In het uiterste noorden van Argentinië, op 23 graden zuiderbreedte, omvat het wijngebied meer dan 6.000ha gelegen in de Calchaguí-vallei en de Jujuy-vallei. Dit omvat ongeveer 3% van de Argentijnse wijnarsenaal. Calchaquí en Humahuaca in Jujuy zijn tevens de Geografische Indicaties die in dit gebied gelden. We vinden in deze regio tevens de hoogst gelegen wijngaard ter wereld. Op een duizelingwekkende 3.329m boven zeespiegel vinden we in de stad Uquia deze bijzondere wijngaard.
De Calchaquí vallei strekt zich uit over drie provincies; Salta, Tucumán en Catamarca. De wijn traditie gaat hier terug naar de 18e eeuw en hebben hun wijngaarden op grote hoogte, variërend van 1.550 tot 3.111m. De IG Cafayate Valley in Salta is de belangrijkste producerende centrum in het gebied van 60% van de aanplant. We vinden hier exceptionele Torrontés wijnen, met zijn karakteristieke parfum van abrikoos en perzik, hoewel Malbec de meest gecultiveerde variëteit is en degene die zijn oppervlakte het meest zag toenemen in de afgelopen 20 jaar. Daarnaast vinden we ook goede aanplant van Cabernet Sauvignon, Syrah en de lokale Cereza druivensoort.
Het klimaat is erg droog met grote dagelijkse temperatuurverschillen en intense zon, versterkt door de hoogte en de lange zomers. De hoogte levert de broodnodige verkoeling. De bodems zijn over het algemeen zandleem of zandering met een hoog aandeel fijn zand wat de drainage bevordert. Wijnstokken zullen daardoor dieper moeten wortelen om bij de voedingsstoffen te kunnen komen.
Recent Jujuy
Gelegen in het uiterste noordwesten van het land, onderscheidt de provincie Jujuy zich door de unieke kleur van zijn land en door een rijk cultureel erfgoed van de inheemse volkeren van het gebied. De aanplant is hier recent, pas na de eeuwwisseling, en voornamelijk in de gematigde valleien rondom de provinciehoofdstad San Salvador de Jujuy en in het Quebrada de Humahuaca welke in 2015 is toegevoegd aan de geografische indicaties. Dit is door UNESCO uitgeroepen tot werelderfgoed. Het is in deze provincie waar we de Moya-wijngaard op 3.329m boven zeespiegel vinden. Het is tevens de regio die het dichtst bij de evenaar ligt waar wijnbouw voorkomt. Tenslotte ligt in het zuiden de Valles Templados GI waar het warmer is dan in Quebrada de Humahuaca.
Het klimaat wordt sterk beïnvloed door de hoogte en kent een grote dagelijkse temperatuurverschillen en vanwege de hoogte (1.700 tot 3.329m) ook hoge zonnestraling. De druivensoorten zijn vooral blauwe soorten, waarbij Malbec het meest staat aangeplant. De wijnen zijn vol, bijna zwarte kleuren met violette randen, die de identiteit van wijnen van extreme hoogte markeren.
Divers Salta
In de provincie Salta liggen de wijnregio’s vooral geconcentreerd in de Valle Calchaquís. Salta kent ongeveer 3.600ha aan wijngaarden waar met name blauwe druivenvariëteiten domineren.
Langgerekt Calchaquís
De Calchaquís IG-valleien is een systeem van valleien van 270 km lang. Ook hier domineert hoogte, van 1.530 tot maar liefst 3.111m hoogte. Net als in andere delen van het land is Malbec de belangrijkste variëteit, ondersteund door Cabernet Sauvignon en Torrontés. Merlot, Tannat, Cereza, Syrah, Bonarda en Moscatel (meestal Muscat van Alexandrië) worden ook geteelt. De wijnen staan goed aangeschreven om hun zuurgraad en concentratie en de regio is daarom een prijswinnende regio.
Net als in andere delen van het land is Malbec de belangrijkste variëteit, ondersteund door Cabernet Sauvignon en Torrontés. Merlot, Tannat, Cereza, Syrah, Bonarda en Moscatel (meestal Muscat van Alexandrië) worden ook gekweekt.
Kleinschalig Cachi
In het noorden van de Calchaquís valleien vinden we Cachi met slechts 87ha. Er zijn een handvol wijnmakers, de vinificatie vindt elders plaats. We vinden hier vooral mineraalrijke Sauvignon Blanc en zeer mooi gestructureerde Malbec. Dit is absoluut een regio die het ontdekken waard is, alleen zijn de wijnen niet makkelijk verkrijgbaar.
Hoogste wijngaard in Molinos
Net ten noorden van Cafayate Valley ligt Molinos waar de wijngaarden gedomineerd worden door Bodega Colomé. Dit huis kent de op één na hoogste wijngaard ter wereld en tevens de oudste in Argentinië. Er is ongeveer 130ha aan wijnbouwgebied. Bodems in het gebied zijn meestal alluviaal van oorsprong en bestaan uit zand en grind met een duidelijk vulkanische oorsprong en reiken tot wel 3.111m. In combinatie met de lage regenval in Molinos bieden deze vrij drainerende bodems wijnbouwers veel controle over de groei van de wijnstokken door het gebruik van irrigatie. Groeikracht en druivenopbrengsten kunnen worden verminderd, wat leidt tot kleine, geconcentreerde bessen die veranderen in intense, goed gestructureerde wijnen. De wijnen worden echter geëtiketteerd als Valle Cachaquí of Salta in plaats van het minder bekende Molinos. Naast de zeer bekende en hoogwaardige Malbec, komt er ook heel goede fruitige Torrontès vandaan.
In een eerdere blog is de Colomé 1831 uitvoerig beschreven. Wanneer u interesse heeft in deze rijke smaakvolle wijn, of zelfs de Maxima Altura die gemaakt is van druiven van de wijngaard op 3.111m, neem dan even contact met ons op.
Het één na grootste San Carlos
San Carlos in Salta is met haar 630ha de één na grootste wijnbouwregio in Salta. Het ligt tussen Molinos en Cafayete Valley in en heeft met haar 1.900m dan wel niet de hoogste wijngaard ter wereld, maar is nog steeds hoog.
Grote historische waarde in Tucumán
In Tucumán was de zetel van het Congres gevestigd waarmee de onafhankelijkheid van de Spaanse overheersing werd uitgeroepen. Wijnbouw vindt hier plaats in de steden en gelijknamige subregio’s Amaicha del Valle en Colalao del Valle dat onderdeel uitmaakt van de regio Tafi del Valle IG. Wijn activiteit vindt plaats tussen de 1.690 en 2.230m hoogte en is verspreid over 127ha. De wijnbouw heeft hier een toevlucht genomen. In het begin van 1990 was hier nauwelijks 10ha.
De hoogte, de sterke invloed van de zon, de zachte noord-zuidwind, de zandleembodems, en de dagelijkse temperatuurvariatie, maken dat de Tucuman-wijn helder gekleurd, eenvoudig en kruidige aroma’s hebben. Samen met zoete, fruitige en rijpe smaken heeft de wijn de juiste balans tussen fruit, zuur en alcohol. De meest aangeplante variëteiten in Tucumán zijn Malbec (40% van de aanplant), Torrontés en Cabernet Sauvignon. Deze laatste produceert hoogwaardige en sterk geconcentreerde wijnen, waarbij het terroir de overhand heeft. Tenslotte vinden we ook de lokale Criolla Chica. In Chili staat deze bekend onder de naam País, origineel uit Spanje, waarvan aanplant nog steeds op de Canarische Eilanden te vinden is, heet het Listan Priesto en in California Mission.
Spectaculair landschap van Cafayate Valley
In het zuidwesten van de provincie ligt Cafayate Valley IG waar we de grootste productie vinden. Cafayate heeft een warm klimaat en koude nachten. Deze kunnen gedurende de dag stijgen naar 38C en in de nacht zakken naar slechts 12C. Samen met de lange zomers maken deze kenmerken een goede groei van de wijnstokken mogelijk. Waarbij de zanderige en diepe bodems een belangrijke rol spelen. De winters zijn koud met gemiddeld -6C waarbij vorstschade een groot risico vormt. De wijnen zijn over het algemeen van zeer goede kleur, aroma’s en smaken levend en met intense en rijpe tannine, dankzij het felle zonlicht. Het is Cafayate die één van de meest spectaculaire aanblikken van Argentinië kent. Van hete droge woestijn tot hoge bergen tot subtropisch regenwoud.
Zowel witte als rode wijnen herken je aan hun fruitigheid. Doordat men wacht op de juiste rijpheid van de druiven, is het alcoholgehalte is meestal hoog vanwege de hoge suikerproductie in het warme klimaat. Hoewel de blauwe druivensoorten domineren, waarbij vooral Malbec de boventoon voert, is het Torrontés Riojano die men ziet als de variëteit met de mooiste uitdrukking van Salta. Ook vinden we hier Tannat, wat toch wordt gezien als de druivensoort uit Uruguay. Het is niet verwonderlijk dat we hier dezelfde druivensoorten als in het zuidelijk gelegen Mendoza tegenkomen. Beide regio’s kennen eenzelfde bodemstructuur met een zanderige toplaag over een kleibasis.
Catamarca
Tenslotte ligt in het zuiden van het Noorden de provincie Catamarca. De wijnbouw is grotendeels geconcentreerd aan de oevers van de rivier de Abaucan, van de hoogwaardige regio Fiambalá tot de productievere regio Tinogasta in het zuiden van de provincie. Net als het grootste deel van Argentinië heeft Catamarca een balans van lage breedtegraad en grote hoogte die bevorderlijk is voor de wijnbouw. Catamarca valt onder de aanzienlijke regenschaduw van de Andes en is daardoor droog en heet, vooral in de zomer. Gemiddelde jaarlijkse neerslag hier is 432mm. Gelukkig vloeit gesmolten sneeuw via de rivieren naar beneden voor irrigatie. Hierdoor hebben wijnbouwers veel controle over de groei van de wijnstokken. Door de hoeveelheid water die wijnstokken ontvangen te beperken, kunnen kracht en opbrengsten worden verminderd, wat leidt tot wijn met een hogere concentratie.
In de gehele provincie staat een indrukwekkende 2.500ha aangeplant, maar de kwaliteit is niet noemenswaardig. Het is vooral massaproductie van vooral Cereza, een Criolla Grande variant, in Tinogasta GI. Echter er zijn ook een paar pareltjes te vinden. Santa Maria GI met haar 760ha valt binnen het uiterste zuidelijke puntje van Valle de Calchaquís GI. Daarnaast liggen de subregio’s Belén (205ha) en Pomán (37ha) meer naar uit midden en zuiden. Tot in het begin van de 21e eeuw was de productie voornamelijk gericht op tafelwijn en rozijnen. Net als in andere Argentijnse wijnregio’s is men zich gaan richten op kwaliteit en commerciële exploitatie waardoor aanplant van Torrontés, Syrah en Malbec is gegroeid.
