Het was weer eens tijd om een avondje samen te zitten tafelen. De keuze was door mijn gastheer gevallen op niet één van zijn vakantiewijnen, maar maar liefst 4x een heerlijke Barbera waarbij een ongelooflijk lekkere huisgemaakte risotto werd geserveerd. Het was een echt verwenavondje geworden die we afsloten met een andere verrassing. Een Madeira Reserve uit 1898.
Wat is Barbera d’Alba
Misschien heb je de eerdere blog over Italië gelezen waar deze regio in besproken werd. In het noordwesten van Italië vinden we Piemonte. Hier vinden we de beroemde Barolo wijn. Maar ook rondom de stad Alba vinden we wijn van de Barbera druif – de Barbera d’Alba. Deze wijn is te verkrijgen in twee varianten, de “gewone” Barbera d’Alba en de Barbera d’Alba Superiore. Deze laatste heeft minimaal 12 maanden houtrijping gehad, terwijl de “gewone” wijn niet of nauwelijks in de kelder rijpt en dus jong op de markt komt.
De Barbera druif kent een heftige geschiedenis. Pas in 1800 dook deze druif op in literatuur met haar oorsprong in Piemonte. In de jaren 80 van de 20e eeuw onderging de wijnstijl een grote verandering. Tot dan waren de jonge fruitige druiven zeer gebruikelijk maar doordat wijnmakers begonnen te experimenteren ontstonden houtgerijpte volle wijnen. Vervolgens in 1985 waren er verschillende Barbera wijnmakers die methanol toevoegden aan de wijn om zo de productiekosten te verlagen. Als gevolg van dit handelen vonden 30 mensen de dood en werden veel mensen blind. Door deze gebeurtenis daalden de verkoopcijfers vanzelfsprekend flink en daalde tevens de aanplant. Maar gelukkig is dit nu weer helemaal hersteld.
Massucco wine family
De Massucco familie is sinds het begin van de 20e eeuw de wijngaarden gaan aanleggen op zo’n 20ha. Ze richten op duurzame wijnbouw en hebben het Green Experience certificaat. Ze produceren verschillende wijnstijlen waarvan wij er twee geproefd hebben.
Barbera d’Alba Superiore 2016
Op 350m boven zeespiegel vinden we de wijngaarden met zuidwestelijke expositie genieten van de overvloedige zon. De bodem is overwegend kleiachtig met mergel en zandlagen. De wijn heeft een robijnrode kleur met lichte intensiteit. Ze kent een licht paarse gloed. De neus heeft een gemiddelde geurintensiteit met aroma’s van zwarte bes, kers en paprika. Wanneer de wijn door de mond walst bespeur je een iets hoger dan gemiddelde zuurgraad aan de hand van de mate dat speeksel wordt aangemaakt. De body is gemiddeld en gedragen door een iets hoger alcohol percentage. De tannine is bijzonder zacht terwijl de smaakintensiteit gemiddeld is met tonen van kers, zwarte bessen en iets aardsachtig. De afdronk is niet heel lang met een aanwezige zuurgraad en een beetje bitter.
Kortom de wijn is licht uit balans door de hoge zuurgraad terwijl in de korte afdronk de wijn minder fruitig is. Geniet van deze wijn bij charcuterie of een kaasplankje of witvlees, zoals kalfsvlees of koteletten. Deze wijn is in de 10-15€ prijsklasse.
La Luna dei Tempi 2018
Een andere wijn van hetzelfde wijnhuis is een wijn met de welluidende naam de “Maan des Tijds”. Dit is een stijlvolle wijn ook van de Barbera druif met een heerlijke elegantie. De wijn is robijnrood met een gemiddelde kleurintensiteit. De wijn is nog volop in ontwikkeling met aroma’s van zwarte bes, kers, bramen en cederhout met een gemiddelde intensiteit. In de mond daarentegen komen de aroma’s meer tot hun recht, wat zich uit in een bovengemiddelde intensiteit met aroma’s van gerijpte pruim, rode kers, zwarte bes, cederhout door de houtrijping en beetje kruidigheid, toast en rokerig. De zuurgraad is aangenaam en gemiddelde tannine structuur. Mede door de gemiddeld+ alcohol is de body van de wijn ook bovengemiddeld. Deze wijn heeft een goede balans tussen body, fruit en zuurgraad, ze versterken elkaar op een goede wijze. De afdronk is zeer aangenaam, maar helaas wat aan de korte kant.
De wijn is complex dankzij de houtrijping en flesrijping. Deze wijn was perfect bij het risotto gerecht van deze avond maar gaat ook prima bij pasta of kalfsvlees. Voor de prijs denk aan rondom 20€.
Livia Fontana Barbera d’Alba Superiore 2017
Livia Fontana is een wijnhuis dat meer dan 200 jaar in familiebeheer is. De 3ha wijngaarden voor deze wijn van Livia Fontana liggen op 300 tot 350m hoogte waar de druiven hand geplukt worden. De wijn fermenteert in temperatuur gecontroleerde RVS vaten waarna de wijn 30 maanden rijpt in eikenhouten vaten en vervolgens op fles. Dit resulteert in een mooie robijnrode wijn met gemiddelde kleurintensiteit. De neus kent een rokerig, aards aroma met zwart fruit met gemiddelde geurintensiteit. In de mond herkennen we een gemiddelde smaakintensiteit van zure kers, onrijp zwart fruit, aards en een rokerige toast door de houtrijping. De zuurgraad is bovengemiddeld, net als de tannine. De body is gemiddeld, waarbij de afdronk net iets langer is.
Doordat wij weinig fruit bespeuren, vinden wij de wijn lichtelijk uit balans terwijl de afdronk langer aandringt vanwege de rokerige toast. De complexiteit is bovengemiddeld. De prijs rond de 20€ vinden wij iets aan de hoge kant voor het glas wijn dat je krijgt.
Massimo Rivetti Serraboella 2017
Van de beste druiven afkomstig van de Serraboella wijngaard maakt Massimo Rivetti deze wijn. Dit is de oudste wijngaard van het huis waarbij de druivenranken meer dan 75 jaar oud zijn. Dit geeft als gevolg een langere opbrengst maar meer complexe aroma’s die de druiven voortbrengen. De wijngaard is een mix van kalk en klei waardoor het beter water kan vast houden in de zomer, terwijl de kalk de bijdraagt aan de lengte van de wijn. Na het persen fermenteert de wijn in temperatuur gecontroleerde RVS vaten om vervolgens 20 maanden te rijpen op frans eikenhouten barriques. Deze barriques zijn 1/3 nieuwe houten vaten en 2/3 tweede jaar vaten. Hoe nieuwer het vat is, hoe meer hout aroma’s de vaten afgeven aan de wijn, maar ook hoe beter de tannine geïntegreerd kan worden in de wijn. Tenslotte rijpt de wijn nog 6 maanden op fles.
Dit resulteert in een mooie robijnrode wijn met diepe intensiteit en tranen die van het glas druipen. Dit geeft aan dat alcohol en suiker aanwezig zijn. In de neus bespeur je bramen kers, cederhout, kruidnagel en tijm met een hoge geurintensiteit. De mond levert een gemiddelde intensiteit op met gemiddelde tannine maar bovengemiddelde zuurgraad en body. De wijn geeft aangename aroma’s van zwart fruit cederhout met een prettige toast, boter en bittere chocolade. De afdronk is aangenaam lang.
Dit is kortom een heel goede wijn, maar dat zijn we ook helaas terug in het prijskaartje van zo’n 30€. Schenk deze wijn bij kalfsvlees of lamsgerechten.
Curieuze South side Madeira Association LTD Funchal 1898
Er heerst een groot mysterie rondom de madeira wijn van South Side Madeira Association. Op internet is hier nauwelijks iets van terug te vinden en het vermoeden rijst dat het mogelijk het merknaam was van een exporteur van Companhia Vinicola da Madeira Lda (CVM). Activiteiten zouden in 1985 gestaakt zijn wat gelijk viel met de samengaan van CVM met het huidige Justino’s Madeira Wines SA.
Door deze schimmige achtergrond is het niet eenduidig te zeggen of deze wijn ook echt uit 1898 afkomstig, maar het heeft weldegelijk alle kenmerken van zeer oude wijn. De wijn heeft een stro afdichting over de kurk. De kurk zelf was in minder goede staat. De fles was nog goed gevuld boven schouder-lengte (dit is waar de flessenhals overgaat in de bolling van de fles) met weinig depositie (ofwel drap). De wijn is bruin gekleurd met een diepe intensiteit, beetje troebel en met veel tranen. In de neus komen de gedroogde rozijnen, boerenjongens, noten, amandelen je tegemoet en kent een hoge geurintensiteit. Het wordt helemaal feest wanneer je een slok neemt. Het hoge zuur en alcohol complementeren de volle body. De wijn heeft een hoge smaak intensiteit van rozijnen, karamel en pecan noten met een zeer lange afdronk.
Voor een wijn van deze leeftijd is ze nog bijzonder levendig en fris met hoge mate van complexiteit. We hebben ook nog een 20 jarige Graham port ingeschonken om een klein vergelijk te kunnen maken, maar deze Madeira blies de port volledig omver.
Conclusie
De avond en het eten met deze wijnen was geweldig. Natuurlijk was het veel later geworden dan eigenlijk de bedoeling was. Algehele conclusie van deze 4x Barbera was dat de Massimo Rivetti toch echt wel de favoriet was, maar dan wel bij een steviger (vlees) gerecht en niet bij deze ongelooflijk lekkere risotto. Bij het gerecht was de La Luna dei Tempi de meest geschikte wijn. Ook de ervaring van deze curieuze Madeira was zeer bijzonder. Daar kan ik nog een paar meer keren van genieten.
Kerstmis is net voorbij en wij hopen dat u allen hebt kunnen genieten, misschien wel van één van de wijnen uit de top 10 van vorige week! Natuurlijk heb ik zelf ook genoten van het eigen kerstdiner. Ik had gekozen voor een vooraf met eendenborstfilet en hoofdgerecht van hertenbiefstuk. Dus draaide het vooral om wild. Vandaar dat ik koos om de mooie 80 Vecchie Vigne erbij te schenken. Deze zwoele rode wijn gemaakt van meer dan 80 jarige stokken is een uitstekende wijn naast een sterk wild gerecht. Deze wijn kent complexe aanhoudende aroma’s van overrijp donker fruit in combinatie met kaneel, cacao en koffie. Dit was een enorm geslaagd kerstdiner! Nu op naar een fantastisch en knallend 2022.
Bruchetta
Eendeborstfilet op bedje van sla
Hertenbiefstuk met rode kool
Crème brulée met roomijs
Heerlijke Primitivo 80 Vecchie Vigne
Weingut Paulinenhof Pinot Blanc
Nu hadden we als aperitief een andere verrassing. Het Weingut Paulinenhof heeft een bijzondere wijn gemaakt in samenwerking met Marc Mulder van All About Wine. Marc heeft een grote passie voor wijn en heeft bij mij mijn interesse in wijn verder ontwikkeld. Hij is verbonden geweest aan het wijndomein van het Sint Catharinadal in Oosterhout, waar hij de wijngaard beheerde en samen met de hoofd wijnmaker van Paul Cluver (zie ook bijvoorbeeld hun Chardonnay), de wijn maakte. Maar ook Tim Bernhard raakte hierbij betrokken en een goede vriendschap kwam tot stand.
Samen namen ze het initiatief om een nieuwe wijn te maken in Rheinhessen. Dit resulteerde in de “Pinot Blanc specially created for All About Wine”. Van deze wijn zijn slechts 240 flessen gemaakt. Je kent de Pinot Blanc misschien dan wel uit de Elzas, waar het één van de edele druivenrassen is. In Duitsland staat deze druivensoort bekend onder de naam Weissburgunder.
Proefnotitie van de Paulinenhof Pinot Blanc
Deze wijn heeft deels op nieuw eiken gerijpt en dat heeft deze wijn een extra dimensie gegeven. De wijn heeft een prachtige citroen gele kleur met gemiddelde kleurintensiteit. De neus is verfrissend en uitgesproken met aroma’s van rijp perzik en abrikoos en een hint van lychee. De wijn is nog heerlijk in ontwikkeling. Deze droge wijn heeft een aangenaam volle body, frisse zuren en met haar 14% alcohol nog in de midden range. De smaak intensiteit is hoog met geurige rijp steenfruit, honing en steenachtig door mineralen. Maar ook een hint van kokos en zwavel door de (hout)rijping. De lengte is aangenaam lang.
Het getuigt van hoge kwaliteit in het wijn maken, complex door de vele lagen die je in de wijn bespeurt en een aangenaam spel tussen fruit, zuur en alcohol die de body draagt. Intens zowel in geur als mondgevoel waar je nog lang van kan blijven genieten. Vol van fruit en secundaire aroma’s. Kortom dit is een enorm geslaagd project en hoop dat er nog vele zullen volgen.
Helaas is deze wijn niet meer beschikbaar, deze ligt op het moment te rijpen. Maar de Gewürztraminer of Riesling Brut staat voor u klaar! Deze wijnen doen niet onder voor deze mooie Pinot Blanc.
2022 biedt ons nieuwe kansen
Na het jaar 2020 is ook 2021 een jaar om vast te houden aan de positieve momenten. Uitgebreid feesten zal er dan niet in zitten met oudjaar, maar toch kan je heerlijk genieten in kleine gezelschappen. Ben je nog op zoek naar een lekkere mousserende wijn? Zoek dan niet verder. Om knallend het jaar uit te gaan en voor een fantastisch 2022 hebben hebben wij nu 2 wijnen in de aanbieding, speciaal voor bij de oliebollen;
Pepe Nero spumante (veganistisch!)
De relatieve onbekende druif Fiano voelt zich erg thuis in het warme Puglia. Deze mousserende wijn heeft een verfijnde mousse en geurt naar citrus en tropisch fruit. Bestel nu met korting.
Saint Gall Premier Cru
Kies je liever voor een betaalbare echte champagne, ga dan voor de Saint Gall. Dit relatief onbekende wijnhuis is een coöperatie van samenwerkende boeren. Hiermee kunnen zij de concurrentie aan met de grote welbekende champagnehuizen als Beaumet, Moët & Chandon, Ruinart en dergelijke. Dat resulteert in een mooie klassieke wijn bleekgeel van kleur met ragfijne mousse. Een delicate smaak van steenfruit en witte bloemen gedragen door delicate mineraalachtige tonen.
Geniet nu van deze wijnen met 10% korting! Gebruik code #Oudjaar2021 en de korting wordt automatisch berekend.
Om een lichtpuntje in deze donkere dagen te hebben, was ik uitgenodigd door een vriendin voor een gezellige proeverij van maar liefst 12 jonge wijnen. Gezellig en intiem met een indrukwekkende lijst van verschillende wijn(stijlen)!
Maar hoe kan je nu na 9 of 10 wijnen die 11e en 12e nu eigenlijk nog proeven? Belangrijk is natuurlijk dat je geen volle glazen schenkt en neem er je tijd voor. Ook een stukje brood om de smaak in je mond te neutraliseren is van groot belang. En daarnaast, water drinken. Naast het feit dat het helpt je mond schoon te spoelen, verdunt het vanzelfsprekend de alcohol waardoor de kans op hoofdpijn ook een stuk kleiner is.
De volgende uitdaging is, hoe zet je de wijnen in de juiste volgorde. Om te beginnen met een zware wijn overspoelt je mond en beïnvloed elke andere wijn die je daarna proeft. Daar kan geen brood of water tegenop. Het proefpakket dat was gekocht was een pakket met jonge rode wijnen. Nagenoeg alle wijnen waren 2020 met een enkele Bordeaux van 2018. Iets wat voor Bordeaux natuurlijk ook nog jong te noemen is! Dus zijn we begonnen met de lichtere wijn, een Pinotage uit Zuid Afrika en werkten zo naar meerdere flessen Negroamaro uit Puglia, Italië. Laat ik een aantal wijnen uitlichten.
Van den Brink Pinotage 2020
Van den Brink is een winery in Westkaap van Zuid Afrika. Hier liggen grotere wijngaarden gericht op een grotere productie. De regio’s Stellenbosch en Paarl staan bekend voor haar kwaliteitswijnen. Deze Pinotage heeft de algemene appellatie Western Cape. Dat wilt zeggen dat de gebruikte druiven uit de hele regio afkomstig mogen zijn en minder specifiek afkomstig zijn van een bepaald gebied.
Deze wijn is wat flauw in de neus, de geur komt niet lekker uit het glas. In de mond wat het eerste opvalt is haar zoetheid. De wijn heeft veel restsuikers. Verder is het een zwoele fruitige wijn met een hint van laurier. De zoetheid overheerst de wijn waardoor deze ook lang blijft “naplakken”.
Rocca Vini Duchetti Nero di Troia 2020
Ik was erg nieuwsgierig naar deze wijn. Nero di Troia is een zeldzame druif die eigenlijk alleen voorkomt in een klein gebied in het noordoosten van Puglia. Omdat ik zelf nog niet in aanraking was gekomen met deze druif, keek ik hier erg naar uit.
In de neus is het een wijn vol met zwart fruit, bramen, zwarte bessen, kersen. In de mond bespeur je de rauwe tannine die zo kenmerkend is voor deze druif. Een prettige zuurgraad die wat tegen gewicht geeft aan de tannine en het zwarte fruit prettig draagt. Helaas is de afdronk kort en wordt overheerst door de tannine. Hoewel de tannine niet mooi geïntegreerd zijn in de wijn, is het desalniettemin een interessante wijn en druivensoort om te proberen.
Globo Rojo Bobal 2020
Tussen de grootste wijnregio in Spanje, la Mancha, en Valencia, vind je een klein wijngebied rondom de steden Utiel en Requena. Hier staat de druivenvariëteit Bobal aangeplant. Buiten Spanje is deze ras niet aangeplant. Tevens zijn wijnmakers bewust geworden dat deze druif ook potentieel heeft. En je kan hier mooie wijnen van vinden, naast een nog steeds grote hoeveelheid simpele wijnen.
Deze wijn heeft even de tijd nodig om los te komen, maar dan ontdek je aroma’s van bessen en kersen. Het mondgevoel is prettig met vooral zwarte bessen. De tannine is nog niet helemaal geïntegreerd en vooral in de afdronk komt deze naar voren.
Lastarria Carmenère 2020
Carmenère, hoewel origineel afkomstig uit Frankrijk, is het paradepaardje van Chili. Het is een druif die sappig en rijk is.
De Lastarria is afkomstig uit Valle Central wat tevens één van de grootste regio’s in Chili is. Deze regio is onder te verdelen in wat we met recht pareltjes mogen noemen. Denk aan Maipo, Rapel, Curicó en Maule. Maar deze wijn komt niet uit één van deze gebieden. Het is een algemene appellatie. Dat neemt niet weg dat het een slechte wijn is, in tegendeel. Het zwarte fruit van bramen, zwarte kersen spat uit het glas, vermengt met vanille tonen. Ook in de mond bijzonder sappig van het fruit, vermengt met kruidnagel en vanille van de houtrijping. Tannine en zuren zijn mooi in balans. De afdronk is middellang en aangenaam.
San Marzano Granbello Negroamaro Primitivo 2020
We hadden twee verschillende blends van Negroamaro en Primitivo op de rol. En daarnaast ook nog een single variety Primitivo. Ik heb gekozen voor de Granbello van San Marzano omdat deze eigenlijk de lekkerste was. Deze druiven zijn typerend voor Puglia, waar deze wijn dan ook vandaan komt.
Het is een wijn met een zwoele neus van rijp zwart fruit. Je bespeurt zwarte kersen, pruim en bessen. Maar ook iets kruidigs als laurier en kruidnagel. In de mond, overheerst de alcohol en bemerk je de stroefheid van de tannine. Wat zo kenmerkend is voor wijn van deze druiven. Het is een echte heet klimaat liefhebber! Het gestoofde fruit is bijzonder aangenaam. De afdronk is gemiddeld, wat stroef en scherp door de alcohol maar desalniettemin fruitig.
Kortom…
De opzet was bijzonder geslaagd, we hebben een heerlijk gezellige avond gehad en vergaten even de donkere dagen die ons omringen, deze 12 jonge wijnen waren met recht een lichtpuntje! Maar eerlijk is eerlijk, je wordt ook wel weer met de neus op de feiten gedrukt. Noem het verwend, maar ik ben toch echt meer een liefhebber van oudere wijnen die meer complexiteit met zich mee brengen. De druiven waar deze wijnen van gemaakt zijn, zijn ook perfect om te rijpen in de wijnkelder of op fles. Ze geven dan meer finesse aan de wijn dankzij de tertiaire aroma’s. Helaas zit daar ook een prijskaartje aan vast. Maar als liefhebber neem ik dat op de koop toe.
Neem ook eens een kijkje in de webshop. Ook wij hebben meer dan uitstekende wijnen van druivensoorten als Primitivo, Sangiovese, Carmenère en natuurlijk Cabernet!
De krachtpatsers met internationale faam, zoals Bolgheri en Montepulciano laten we achter ons. We arriveren in het warme zwoele zuiden. Proef de zon in de wijn van de laatste 5 Italiaanse streken!
Zwoel Puglia
Wanneer we Molise in het zuiden verlaten komen we aan in het grote Puglia. Deze streek reikt tot aan de hak van de laars van Italië. Hoewel de streek vooral bekend staat om haar olijven, is Puglia (of Apulia) één van de belangrijkste wijn producerende regio’s. Met 9 miljoen hl neemt ze een 2e plaats in! Maar liefst 90% van de opbrengst is bulkwijn terwijl slechts 5% op de markt komt als DOC of DOCG. Ze ontleent haar naam van het Romeinse woord a-pluvia, ofwel gebrek aan regen.
De regio is op te delen in drie subregio’s; Foggio in het noorden, Bari en Taranto in het midden en Brindisi en Lecce in het zuiden.
Puglia omvat maar liefst 28 DOC’s en slechts 4 DOCG’s. Daarnaast zijn er nog 6 regionale appellaties zoals ITG Murgia en ITG Salento. In deze streek zijn maar liefst 46 druivensoorten toegestaan, waarvan slechts 9 internationale soorten zijn. Meeste liggen in de regio Salento in de hak van het land. De Italiaanse inheemse druivenvariëteiten overheersen duidelijk.
In vroeger tijden werd de wijn uit Puglia gebruikt om noordelijke wijnen te versterken voor kleur en kracht, maar door de focus op kwaliteit in de laatste decennia zijn de wijnmakers eigen wijn gaan produceren. Vooral de druiven Negroamaro en Primitivo hebben hier een voortrekkersrol in gespeeld.
Klimaat en terroir
De regio kent een zeer vruchtbare bodem dat grotendeels bestaat uit terra rossa (ijzerhoudend klei met zand) met een onderlaag van kalksteen. Dit is ideale grond voor druiventeelt. Vooral de kalkstenen ondergrond draagt bij aan het vasthouden van water in de droogste periodes van het jaar.
Het noordelijke deel (boven Brindisi) is koeler doordat het heuvelachtiger is. Daardoor zijn de wijnen frisser en lichter. Terwijl het zuidelijke deel vlakker en heter is. Het is niet zonder reden dat vooral inheemse druivensoorten hier floreren. Het is simpelweg te heet voor veel internationale druivenrassen!
Het klimaat is warm tot heet maar aan de kust getemperd door een koel zeebries.
Druivensoorten
De meest voorkomende druivenvariëteiten zijn Sangiovese voor rood en Trebbiano voor witte wijn. Maar veel interessanter zijn de wijnen van Negroamaro, Primitivo en Nero di Troia voor rode wijn. En als witte druivenras de Bombino Bianco en Verdeca.
De Primitivo (ookwel bekend in Amerika als Zinfandel) en de Negroamaro zijn typische druiven van het warme Zuiden en leveren wijnen op met een intens en warm karakter. Dat is hun pluspunt, maar het hoge tannine gehalte geeft een karakteristiek bitter (amaro) en daardoor zijn dit niet de gemakkelijkste wijnen. Het is een kunst om deze wijnen met souplesse te maken.
De heftige Negroamareno
De Negroamareno betekent “zwart bitter” en het is duidelijk waarom. De druiven zijn vrij donker van kleur en de wijnen hebben een duidelijk bitter profiel. Met haar dikke schil en resistentie tegen droogte, is de negroamareno uitermate geschikt voor het hete klimaat in Puglia.
Neem de I-Muri van Farnese Vini. Gelegen in streek Salento en heeft een onstuimige groei doorgemaakt. Deze Negroamaro is robijnrood van kleur met paarse tinten. In de neus komen intense aroma’s van fruit naar voren met tonen van zwarte bessen. Deze wijn heeft een medium body, is fluweelzacht en erg lekker. Een goede balans tussen frisheid en warme gevoelens, met een lange afdronk. Heerlijk bij lamsvlees of gegrilde tonijn.
De Primitivo (wat “vroege rijping” betekent) blijkt echter iets gemakkelijker om meer souplesse in de stijl te creëren dan bij Negroamaro. De druif is minder robuust dan Negroamaro en is daarom gevoeliger voor droogte, hoge temperaturen en vorst. De Primitivo kan in dit warme klimaat nogal alcoholrijk zijn vanwege haar hoge suikergehalte, maar door zijn jam-achtige zwarte fruit en drop is hij al jong drinkbaar.
Nero di Troia
Deze zwarte druif is perfect thuis in het noordelijke deel van Puglia, vooral Foggia en noord Bari. Deze laatrijpe variëteit heeft twee groeistijlen: de compact trossen van grote bessen is geschikt voor hoge opbrengsten, terwijl de meer trossen met open structuur van kleine bessen hoge kwaliteit wijnen voortbrengen. Je ziet deze druif zelden als monocépage maar eerder toegepast als blend.
De wijn vertoont aroma’s van kersen, viooltjes en tabak. Met haar droge smaak, gemiddelde zuurgraad en hoge tannine is het desondanks een straffe wijn die echt wat tegenhang nodig heeft. De wijn is het best te serveren bij cichorei, konijn of gegrilde gekruide kip.
Verdeca
Verdeca (verwar deze niet met Verdejo) is een witte druif die bijna uitsluitend in Puglia wordt geteeld, maar langzaam uit de gratie raakt in de wijnwereld. Het is een zeer neutrale gearomatiseerde druif en werd historisch gezien het meest gebruikt in de productie van vermout. Nu is het meestal te vinden in mengsels. Maar vlak Verdeca niet uit. Het is heel gemakkelijk te drinken en verfrissend met tonen van citrus, ananas en bergamot.
Een paar bekende appellaties
Je zou bijna zeggen helaas zijn er zoveel appellaties. Er zijn er namelijk slechts een handvol die echt de moeite waard zijn om uit te lichten. Dit omvat Primitivo di Manduria en Salice Salentino.
Castel del Monte Nero di Troia Riserva DOCG
Castel del Monte is een fort bovenop een berg in het midden van de wijnstreek. Zoals de naam reeds doet vermoeden, is deze wijn volledig gemaakt van de Nero di Troia druif. Deze druif heette tot voor kort Uva di Troia en is ook bekend onder de naam Sumarello. Deze druif komt bijna uitsluitend alleen voor in Puglia en gedijt goed in het hete mediterrane klimaat. De wijn is voor 90% gemaakt van de Nero di Troia en voor deze Riserva dient de wijn 24 maanden te rijpen waarvan 12 op eiken hout. Het levert dan ook een wijn op met een volle body, gematigde zuurgraad en aroma’s van kersen, zwart fruit en pruimen. In de beste wijnen vind je ook een intrigerende noot van zoethout.
Gioia del Colle DOC
DOC Gioia del Colle is als appellatie uit Apulië de bakermat van de Primitivo, en ligt iets noordelijker dan Manduria. Ondanks dat het zo dicht aan de kust ligt, is het hier heet en droog. Veel wijngaarden liggen daarom wat hoger op de heuvels om zo te profiteren van de verschillen in dag-nacht temperatuur voor het behoudt van de zuurgraad. Binnen deze appellatie kan Primitivo als monocépage gevinifieerd worden, maar blenden met Malvasia Nera, Montepulciano, Negroamaro of Sangiovese (max 40-50%) is ook toegestaan.
De wijnen van Gioia del Colle zijn dankzij klei-kalk bodem strak met meer dan gemiddelde zuurgraad. Dit geeft een mooi contrast met het geparfumeerde zwoele volrijpe fruit. Ook zijn ze hoog in alcohol Hier wordt dus het beste van twee werelden gecombineerd: rijp sappig fruit met elegantie, beheersing en klasse.
Primitivo di Manduria DOC
Dit is de belangrijkste regio van het gebied. Gelegen op het schiereiland Salento, nabij Lecce, kom je hier veel verschillende soorten wijn tegen. Wanneer men niet voldoende aandacht besteed, slaat de wijn namelijk snel om in eenvoudige, overrijpe wijnen van gekookt fruit waarin alcohol overheerst. Echter wanneer wel met zorg en aandacht wijn wordt gemaakt, krijg je heel bijzondere wijnen. Inktzwarte wijnen met intense smaken.
Neem deze 80 Vecchi Vigne van Cignomoro. De wijn is gemaakt van meer dan 80 jaar oude druivenstokken – vandaar ook de naam. Dit geeft een laag rendement van zeer geconcentreerde Primitivo druiven. De schilweking duurt meer dan één maand. Terwijl de wijn 12 maanden rijpt op frans en amerikaans eikenhout. Daarna rijpt het nog voor 4 maanden op fles. Het levert een wijn op die diep rood kleurt. Met complexe en aanhoudende aroma’s van kaneel, tabak, cacao en koffie in combinatie met donker overrijp fruit. Compact en jammy in de mond met een vanille en chocolade achtige finish op het einde.
Je proeft de zon in deze wijn uit één van de 5 zuid Italiaanse streken voor slechts € 29.95!
Salice Salentino DOC
In het zuidoosten van het Salento schiereiland ligt het plaatsje Salice. Salice Salento DOC heeft internationaal faam gemaakt met wijnen van Negroamaro zowel in rood als rosé. Deze rosé wordt gezien als één van Italiaanse beste rosé wijnen!
Het onbekende Basilicata
Basilicata is een klein en relatief onbekende wijnregio. Ze kennen slechts vier DOC’s die slechts 2% van de wijnen opbrengt. Veruit de meeste wijn komt op de markt onder ITG of vino da tavola. Het is een bergachtig gebied waarbij de meeste wijngaarden op de vulkanische grond van Monte Vulture liggen. Met slechts 87.000hl is het één van de kleinste wijnregio’s, maar met grote faam.
De lokale Aglianico druif voelt zich hier – op een vulkanische bodem van een oude, dode vulkaan – prima thuis. De druif geeft wijnen met flinke zuren en tannine. Volle kruidige smaak van cassis, zwarte kersen, tabak en ceder en een lichte balsamico toets. De fruittonen zitten vaak wat verborgen maar uiteindelijk komen gedroogde pruimen en bramen naar boven. Kortom een heerlijke wijn om van te genieten bij een kaasplank van gerijpte kazen.
Calabrië, de speeltuin van de Grieken
Op de punt van de laars vinden we Calabrië, ten zuiden van Basilicata. Dit gebied is klein (met slechts 110.000 hl) maar fijn, met als interessantste appellation Ciro. Ook hier waren het de Grieken die de wijncultuur brachten. Calabrië had eens internationale grote bekendheid, maar toen eenmaal Bordeaux opkwam, werd het snel naar de achtergrond verdrongen. Calabrië werd vervolgens zwaar getroffen door de phylloxera uitbraak, waardoor de wijngaarden nagenoeg volledig verwoest werden. Het gevolg was dat men onbeduidende bulkwijnen begon te produceren.
Cirò is één van de weinige gebieden die overgebleven is uit de grote dagen van Calabrië. De Cirò Rosso Riserva DOC is gebaseerd op de inheemse Gaglioppo druif; een wijn met opmerkelijke finesse en uitstekende rijpingsmogelijkheden. Deze Italiaanse wijn is het ontdekken meer dan waard. Dit is een wijn met volle body, hoge tannine en een navenant alcohol percentage (14%). Hoewel de wijn bedoeld is om binnen vijf jaar te drinken, duurt het al snel 10 jaar voordat de tannine in de wijn echt zacht is.
Ook voor de witte wijnen is er een eigen druif, het oude Griekse druivenras Greco. Greco di Bianco DOC levert een koperkleurige dessertwijn gemaakt volgens de passerillage methode. Weelderig, rijk en fluweelzacht van body met een aromatisch boeket dat doet denken aan sinaasappelbloemen, citrusvruchten en gedragen door specerijen die met de jaren meer naar de voorgrond komen.
Legendarische Falerno uit Campanië
Campanië is de regio rond Napels, de grootste en bekendste stad van het Zuiden. De naam is afkomstig van Campania felix, wat “gelukkig land” betekent. Deze regio herbergt misschien wel de mooiste wijnen van het Zuiden. Ook is het een gebied wat één van de oudste wijn producerende gebieden is in Italië, geschiedenis gaat terug naar 12e eeuw voor Christus. Tevens produceert men hier de oudste Italiaanse wijn, de legendarische Falerno (Falernum). Een witte wijn die zowel als droge en zoete wijn gemaakt werd. Er bestaat een moderne versie hiervan; de Falerno del Massico DOC.
Klimaat en geologie
In het kustgebied vind je een continentaal klimaat: heet en droog. Terwijl in de binnenlanden van Campanië het koeler is en meer regen valt. De bodem van het gebied is vulkanisch vanwege de Vesuvius. Dit geeft een frisse mineraalachtige toon en zorgt voor zachte romige smaken. Hier maakt men rode en witte wijnen. De witte druivensoorten zoals Greco, Fiano en Falanghina waarderen de vruchtbare vulkanische bodem. Voor rood gebruikt men Aglianico en Piedirosso druiven.
De beste appellaties
Dynamische en innovatieve wijnmaak methodes hebben positief bijgedragen aan de kwaliteit in de regio. De belangrijkste druif is hier onmiskenbaar Aglianico die door de Grieken was geïntroduceerd en gecultiveerd door de Romeinen. Daarnaast zijn de witte variëteiten Fiano en Greco van groot belang. In totaal produceert men ongeveer 780.000hl aan wijn per jaar.
Taurasi DOCG
De beste wijnen komen uit Taurasi – deze DOCG wordt ook wel de kleine broer van Barolo en Barbera genoemd. De Taurasi wordt gemaakt van minimaal 85% Aglianico en maximaal 30 procent Piedirosso. De wijnen moeten verplicht minimaal drie jaar rijpen.
De Taurasiwijnen hebben steeds een diepe kleur, een krachtige neus vol rijp zwart fruit en een intense, geconcentreerde smaak vol fruit, leer en kruiden. Dit maakt hen uitermate geschikt om goed te verouderen. Door de wettelijke minimumvereiste van 12 maanden houtlagering krijg je soms ook wat toetsen van inkt of chocolade. De Riserva rijpt minimaal 18 maanden op houten vat, wat extra complexiteit en intensiteit geeft.
Aglianico del Taburno DOCG
DOCG Aglianico del Taburno is een herkomstbenaming die pas eind 2011 tot DOCG promoveerde. Gelegen rond Monte Taburno produceert men hier zowel rode als rosé wijnen. Ook hier speelt Aglianico een grote rol. Een belangrijk verschil met Taurasi is echter dat deze wijnen geen verplichte houtlagering moeten ondergaan. Enkel de Riserva rijpt (slechts) 12 maanden op houten vat.
Deze krachtige wijn met stevige tannine en frisse zuurgraad verrast je met rijp sappig donker fruit zoals bramen, kersen en gedroogde pruimen. Verder bespeur je zoethout, koffie en peper. De wijn heeft een aangenaam lange afdronk. Echter karafferen is hier op zijn plaats. Om de wijn echt goed tot haar recht te laten komen heeft deze wijn zuurstof nodig.
Fiano di Avellino DOCG
DOCG Fiano di Avellino is een appellatie voor witte wijn. De herkomstbenaming schrijft minimaal 85% Fiano voor. Fiano di Avellino kan aangevuld worden met Greco Bianco (een andere druif dan greco!), Coda di Volpe of Trebbiano. Deze wijnen leveren steevast intens geparfumeerde, frisfruitige witte wijnen op, knetterend van het witte steenfruit met vaak nog wat amandeltoetsen er bovenop.
Greco di Tufo DOC
Ook Greco di Tufo is een appellatie voor witte wijn. De herkomstbenaming schrijft minimaal 85% Greco voor. De wijnen mogen enkel aangevuld worden met wat Coda di Volpe, en zijn steevast intens geparfumeerd, frisfruitig en knetterend van het witte steenfruit, met vaak nog wat amandeltoetsen er bovenop. Greco di Tufo is doorgaans een tikkeltje mineraler en delicater dan DOCG Fiano di Avellino.
Falerno del Massico DOC
Zoals al aangegeven is DOC Falerno del Massico de moderne versie van de mythische wijn Falernia. De huidige herkomstbenaming genoot gedurende vele jaren geen al te beste reputatie. Producenten realiseren dat kwaliteit verbetert dient te worden. En de heuvelachtige wijngaarden met perfecte expositie naar de zon scheppen alle voorwaarden voor een top wijn. Je vindt hier lokale druiven (minimum 85% Falanghina voor wit en 60% Aglianico voor rood) die hier uitstekend op in spelen.
Sicilië
En tenslotte Sicilië. Met 4 miljoen hl neemt het eiland een vierde plaats in terwijl met haar 115.000ha wijngaarden in grootte de grootste regio is. Hoewel Sicilië lang een ondergeschikte rol heeft gespeeld, is sinds 1773 daar een ommekeer in gekomen. Door de ontdekking van de versterkte wijn marsala heeft Sicilië zich weer in de kaart gespeeld in wijnland. Vervolgens hebben de cantina sociale (ofwel coöperaties) een belangrijke rol gespeeld in de kwantiteit. Waarna na de jaren 80 veel producenten kwaliteit voorop gingen stellen. Desondanks komen de meeste wijnen nog op de markt onder ITG Terre Siciliane of Sicilia DOC.
Desondanks kent het eiland een indrukwekkende 23 DOC’s en 1 DOCG kwalificatie. Verder kent het eiland nog zeven ITG’s. Het klimaat is erg uiteenlopend; in het noorden van de Etna is het gematigd fris, terwijl in het zuiden het bijna subtropisch is onder invloed van de Sahara. Rond de Etna is de bodem vanzelfsprekend vulkanisch, terwijl elders de bodem klei en kalkrijk is.
Sicilia DOC
Om maar meteen met de grootste en vreemdste DOC te beginnen. DOC Sicilia omvat het hele eiland en is ontstaan uit de bestaande ITG Sicilia. Maar liefst 26 druivenvariëteiten zijn toegestaan zowel in monocépage als in blend. Dit creëert een grote reeks van wijnstijlen die de consument meer in verwarring achterlaat dan duidelijkheid schept.
De wijngaarden van Feudo Arancio liggen aan de zuid kust van Sicilië in Sambuca di Sicilia. Nogthans hebben ze het predikaat Sicilia DOC. In 2001 nam Mezzocorona deze volledig verwaarloosde wijngaarden over en toverde dit om in een nieuw modern wijnbedrijf met groot respect voor omgeving en natuur. Duurzaamheid staat hier centraal, van het gebruik van zonnepanelen tot verminderen van het gebruik van chemicaliën in de wijngaard.
Feudo Arancio Nero d’Avola Een soepel-fruitige Italiaanse rode wijn van Nero d’Avola. De kleur is diep robijnrood. Met een intense geur van allerlei fruit: rode besjes, kersen, wilde aardbeien en granaatappel. De zachte, fluwelige tannines maken de wijn zwoel en soepel. Ook in de smaak is weer veel rood fruit te ontdekken. Verkrijgbaar voor slechts € 7.95
Feudo Arancio Grillo Siciliaanse witte wijn van de nog wat onbekende, maar steeds geliefdere Grillo druif. De kleur is geel als de zon. De wijn heeft geuren van verrukkelijk tropisch fruit als mango, papaja en pompelmoes, maar ook jasmijn en andere witte bloemen. Smaakrijk in de mond, met een goede balans tussen het rijpe fruit en de milde zuren. Verkrijgbaar voor slechts € 7.50
Moscato di Pantelleria DOC
Ver ten zuiden van de stad Marsala vinden we het piepkleine eilandje Pantelleria. Hier maakt men dessertwijn van de Zibibbo druif, ofwel Muscat d’Alexandrie. De wijnstokken groeien op zanderige gronden afkomstig van lava. Dit zijn overwegend strogele wijnen met een neus van rijp steenfruit, gecombineerd met oranjebloesem. De frisse mineraalachtige wijn brengt de aangename zoetheid mooi in balans. Drink deze wijn bij fruit salades of hartige kazen.
Zonnige streken met mooie wijnen
Nu we deze mooie reeks afsluiten, is het duidelijk dat in elk van de 5 zuid Italiaanse streken de zon in de wijn proeft. Maar geen wijn is hetzelfde. Dat is zo mooi van Italië. Het is zo een mooi land, met honderden verschillende druivensoorten en een zeer gevarieerd aanbod aan bodemsoorten. Door ook de blend soms net anders te maken krijg je een grote verscheidenheid aan wijnstijlen.
Kortom, ga op ontdekkingsreis en bewandel de paden waar we de zon niet op hebben laten schijnen. Het land van eten en drinken maar bovenal genieten. Ik zou zeggen Proost op het leven en neem een fles wijn uit één van deze 5 Italiaanse streken en proef de zon.
We gaan deze week het bergachtige kust streken in het midden van Italië verkennen. Hier vinden we streken als Lazio – waar ook Rome gelegen is, Abruzzo – bekend van een aantal fameuze wijnen en Molise. Hier presenteren we 1001 redenen om midden Italië te bezoeken. Dit is een relatief onbekende streek wat zeker een vermelding plaats mag hebben. Daarnaast doen we de oversteek naar Sardinië om de wijnen van dit eiland te verkennen.
De geweldige Abruzzo
Wanner we verder afdalen naar het zuiden vinden we onder Le Marche de streek Abruzzo. Eigenlijk beginnen we dit artikel direct met een krachtpatser tegen scherpe prijzen. Hier vinden we de bekende Montepulciano d’Abruzzo.
Gedurende vele jaren heeft Abruzzo slechts twee appellaties gekend; Montepulciano d’Abruzzo DOC en Trebbiano d’Abruzzo DOC. Het zal je niet verrassen dat de eerste wijn gemaakt is van de Montepulciano druif terwijl de tweede van Trebbiano is gemaakt. Pas in 1990 werden de eerste stappen gedaan door de provincie Teramo om hun Colline Termane als aparte appellatie te vermelden. Dit resulteerde in de creatie van Controguerra DOC. Waarna in 2010 de bekroning plaats vond met de erkenning Montepulciano d’Abruzzo Colline Termane DOCG. Inmiddels zijn er zeven appellaties, waarvan twee DOCG’s dus, en vijf ITG’s verspreidt over ongeveer 30.000ha. Met ruim 3 miljoen hl wijn neemt ze een plek in in de top 5 van Italië.
Klimaat en terroir
De wijngaarden van de Abruzzo liggen ingeklemd tussen de Apennijnen in het westen en de Adriatische zee in het oosten. Dit levert een ideale situatie; veel zonneschijn, goede regenval en aan de kust is het warm en wat droger. Meer landinwaarts is het klimaat meer continentaal. Terwijl de hoogte de benodigde dag-nacht temperatuurverschillen oplevert voor het behoud van de zuurgraad van de druiven.
Meest voorkomende druivensoorten
Hier vind je overwegend de rode Montepulciano druivensoort, maar ook de witte Trebbiano die ook veelvuldig voorkomt in Toscane bijvoorbeeld. Verder heb je ook andere lokale soorten als Sangiovese, Passerina, Pecorino (nee niet de kaas, de naam is een ode aan de schaapsherders die in het gebied leefden) en Cococciola. Maar ook internationale rassen als Chardonnay, Cabernet Sauvignon en Merlot. Zo zie je dus ook hier veel gelijkenis met Toscane.
Genieten van een Montepulciano d’Abruzzo DOC
Deze wijn is gekenmerkt door een zachtere body dan bijvoorbeeld de Toscaanse Sangiovese. De wijn is vaak op eikenhout gerijpt. De Riserva moet minstens drie jaar rijpen waarvan minimaal 6 maanden op eikenhout.
Deze intens robijnrode wijn is zeer geliefd vanwege haar toegankelijkheid en aangename aroma’s van rood fruit, specerijen en zachte tannine. Gall heeft een select aanbod van deze wijn maar kijk ook eens gewoon in het supermarkt schap!
De nieuwste DOCG Tullum.
Graag wil ik Tullum onder de aandacht brengen. Deze appellatie is in 2019 tot DOCG verheven. Het omvat slechts 18ha wijngaarden rondom de plaats Tollo en kent slechts drie wijnhuizen (Feudo Antica, Vigneti Radica en Cantina Coltivatori Diretti Tollo, ofwel CCDT).
De regio staat ook bekend onder de naam Terre Tollesi. Het grote verschil met een Montepulciano d’Abruzzo is dat deze wijn een beter balans kent tussen fruit, zuur, tannine en body. Dit dankt Tullum aan haar bijzondere bodem opbouw en ligging op de helling van de Apennijnen welke afloopt naar de Adriatische zee. Deze ligging geeft de streek een mild zeeklimaat met temperatuurschommelingen van de bergen. En dit vertaalt zich in de wijn! De wijngaarden dienen minimaal op 80 meter boven zeeniveau te liggen.
Er zijn vier soorten wijnen; Rosso, Rosso Riserva, Pecorino en Passerina. De rode wijn komt van Montepulciano druif en dient minimaal 14 maanden te rijpen. Terwijl de Rosso Riserva minimaal 2 jaar dient te liggen (waarvan 6 maanden op eikenhout). De Pecorino en Passerina zijn gemaakt van de gelijknamige witte druiven (minimaal 90%). Deze zijn eigenlijk alleen in midden Italië te vinden. Dat maakt het op zichzelf staand al uniek en subliem!
De Passerina is een licht gele wijn met florale aroma’s en citrus. Het heeft een volle body met kruidige, mineraalachtige afdronk. Dit is een stevige soepele wijn die goed geserveerd kan worden met pizza met kaas, visgerechten of wit vlees.
De Pecorino is een bleek gele wijn met frisse aroma’s van citrus, gevolgd door rozemarijn, zoethout, perzik en wat pompelmoes. Het is een intense wijn met volle, mineraalachtige afdronk en een vleugje exotisch fruit. Dit misstaat niet naast vis- of wit vlees gerechten of stevige kazen.
Lazio het thuis van het oude Rome
Traditioneel zijn de wijnen uit Lazio dikker, voller in de mond. Echter de laatste jaren vindt hier een omslag plaats om meer toegankelijkere wijnen te maken. Hier heerst de witte wijn van vooral Trebbiano, Malvasia di Candia en Malvasia Puntinata. Deze wijnen zijn bedoeld om jong te drinken. De frisse wijnen met hoge zuurgraad zijn een ideaal combinatie naast plaatselijke gerechten als porchetta (geroosterd varken met kruiden) of abbachio (lam).
Maar ook de rode wijn begint aan een opmars. Vooral wijnen van Sangiovese, Cesanese en Montepulciano. Echter bedenk dat er in totaal ruim 200 druivensoorten zijn toegestaan onder de wetgeving!
Lazio herberg maar liefst 3 DOCGs, 27 DOCs en 6 IGPs. Maar er zijn slechts 3 witte DOCs die echt het noemen waard zijn.
Rijkdom in Frascati DOC
De appellatie Frascati ligt net ten zuidwesten van Rome en omvat tevens twee DOCG appellaties. Frascati Superiore DOCG voor droge witte wijn en Cannelino di Frascati voor dessertwijnen (van botrytis geïnfecteerde druiven). Beiden zijn in 2011 erkend als aparte appellaties.
Frascati kan je vinden als witte wijn en als spumante. De wijn is een blend van minimaal 70% Malvasia druif, max 30% Bellone Bianco, Bombino Bianco, Greco en/of Trebbiano. Ook mag max 15% van enig andere witte druivensoort in de blend meegenomen worden.
Castelli Romani DOC
Ten zuidoosten van Rome vinden we Castelli Romani DOC. Deze regio is vernoemd naar een groep dorpen op de heuvels en nabij de meren in de heuvels van Colli Albani (Castelli Romani). Hier verbleef de adel van het oude Rome.
Hier overheerst witte wijn die is gemaakt als blend van Trebbiano en Malvasia. Welke de klassieke druiven in Lazio zijn. De wijnen zijn overwegend frisser en lichtvoetiger dan andere wijnen uit de regio, omdat de stokken hoger staan.
Ook de rode wijn is interessant. De Castelli Romani Rosso is een blend van vijf druivensoorten; Sangiovese en Montepulciano als Italiaanse rassen en Merlot. Echter wat het interessant maakt zijn de lokale rassen Cesanese en Nero Buono in deze blend. De Cesanese is een lastige druif die laat rijpt. Wanneer deze niet volledig rijp is, herken je dat in de waterige dunne wijnen. Maar wanneer de druif wel goed rijpt, krijg je rijke rijpe kersen smaken, florale karakters met een hint van rode peper. Ze hebben zachte tannine en rijping op hout is daarom niet aan te raden. De Nero Bueno is zelfs nog zeldzamer. Deze druif brengt veel wijngaard-werk met zich mee door de uitbundige groei. Maar geeft ook veel kleur en zwart fruit aan de wijn.
Est!Est!!Est!!! di Montefiascone DOC
Nabij het Bolsena meer op de nabij gelegen vukaan gronden ligt Est!Est!!Est!!! di Montefiascone DOC. Hier maakt men witte wijn van Trebbiano en Malvasia Bianca. Er zijn twee Trebbiano variëteiten toegestaan, Dit zijn de Trebbiano Giallo (lokaal Rossetto genoemd) en Trebbiano Toscano (ofwel Procanico). De wijn toont de milde kenmerken van appel met een verfrissende zuurgraad. De belangrijkste wijnen zijn seco (droog), abboccato (halfdroog), amabile (“beminnelijk” ofwel zoetere wijn) en spumante. Soms vind je ook nog een passito (zie hierboven).
De streek dankt zijn bijzondere naam aan een grillig verhaal. In het jaar 1111 toen koning Henry V gekroond zou worden in Rome, ging een Duitse bisschop Fugger op rondreis door de streek. Hij stuurde een bediende vooruit om de accommodaties met goede wijn te vinden. Deze bediende schreef het woord “Est!” (het is!) op de deur van de accommodaties die een goede wijn schenkt. Omdat de bediende zo gecharmeerd was van de wijn uit Montefiascone, schreef hij “Est! Est!! Est!!!” op de deur. Vandaar dat deze appellatie zo genoemd is.
De zeldzame Molise DOC
Molise is een bergachtige streek direct ten zuiden van Abruzzo. Overschaduwt door de wijnen uit Abruzzo. Molise was onderdeel van Abruzzo tot 1963 (onder de naam Abruzzi e Molise). Inmiddels timmert ze hard aan haar weg en heeft Molisse drie eigen DOCs op haar naam staan. Dit zijn Biferno, Pentro di Isernia en Tintilia del Molise. Slechts 2% van de wijn uit Molise krijgt het stempel DOC.
Deze regio kent een gevarieerde topografie. De wijngaarden op de heuvels zorgen voor een uitstekende blootstelling aan de overvloedige zonneschijn waar de druiven van profiteren. De meeste wijnstokken zijn te vinden in de zuidelijke heuvels en valleien. De combinatie van morene en kalkrijke bodems zorgen voor een ideale mineraliteit en waterretentie voor de wijnbouw. De ligging tussen de Apennijnen en de Adriatische Zee zorgt voor meerdere klimaattypes. Langs het smalle kustgedeelte is dit maritiem. Terwijl het klimaat meer gematigd is in de hogere valleien en continentaal verder landinwaarts rond de bergachtige gebieden.
Biferno-wijnen omvatten rode, witte en rosé wijnen. De witte blends bestaan voornamelijk uit Trebbiano Toscano met een klein beetje Bombino. Terwijl de rode wijnen neigen naar Montepulciano die geblend is met een beetje Aglianico en wat Trebbiano Toscano.
Pentro di Isernia produceert ook alle drie de wijn types. De rode blend bestaat uit een mix van Montepulciano en Tintilia. De witte blend bestaat uit Trebbiano Toscano aangevuld met Bombino Bianco (30-40%). De wijnen verschillen enigszins met die van Biferno omdat ze een lagere zuurgraad vertonen maar meer body hebben vanwege het terroir.
Tintilia del Molise is een DOC speciaal in het leven geroepen druivensoort Tintilia. Dez rode wijn moet minimaal voor 95% bestaan uit deze druivensoort.
Sardinia
Sardinië ligt 240km west van Toscane en Lazio. Het heeft een rijke geschiedenis waarbij het eiland in veel verschillende handen is geweest. Mede hierdoor heeft het haar eigen cultuur gecreëerd ten opzichte van Italië zelf. Dit is pijnlijk zichtbaar in de wijncultuur waar wijn een onbelangrijkere rol speelt. Productie en consumptie is zich pas in de laatste eeuwen gaan ontwikkelen en de focus op kwaliteit zelfs pas de laatste 20 jaar.
Druivenrassen
Dit zie je weer terug in de druivenrassen. De rassen die zo kenmerkend zijn voor Italië (zoals Sangiovese, Trebbiano, Montepulciano) komen hier nauwelijks voor. Daarentegen zie je wel grote hoeveelheden druivenrassen van Franse en Spaanse afkomst. Zoals Grenache (lokaal Cannonau genoemd), Carignan, Cabernet Sauvignon voor rode wijn. En voor witte wijn Malvasia en Vermentino (ookwel in Frankrijk Rolle genoemd). Naast deze bekende druivensoorten kent het eiland ook haar eigen exclusieve soorten, zoals Nuragus, Monica of Nasco. Dit drietal heeft haar eigen DOC gekregen in Cagliari. De Nuragus is vernoemd naar de nuraghe (typische Sardijnse bouwsels).
Over DOC’s gesproken, Sardinië heeft maar liefst 1 DOCG, 20 DOC’s en 4 IGT appellaties. Vermentino di Gallura DOCG is de enige wijn die het DOCG predikaat heeft. Het ligt in het noorden van het eiland, nabij de jetset locatie Costa Smeralda. De Vermentino is een droge wijn met een delicaat boeket van witte bloemen. De wijn heeft een palet met florale tonen en een mineraalachtige afdronk. De zuurgraad blijft hoog. Deze wijn staat hoog aangeschreven en past goed bij romige kip gerechten.
De 1001 redenen om midden Italië te proeven
Het is en blijft Italië, geen streek is hetzelfde, alle (lokale) wijnen zijn bijzonder en er is een enorm ruime keus. Dit maakt het voor de consument lastig kiezen. Daarom ons advies? Geniet van de 1001 redenen om wijnen uit midden Italië te proeven! In het midden van Italié vind je voor elk wat wils. Simpel omdat de keuze zo overvloedig is. Er zijn ontelbaar veel appellaties en nog veel meer druivenrassen die gebruikt worden. Je hebt monocépages maar ook blends. Je hebt wijn echt gericht op de fruit smaken. Maar ook wijn die houtlagering gehad hebben of die je nog vele jaren weg kan leggen.
We bevinden ons in een overgangszone naar het echte warme klimaat. Hier vind je nog wijnen die fris en slank zijn. In het zuiden komen we aan bij de wijnen die zwaar, zwoel en overlopen van overrijp fruit. De wijnen zijn uniek. En hoewel men ook internationale druivenrassen gebruikt, kan je de wijn lastig vergelijken. Een Chardonnay uit de Abruzzo is bijvoorbeeld eenmaal niet een wijn uit Frankrijk.
Deze week gaan we meer het midden van Italië verkennen, met welluidende streken als Toscane en Le Marche. We gaan proosten op de verrassende Sangiovese.
Emilia Romagna
Wanneer we afzakken naar het zuiden, is Emilia Romagna de eerste regio die we tegen komen. Deze ligt gecentreerd rondom Bologna. Met de Po delta in het noorden, de Adriatische zee in het oosten en de Appenijnen gebergte in het zuiden, ontstaat er hier een heel specifieke geografische mix.
Het heeft de toepasselijke bijnaam “de buik van Italië” gekregen. Mede dankzij de vele culinaire specialiteiten die in de verschillende steden gemaakt worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de parmaham, Mortadella di Bologna, de Parmezaanse kaas en de ravioli.
Wijnbouw
De wijnbouw mag dan niet zo bekend zijn zoals Chianti of Prosecco, maar met 53.000ha aan wijnbouwgebied, is het één van de toonaangevende streken waar de wijnbouw terug gaat naar de 7e eeuw voor Christus. En met ongeveer 7 miljoen hl neemt ze een derde plaats in qua wijnproductie in Italië. Eén van de kenmerken van de wijnen uit Emilia is dat ze vrijwel nooit zwaar alcoholisch zijn, maar juist licht en fris. Dit heeft te maken met het klimaat en de plek van de verschillende wijngaarden. Denk aan de Lambruso en de Gutturnio.
In Romagna worden daarentegen steeds forsere wijnen gemaakt. Althans door die boeren die de massa productie achtte zich hebben gelaten en zich op kwaliteit concentreren. Hun Sangiovese di Romagna vormt inmiddels een serieuze concurrent voor de de grote Toscaanse wijnen.
Klimaat en geografie
Het klimaat kenmerkt zich door een maritiem mediterraans klimaat, met warme zomers en zachte winters. De bodem opbouw bestaat uit vruchtbare leemgrond en alluviale laagvlaktes. Terwijl kalk en zandsteen overheersen op de heuvels en bergen. De wijngaarden liggen over het algemeen op de noordelijke hellingen van de Appenijnen en langs de rivieren.
De appellaties van Emilia Romagna
Ongeveer 30% van de wijn is gelabeld onder één van de 21 DOCs of 2 DOCGs. De overige wijn komt op de markt als één van de 9 IPG of gewoonweg als vino da tavola.
Hoewel de verdeling tussen rood en wit redelijk gelijk oploopt, is de regio toch vooral bekend van haar Sangiovese en Lambrusco wijnen. Andere druivensoorten zijn Malvasia, Trebbiano, Barbera en Bonarda. Hoewel er toch ook een behoorlijke aanplant van internationale druiven is, staan de appellaties toch wel bekend vanwege de zeldzame lokale wijnen. In totaal zijn 27 druivensoorten toegestaan in de regio.
Hieronder een aantal appellaties uitgelicht.
De zacht mousserende Lambrusco DOC
De wijnen van het wijngebied Emilia-Romagna zijn over het algemeen niet zo opwindend. Lambrusco is lange tijd een populaire wijn uit de Emilia (welke ook deels doorloopt in Lombardijse Montova). Na jaren van neergang is het nu wachten op de een nieuwe hype. De producenten zijn er klaar voor: nooit was de Lambrusco zo lekker. Overigens realiseer je dat Lambrusco gemaakt is van zes verschillende lambrusco druiven en vaak geblend is met andere druivenvariëteiten die structuur, body, kleur en dergelijke toevoegen. De Lambrusco druivensoorten zijn echte Vitis Vinefera soorten en verwar ze niet met Vitis Labrusca, wat een inheemse Amerikaanse hybride druivensoort is. Lambrusco variëteiten zijn misschien wel één van de enige inheems Italiaanse druivensoorten. Dit was een soort wilde druivensoort. Andere druivensoorten komen uit Mesopotamië en de Kaukasus.
De eerste witte appellatie Albana Romagna DOCG
De hoogst aangeschreven witte wijn is de Albana di Romagna, gelegen net ten noorden van San Marino. De eerste Italiaanse witte wijn met de DOCG-status in 1987. De wijn dient gemaakt te zijn van ten minste 95% van de Albana druif. Er zijn vijf verschillende soorten van droog tot sensationeel zoete Passito’s. De Romagna Albana Passito is zoet en heeft intense karakteristieke aroma’s. Terwijl de Romagna Albana Passito Riserva een goudgele kleur met amber reflecties heeft met intense aroma en duidelijke fruit tonen.
De mousserende en zoete wijnen van Colli Bolognesi Pignoletto DOCG
Colli was sinds 1997 een DOC welke in 2010 is gepromoveerd naar DOCG en ligt ten westzuidwest van Bologna. Deze appellatie omvat alleen droge witte wijnen. In het heuvelachtige landschap liggen de wijngaarden op oost-zuidoostelijke hellingen. Hierdoor hebben ze maximale blootstelling aan zonlicht en dankzij de grote schommelingen in dag-nacht temperatuur brengt het zeer mooie frisse wijnen voort. De Colli Bolognesi Pignoletto Frizzante en Spumante wijnen zijn mousserend van aard van de Grechetto druif (min 85% respectievelijk 95%). Heerlijk als appetizer of bij kleine visgerechten.
De Colli Bolognesi Pignoletto Superiore en Classico Superiore zijn droge tot zoete witte wijnen met florale tonen en rijp geel fruit met een hint van amandelen. Deze wijn gaat goed bij groente gerechten of jonge kazen.
Overigens een ander mooi initiatief is de orange wines in Albana. Lees hier meer daarover!
Sangiovese di Romagna
In Romagna vind je vooral heel veel Sangiovese. Afhankelijk van de opbrengst per hectare levert ze heel lichte bulk, of wijnen die zich kunnen meten met de beste Toscaners. Sangiovese di Romagna is een mooi voorbeeld. De wijn dient ten minste te bestaan van 85% Sangiovese en leveren wijnen die zich kenmerken door jamachtige fruit smaken, specerijen zoals kruidnagels. Heerlijk gebalanceerd zuur en tannine met een aangenaam lange afdronk. Ideaal bij een eendeborst gerecht!
De ondergewaardeerde Le Marche
Gelegen tussen Florance en Rome langs de Adriatische kust, ten zuiden van Emilia Romagna, vinden we Le Marche. Met slechts 25.000ha en 800.000hl is het een relatief kleine regio, maar onderscheidend door haar organische en bio-dynamische focus.
Het klimaat is zeer divers; in het noorden neigt het naar continentaal, terwijl het zuiden van de regio meer Mediterraans/maritiem klimaat kent. Met zo’n 15 DOC en 5 DOCG appellaties, is het toch een speler van belang. Echter slechts 20% van de wijn komt in aanmerking voor deze appellaties, het gros komt op de markt als IGT of tafelwijn. Er zijn eenmaal veel specifieke subgebieden die een eigen appellatie waard zijn!
De meest bekende zijn misschien wel Verdicchio Castelli di Jesi DOC en Verdicchio di Matelica. Aangeplant op glooiende heuvels van kalksteen, klei en kalkrijke bodem vinden we één van de winderigste regio’s. Dit is ingegeven door de Adriatische zee en twee rivieren; Cesano en Esino. Het levert vele verschillende kwaliteiten, maar er is één noemer; mooie frisse strogeel gekleurde wijnen met een hint van groene appel en bittere amandel in de afdronk. Een fantastische wijn bij veel van de visgerechten!
Ook vind je hier rode wijn van vooral Montepulciano druif. Helaas wordt deze overschaduwt door andere regio’s. Maar probeer zeker eens een Rosso Conero Riserva DOCG, het zal je verstelt doen staan.
Toscane
Gaan we naar het westen komen we terecht in Toscane. Het mooie Toscane met haar glooiende hellingen, prachtige weer. Met steden als Florance, Pisa, San Gimignano en Sienna die een grote toeristische aantrekkingskracht hebben.
Net als deze mooie steden, kent ook de wijn een enorme aantrekkingskracht. Samen met Piedmonte behoort Toscane tot de beste wijnstreek ter wereld. Wijnen als Chianti, Brunello di Montalcino, Vino Nobile de Montepulciano of de Super-Tuscans als Tignanello, Ornellaia en Sassiscaia staan zeer hoog aangeschreven in de hele wereld. Over deze laatste is reeds uitgebreid uitgeweid in een eerder artikel.
Veneto mag het commerciële centrum voor wijn zijn en Piemont de mooiste gastronomische hoogstandjes, maar Toscane kent de hoogste concentratie van ambitieuze wijnmakers.
Bron: Vineyards.com
Sangiovese, de koning van Toscane
Het klimaat speelt hier een grote rol voor het wijn succes. Het warme gematigde kustgebied kent een groot contrast met de glooiende heuvels van het binnenland waar men grote dagelijkse temperatuurverschillen kent. Dit helpt de wijn om haar suikers, zuurgraad en aroma’s in een mooi balans te brengen. Vandaar dat de Sangiovese druif hier zo goed gedijt en fantastische wijnen voortbrengt.
Maar liefst 85% van de rode wijn uit Toscane is afkomstig van Sangiovese en tweederde van de aanplant. Deze druif heeft veel zon nodig om haar tannine te verzachten. Om het nog makkelijker te maken, kent Sangiovese veel verschillende benamingen. In Brunello di Montalcino DOCG heet deze druif Brunello. In Vino Nobile di Montepulciano DOCG is de lokale naam Prugnolo Gentile. Terwijl in Morellino di Scansano de druif Morellino heet. En dit dus in éénzelfde regio, Toscane! Met de komst van de Super-Tuscans die een eigen appellatie hebben afgedwongen zie je ook meer internationale druivenrassen als Cabernet Sauvignon, Merlot en Syrah.
De belangrijkste witte wijn komt van Trebbiano (ofwel Ugni Blanc) gevolgt door Malvasia en Vermentino.
Er zijn maar liefst 41 DOC’s en 11 DOCG’s in deze regio te vinden. Wat ook geheel verklaard kan worden door de rijke variatie aan bodem en subklimaten (of te wel terroir). We verdiepen ons in een aantal.
Gewilde Chianti
Wie Toscane zegt, zegt Chianti. Hier vind je de tanninerijke wijnen gemaakt van Sangiovese. Deze wijnen kennen een hoog zuur en de betere wijnen kunnen echt wel even weggelegd worden voor ze goed op dronk zijn.
Chianti is veruit de grootste regio gelegen in het hart van Toscane met ongeveer 7.200ha aan wijngaarden. Je kan het splitsen in Chianti DOCG en Chianti Classico DOCG. Classico levert de hoogst gewaardeerde wijnen en is gelegen in het Chianti gebied. Het is dus geen apart gebied. Verder zijn er zeven plaatsen die een dusdanig hoge kwaliteit leveren dat ze hun plaatsnaam mogen toevoegen aan het etiket. Chianti Rufina DOC ziet men als de second best wijn van de regio.
De Fattoria di Basciano Chianti Rufina is een wijn van 93% Sangiovese en 7% Colorino van de familie Masi sinds begin 1900. Het ligt op een heuveltop op 300m uitkijkend over de Argomenna vallei. De 35ha wijngaard heeft een steenachtige bodem en kent een micro-klimaat welke zeer droog is en grote dag-nacht temperatuur verschillen kent. Dit is ideaal voor de Sangiovese druif om tot goede rijping te komen.
Deze Chianti Classico is een prachtige en complexe wijn. De kleur is diep donker rood, met in de geur een bouquet van rood fruit en viooltjes. De smaak is rijk en licht kruidig door de houtlagering van ca. 6 maanden. Mooi afgerond met soepele tannines en een aangename afdronk.
Lekker bij rood vlees (wild) en bij rijpe kazen. Ook zonder begeleiding een prima glas wijn!
Natuurlijk is er al veel geschreven over Bolgheri. Maar ik wil je graag deze mooie instap wijn onder de aandacht brengen.
Gemaakt van 67% Merlot 20% Cabernet Sauvignon en 13% Sangiovese is deze Le Volte tot stand gekomen volledig in de filosofie van Ornellaia. Na de oogst zijn de druiven, per soort gescheiden, in stalen vaten gegaan voor het gistings- en rijpingsproces. Vervolgens rijpt de wijn deels in Frans eiken barriques en deels in betonnen vaten, voor een periode van 10 maanden, waardoor er een mooie balans is ontstaan tussen de tanninestructuur en het fruit.
Le Volte is elegant en uitnodigend. Kenmerkend zijn de hints van fruitaroma’s en een rijke volle smaak met een voortreffelijk lange afdronk. Het is heerlijk proosten met deze le Volte waar ook de verrassende Sangiovese in zit!
Heerlijk als aperitief of bij gril gerechten en rijpe kazen. Nu als introductieprijs slechts € 22.95.
Vanzelfsprekend wanneer u meer interesse heeft in de Tenuta dell Ornellaia of de Le Serre Nuove dell’Ornellaia, neem dan even contact met ons op.
Vino Nobile di Montepulciano
Even ten zuiden van Siena ligt het stadje Montepulciano, gelegen op een heuvel en ingeklemd tussen twee rivieren – de Ocria en Chiana. Hier is ook Sangiovese de belangrijkste druif. Interessant te weten is dat in de 19e eeuw Montepulciano enige tijd gelabeld werd als Chianti. Mede omdat Montepulciano ligt in de Chianti Colli Senesi regio. Maar in de 60er jaren toen de DOC wetgeving in het leven werd geroepen, werd Montepulciano in haar eigen glorie hersteld en in 1980 in een eigen DOCG verheven.
De wijn bestaat voor minimaal 70% uit Sangiovese of lokaal ook Prugnolo Gentile. En is aangevuld met alleen andere lokale druiven, zoals Canaiolo en Mammolo. Ook mag tot 5% Malsavia (ja de witte druif) worden toegevoegd aan de blend. De wijn dient minimaal 24 maanden te rijpen (en 36 maanden voor de Riserva), waarvan 12 maanden op eikenhout.
De wijn heeft een rode kleur en met oudering een oranje gloed. De neus onthult zwarte kersen, pruimen en rijpe aardbeien. De wijn heeft een gemiddelde body, stevige tannine en hoge zuurgraad waardoor ze uitermate geschikt zijn om weg gelegd te worden.
De enige witte DOCG wijn uit Toscane, Vernaccia di San Gimignano DOCG
Ook wilde ik even stil staan bij San Gimignano. Naast dat dit een fantastisch mooi UNESCO World Heritage plaatsje is net ten noorden van Siena, is dit het thuis van de enige witte DOCG wijn van Toscane. De 43ha wijngaarden mogen niet hoger dan 500m boven zeeniveau gelegen zijn en groeien op een krijtrijke bodem. Dit geeft de wijnen haar befaamde mineraalachtige karakter. De Vernaccia wordt gezien als één van Italiaanse oudste en nobelste wijnen. Het staat bekend om zijn goudkleurige kleur, krachtige en volle karakter, fantastisch bloemenboeket, droge, frisse en aanhoudende smaken, hoge zuurgraad en een karakteristieke bittere nasmaak. Het weerspiegelt ook zijn terroir en biedt minerale kenmerken van steen (met name vuursteen) van de zandsteenbodems waar de druiven worden verbouwd.
San Gimignano produceert naast deze witte wijn ook rood en heeft een mooie dessert wijn (Vin Santo). De rode wijn is een blend van minimaal 60% Sangiovese (wat anders) met internationale druivenrassen.
De Vin Santo (ofwel heilige wijn omdat deze als miswijn werd gebruikt) bestaat uit minimaal 50% Malvasia del Chianti en Vernaccia met Trebbiano Toscano. De rode variant, bekend als Occhio di Pernice bestaat uit minimaal 50% Sangiovese. Deze dessertwijn is gemaakt volgens de appassimento methode.
Umbrië
Tenslotte Umbrië, gelegen ten zuiden van Toscane en westelijk van Le Marche. Deze regio staat het best bekend om haar witte wijnen. Hier domineert Orvieto DOC waar een wijn vandaan komt gebaseerd op de Trebbiano druif. Ruim 10% van de wijn uit Umbrië komt uit Orvieto. Deze wijn varieert van droog (Secco) via halfzoet (Amabile) tot dessert wijnen.
Met 11 DOC’s en naast Umbri IGT nog 5 andere IGT’s als regionale appelaties produceert men ongeveer 425.000hl wijn en is men duidelijk een kleine speler.
Conclusie
De veelzijdigheid van Toscane is alom bekend. En de faam van wijnen als Chianti en Bolgheri is internationaal erkend. Hoewel je de wijnen niet kan vergelijken, maar ze worden vaak in één adem genoemd met de beste Bordeaux. Italianen weten wat lekker eten is maar weten nog beter wat je erbij hoort te drinken. Alle wijnen zijn gericht op lokale gerechten die elkaar alleen maar versterken.
Ik zou zeggen, proosten op de verrassende Sangiovese! Eén druif die zoveel verschillende soorten wijnen maakt en allemaal hun eigen unieke stempel bijdragen, gewoon fantastisch.
Nadat we vorige week kennis hebben gemaakt met de krachtige Barolo en verfijnde Barbaresco wijnen, richten we onze blik op het noordoosten. Hier vinden we de welbekende mousserende Prosecco. Maar ook de magistrale wijnen uit Valpolicella en nog veel meer moois.
De mousserende wijnen van Lombardia
Wanneer je naar Lombardije kijkt, zijn er twee opvallende invloedrijke factoren; de Alpen in het noorden en de meren Lago Maggiore, Lago Como, Lago Iseo en Lago Garda, die het klimaat temperen. Wie Lombardije zegt, denkt mogelijk eerder aan de industrialisatie en modestad Milaan. Toch zijn hier heel mooie wijngebieden te vinden, die vooral lokaal bekendheid genieten. Overigens zie je hier naast de wijnstokken ook vaak moerbeien staan. Reeds sinds de Middeleeuwen wordt de moerbei gebruikt om zijdewormen aan te trekken die op hun beurt zorgen voor de fameuze Italiaanse zijdedraad, vanwaar Milaan haar status als modestad te danken heeft.
Ook hier waren het de Etrusken die de wijnbouw introduceerden, net als in noordwest Italië.. Tot ze waren verjaagd door de Galliërs met hun lange baarden (Langobards waar Lombardia naar refereert).
De appellaties in Lombardia
De regio herbergt 21 DOC’s en 5 DOCG’s en 15 IGT’s verspreidt over drie gebieden; Valtellina in het noorden, Oltrepò Pavese in het zuidwesten en in het centrum en zuidoosten liggen Bergamo, Brecia en Lago di Garda district. Hier produceert men 1.3 miljoen hl wijn waarbij het leeuwendeel afkomstig is uit Oltrepò Pavese.
De meest bekende wijn afkomstig uit Lombardia is toch wel Franciacorta DOCG. Deze mousserende wijn, gelegen nabij Lago Iseo, is gemaakt volgens de Méthode Traditionelle en kan zich meten met de beste champagnes. De wijn is gemaakt van een blend tussen Chardonnay, Pinot Nero (Noir) en Pinot Bianco. De wijn heeft een licht zoete afdronk.
Een andere mooie mousserende wijn komt uit Oltropò Pavese Metodo Classico DOCG. Dit is een blend van minimaal 70% Pinot Nero met Chardonnay, Pinot Bianco en Pinot Grigio. De wijn ligt minimaal 15 maanden op lie. Ze zijn verkrijgbaar in zowel witte mousserende wijn als rosé mousserend.
Tevens is er een derde mousserend product in deze regio, maar kan je het wijn noemen? Ik duid dan op Lambrusco, welke in het uiterste zuidoosten geproduceerd wordt. Het is een goedkope variant met heel licht alcohol. Leuk als aperitief, maar verder vind ik persoonlijk deze wijn niet al te bijzonder.
Natuurlijk brengt Lombardia niet alleen mousserende wijn, er is een grote verscheidenheid gelet op de vele druiven die zijn toegestaan. Een andere curiositeit is de Sforzato di Valtellini DOCG. Hier maken ze rode wijn van de Chiavennasca druif, de lokale benaming voor Nebbiolo. Het is een volle droge wijn gemaakt van ingedroogde druiven (recioto). Het drogen duurt ongeveer 100 dagen op rekken waarna de wijn 20 maanden rijpt. Uiteindelijk zijn deze wijnen te vergelijken met Amarone wijnen uit Veneto.
Trentino Alto Adige het dak van Italië
Wijnbouw op het dak van Italië zo kan je Trentino Alto Adige wel definiëren. Op steile terrassen die wel reiken tot boven de 1.000m. Slechts 15% van het land kan bewerkt worden voor wijnbouw, staat Trentino toch stevig in de middenmoot met 1 miljoen hl aan wijn productie. Het grootste risico is hier misschien wel verbranding van de druiven – zonneschade. Daarom is bladbeheer hier belangrijk. Overigens is hier ook een duidelijk tweedeling zichtbaar, Trentino en Alto Adige (ofwel Zuid Tirol).
Van oudsher zijn de lokale rode druivensoorten Lagrein en Schiave van belang, echter die hebben inmiddels plaats gemaakt voor de witte soorten Pinot Grigio en Chardonnay. Er zijn negen DOC’s te vinden. Alto Adige DOC en Trentino DOC zijn de overkoepelende benamingen. Hier kan men experimenteren binnen de limieten van de ruime regelgeving. In Zuid Tirol kent men daarnaast Caldaro DOC/Lago di Caldaro DOC (Kalterersee DOC) en Valdadige DOC. Interessant is dat Lago di Caldaro DOC volledig gericht is op Schiava (Vernatsch of Trollinger). Deze geeft lichte elegante rode wijnen met een boeket van rozen en aardbeien. Zeker een interessante wijn wanneer je een keer in Alto Adige bent!
Trentino DOC levert veelal de commerciële wijnen op, maar ook deze dessertwijn misstaat niet.
Probeer eens de Castel Firmian Moscato Giallo van Mezzacorona (ja in deze Corona tijd, is dit geen grap!). Deze strogele zoete wijn gemaakt van Moscato Giallo druif. De geur is zwoel en tropisch met perzik en honing meloen. Echter het is een elegante wijn, aangezien in deze niet een te zoet pallet heeft met mooie zuren. De wijn bouwt haar suikers op doordat een deel van de druiven pas laat geoogst worden.
Het is een heerlijke combinatie bij zoet brood, noten crumble of gedroogd fruit.
En wat dacht je van Trento DOC waar ook een mousserende wijn vandaan komt! Zoals deze mooie Rotari Spumante. Een pure Chardonnay wijn die doet denken aan perzik, abrikoos, amandelen en hazelnoten. Heerlijk naast een kaasplankje.
Deze spumante is gemaakt volgens de Methode Traditionelle, gelijk aan Champagne. En dus verschilt van de Prosecco.
De ondergewaardeerde Friuli Venezia Giulia
Helemaal in het noordoostelijke hoekje ligt Friuli Venezia Giulia verstopt. Geplakt tegen de Oostenrijkse en Sloveense grens. Vaak afgekort als Friuli. Deze kleine regio produceert één Italiaanse beste witte wijnen verdeelt over vier DOCGs, 12 DOCs en 3 IGPs. Zo’n 77% van de wijn hier is wit met als signatuur druif Friulano. Dit geeft fruitige wijn met tonen van citrus, vegetatie en amandelen met een hint van mineralen. Helaas is de Friulano overschaduwd door internationale rassen als Pinot Grigio en Sauvignon Blanc. Ook vind je een kleine hoeveelheid rode wijn voornamelijk van Merlot.
Het veelzijdige Veneto
Als laatste regio van noord Italië direct ook de grootste van het land met 11 miljoen hl; Veneto. Om meteen met de deur in huis te vallen, hier ligt het 205ha grootte Prosecco DOC gebied (wat ook nog deels doorloopt in Friuli Venezia Giulia). Prosecco DOC is goed voor maar liefst 440 miljoen flessen mousserende wijn dat bij het grote publiek geliefd is. De productie methode van Prosecco is hier reeds uitgebreid aan bod gekomen. Nu zijn er veel voor- en tegenstanders van Prosecco, maar neemt niet weg dat het een alleraardigste bubbel is. Binnen Prosecco DOC ligt het Valdobbiadene Asolo DOCG wat 80ha omvat en zo’n 100 miljoen flessen voortbrengt. Deze mousserende wijn is van nog betere kwaliteit als Prosecco. En binnen Valdobbiadene Asolo vinden we dan nog Conegliano Valdobbiadene Superiore DOCG.
Naast Prosecco komen hier nog meer topwijnen vandaan. Met in totaal zo’n 26 DOC’s en DOCG’s is zijn regiogebonden wijnen hier goed vertegenwoordigd. De streek kan je opdelen in drie delen. In het noordwesten aan de voet van de alpen, nabij het Gardameer vinden we het koelere alpine klimaat. Hier komen de verfrissende witte wijn van Bianco di Custoza DOC en Garda DOC maar ook de lichte verfijnde rode wijnen van Bardolino DOC en de iets robuustere Bardolino DOCG rondom het Gardameer. Deze wijn is een blend van Corvina en Rondinella en kenmerkt zich door haar rode kleur met een neus van kersen. Mooie volle wijn met weinig tannine. Heerlijk voor op het terras.
De magistrale Valpolicella
Ten oosten van het Gardameer en ten noorden van de staf Verona ligt de Valpolicella streek. Hier komen de Valpolicella Classico DOC, Valpolicella Ripasso DOC, Amarone della Valpolicella DOCG en Recioto della Valpolicella DOCG vandaan. Al deze magistrale wijnen zijn een blend van Corvina, Corvinone, Rondinella en Molinara maar de methodes zijn anders.
De Classico is een robijnrode wijn met levendige tonen van rode bessen, bramen en viooltjes. Het zijn altijd wijnen met een mooi balans, verfijnde zuren en geen overheersende tannine.
De Ripasso is eigenlijk een blend van twee wijnen; de Classico en de overgebleven gist restanten van de Amarone (amarone pommace). Door deze samen te voegen gaat de wijn een tweede keer vergisten die het alcohol percentage verhoogt. Maar ook de tannine stijgt en de wijn krijgt meer kleur, smaak en textuur. Je kan zeggen dat dit een voordelig zusje van de Amarone is.
Wat dacht u van Ugolini Monte Solane Valpolicella Ripasso. Tenute Ugolini is een oude boerderij met 22ha wijngaarden en 0.7ha aangeplant met olijfbomen. De Monte Solane wijngaard ligt op een hoogte van 650 meter rond San Giorgio di Valpolicella.
De wijn wordt geperst op de dag van de oogst om een elegante frisse wijn voort te brengen. In maart vindt een tweede vergisting plaats door Amarone wijn toe te voegen. Dit voegt structuur en smaak toe. Vervolgens vindt de 20 maanden rijping in kleine frans eiken vaten plaats.
Dit levert een intense robijnrode wijn met aroma’s van rijp rood fruit, zwarte peper, tabak en cacao. Verder bespeur je aangename geur van balsamico azijn en mediteraanse kruiden. Kortom een warme, uitgebalanceerde wijn van hoge kwaliteit met een zeer aangenaam lange afdronk!
De bijzondere Amarone della Valpolicella en Reciotto
Dan komt dus de Amarone della Valpolicella DOCG. Deze duurdere zus kost al snel €50 tot €90! De reden? Simpel, de druiven drogen gemiddeld 120 dagen voordat deze geperst worden. Het sap is dus geconcentreerder, rijker van smaak en je hebt meer druiven nodig om een fles te vullen. Deze methode heet appassimento. Ze heeft een gemiddeld hoge zuurgraad, hoog alcohol en is echt een zware wijn. Vol van kersen, vijgen, amandelen, chocolade. Heerlijk bij hertenbiefstuk of een plankje van gerijpte kazen.
Tenslotte de Reciotto. Deze volgt hetzelfde appassimento proces als Amarone, maar is vergist tot een zoete wijn in tegenstelling tot de Amarone. Naast deze magistrale wijnen van Valpolicella is hier nog meer moois, wat dacht je van Soave!
Fantastische witte Soave
Ten oosten van Valpolicella vinden we Soave DOC, het thuis van de fameuze witte wijn van Garganega en Trebbiano druiven. Daar waar de Soave DOC zich bevindt op de vlakte van de Po, heb je Soave Classico DOC en de Soave Classico Superiore DOCG aan de voet van de alpen. De wijnen kenmerken zich door de lage zuurgraad en boeket van witte bloemen, amandelen, citrus, perzik en honing. Minder bekend is de Recioto di Soave DOCG, wat een zoete dessert wijn is.
Het tweede gebied is centraal Veneto; dit is meer de Po vlakte en omliggende heuvels (waar de betere wijn vandaan komt). Dit kan je zien als de massaproductie in de regio alsmede het gebruik van internationale druivenrassen. Hier vind je onder andere IGT Veneto waar onze Neropasso vandaan komt. Een wijn gemaakt van deels appassimento druiven waardoor deze licht zoet is en heerlijk weg drinkt.
Tenslotte in het uiterste noordoosten vinden we Piave DOC. Hier regeert de eerder genoemde Prosecco gemaakt van de Glera druif.
Conclusie
In deze tweeluik over noord Italië hebben al veel soorten wijn de revue gepasseerd en is enorm veel te vertellen over deze regio. Eigenlijk hebben we alleen het topje van de ijsberg besproken. Zeker met de magistrale wijnen uit Valpolicella en het moois uit Soave bijvoorbeeld. Zoals zo vaak met Italië, je zal er naar toe moeten gaan om het echt te ervaren. Vaak zijn wijnen internationaal niet verkrijgbaar, maar er is zoveel moois te ontdekken hier!
Zoals vorige week reeds opgemerkt, kent Italië een zeer veelzijdige wijn productie. Van de 20 wijnregio’s in het land, liggen er maar liefst 7 in het noorden. Noord Italië is echt een regio met grote tegenstellingen. Je vindt hier heel lichte fruitige wijnen tot de zeer zware heftige Barolo’s. Ook heb je in de categorie mousserende wijn prettige makkelijk drinkende Prosecco tot de mooi verfijnde Franciacorta. Er zijn mooie zoete wijnen zoals de Amarone della Valpolicella en ga zo maar door. Om je wegwijs te maken gaan we eens dieper duiken in de verschillende regio’s.
Bron: www.vinyards.com
Valle d’Aosta de dwerg boven de reuzen
We beginnen met de kleinste en misschien wel minst bekendste regio. Helemaal in het noordwesten van het land, tegen Zwitserland en Frankrijk aangeplakt ligt Valle d’Aosta. Bekend onder ski-minnend Nederland, maar minder bekend van haar wijn. Ze maken hier een kleine 17.000hl wijn. Slechts 10% komt op de markt onder DOC Valle d’Aosta, de resterende 90% dus als tafelwijn, zoals vorige week toegelicht.
Uitdagingen in de Valle d’Aosta
Hier alleen al liggen veel uitdagingen; de extreem droge en hete zomers en de hoogte waarop gewerkt wordt (Morgex wijngaarden liggen wel op 1.300 meter; de hoogste in Europa). Vergeet ook de druiven niet die men gebruikt; Pinot Noir, Chardonnay, Nebbiolo. Dit zijn toch wel druiven die niet van teveel extremen houden. Hoe zit dit dan? De hoogte en de wind die over de toppen van berg reuzen als Mont Blanc komen, voeren koelere wind mee. Dit is ideaal voor de druiven om te rijpen en hun fruitigheid te behouden. Daarnaast is er een groot verschil tussen dag- en nacht temperaturen, wat er voor zorgt dat de zuren behouden blijven. Om negatieve gevolgen van deze grote verschillen te overkomen, past men pergolas toe om de druiven op te binden. Dit zorgt ervoor dat de bodem de warmte gelijkmatig aan de druiven kan afgeven gedurende de nacht.
Verder vind je hier Gamay en lokale druiven als Petit Rouge, Fumin en Prié Blanc (waar ook verrassend mooie mousserende wijnen van bestaan).
Je hebt hier dus witte, rode, zoete en mousserende wijnen allen in verschillende stijlen. Maar overwegend verfrissende zuren en heel veel fruit en mineralen – vooral ingegeven door de alluviale bodem natuurlijk. Saillant detail is dat men hier ook dessert wijnen produceert volgens de appasimento methode. Helaas zijn deze wijnen bijna niet te vinden, gezien de kleine productie vindt de consumptie vooral lokaal plaats. Zelfs in een kleine regio als Valle d’Aosta zie je zoveel tegenstellingen in noord Italië. Goede reden voor een bezoek aan deze kleine veelzijdige regio.
Het land van Barolo en Barbaresco: Piemonte
Piemonte is zeer bekend vanwege haar Barolo en lichtere zuster Barbaresco. Maar er komen hier meer wijnen vandaan. Met een productie van 2.6MM hl per jaar staat Piemonte op plaats 7 in Italië en moet nipt Toscane voor zich dulden. Er zijn maar liefst 59 kwaliteit regio’s (waarvan 17 DOCG) die ook prominent op het etiket aanwezig zijn. Ongeveer 75% van de wijn valt onder deze DOC of DOCG vlag.
Piemonte betekent de voet van de berg, en dat is hier heel letterlijk. Het ligt uiteindelijk in de uitlopers van de Alpen. De wijngaarden liggen op de hellingen en niet op de vlaktes en kent één van Italië’s laagste opbrengst per hectare. Met een gemiddelde van 1ha per producent vertoont deze regio veel overeenkomsten met Bourgogne. Echter de tegenstellingen in de regio van noord Italië zitten in de toegestane druivensoorten en de wijn. In Piemonte is een veelvoud van variëteiten toegestaan en men produceert ook witte wijn. De regio produceert vooral 65% rode wijn. Barbera, Nebiolo en Dolcetto zijn toch wel de meest toonaangevende druiven voor rode wijn. Maar er zijn nog 6 andere druivensoorten toegestaan. De witte wijn is vooral van Moscato, Cortese en Arneis gemaakt, terwijl ook Erbaluce, Malvasia en Favorita zijn toegestaan.
Het is een gebied waar traditionele wijze van wijnmaken hoog in het vaandel staat en dat merk je duidelijk in de kwaliteit. Waar kwantiteit misschien minder is, is dit ruimschoots gecompenseerd in de kwaliteit die men levert. Echter inmiddels is een tweede kamp opgestaan; de wijnmakers die volgens meer progressieve wijze wijn maken. Het is heel simpel, traditionele Barolo is zeer tanninerijk en heeft tijd nodig om zich te ontwikkelen. Vandaag de dag wilt men wijn die men direct kan drinken, dus daar zijn andere technieken voor nodig. We duiken in de vijf meest bekende regio’s.
De krachtige Barolo DOCG
Barolo is gemaakt van 100% Nebbiolo druif en is afkomstig rondom het dorp Barolo van wijngaarden die op het zuid/zuidwesten liggen. Deze DOCG omvat ongeveer 1.200ha. Het mesoklimaat en bodem verschilt binnen Barolo DOCG. In La Morra en Barolo kent men meer een kalksteenrijke Tortoniaanse mergel, wat meer fruitige wijnen voortbrengt. In Castiglione-Falleto, Serralunga d’Alba en Monforte zijn de wijngaarden geplant op lossere en minder vruchtbare, Helvetische bodems, die zowel zandsteen als kalksteen bevatten. Dit leidt tot een steenkleurige wijn die intenser is, diepere structuur en een langere rijpingstijd nodig heeft.
Barolo wordt met recht “Wijn van koningen en koning van de wijnen” genoemd. Zoals aangegeven kent deze druif stevige tannine die lange hout rijping nodig hebben. Hierdoor verdringt het frisse fruit naar de achtergrond en maakt plaats voor secundaire en tertiaire aroma’s. Denk aan vanille, teer, koffie en dergelijke. Helaas is dit ook in de prijs terug te zien, zelden zijn ze onder de €30.
Met een alcohol percentage van minimaal 13% zijn het stevige volle wijnen. De standaard Barolo heeft minimaal twee jaar houtrijping en mag pas drie jaar na de oogst op de markt komen. Tevens kent men de Barolo Riserva die drie jaar houtrijping heeft en Barolo Riserva Special die vier jaar houtrijping heeft.
Cascina del Monastero Barolo Perno 2012
Deze mooie wijn heeft een granaatrode kleur. De wijn is rijk aan zwart fruit in de neus, maar ook aardbeien (waar Nebiolo bekend om staat), leer, kruidigheid, zoethout. Het is een volle, zware wijn met veel zuur, waarbij het fruit in de mond gestoofd lijkt te zijn. Verder bespeur je aardse tonen, leer, tabak en cacao – allemaal tertiaire kenmerken. De wijn heeft een mooie lange afdronk, maar is toch overduidelijk nog wat jong. Deze kan gerust nog een paar jaar weg worden gelegd!
De wijn staat prima naast lokale gerechten als gegrild vlees met truffel.
De net iets minder heftige wijnen van Nebbiolo komen uit Barbaresco DOCG. De buurgemeente Barbaresco produceert wijnen die toch aanzienlijk minder tanninerijk zijn. Dit betekent overigens niet dat er geen tannine in zit! Het rode fruit spat je neus in, frambozen aardbeien, rode kers vermengen zich met potpourri en rozen. De wijn dient minimaal 26 maanden te rijpen waarvan 9 maanden op vat. Ook hier brengt men een Barbaresco Riserva van op de markt, deze wijn rijpt minimaal 50 maanden waarvan 24 op vat.
Het grote verschil met Barolo zit in de bodem; de wijngaarden van Barbaresco DOCG staan meer op kalkstenen bodem. Verder kent Barbaresco een warmer, droger en milder klimaat waardoor de druiven eerder rijpen en dus minder tanninerijk zijn.
Barbera d’Asti
Hier vinden we de Barbera druif; zachter en toegankelijker wanneer de wijn jong is in vergelijking met Nebbiolo. De wijn dient minimaal van 90% Barbera te bestaan. De goedkopere (rondom €10) zijn minder expressief verfrissend en fruitig en kennen geen houtrijping. De beste Barbaresco wijnen zijn rijke wijnen met medium tot volle body. Met zo’n 3.400ha is de regio groter dan Barolo. De Barbera d’Asti Superiore heeft zes maanden houtrijping gehad.
De wijn is paars van kleur, met een boeket van kersen, blauwe bessen, kruiden en aardse tonen. Ze kent een levendig zwoel karakter met een aangename afdronk. Heerlijk bij Italiaanse charcuterie. Check eens onze Lavignone voor slechts € 14.95.
Gavi of Cortese di Gavi
In het zuiden net boven Liguria ligt Gavi. De wijnstijl hier heeft meer affiniteit met Liguriaanse wijnen dan die van Piemonte. Dit is duidelijk te merken in het frisse fruitige karakter van de wijnen. In Gavi vind je parels van witte wijn. Wanneer je Gavi di Gavi op het etiket ziet staan, wilt dit zeggen dat de druiven uitsluitend afkomstig zijn uit de gemeente Gavi. Deze worden ook vaak Italiaanse Chablis genoemd, en dat is niet zo verwonderlijk.
Het is de eerste witte Italiaanse wijn die internationale bekendheid heeft behaald. De wijn is uitsluitend van Cortese gemaakt welke in de geschiedenis terug gaat naar het jaar 1600. Deze druif dat heel gevoelig is voor het terroir en dát proef je in de wijn. Het staat bekend om haar kurkdroge karakter en vuursteenachtige en frisse zuren, afkomstig van de mineraalrijke bodems van het gebied. Het boeket is bijzonder bloemig en biedt delicate aroma’s die doen denken aan witte bloemen, citroenen, groene appels en honingdauw. Het vertoont ook vaak hints van amandelen in de afdronk. De wijn is goed in staat te ouderen en gaat heerlijk bij Italiaanse visgerechten.
Experimenteren in Langhe DOCG
Langhe is een grote regio waar zelfs Barolo, Barbaresco en Asti binnenvallen. Echter de regelgeving is gematiger waardoor wijnmakers meer kunnen experimenteren met druiven variëteiten en methodes. Zo heb je wijn uit Barolo die net buiten de regelgeving kleurt, die komt op de markt als Langhe Nebbiolo DOC. Daar waar de gevestigde variëteiten Nebbiolo, Arneis en Favorito (beter bekend als Vermentino) zijn, vind je inmiddels ook internationale rassen als Chardonnay, Cabernet Sauvignon en Sauvignon Blanc hier. Hier vind je rode, witte en rosé wijnen. Blends en monocépage. Stille en mousserende wijnen, maar ook jonge fruitige rode wijn tot passito-stijl.
De zoete sprankelende Asti Spumant
Na champagne is Asti de meest gedronken mousserende wijn. Deze wijn gemaakt van Moscato druif volgens de tankmethode, is verfrissend en zoet. De wijn heeft ook bekend gestaan als Moscato Champagne, totdat Champagne succesvol een ban in het leven riep op het gebruik van de naam Champagne. Het werd toen Moscato spumante om tenslotte Asti Spumanti of gewoon Asti genoemd te worden. Asti omvat ongeveer 35% van alle wijn geproduceerd in Piedmonte, wat duidelijk de populariteit weergeeft. Er is 9.800ha aan wijngaarden die zijn verspreid over de steile hellingen in de Langhe naar de glooiende hellingen tot de Alessandria vlakte. De mariene sedimentaire bodem bestaat voornamelijk uit kalksteen, met enkele mergel-, tuf- en zandgebieden en een beetje klei.
Overigens vind je soms ook “Asti Spumante Metodo Classico”, dit is een wijn gemaakt volgens de Méthode Traditionelle, dus net als Champagne. Deze wijn neigt uitgesprokener te zijn, iets hoger in alcohol en hoger in zuren.
De Asti is vaak geserveerd als aperitief en varieert van droog tot zoet en altijd mousserend. De Moscato d’Asti daarentegen is een weelderige stille wijn, soms licht mousserend en vaak geserveerd bij nagerechten.
Het ruige Liguria
Ten zuiden van Piemonte ligt Liguria, beter bekend als de Italiaanse Rivièra met de bekende dorpen Cinque Terra. Deze dunne, mooie strook ruig land met haar mediterraanse klimaat en arme stenige bodems. Deze steile hellingen maken wijnbouw uitdagend, waardoor de wijngaarden verspreid zijn met beperkte producties als gevolg. Sommige wijngaarden zijn zelfs slechts per boot bereikbaar. De hellingen zijn soms zo steil dat er alleen handmatig geplukt kan worden. Ook landinwaarts blijven de hellingen steil en kent men een dichte aanplant. Hier spelen we wijngaarden tevens een rol tegen erosie.
Wijnbouw vindt hier reeds 25 eeuwen plaats, de Etrusken en Grieken hebben wijnbouw geïntroduceerd. Nu is ongeveer 6.000ha onder wijn waarvan slechts 500ha DOC/DOCG kwalificatie hebben. Vandaar dat er ook slechts 40.000hl geproduceerd wordt.
Er zijn ook slechts acht DOC/DOCG regio’s die internationaal weinig bekendheid genieten. Het is de witte wijn die hier domineert vooral dankzij de krijtsteen bodem waar witte druiven uitstekend op gedijen. Vermentino (ookwel Rolle in Frankrijk) is de belangrijkste druivensoort. Deze kent men lokaal als Pigato vanwege de vlekjes die rijpe druiven krijgen. De druif produceert wijn met een geurige neus die doet denken aan de aroma’s van dennenhout en zeezout van het Ligurische landschap, evenals een onderliggende mineraliteit. De rode wijn is vooral afkomstig van Rossese. Deze relatief onbekende druif komt slechts voor in Liguria en een deel van zuid Frankrijk. Rossese geeft het terroir goed weer, kent een prettig zuur met aangename aroma’s van viooltjes en aardbeien. Heerlijk bij een pizza of kip gebakken in tomatensaus.
Afsluiting
Omdat er zo enorm veel te vertellen is, toch maar besloten om dit artikel in tweeën op te splitsen. We hebben nu gekeken naar het noordwesten, waar een aantal krachtpatsers vandaan komen. Maar tegenstellingen in dit deel van de regio in noord Italië zijn volop aanwezig. Volgende week gaan we verder met het midden en westen van noord Italië.
Indien je meer van specifieke regio’s wilt weten, aarzel dan niet om even contact met ons op te nemen!
Wanneer je mensen vraagt wie de grootste wijn producent ter wereld is, denkt bijna iedereen aan Frankrijk. Mogelijk maakt Zuid Amerika ook een goede kans, omdat deze wijnen in Nederland bijzonder geliefd zijn. Echter, de grootste wijnproducent ter wereld is Italië met zo’n 54.8 miljoen hl (in 2018). Zij houdt Frankrijk (48.6 miljoen hl in 2018) van de troon af.
Interessant genoeg is het niet Italië dat de grootste wijn producent ter wereld met aantal hectares onder druiven heeft. Met alsnog een respectabele 705.000 hectare staat Italië slechts op de 4e plaats. Spanje is veruit koploper met bijna 1 miljoen hectare aan wijngaarden.
Vanzelfsprekend wanneer je deze cijfers met elkaar combineert, kan je ook een interessante conclusie trekken. De gemiddelde opbrengst per hectare is natuurlijk van groot invloed voor de wijnproducent om de winstgevendheid te bepalen. Eenmaal schaalvoordeel is nog steeds van groot belang. Natuurlijk indien de wijnproducent een heel speciale wijngaard heeft qua terroir, ligging en druivensoort, kan men bijzonder hoge prijzen realizeren. Bordeaux of Bourgogne zijn hier mooie voorbeelden. Het is opvallend dat Duitsland de grootste opbrengst per hectare kent. Van 103.000ha (plek 18 op wereld ranglijst) komt 10.3 miljoen hl wijn (plek 8). Dit is dus 100 liter per hectare. Italië als grootste wijnproducent ter wereld, levert gemiddeld 78 liter per hectare (ofwel 4e plaats).
Wijnregio’s
Het mooie Italië kent een geschiedenis van versplintering. Dat is nog steeds terug te zien in de wijnregio’s. Mede ingegeven door het lang gerekte land met veel invloed van bergen, kent het veel sub-klimaten. Zowel de Dolomieten (Italiaanse Alpen) als de langgerekte Apennijnen. En vergeet niet het vulkanische Etna. Die drukken allemaal hun eigen stempel op het gebied. Het is een land waar de gemiddelde jaar temperatuur enorm uit elkaar ligt. In het noorden kent men gemiddelde temperatuur van 3.9C. Tot 18.2 in het uiterste zuiden.
En met ongeveer 20 regio’s is de keuze aanzienlijk! Natuurlijk is Italië niet Italië wanneer elke regio haar eigen specifieke druivensoorten kent en haar eigen specifieke wijnen. En vanzelfsprekend is er geen betere combinatie met lokale wijn en spijs. Maar daarover meer in de volgende serie van artikelen.
Grote verscheidenheid aan druivenrassen
Italië is het enige land ter wereld, naast de grootste wijnproducent, ook het meest diverse land ter wereld qua wijn (en vergeet ook het eten niet!). Er is geen land waar een grotere verscheidenheid aan authentieke druivensoorten vandaan komen. Italië kent maar liefst meer dan 500 verschillende druivensoorten. Dat is meer dan de druivensoorten in Frankrijk, Spanje en Griekenland bij elkaar! Naast internationale rassen als Cabernet Franc en Sauvignon, Chardonnay, Viognier, Grenache en Syrah kennen ze een nog grotere verscheidenheid aan lokale rassen. Denk aan Barbera, Cortese, Glera, Montepulciano en nog veel meer.
Geschiedenis van de wijnbouw in Italië
Hoewel Frankrijk de bakermat is voor hedendaagse wijnbouw, waren de druiven geïntroduceerd door de Romeinen. Echter het zijn niet de Romeinen die de wijnbouw hebben uitgevonden. Wel zijn de ze verantwoordelijk voor het verspreiden van de wijncultuur. Maar wie heeft dan de wijnbouw naar Italië gebracht?
Eigenlijk had ik daar reeds een tipje van de sluier over opgelicht in een eerder artikel over de Provence. Het waren de Phoeniciërs en Griekse kolonisten die zich in de 6e eeuw voor Christus langs de Middellandse Zee verspreidden die deze kennis mee namen. Overigens is er ook archeologisch bewijs gevonden dat er reeds in de 9e en 10e eeuw BC al wijn werd gemaakt door de Etrusken die zich gevestigd hadden langs de kust van het huidige Lazio en Toscane. Dus de Grieken hebben waarschijnlijk nieuwe wijnstokken geïntroduceerd. Trouwens de Grieken noemden Italië Oenotria, letterlijk vertaald “wijnland”, en niets is minder waar! Inmiddels is de wijn uit Italië, de grootste wijnproducent ter wereld, niet meer weg te denken!
Maar zo groots is Italië niet altijd geweest. Vanaf de 17e eeuw tot midden 20e, was Italië onbeduidend, vooral voor eigen voorziening en veelal bulkwijn. Terwijl in Spanje en Frankrijk de kunst van wijn maken verfijnden, bleef Italië achter. Tot ver na de Tweede Wereldoorlog toen een enorme inhaalslag startte. Door de wijnbouw te moderniseren is de kwaliteit enorm gestegen. Mede dankzij eigenzinnige wijnmakers.
Classificatie en wetgeving
Gelukkig is het classificatiesysteem niet zo ingewikkeld als in Frankrijk. Hoewel de wijnwetgeving voor elke regio andere eisen stelt, zijn er eigenlijk maar vier kwaliteiten. Denk bij vereisten aan welke druivensoorten toegepast mogen worden en in welke hoeveelheden (verhouding tot elkaar), een minimaal alcohol percentage, het wel of niet toestaan van houtrijping, noem maar op.
Wat het niet eenvoudiger maakt is dat echt elke regio in Italië haar eigen wijn produceert. Hetgeen ook wederom verklaart waarom hier zo enorm veel verscheidenheid aan druivenrassen voorkomt. Want eenmaal alles in Italië is speciaal.
Vino da tavola
Een wijn die buiten elke classificatie valt, is per definitie een tafelwijn. Wijnmakers kunnen soms ook met opzet kiezen om een wijn in deze classificatie te laten vallen. Dus tafelwijn is niet per definitie een “slechte” kwaliteit. Nog sterker, dit is wel vaak de wijn die men drinkt bij het eten. Tafelwijnen zijn vaak een blend van meerdere druivensoorten en kan wijn zijn van druiven uit heel Italië Hoewel dit laatste atypisch is voor het land.
Een mooi voorbeeld is de Bolgheri. Deze wijn is bij wijze per ongeluk ontstaan. Een markies begon te experimenteren en plantte Cabernet Franc en Sauvignon druiven aan in Toscane. Iets wat niet is toegestaan onder de Toscaanse wijn wetgeving. Hier is zeer verrassend kwalitatief goede wijnen vandaan gekomen. Maar omdat de druivensoorten niet waren toegestaan, kreeg deze wijn het label Vino da tavola. Inmiddels heeft deze wijn haar eigen kwaliteitslabel toegewezen gekregen als DOC Bolgheri. Zie nadere details in dit artikel.
Indicazione Geografia Tipica (IGT)
Wijnen met het IGT label is gemaakt van druiven die voor minimaal 85% uit het beschreven gebied afkomstig zijn. Bijvoorbeeld IGT Piemonte geeft aan dat voor deze wijn druiven zijn gebruikt die voor minimaal 85% uit Piemonte komen. Hiermee garandeert IGT de herkomst van de druiven, niets meer en niets minder.
Denominazione di Origine Controllata (DOC)
Om in aanmerking te komen voor een DOC waardering, dient de wijnmaker het aantal wijngaarden en de opbrengst per hectare aan te geven bij de Italiaanse Kamers van Koophandel. Ook hier garandeert de classificatie alleen de druivenrassen, de herkomst van de druiven en de gebruikte productie methode. Het is geen garantie voor kwaliteit van de wijn. Hoewel je natuurlijk wel kan stellen dat, gelet op de afbakening van de herkomst, je toch een bepaalde verwachting mag hebben. Op het moment zijn er ongeveer 330 DOC wijnen in Italië.
Wanneer de wijn voor vijf jaar op rij van ondermaatse kwaliteit is, kan de wijn gedegradeerd worden tot IGT. Dus het is wel degelijk gelegen aan de wijnmaker om kwaliteit te leveren.
Denominazione di Origine Controllata e Garantita (DOCG)
Bij DOCG zal de kwaliteit wel gegarandeerd zijn. De wijnwetgeving is in Italië berucht, het is de strengste ter wereld. Een belangrijk verschil tussen DOC en DOCG is dat de opbrengst per hectare lager is bij DOCG. Ook heeft de DOCG een “leertijd” van minimaal vijf jaar voordat het predicaat op het etiket vermeld mag worden.
DOCG wijnen zijn onderhevig aan een aantal testen; de eerste is tijdens de productie fase waarbij een chemische en proeftechnische analyse plaats vindt. Het gehalte suikers, zuren en andere stoffen worden gemeten om te analyseren of deze wel de vereisten halen. Een tweede test vindt plaats na de botteling en rijping, Dan wordt gekeken of de juiste karakteristieken wel ontwikkeld zijn in de wijn. Deze wijnen worden jaarlijks gekeurd door een proefcommissie. Op dit moment zijn er 74 DOCG wijnen.
Overigens kom je een DOCG wijn tegen voor een goedkope prijs, houdt er rekening mee dat dat waarschijnlijk te goed is om waar te zijn. Gelet op bovenstaande kwaliteitsgarantie zijn dit eenmaal dure wijnen!
Italiaanse ontdekkingsreis
Met de veelzijdigheid van Italië als de grootste wijn producent ter wereld, zit het wel goed. Ze is weer helemaal terug. Maar hoe kan je in vredesnaam nu weten wat een goede wijn is? Simpel, ga proeven en onthoudt welke wijn je lekker vindt. Tuurlijk kunnen regio’s en druiven je reeds veel vertellen. Het noorden is koeler, dus heb je wijnen met hoger zuur en frissere fruit smaken. Het zuiden is heet, dus zijn het volle wijnen, hoger alcohol, met smaken van zondoorstoofd fruit. Ook druiven is een goede indicatie, of je een Barbaresco gemaakt van Barbera druif die licht in tannine is, of een Chianti uit Toscane gemaakt van de Sangiovese druif welke juist zwaar in tannine is, zegt al een heleboel. In de volgende serie artikelen gaan we juist hier naar op zoek!
Al enige tijd had ik een Bordeaux-blend proeverij in de planning zitten, naar aanleiding van het artikel over Bordeaux. Echter het wilde maar niet lukken om samen te komen en nu dat we samen zijn gekomen voor de Bordeaux-blend proeverij, was dit er eentje zonder een echte Bordeaux wijn! We hadden dusdanig veel wijnen in gedachte, dat we de proeverij toch over twee sessies moeten uitsmeren… wat is het leven toch onaangenaam.
Voor deze proeverij hadden we een aantal mooie wijnen geselecteerd. De wijnen moesten van ten minste twee druivenrassen bestaan die in de Bordeaux (met name de linkeroever) gebruikt worden. Nou dan is de keuze al niet heel reuze; Cabernet Sauvignon, Merlot, Petit Verdot en Cabernet Franc. Toch hebben we maar een enkele “exoot” ook maar toegestaan. Ik had namelijk een Chinese wijn (ja geen kopie, maar een echte Chinese wijn!) gevonden die mij wel zeer interessant leek. Ook had dit wijnhuis een “blanc de noir” een witte wijn (eigenlijk rosé) gemaakt van blauwe druiven; de Cabernet Sauvignon.
Deze proeverij werd aangekleed met op de barbecue geroosterd kalfsvlees. Het zachte vlees was een heerlijke combinatie met deze wijnen!
Chateau Changyu Moser XV
Dit domein is een samenwerking tussen het Chinese Changyu en de Oostenrijkse wijnmaker Lenz Moser. Moser is een bekende wijn familie die terug gaat naar 1610. In 2015 besloot Lenz Moser om een nieuwe uitdaging op zich te nemen en hij werd consultant voor het oudste wijnbedrijf in China; Yantai Changyu Pioneer. Dit bedrijf was opgericht door de ambassadeur Zhang Bashi in 1892. Het was de eerste wijn domein in China. Na 120 jaar van groei, Changyu heft acht chateaux in hun beheer in China. Het is uitgegroeid tot de grootste Chinese wijn producent!
De wijnstokken van Chateau Changyu Moser XV zijn slechts 12 jaar oud, hierdoor is terroir afgifte nog niet voldoende ontwikkeld. In Ningxia in Centraal West China, aan de rand van de Gobi woestijn, ligt het domein aan de Gele Rivier. De woestijn heeft hier een duidelijk invloed, de warme dag temperatuur wisselt af met koude nacht temperatuur waardoor de druiven hun frisheid behouden. Hier zijn beduidend meer zonuren (3.000 uur) ten opzichte van 2.000 zonuren in bijvoorbeeld Bordeaux. Hierdoor rijpen de druiven optimaal. Door de bergketen ten westen, wordt de wijngaard beschermd tegen overvloedig regenval, echter moet middels irrigatie de juiste waterstress gecreëerd worden.
Helan Mountain Cabernet Sauvignon Blanc de Noir
De allereerste blanc de noir uit China, en wat een pareltje! Deze derde wijn van dit huis is gemaakt van 15 jaar oude stokken, waarbij de druiven vroeg zijn geplukt. Deze roze-oranje gekleurde wijn heeft een expressieve neus van aardbeien, perzik en limoen. De kleur is niet afkomstig van schilweking maar van het druivensap. Daarom is het een witte wijn! De wijn heeft hoog zuur met een heerlijk verfrissende intensiteit en gemiddeld alcohol (13.5%). Je krijgt een vol mondgevoel terug van deze wijn, met heerlijke fruit smaken van aardbeien, perzik en limoen. Hoewel het fruit een mooi zoetje met zich meebrengt, is de wijn echt droog. De afdronk is aangenaam lang en zeer verfrissend, vooral gedragen door de hoge zuren en limoen.
Kortom dit is een wijn van hoge kwaliteit. Een speels fris balans waarbij het fruit een boventoon speelt. Een heerlijke intensiteit zowel in geur als pallet met een afdronk die blijft tintelen op de tong.
Ook de rode wijn is bijzonder. Ook hier geldt dat het de derde wijn is van het huis. Het levert een mooie robijnrode wijn op met een zweem van bruin dat je normaal zou zien bij oudere wijnen. Het heeft een heel diepe intensiteit. De neus is ook hier expressief met tonen van zwarte bessen, bramen, animaal met natte aarde en een hint van mint en specerijen. De zuren zijn mooi geïntegreerd in de wijn, en de tannine zijn heerlijk soepel. Dat levert een heel rijke wijn met aangenaam mondgevoel op. Het pallet toont veel gestoofd zwart fruit (wat niet zo verrassend is gelet op de ligging!) en wederom natte aarde. De afdronk is fantastisch lang en heeft een hint van koffie. Wat interessant is, is dat deze wijn niet op hout heeft gerijpt, terwijl je dat vaak ziet bij deze druif.
Deze wijn is bijzonder verrassend door de dominantie van het gestoofde fruit de aardse tonen. Het is niet onaangenaam, maar wel bijzonder. De wijn kent een mooi balans tussen haar fruit, zuur en tannine, waarbij de nadruk op het fruitige karakter ligt. En de afdronk bijzonder prettig. Persoonlijk vind ik deze wijn net een tikkeltje minder, maar je kan zeker stellen dat het zeker geen typisch Bordeaux kopie is.
Wanneer je ook nieuwsgierig bent geworden, is deze wijn zeker het proberen waard en verkrijgbaar bij ons voor € 17.95. Maar geef de wijn wel tijd en open hem minimaal 1 uur voordat je deze inschenkt.
Rivetti Massimo
Het volgende huis die we geproefd hebben staat in Italië; Rivetti Massimo. Hier hebben ze veel aandacht voor de natuur en zijn biologisch gericht. Gelegen in het hart van de Barbaresco streek, werkt men op 25ha met wijnstokken tussen de 35 en 75 jaar oud waardoor de opbrengst van de wijngaard lager is, maar de druiven meer geconcentreerde smaken hebben. In de wijngaard werkt men niet met pesticiden en is het hele management handenarbeid. Daarnaast gebruikt met kruiden die in de natuurlijke omgeving thuis horen om stress te voorkomen die tevens kan dienen als natuurlijke bemesting. Tevens plukt men de druiven met de hand om de juiste druiven met fysiologische rijpheid te selecteren. Men voegt ook geen gist toe, maar gebruikt de natuurlijke gist die op de druiven aanwezig zijn om de vergisting op gang te brengen. Hierdoor wordt terroir nog meer benadrukt.
Langhe Garassin 2016
We hadden gekozen voor de blend Cabernet Sauvignon-Merlot van dit huis. Deze wijn wordt eerst apart vergist op RVS waarna ze nog één jaar op Frans eiken hout verder rijpt voordat ze geblend wordt. Om vervolgens nog als blend 8 maanden te rijpen. De wijn is paars van kleur met een gemiddelde intensiteit. De neus is expressief met zwarte bessen, bramen en vanille. Je krijgt een bak met tannine binnen terwijl het zuur gemiddeld is. Het pallet vertoont wederom zwart fruit, zoethout en tabak terwijl in de afdronk ook koffie en chocolade naar boven komen.
De wijn mag zeker nog even blijven liggen, zodat de tannine verder kan integreren want deze zijn nu nog te dominant. Echter gelet op de lagere zuren, zal dit slechts 2 tot 3 jaar maximaal zijn. Het is de vraag of daarbij de tannine verder zijn afgezwakt.
Conclusie
De avond sloten we nog af met een andere verrassing, de Négrette die vorige week beschreven was. Ik wilde graag verrassen omdat deze wijn wel zo bijzonder was alleen al vanwege zeldzaamheid van de druif en wist dat dit zou worden gewaardeerd.
Deze Bordeaux-blend proeverij was een bijzondere avond, alleen al omdat er geen Bordeaux wijn bij was.
De Blanc de Noir was een grote verrassing. Dit was toch wel een heel bijzondere wijn. Maar de Négrette was misschien wel de grootste verrassing. Zo een onbekende druif, alleen geteeld in Fronton, maar met zo een power en frisheid! De Changyu Cabernet Sauvignon was een heel mooie wijn, maar voor ons iets te sappig met gestoofd fruit voor een Cabernet Sauvignon. Niet verwonderlijk gelet het lokale klimaat. De Italiaanse wijn stelde ons iets teleur. Maar ja, ook dat hoort bij het proberen en leren van wijn!
This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy
Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
