeft al aan wat haar belang is op de subregio. Deze appellatie heeft het allemaal, van lichte zomerwijnen tot complexe ronde wijnen, deels gebaseerd op de zo kenmerkende roodachtige bodem rondom Csopak.
Balatonfüred ook wel Füred genaamd, ontstond aan het begin van de 19e eeuw als resort. Sindsdien is het wijngaardareaal gekrompen als gevolg de recreanten. Csopak is een historische plaats en werd reeds bewoond voor de Bronstijd. Vondsten suggereren dat de wijnbereiding hier sinds de 2e eeuw plaats vond terwijl de vroegste (kerkelijke) vermelding dateert uit 1082. In 1211 kwamen de wijngaarden in eigendom van de Abdij van Tihany en dit bleef zo enkele eeuwen. Vanzelfsprekend had ook hier de Turkse overheersing haar sporen nagelaten. De volgende hausse kwam in de 18e eeuw. Pas in 1959 maakt Balatonfüred-Csopak zich los van Badacsony en vestigde haar eigen appellatie.
Bodemgesteldheid
De bodem is gevarieerd, veelal kalkhoudend met leisteen, Perm rode zandsteen, kwartaire löss. De karakteristieke uitgesproken zuurgraad van de Csopak- en Balatonfüred-wijnen weerspiegelt het effect van deze kalkhoudende bodem. Het totale wijngaardoppervlak van het wijndistrict is 6.340 hectare, waarvan 5.792 1e klas. Het werkelijke wijnbouwareaal is momenteel 2.143 hectare, waarvan er momenteel 1.694 productief zijn.
Hoewel in de 19e eeuw hier vooral blauwe druiven waren aangeplant, overheerst nu vooral de witte. Vooral Olaszrizling (maar liefst 616ha aangeplant!), Chardonnay en Müller Thurgau. Olaszrizling uit Csopak is een volle wijn met een frisse groenachtig witte tot groenachtig gele glans en discrete aroma’s. Zowel geur en smaak doet denken aan bittere amandelen. De wijn kent een subtiel zuur met een ronde body dankzij de rijping. Indien het kan, produceert men ook late oogst wijn met ingedroogde bessen. Deze samorodni kan een zeldzame kwaliteit bereiken, heerlijk als aperitief. Het verschil tussen wijnen uit Csopak en Balatonfüred kan vooral gevonden worden in het feit dat Balantonfüred zachter zijn terwijl de eerstgenoemde meer elegant en complex zijn met heldere zuurgraad.
Badacsony
Ten westen van Balatonfüred vinden we Badacsony. De wijnbouwgeschiedenis gaat hier terug naar de Romeinse tijd, aangezien één van de militaire routes langs de voet van de berg Badacsony liep. Deze staat nog steeds bekend als de Romai Utca. Zoals in zoveel wijngebieden, floreerde ook hier de wijn industrie in de Middeleeuwen onder invloed van de kerk. Maar ook was de familie Atyusz zeer invloedrijk. Deze familie bouwde bijvoorbeeld het Almád-klooster in de buurt van Monostorapáti en het Szigliget-kasteel en leverde wijn aan het koninklijk hof. In de 18e en 19e eeuw verwierf de regio dezelfde status als Tokaj Aszú. Terwijl ook de phylloxera plaag hier haar sporen achterliet.
Het macroklimaat is mild en relatief vochtig door het nabijgelegen Balaton meer. De wijngaarden liggen op de vulkanisch hellingen van de berg Basacsony. De deklaag bestaat voroal uit klei en löss. De wijnstokken, gelegen op de zuidelijke hellingen, profiteren optimaal van de licht weerkaatsing van het meer maar ook dat het meer de warmte vasthoudt. En tevens zijn ze beschermd tegen de koude noordenwind. Door deze drie factoren ontstaat er een bijzonder microklimaat.
Wijngaard beheer
Volgens het kadaster is 4.300ha geschikt voor wijnbouw, merendeel 1e klasse wijngaarden. Echter slechts 1.400ha staat aangeplant terwijl slechts 1.150ha echt onder productie is. Hoewel hier een breed scala aan blauwe en witte druivensoorten aanwezig zijn, is de regio het laatste bolwerk van de witte druif Kéknyelü. Hoewel deze is gereduceerd door de strenge vorst in de jaren ’80, vindt er nu een kleine renaissance plaats. Maar er staat slechts 46ha aangeplant. Deze druivensoort vergt meer zorg en aandacht maar resulteert in zeer hoogwaardige wijnen. Doordat ze alleen maar vrouwelijk bloemen heeft is er een andere druif nodig voor de bestuiving, dat is meestal de Budai Zöld. Door het intensieve werk in de wijngaard werd ze door de plaatselijke wijnboeren “de druif van de heren” genoemd. Omdat ze vonden dat alleen rijke heren zich konden veroorloven om deze druif te telen wegens het vele werk en de lage opbrengst.
Een andere soort is de Szürkebárat (grijze monnik). Dit is een versie van de Pinot Gris die volgens een legende door Franse monniken in de 14e eeuw naar Hongarije is gebracht. Wanneer deze staat aangeplant op een warmere locatie, levert het vettige rijke wijnen op. Een andere zeldzame druif is Juhfark (ook bekend als Somló vernoemd naar de Somló heuvel waar de druif vandaan komt). Desondanks is ook hier Olaszrizling wat de klok slaat.
De Kéknyelü levert wijnen op die jong vooral aroma’s van perzik, citrus, groene kruiden met minerale en florale toetsen hebben. Hierdoor is het een heerlijke borrelwijn. Wanneer de wijn rijpt, ontplooien zich rijke aroma’s van rook, nootjes en honing. Het is een zeer gastronomische wijn. En doet het bijzonder goed bij groenten zoals venkel en selder of bij gevogelte, varkensvlees en vis.
Balaton-Felvidék
Badacsony wordt volledig ingekapseld door Balaton-Felvidék en kent slechts 850ha aan wijngaard areaal. Wijnstokken staan geplant op hellingen van kalkstenen valleien ten noorden van het meer. Een verscheidenheid aan bovengronden ligt over calciumrijke rendzina op dolomiet. De regio is gericht op aromatische witte wijn van vooral Olaszrizling, Szürkebarát en Chardonany. Ook vinden we enkele plukjes blauwe druiven van Pinot Noir, Cabernet Sauvignon en Kékfrankos.
De Kelten produceerden al wijn in deze regio, maar de wijnbouw won echt terrein in de Romeinse tijd en is sindsdien voortdurend nagestreefd. De Hongaarse wijnproductie kan ook ongeveer 1000 jaar terug worden getraceerd, omdat deze regio sinds de middeleeuwen een belangrijk wijnproducerend gebied is geweest. Veel van de wijn die tijdens het Árpád-tijdperk aan het koninklijk hof werd geleverd, kwam hier vandaan. De kloosters Almás en Salföld, die ooit aan de rand van het Kál-bekken stonden, produceerden ook wijn voor de verkoop en voor eigen gebruik.
Sub appellaties
De gebieden die deel uitmaken van de huidige wijndistricten Badacsony, Balatonfüred-Csopak en Balaton Felvidék maakten in de vorige eeuw deel uit van het wijngebied Balatonmelléke. Het eens verenigde wijnproducerende gebied werd omgedoopt tot het Badacsony-wijndistrict op basis van de Wine Regions Act van 1893, die leidde tot de opsplitsing. Sindsdien werd het westelijke Balaton Felvidék gebied in de vroege jaren 1990 in het leven geroepen. Deze naam werd pas in 1999 in de wet vastgelegd en lijkt nu eindelijk permanent te zijn. Het totale productieareaal is 5.200ha echter slechts 640ha staat werkelijk aangeplant.
Er zijn drie subregio’s te vinden; Kali regio met haar basalt en tufsteen, Balatonederics en het Cserzseg met een bodem van dolomiet en mergel. Het zal inmiddels niet verrassen maar ook hier is Olaszrizling dominant. De wijn kent mooie minerale tonen met een aanzienlijke zuurgraad en gemiddeld alcohol percentage. Het zijn langlevende wijnen met een zeer lange afdronk. Door de combinatie van het zuurgehalte en alcohol, zijn de wijnen uitermate geschikt voor houtrijping.
Nagy-Somló
De heuvel van Somló is een vergeten gebied, erg jammer omdat de wijnen uitermate goed zijn. Het zijn wijnen met een onberispelijke structuur, met lange rijping en karakteristiek zout karakter. De regio omvat de heuvels van Ság, Kis-Somló en Somló zelf. Volgens het kadaster opgave kan productie plaatsvinden op 1.150ha. Echter minder dan 430ha staat aangeplant. Het klimaat wordt beïnvloed door de heuvel en de nabijgelegen Marcal rivier. Een lange zonnige herfst volgt op de gematigde hete zomer. Een van de geheime wapens van de heuvel is het zwarte basaltgesteente dat de hitte van de dag vasthoudt en het terugstraalt als een kachel, waardoor de wijnstokken warm blijven op koudere dagen. De luchtvochtigheid is ook laag dankzij de constante bries, zodat veel telers biologisch kunnen werken. Er zijn inderdaad plannen om de appellatie volledig biologisch te laten verlopen.
Bourgogne in Hongarije
De vergelijking met Corton in de Bourgogne wordt gemaakt, vanwege het vuurstenen karakter op de Somló heuvel, vandaar dat dit een aparte subregio is – de Somló BOB. Zowel Corton als Somló liggen op een hoogte variërend tussen 150 en 300m. En beiden hebben een diameter van driekwart mijl. Tevens delen ze de breedte graad; 47.04 noorderbreedte voor Corton en 47.08 noorderbreedte voor Somló. Echter de geologie is zeer verschillend. Somló is een uitgedoofde vulkaan met basaltrijke en zandbodems, terwijl de wijnstokken van Corton groeien in kalkhoudende klei. Geologisch gezien heeft Somló meer gemeen met de vulkanische regio’s van Rangen in het zuiden van de Elzas, of etna op Sicilië.
Er zijn kleine verschillen tussen de bodems aan elke kant: het oosten is bedekt met meer door de wind geblazen löss, waardoor lichtere wijnen worden opgeleverd. Terwijl het zuiden en westen meer klassieke, donkere, warmtevasthoudende bodems hebben die zeer rijpe druiven opleveren. Het westen is steniger, waardoor de wijnen meer mineraliteit hebben. Somló wordt gedomineerd door witte variëteiten met slechts ongeveer zeven hectare rode druiven. De Somlói is een blend van Juhfark, Olaszrizling and Furmint. Maar nu brengt de regio toch vooral single variety wijnen voort.
Somlói Harslevelü
De wijngaarden van Fekete liggen op de zuidelijke helling van Somló van een oude formatie met vulkanisch gesteente. De wijngaard staat voor een kleine 40% aangeplant met Harslevelü. Deze druif brengt een zeer uitgesproken wijn voort. De druiven zijn hand geplukt en gisting vindt spontaan plaats in 1000lt vaten van Hongaars eikenhout. Waarna de wijn ook nog enkele maanden rijpt in zowel deze Hongaarse eikenvaten als in RVS tanks.
Het resultaat is verbluffend. Het toont de karakteristieke eigenschappen van de druif met haar florale karakter en honingachtige aroma’s. De kruidigheid en het aangename minerale karakter maken de wijn compleet. De wijn heeft een geweldige structuur met gelijktijdige zachtheid en eigenaardige lichtheid. Deze wijn uit Balaton is levend, mooi, delicaat, zeer complex en stilistisch. Deze wijn is heerlijk bij vis, gerijpte kazen of salades.
Zala
Ooit waren de wijnen uit Zala net zo beroemd als Balaton Felvidék. Het is echter een koeler klimaat door de nabijgelegen Oostenrijkse Alpen, waardoor de zuurgraad stijgt, maar heeft tevens rijkere aroma’s. De wijngaarden zijn wijdverspreid en klein van omvang waardoor de wijnen genuanceerd, rijk en delicaat zijn. Ook hier zijn er drie subzones, Csáfordi, Szentgyörgyvári en Mura-rural. De totale oppervlakte bedraagt 6079 ha, waarvan 4107 ha eersteklas. Ongeveer een derde van het beschikbare areaal, 639 ha, is beplant met wijnstokken. De bodemgesteldheid is vooral bruine bosgrond en lössleem. Ook hier is het een witte wijngebied, waarbij Olaszrizling de belangrijkste aanplant geniet. Maar ook Riesling, Müller Thurgau, Grüner Veltliner en Chardonnay staan veel aangeplant. Na de phylloxeraplaag leek de wijnbouwcultuur te verdwijnen en vervangen door een meer commerciële aanpak.
Balaton-Boglár
Zuidelijk van het Balaton meer vinden we Balaton-Boglár. Dit wordt ook wel het Zuide-Balaton wijngebied genoemd, is het enige wijngebied in de provincie Somogy. Ongeveer tweederde van het gebied is wit, de rest is blauw. Ook is dit de regio waar mousserende wijn vandaan komt. Van de totale oppervlakte van maar liefst 10.000ha is 8.150ha aangemerkt als eerste klasse. Echter slechts 3.150ha staat aangeplant en dat terwijl er 2.800 boeren werkzaam zijn.
De geschiedenis van Balaton-Boglár is mogelijk de dunste van de regio’s hier. Vroege verslagen maken melding dat er weinig onderscheid was tussen de de noordelijke en zuidelijke regio’s van het Balanton meer. De regio produceert ook een reeks rijpe, fruitige rode wijnen, meestal van Gamay, Pinot Noir, Merlot en Syrah druiven. Droge witte wijnen uit Balatonboglar zijn waarschijnlijk gebaseerd op Riesling, Sauvignon Blanc, Pinot Gris en Muscat Blanc, die ook populair zijn aan de westkant van het meer.
We hebben de vorige keer kennis mogen maken met Tokaj en Opper Hongarije. We kijken nu in het noordwesten en komen terecht in Noord Transdanubia. Hoewel deze regio niet direct meer gerelateerd wordt aan wijnbouw, kent het toch een rijke geschiedenis. Door de eeuwen heen liepen belangrijke handelsroutes door deze regio naar het westen. En tevens vinden we hier de loop van de belangrijkste de rivier, de Donau. Welkom in interessant Noord Transdanubia.
Wijn en wijnstokken maken hier al sinds de Romeinse tijd deel uit van de cultuur. De wijnregio kenmerkt zich door haar koele klimaat en verscheidenheid aan levendige wijnen met hoge zuurgraad. Zoals je van het klimaat reeds kan verwachten, overheersen hier witte boven de rode druivensoorten. De klimaatveranderingen laat ook hier hun spoor na. De wijnen zijn in de loop der tijd voller en alcoholischer geworden. Dankzij de zuurgraad, vinden we hier wijnen die goede rijpingspotentieel hebben.
De wijngebieden strekken zich uit langs bergen, heuvels en hellingen op een hoogte variërend van 150 tot 400m boven zeespiegel. Het strekt zich uit over 5.500ha van de westelijke grens tot aan Budapest. Door de uitgestrektheid zijn er vele verschillende druivenrassen te vinden, van Chardonnay tot Kékfrancos.
Hoofdstedelijk Etyek-Buda
Op wijn gebied onderscheid Budapest zich van vele andere hoofdsteden. Er zijn maar weinig hoofdsteden waar druiven en wijn eeuwenlang een belangrijke rol spelen. Nog niet zo lang geleden stonden op de Gellért heuvel en de Tabán druivenstokken geplant. Helaas zijn de wijngaarden inmiddels uit de stad verdwenen.
Reeds ten tijde van de Arpad-dynastie stond Budapest al bekend voor haar wijn industrie (9e tot en met 14e eeuw). De stad Etyek, die de regio ook haar naam heeft gegeven, trok de aandacht. Het stond bekend als de wijngaard van Boeda of zelfs als de Hongaarse Champagne! In 1899 was de regio de belangrijkste leverancier van mousserende wijnen van het Oostenrijks-Hongaarse monarchie met maar liefst 1 miljoen flessen per jaar.
Het huidige wijngaard arsenaal van deze regio in Noord Transdanubia beslaat ongeveer 1.650ha en omvat 1e en 2e klasse wijngaarden met wijnen die interessant in speciaal te noemen zijn. De bodem typeert zich door het hoge kalkgehalte en vooral leemgrond. Het klimaat is koel te noemen met gemiddelde jaar temperatuur van 9.5-10.5C. Dankzij een zachte wind ontstaat hier een optimale groeiomstandigheid voor de druiventeelt met weinig risico op schimmel- en vorstschade. Het klimaat wordt zeer beïnvloed door de zuidelijke vlaktes, het Balaton meer in het westen en de bergwinden van de Karpaten in het noorden.
De regio is bovenal een witte wijn regio. Vooral Chardonnay staat hier aangeplant, maar ook Irsai Olivér, Pinot Gris (Szürkebarät), Sauvignon Blanc, Olaszrizling en anderen. Ook vind je een “verdwaalde” Pinot Noir waarvan zo’n 117ha staat aangeplant voor zowel rode wijn als mousserende wijn. De oudste druivenvariëteit die we hier vinden is Schlamper, welke van Duitse oorsprong is, echter niet geschikt is voor kwaliteitswijn.
Etyeki Kúria Pinot Noir
Een mooie wijn is de Pinot Noir van wijnhuis Etyeki Kúria. Dit is een wijn met de intense aroma’s van kersen en zwarte bessen. Met een vleugje kruidigheid en een lichte bittere chocolade toets. In de mond bespeur je naast deze aroma’s ook lichte vanille door de houtrijping. Een heerlijk evenwichtige wijn met een aangename afdronk. Deze wijn is geweldig bij een eendgerecht of zachte kaas als camembert.
Koel Ászar-Neszmély
Iets naar het noorden ligt Ászár-Neszmély. De twee gebieden zijn in 1997 samengevoegd tot één, vernoemd naar de steden aan elk van de uiteinden van de regio. Vooral Eszterházy Csákvár heeft zich internationaal op de kaart gezet met wijnen van Cserszegi Füszeres, Irsai Oliver en Grüner Veltliner. Ook andere internationale druivenvariëteiten vinden we hier terug. De wijngaarden liggen vooral aan de rechteroever van de Donau op de zuidoostelijke hellingen van de Gerecse heuvels. De kleine 1.000ha bestaan vooral uit 1e klasse wijngaarden waarvan ruim 90% staat aangeplant met witte druivensoorten. Het gebied kenmerkt zich door de rijke mergel en klei grond. Het koele klimaat kent een hoge luchtvochtigheid, waardoor risico’s als schimmel op de loer liggen.
Hoewel Olaszrizling en Riesling de traditionele druiven waren, ligt de focus nu meer op Chardonnay, Pinot Gris (Szürkebarát), Sauvignon Blanc en anderen. Er is een verwaarloosbare hoeveelheid rode druiven aanwezig, vooral van Merlot en Pinot Noir. De wijnen zijn overwegend jong zodat u haar fruitige, frisse aroma’s met levendige zuren kan waarderen.
Oudste wijnproducerende Pannonhalma
Pannonhalma, is het oudste wijn producerende regio van Hongarije. Terwijl historisch gezien blauwe druiven domineerden, is het nu een uitstekende plaats voor aromatische en volle witte wijnen, mede dankzij de mineraalrijke bodem.
De Romeinen cultiveerden ook wijnstokken in de regio, maar na de verovering in 996 gaven de eerste benedictijnen die zich op de Sint-Maartensheuvel vestigden (Szent Márton hegy) een echte impuls aan de wijnbouw. Gedurende de hele geschiedenis is wijnbouw altijd van belang geweest. In de 2e helft van de 19e eeuw, voor de phylloxera uitbraak, telden het gebied 2.000ha aan wijngaarden. Tegen de Eerste Wereldoorlog kromp dit naar 1.000ha en nu is het ongeveer slechts 600ha. En dat terwijl volgens de wetgeving 3.950ha is toegewezen, waarvan 3.236ha als eerst klasse.
Het gesteente van de Sokoróalja-heuvels bestaat uit meerzand en klei met grind en (fijn) zand. Löss en bruine grond vormen de bovenlaag. Dit levert een rijke bodemstructuur op. De regio kent een gematigd landklimaat en is relatief winderig. Tegenwoordig staan hier vooral Chardonnay, Olaszrizling, Traminer, Sauvignon Blanc en anderen aangeplant. Hoewel het koele klimaat de teelt van Kékfrankos, Merlot en Cabernet Franc bevordert vanwege hun hoge zuurgraad, staan deze maar mondjesmaat aangeplant. De wijnen zijn zowel als jonge frisse zomerwijn te vinden als vol met uitgesproken zuurgraad, waardoor deze laatste ook goed kan rijpen.
Pannonhalmi Apatsagi Pinceszet Tricollis
De Pannonhalmi Apatsagi Pinceszet Tricollis is een mooie witte blend van Olaszrizling (40%), Riesling (35%), Gewürztraminer (15%) en 105 Pinot Blanc en levert een intense fruitige wijn op. U ontdekt aroma’s als appel, peer en citrus omkadert door een volle structuur. Heerlijk bij garnalen of visgerechten met een lichte saus.
Levendige uitgebalanceerde wijnen uit Sopron
In de uiterste noordwestelijke hoek vinden we Sopron, van drie kanten omringd door Oostenrijk en nabij de Neusiedlersee. Je ziet daarom veel overeenkomsten met het Oostenrijkse wijngebied Burgenland. Na de Tweede Wereldoorlog werd Sopronland ook opgedeeld in een Oostenrijks deel (Burgenland) en Hongaars deel. Dit gebied, in tegenstelling tot de andere in Noord Transdanubia, richt zich vooral op wijnen van rode druivenrassen. Het stokpaardje Kékfrankos (Blaufränkisch) is de belangrijkste, gevolgd door de Bordeaux rassen en Pinot Noir. Het heeft niet de internationale faam als Tokaj of Villány, maar er wordt wel volop geëxporteerd naar Europa en de Verenigde Staten.
Hoewel de regio een continentaal klimaat kent, zijn de winters minder streng en de ergste hitte wordt gereduceerd dankzij het nabijgelegen Neusiedlersee, lokaal ook bekend als Fertömeer. Het ligt op de uitlopers van de Alpen en aan de zuidelijke en westelijke oevers van het Neusiedlersee. De druiven kunnen beter en gestaag rijpen waardoor deze haar complexe aromatische complexiteit verkrijgt. Desondanks kan het klimaat worden omschreven als koel en regenachtig in vergelijking met de rest van het land. De oppervlakte van het wijndistrict is 4.290ha waarvan 3.250ha is geclassificeerd als 1e klasse. Echter er staat slechts 1.550ha aangeplant. De bodem is veelzijdig gevormd in het Palaeozoicum bedekt met grind, leem, kalksteen, löss en bosbodem. Dit levert zeer interessante complexe en rijke wijnen op die gedragen worden door een goede zuurgraad.
Weninger Kékfrankos Balf
Neem deze Kékfrankos Balf van het wijnhuis Weninger. In de neus stuivend met fruitige en kruidige aroma’s. Terwijl in de mond de complexe aroma’s van pruimenjam, rijp rood en zwart fruit. De wijn kent mooie gestructureerde tannine en een zeer prettige zuurgraad wat resulteert in een lange afdronk. Heerlijk bij wild en vlees gerechten, maar ook stoofpot zoals goulash en kruidige half-harde kaassoorten.
Mór
Hoewel Mór ooit een aanzienlijke diversiteit had op het gebied van wijnstijlen, is het nu vooral de witte druivensoort Ezerjó dat bekendheid geniet. Daarnaast staat hier ook de internationale druiven als Chardonnay, Sauvignon Blanc, Rizlingszilváni (Müller Thurgau) en Riesling aangeplant. De Mór vallei ligt 60km ten westen van Budapest en kent kenmerkende buttes (geïsoleerde heuvels met steile wanden), lange richels en zacht glooiende uitlopers. Het is overwegend koel doordat de noordwesten wind koele lucht tussen de bergketens Vértes en Bakony naar beneden komt. Bodems zijn een mix van bruine bosbodems over löss gesteente, löss gemengd met kalksteen en zand, en rendzina bodem over dolomiet en kalksteen gesteenten. Rendzina is een grijze bodem die rijk is aan hummus en calcium. De huidige oppervlakte van de wijnregio is 544ha en is daarmee een kleine regio.
Mór-wijnen worden meestal gekenmerkt door frisheid en bloemige aroma’s. Kalkhoudende mineraalachtige tonen komen veel voor. Samen met een relatief hoge zuurgraad resulteert dit soms in scherpe wijnen. Om deze redenen is het noodzakelijk dat druiven volledig rijpen en de opbrengst te beperken voor het behoud van de aroma’s. Rijping op eiken out is gunstig voor de wijnen, omdat dit in meer karaktervolle wijnen resulteert. De kans is aanwezig dat in de toekomst ook druiven als Pinot Noir aangeplant worden voor de productie van mousserende wijnen.
Nadat we twee weken geleden Hongarije hebben geïntroduceerd gaan we de regio’s nu verder verdiepen. We beginnen in het noordoosten van Hongarije waar we naast de wijnen uit prachtig Tokaj, ook de krachtig en volle Stierenbloedwijn vinden. Deze week gaan we ons verder verdiepen in deze subgregio’s.
Prachtig Tokaj
De eerste wijnen waar menig wijnliefhebber aan denkt wanneer Tokaj wordt gezegd, zal ongetwijfeld de prachtig zoete dessertwijnen uit Tokaj zijn. Dankzij deze nectarachtige wijn gebotrytiseerde wijn is Tokaj lang het meeste gerespecteerde wijngebied van Hongarije geweest. Leuk feitje is dat zelfs in het Hongaarse volkslied men refereert aan deze wijnstreek; “Tokaj szolovesszein nektárt csepegtettél” (in de wijngaarden van Tokaj druppelde je zoete nectar). De regio ligt in het noordoosten tegen Slowakije aan. Ooit maakte het Slowaakse Tokaj deel uit van deze regio. Tokaj beslaat ongeveer 30 dorpen en heeft ongeveer dezelfde omvang als de Côte d’Or in Bourgondië. De belangrijkste centra voor de wijnhandel zijn de steden Mad, Tarcal en Tokaj zelf. Het gebied dat geschikt is voor wijnbouw in het wijngebied is 11.149 hectare, maar er is momenteel slechts 5.803 hectare onder wijnstokken.
Tokaj is ’s werelds tweede oudste wijnregio, die met koninklijk besluit in 1757 werd bevestigd. De eerste is Chianti in 1716. Maar de eerste aanwijzing van wijnbouw dateert reeds uit de 12e eeuw, maar er zijn aanwijzingen van eerdere activiteiten. Daar waar vroeger ook rode druivensoorten aangeplant waren, zijn nu alleen witte druivenvariëteiten toegestaan.
Klimaat en geologie
Tokaj kent een continentaal klimaat met hete zomers en koude winters. Het wordt beschermd door het Karpatengebergte dat in een halve maan vorm om het gebied heen ligt. De vele zonneschijn in combinatie met mistvorming in de herfst vormen ideale omstandigheden voor de vorming van botrytis. De bodem is bijzonder divers. Op de hoger gelegen wijngaarden vinden we vulkanisch klei, terwijl de lager gelegen hellingen vooral bedekt zijn met löss. Dichterbij de oevers van de Bodrog heersen zanderige bodems. De regio omvat ongeveer 5.720ha aan wijnbouwgebied. Overigens is Tokaj in 2002 tot Werelderfgoed benoemd. Documentatie bewijst dat de wijnteelt hier terug gaat naar 1561 en nog steeds (deels) op dezelfde authentieke wijze plaatsvindt. Hiermee is Tokaj aszu ’s werelds oudste gebotrytiseerde wijn!
Een ander uniek gegeven is dat in de periode 1400 tot 1600 na Christus een uitgebreid systeem van kelders is uitgehouwen uit massief gesteente. Ze zorgen voor een constante temperatuur van 10-12C. De kelders zijn bedekt met de kenmerkende schimmel die zich voedt met alcohol die tijdens het rijpen verdampt.
Dr druivensoorten voor Tokaj zijn Furmint, Hárslevelú, Sárga Muskotály (Muscat Blanc) en Kabar. Furmint is de dominante druivensoort, deze levert de hoge zuurgraad en suiker niveau die zo belangrijk zijn voor de lange bewaarpotentieel en het kruidenachtige aromaprofiel. Met het aroma profiel onderscheid deze wijn zich van de andere dessertwijnen.
Hoe wordt Tokaj gemaakt?
De aszú (gebotrytiseerde) wijn is dus gemaakt van de druiven die geïnfecteerd zijn met de botrytis schimmel. Deze schimmel droogt de druif uit waardoor de suikers concentreren.
De zoetheid van de wijn wordt uitgedrukt in “puttonyos”. Een puttonyo is een grote mand die men gebruikt voor de oogst. De traditionele wijze om de zoetheid van de wijn te meten wordt berekend door het aantal manden dat toegevoegd wordt aan een vat van 136lt basiswijn.
Tegenwoordig meet men dit meer precies. De dessertwijn begint bij 3 puttonyos wat ook op de fles vermeld staat en omvat 25gr/lt restsuiker. Elke extra puttonyos voegt 5gr/lt restsuiker toe. Deze schaal gaat tot 6 puttonoys. Daarna komt nog de Aszu Aszencia. Dit is een zeer zeldzame aszu wijn in de allerzoetste stijl. Met maar liefst 800gr/lt restsuiker is ze zeer laag in alcohol (5%). Het is onverdunde nauwelijks gefermenteerde druivensap van gebotrytiseerde bessen. Dit is dan ook wijn dat meer dan 200 jaar kan rijpen.
Vanzelfsprekend zijn niet alle bessen geïnfecteerd, dus is er ook een niet-zoete Tokaj wijn. Dit is de Szamorodni, wat letterlijk “zoals het werd geteeld” betekent. Deze wijn is echter pas sinds het nieuwe millennium in beeld gekomen. Het zijn vaak raszuivere wijnen zoals Tokaj Furmint, Tokaj Hárslevelu of Tokaj Zeta (Oremus). Binnen deze stijl zijn er droge (száraz) tot zoete (édes) varianten beschikbaar. Om een vergelijking met de aszu wijnen te trekken. De édes kan je vergelijken met 2 tot 3 puttonyos. Doordat deze wijnen vaak geoxideerd rijpen, krijgen ze vaak een sherry-achtig karakter.
Opper Hongarije
Tussen Budapest en Tokaj ligt het district Opper Hongarije. Dit bestaat uit drie belangrijke regio’s Mátra, Bükk en Eger. De wijngaarden staan aangeplant op de hellingen van Bükk en Mátra, wat de hoogste bergen van Hongarije zijn, en bestrijken 13.000ha. Wat deze regio uniek maakt is dat de wijngaarden meestal op een hoogte tussen 200 en 300m liggen, terwijl aan de kant van Nagy-Eged heuvel deze op 500m hoogte liggen. Ook hier ondervinden de wijngaarden bescherming van de Noordelijke Centrale bergen.
Bükk
Ten zuidwesten van Tokaj vinden we Bükk. Hier vind je vooral knisperend frisse en fruitige rode en witte wijnen. De belangrijkste druivensoorten zijn Kékfrancos (Blaufränkisch), Leányka, Olaszrizling (Welschriesling), Zweigelt, Chardonnay en lokale Cserszegi Fuszeres en Zenit. Vooral de experimenten met Zenit zijn veelbelovend! Het is niet verwonderlijke dat de Oostenrijkse druivenrassen zeer populair zijn, gelet op de innige historische band die de twee landen hebben gehad.
Het totale productiegebied omvat ongeveer 17.600ha en is onderverdeeld in twee klassen; Klassiek Bükk en Terroir Bükk. Voor de klassieke variant moeten de druiven uit de Bükk regio afkomstig te zijn. Chaptilisatie is niet toegestaan en het gebruik van houten chips is verboden. Het alcoholpercentage dient tussen de 11.5% en 14% te liggen na een rijpingsperiode van 6 maanden. De terroir gedreven wijn is afkomstig van druiven van Eerste Klasse wijngaarden waar deze handmatig geselecteerd moeten worden. Wijngaard beheer behoort biologisch te zijn. De wijn moet 6 maanden te rijpen op vat om vervolgens nog 6 maanden te rijpen op fles.
Het klimaat in Bükk wordt vooral bepaald door het Bükk-gebergte in het noorden dat de bescherming biedt. Echter de winters kunnen toch erg koud zijn. De lente heeft de neiging om pas laat haar intrede te doen, terwijl de eerste vorst zich vaak al in oktober meldt. Dit maakt het seizoen dus erg kort.
De geschiedenis van wijnbouw gaat terug naar een publicatie uit 1313. In de 18e eeuw bloeide de wijnproductie en de wijnhandel, mede onder invloed van Tokaj. Terwijl in de 20e eeuw Bükk vaak in de schaduw van Eger heeft gestaan. Maar eigenlijk is dit allemaal zeer onterecht. Bükk produceert zelf ook heel prettige wijnen.
Een Chardonnay uit Bükk kenmerkt zich kruidige wijnen met aroma’s van appel, rijpe peer en perzik. Aangenaam zacht romig met een prettige lange afdronk. Vooral lekker als aperitief of bij een romig vegetarisch gerecht. Maar vooral de rode wijnen zijn buitengewoon lekker. Neem bijvoorbeeld Medea van Sandor Zsolt. Deze biologische wijn die 14 maanden houtrijping geniet is een kruidenbom die gedomineerd is door zwarte bessen, kruidnagel en kaneel. Aanbevolen bij stevige gerechten als een stoofpotje. Helaas genoeg worden de meeste wijnen lokaal geconsumeerd en zijn dus internationaal lastig verkrijgbaar.
Matra
Het dichtst bij Budapest vinden we Mátra wat gelegen is tegen de lager liggende uitlopers van het Mátra gebergte. Hier produceert men aromatische witte wijnen, en in beperkte volume, mooi gestructureerde rode wijnen. Een hele reeks witte aromatische druivensoorten zijn toegestaan zoals Olaszriesling (Welschriesling), Müller-Thurgau en Muscat Ottonel. Maar ook Kékfrancos (Blaufränkisch), Cabernet Sauvignon en Zweigelt.
Hoewel het productiegebied 32.500ha omvat, waarvan 24.200ha als Eerste Klasse is aangemerkt, is slechts 6.000ha aangeplant. Deze beperkte aanplanting is gelegen op vulkanisch gesteente, op naar het zuiden gelegen hellingen. Eigenlijk vond er een grote omslag plaats na de phylloxera-plaag. Daarvoor stond er vooral de rode Kadarka aangeplant. Maar na de plaag kwamen vooral witte druivensoorten terug.
De bodem is significant anders, bosgronden, arm aan kalk en humusrijk. Dit maakt de wijnen zo mooi complex in combinatie met de rijke aromatische druivensoorten die aangeplant staan.
Serveer de kruidige witte, ronde wijn bij gevogelte of lamsvlees gerechten.
Eger
Wanneer Tokaji de meest onevenaarde wijn van Hongarije is, dan is Eger Bikavér wel de beroemdste rode wijn van het land. Deze stijl, wat een complexe blend van verschillende druiven met een donkere schil is, werd voor het eerst gemaakt eind 19e eeuw in Szekszard. De doorbraak kwam in de jaren 70 toen het staatsbedrijf Egervin de stijl monopoliseerde en internationaal op de kaart zette. Deze blend kent maar liefst negen druivenvariëteiten, te weten Kadarka, Kékfrankos, Zweigelt, Blauburger, Kekmedoc, Cabernet Franc, Cabernet Sauvignon, Merlot en Pinot Noir. Geen van deze variëteiten mag meer dan 50% bedragen, maar Kadarka en Kékfrankos nemen samen wel vaak een groot deel van de blend voor hun rekening. Een goede Bikavér is diep paars-karmozijnrood van kleur met zachte tannine een gemiddelde body met aangename zuurgraad en kruidige primaire aroma’s.
Ook vind je beperkte hoeveelheid witte wijn van vooral Olaszrizling (Welschriesling), Leanyka en Hárslevelyu. Maar deze benaderen de Bikavér geenszins. Het productiegebied omvat maar liefst 22.000ha waarvan 18.300ha tot de eerste klasse behoort. Echter de totale aanplant is slechts 5.700ha.
Eger heeft een redelijke bescherming van het Bükk gebergte in het noordoosten en de uitlopers van de Mátra in het westen. Daarom hebben de koude winden van het Karpatengebergte weinig invloed. Hoewel de zomers zeer heet kunnen zijn (ook wel boven de 40C), compenseert de barre winters de gemiddelde temperatuur. Hierdoor is de regio één van de koelste van Hongarije met een gemiddelde temperatuur 10C. De regio ligt op dezelfde breedtegraad als het bekende Oostenrijkse Neusiedlersee. Ook in deze regio vinden we de Kékfrankos en Bordeaux-variëteiten hetgeen natuurlijk geen toeval is. Geniet van deze wijn naast een rijk (wild) vleesgerecht, gevogelte in (licht) pikante saus) of stoofvlees.
De wijnlegende van Bikavér
De geschiedenis van Eger gaat terug tot in de 10e eeuw. Koning Stefanus I stichtte de stad en bisdom in Eger. Dit ondersteunde de verdere ontwikkeling van wijnbouw. Vervolgens branchten de Waalse kolonisten in de 11e eeuw de Franse wijnkennis. De beroemdste wijngaard, Eged-hegy, is vernoemd naar St Egyed. Eén van de patroonheiligen van een benedictijns abdij in Frankrijk.
Echter in de 16e eeuw vielen de Turken het land binnen. Toen de Turkse troepen de stad Eger belegerden, stuitten ze op een heftige weerstand. Hierdoor dachten de Turken dat de inwoners zich versterkt hadden door het drinken van het bloed van de stieren (bikavér). En zo ontstond de bijnaam voor de wijn Bikavér of wel “Stierenbloed”. Ondanks de alcohol onthouding van de Turken, werd de wijnproductie niet stopgezet omdat de belasting op wijn een goede inkomstenbron vormde.
Ben je nu ook nieuwsgierig geworden naar deze prachtig zoete wijn uit Tokaj of de krachtig en volle Stierenbloedwijn? Kijk dan ook eens op www.tokajwijnen.nl of neem even contact met ons op.
Onlangs brachten wij het weekend door in zuid Nederland. Gelegen in het fantastisch mooi Zuid-Limburgse heuvelland vinden we het domein Holset. In 2017 is deze oude boerderij omgetoverd tot een mooi wijn domein met adembenemende uitzichten.
Het is een succes verhaal van een lange adem. Reeds in 2008 begon de geschiedenis van dit leuke wijnhuis. In het kleine dorpje Holset, tegen Vaals aan, liepen Marianne Blijdestein en Erik Leferink tegen een vervallen boerderij aan. Beiden hadden geen ervaring in wijn, maar wel een passie en zagen mogelijkheden. Het idee om hier druivenstokken aan te planten was al snel geboren. De bodem is uitermate geschikt voor wijnproductie. De druivenstokken wortelen in een lösslaag vermengt met vuursteen, kiezel, kalksteen en kalksteenachtige stenen.
Panorama uitzicht op de wijngaard bij Domein Holset
Nu 5 jaar later vinden we hier fantastische wijnen gelabeld als Domein Holset die, interessant genoeg, alleen mousserend zijn. Op mijn vraag waarom uitsluitend mousserend, kwam het antwoord dat dit met opzet gekozen was om zich te onderscheiden. Dit is ook tot stand gekomen met medewerking van buurman en wijnprofessor Stan Beurskens van de wijngaard St Martinus. Het domein is 13.5ha groot, waarvan slechts 7ha staat aangeplant. De wijngaarden liggen in Holset en Vijlen en staan aangeplant met verschillende druivenrassen; Souvignier Gris, Cabernet Blanc, Johanniter, Chardonnay en Pinot Noir. De keuze voor de eerste drie druivensoorten heeft vooral te maken met de schimmelresistentie van deze druivenvariëteiten. Uiteindelijk zitten we nog steeds in Nederland waar het toch vaak vochtig is. En vochtigheid geeft schimmeldruk wat funest is voor een wijngaard. Daarom zijn ook hybride druivenvariëteiten ontwikkeld die beter bestand zijn tegen schimmeldruk.
Ter vergelijking, in Nederland is er ongeveer 275ha (commerciële) wijngaarden verdeeld over 165 wijnbouwers. De meeste wijnboeren zitten in Gelderland, gevolgd door Limburg. De gemiddelde opbrengst ligt op 7.700hl ofwel 1 miljoen flessen. Tijdens de jaarlijkse Wijnkeuring van de Lage Landen (dus inclusief België) deden 60 wijndomeinen mee en van de 238 ingezonden wijnen waren er 32 mousserend! Dus de populariteit is toch redelijk hoog.
Wat zijn hybride druivenstokken
Maar wat zijn nou hybride druivenstokken? In principe zijn er drie druivenrassen, Amerikaanse rassen (zoals Vitis Labrusca, Vitis Rupestris en Vitis Bicolor), de Oost-Aziatische rassen (zoals Vitis Coignetiae) en de Europese, de West- en Centraal-Aziatische rassen (Vitis Silvestris en Vitis Vinifera). Hoewel deze namen onbekend zijn, is deze laatste ras de meest bekende. Dit is het ras waar de meeste wijnen van gemaakt worden. De bekende druivensoorten Chardonnay, Cabernet Sauvignon, Merlot, Malbec en ga zo maar door vallen onder dit ras. Wanneer variëteiten die tot het Vitis Vinifera ras behoren gekruist worden, spreekt met nog steeds van een Vitis Vinifera (ofwel klassieke) druivenvariëteit. Echter wanneer een Vitis Vinifera variëteit gekruist wordt met een ander ras, spreekt men over een hybride druivenvariëteit, PiWi’s (“pilzwiderstandsfähig”) of “nieuwe druivenrassen”.
Wijn maken van een Vitis Vinifera variëteit blijkt goede wijnen tot stand te brengen. Critici kijken met argusogen naar wijn van niet-Vitis Vinifera. Echter vooral de Amerikaanse soorten hebben één groot voordeel. Ze zijn vele malen beter resistent tegen schimmels als Valse Meeldauw of Phyloxera, omdat deze schimmels reeds in hun natuurlijke omgeving voorkwamen. Het is de Phyloxera plaag die vanuit Amerika met de stoomboten eind 19e eeuw die het gebruik van PiWi’s bevorderden. Doordat in Europa grote wijnbouwgebieden verzwolgen werden door de Phyloxera plaag, ging met de Vitis Vinifera variëteit enten op onderstokken van een PiWi.
Een ander voordeel is dat PiWi’s van nature meer suikers aanmaken, wat in koel klimaat natuurlijk een groot voordeel oplevert. Aangezien door de mindere zonuren de druiven te weinig suikers en te hoge zuurgraad hebben waardoor er geen kwaliteitswijn mogelijk is. Zelfs biologische teelt is mogelijk. Echter de keerzijde is dat veel wijnbouwers niet overtuigd zijn dat ze tot kwaliteitswijnen kunnen leiden. En dat komt vooral door de merkwaardige muskusachtige aroma die ze aan de wijn geven. Dit “foxy” aroma wordt niet overal gewaardeerd.
Terug naar domein Holset
Maar om weer even terug te gaan naar het fantastisch mooi gelegen Domein Holset. Ze produceert ongeveer 30.000 flessen wijn per jaar, verdeelt over vier series. De mousserende wijn wordt gemaakt volgens de traditionele methode, dus de methode die ze ook in de Champagne gebruiken. De gehele vinificatie gebeurd “in-house”. Dit is uniek in Nederland. In 2020 heeft Domein Holset haar eigen wijnkelder in gebruik genomen in Lemiers. Hier vindt zowel de eerste vergisting plaats als de tweede (fles)vergisting.
De wijnen van Domein Holset hebben de classificatie BOB Mergelland en BOB Vijlen. BOB staat voor Beschermde Oorsprong Benaming wat gelijk is voor het France AOC. BOB Mergelland omvat de streek van Maastricht – Nuth – Vaals – Eijsden. De bodem is opgebouwd met mergel in de diepere lagen en löss als bovenlaag met plaatselijk tertiaire lagen, pleistocene formaties en oude rivierafzetting. Binnen de regels van de BOB zijn alleen Vitis Vinifera variëteiten toegestaan. Vanzelfsprekend zijn er verder nog meer beperkingen die je hier kan vinden.
De BOB Vijlen daarentegen is interessanter. Deze 419ha grootte BOB heeft slechts 2 geregistreerde aanvragers, te weten St Martinus en Domein Holset. De bodem dient een bovenlaag van löss te hebben vermengd met stenen zoals vuursteen, kiezel en kalksteen. En daar verschilt het in met BOB Mergelland waar de bodem meer uit mergel bestaat. Hier zijn naast de Vitis Vinifera variëteiten Chardonnay, Pinot Gris en Pinot Noir, zijn ook PiWi’s toegestaan zoals Johanniter, Solaris, Sauvignon Gris, Cabernet Blanc en voor rood Monarch, Cabernet Cortis, Baron en Pinotin.
Recentelijke uitdagingen
Vorig jaar werd Domein Holset, gelegen op een mooi glooiende heuvel met ongelooflijk uitzicht, geconfronteerd met enorm veel regenval. Waarbij de weg die voor het domein loopt, omgetoverd werd in een niet misverstaande wildwaterbaan. De wijngaard worstelde met de meeldauw die in de wijngaard begon te ontwikkelen als gevolg van de hoge vochtigheid. Bij het domein dachten ze “dit nooit meer!” met als gevolg dat in dit jaar men zich richtte op meer natuurlijke ventilatie in de wijngaard. Door meer bladeren weg te knippen, die het vocht vast kunnen houden, ontstaat meer luchtstroom en dus minder kans dat vocht wordt vastgehouden. Echter een jaar als 2022 had en dan ook niet op gerekend. En een ander risico deed haar intrede. Door de overvloedige zon met hoge UV straling ontstond er zonnebrand op de druiven. Juist omdat de natuurlijke bescherming tegen direct zonlicht (het bladerdek) was weggeknipt.
Tenslotte hadden ze bij Domein Holset één groot voordeel. Doordat men zich alleen richt op mousserende wijnen, moeten druiven vroeg geplukt worden. De zuurgraad moet namelijk hoger zijn dan bij stille wijnen. Hierdoor werd in september, voordat de heftige regen en onweersbuien hun intrede deden, geplukt. Daar waar andere wijngaarden meer schade ondervonden vanwege een latere pluk, waardoor druiven opzwollen, openbarstten of rotten, lagen de druiven van Domein Holset reeds veilig in de wijnkelder.
De wijnen
Zoals aangegeven richt men op kwalitatief hoogwaardige wijnen en tot op heden allemaal single-vintage. Dus de wijn is van één jaargang afkomstig. Domain Holset brengt 4 mooie wijnen op de markt. De Dot, een frisse blend van Johanniter en Cabernet Blanc, de Dame, een single variety van Chardonnay. En verder de Prins, een blend van Sauvignon Gris en Johanniter en tenslotte de Classic welke een klassieke blend is van Chardonnay en Pinot Noir. Wat mij ook erg aanspreekt zijn de stijlvolle ingetogen etiketten.
Wijn collectie
Dot
De Dot is licht geelgroen van kleur, met een neus van appel, kruisbes munt en een vleugje witte peper. Het is een frisse fruitige wijn dat 24 maanden weggelegd is op gist. En met 12.5% alcohol aan de gemiddelde kant. De mousse is een beetje stevig maar prettig en de wijn heeft een gemiddeld+ zuur. Het is een droge wijn met 4gr per liter dosage. De wijn heeft een mooi balans tussen fruit en zuurgraad, gedragen door de mousse. Heerlijk als aperitief op een zonovergoten dag.
Dame
De Dame doet haar naam eer aan. De druiven worden voorzichtig met de hand geplukt. De wijn rijpt 30 maanden op haar gist en ook kort op eikenhouten barrique (225lt vaten). Ze is licht goudgeel van kleur met een neus van toast, bloemen, citrus en mango. In de mond bespeur je daarnaast een prettige zachte vanille toets. De mousse is zacht en prettig. De wijn heeft slechts 3gr/lt dosage. De afdronk is aangenaam en verfrissend, waarbij de balans tussen fruit en zuurgraad erg goed is, nadat de toast een beetje naar de achtergrond is gegaan. Persoonlijk is dit toch echt wel een favoriet, terwijl mousserende wijnen normaal niet zo aan mij besteed zijn. Hoewel onze eerste keus op de Prins viel om te proeven, werd deze Dame ons als verrassing extra ingeschonken
Prins
De Prins is een stevige blend van Sauvignon Gris (80%) en Johanniter (20%). De wijn rijpt 36 maanden op haar gist. Deze wijn heeft een krachtige uitgesproken bubbel, is goudgeel van kleur. In de neus bespeur je vooral perzik en abrikoos met een vleugje kruidigheid. Het is een droge wijn met slechts 2gr/lt dosage. Persoonlijk vond ik de afdronk wat kort.
Classic
Afkomstig van de kalkrijke bodems in Voerendaal vinden we de Classic van Holset. Deze valt niet onder de BOB Vijlen of BOB Mergelland, maar kent de classificatie BOB Limburg. Het is een Brut Nature, wat wilt zeggen dat er geen suiker is toegevoegd aan deze wijn (0 gr/lt dosage). De wijn is gemaakt van 70% Chardonnay en 30% Pinot Noir en kent een diepe goudgele kleur met een koperen gloed. In de neus kan je rood fruit, tonen van citrus fruit en hazelnoot bespeuren. Terwijl in de mond naast deze aroma’s ook de vanzelfsprekende toast of brioche te herkennen valt door de autolyse van de 36 maanden gistrijping. Het alcohol percentage is iets bovengemiddeld met 13% wat ook terug te merken valt in de volle body van de wijn. Natuurlijk is het genieten om deze wijn zo te drinken, maar ook naast een zalmgerecht misstaat deze wijn niet.
Deze site maakt gebruik van cookies, zodat wij je de best mogelijke gebruikerservaring kunnen bieden. Cookie-informatie wordt opgeslagen in je browser en voert functies uit zoals het herkennen wanneer je terugkeert naar onze site en helpt ons team om te begrijpen welke delen van de site je het meest interessant en nuttig vindt.
Strikt noodzakelijke cookies
Strikt noodzakelijke cookie moet te allen tijde worden ingeschakeld, zodat we je voorkeuren voor cookie instellingen kunnen opslaan.
Als je deze cookie uitschakelt, kunnen we je voorkeuren niet opslaan . Dit betekent dat elke keer dat je deze site bezoekt het nodig is om cookies weer in te schakelen of uit te schakelen.
