Dalende oogst in Duitsland

Het Duitse Wijn Instituut verwacht dat de druiven oogst in Duitsland een dalende trend zal vertonen. De oogstvolume zal naar verwachting 7.9 miljoen hectoliter druivenmost zijn, een daling van 9% t.o.v. vorig jaar en 10% onder het 10-jarig gemiddelde. De daling geldt voor alle druivenrassen, inclusief de belangrijke rassen Riesling, Pinot Noir, Grauburgunder (Pinot Gris) en Müller Thurgau.

Het is ook een oogst die te boek staat als een zeer lange oogst. In Saksen begon men eind augustus met de pluk voor de mousserende basiswijn, terwijl men in de Moezel, Saar en Ruwer in oktober nog bezig waren. Maar geduld is ook beloond,

Spelbreker

We hebben er al over geschreven in Frankrijk en Italië, maar ook in Duitsland speelde het weer parten. Een warme winter, gevolgd door late vorst, veel regenval met als gevolg ziektes, onrijpe druiven en wisselende omstandigheden tijdens de oogst in Duitsland vroegen om veel inzet en flexibiliteit met als gevolg dalende opbrengsten.

Duitsland dalende opbrengst

Door de warme winter, ontluikten de druivenknoppen vroeg. Waarna door de vorst grote schade werd aangericht. Maar de tweede ontknopping bracht verlichting. Aan de andere kant waren wijngaarden omgeven door bossen of nabij grote water oppervlaktes kwamen er beter vanaf.

Toen de vorst voorbij was en de tweede ontknopping zichtbaar werd, werd het warmer en kwam de regen. Bakken met regen waardoor wijngaarden weken lang nat bleven. Daarom moest men reeds vroeg maatregelen nemen om schimmeldruk te minimaliseren. Daarnaast omdat sommige percelen bevroren waren en andere niet, rijpten de druiven op verschillende momenten. En resulteerde dus is een zeer arbeidsintensieve zomer.

Al met al waren er grote regionale verschillen.

Oostelijk gelegen in Duitsland

In de oostelijk gelegen gebieden, zoals Saksen en Saale Unstrut lag het verlies maar liefst op 70-74% vanwege schade door late vorst.

Ahr

De Ahr blijft alsmaar getroffen. Nog niet hersteld van de overstromingen in 2021, wacht de Ahr nu haar volgende tegenslag. Door de vorst in het voorjaar ontstond onomkeerbare schade aan de druivenstokken. Ook bleek gedurende het jaar dat de vorst de vitaliteit van de stokken heeft aangetast, waardoor druiven ongelijkmatig rijpten. Maar liefst 64% van de oogst kan worden afgeschreven door vorst en schimmelschade. Terwijl de kwaliteit van de overgebleven druiven verrassend goed is, vooral van de laat rijpende druivenrassen. De koele nachten in de nazomer en herfst leidden tot een langzame rijping, waardoor de druiven een goede balans tussen suiker en zuurgraad kregen.

Moezel

In de Moezel of Mosel verminderden heftige hagelbuien in mei de opbrengsten met 30%. Naar verwachting is de opbrengst de laagst in 50 jaar, met slechts 510.000hl. Hier zien we lokaal verschillen. Langs de Moezel was er een goede opbrengst van de oogst, maar bij de Saar en Ruwer was de opbrengst als gevolg van vorst zeer karig.

Rijn en Nahe

De april vorst heeft ook sporen nagelaten op de hellingen van de Rijn en de Nahe. Door de overvloedige regen tierde het loof weelderig, terwijl bessen beperkt te vinden waren. Schimmelbestrijding (valse meeldauw) en nauwkeurige handmatige selectie speelde hier een belangrijke rol. Maar ook in delen van Franken (-19%) en Württemberg (-25%). In Franken heeft zorgvuldig handwerk en nauwkeurige selectie geresulteerd in wijnen die indruk zullen maken met hun diepte en kracht, vooral bij Silvaner.

Rheinhessen en Pfalz

Maar het is niet alleen kommer en kwel. De twee grootste Duitse wijnbouwgebieden, Rheinhessen en de Pfalz, zijn grotendeels bespaard van de vorst. Meer dan de helft van de Duitse opbrengst komen uit deze twee regio’s. Pfalz ligt naar verwachting 4% onder de opbrengst van vorig jaar, terwijl Rheinhessen een mooie +&5 noteert.

Wat kunnen we verwachten?

Maar wat kunnen we verwachten van deze dalende oogst uit Duitsland? De vele regen had ook een positief effect op de ontwikkeling van de wijnstokken. Zo sloegen de druiven veel mineralen op en dat zullen we naar verwachting terug proeven in de wijnen. Maar ook heeft de lange rijpingsperiode naar verwachting een positief effect op de smaakontwikkeling. Dus we kunnen wijn van kwalitatief goede druiven verwachten.

Daarnaast heeft de VDP een noodverordening uitgeroepen. Wijnhuizen die door de vorst zijn aangetast, mogen druiven van andere VDP-aangesloten wijnhuizen kopen. Dit is normaal streng verboden. Deze wijnen zijn te herkennen aan de woorden “Een wijn van de VDP-solidariteitsgemeenschap” op het achteretiket. Op deze manier kan de schade voor een wijnhuis beperkt worden.

Kortom 2024 zal de boeken ingaan als frisse levendige wijnen met uitgesproken aroma’s. Dankzij de gematigde temperatuur gedurende het jaar, zal het alcoholpercentage lager liggen. En dat is juist waar de markt vandaag de dag om vraagt, gelet op de gezondheidfocus.

Heet 2024 in Italië

De druivenoogst in Italië heeft in 2024 te maken gehad met een zomer die heet en droog was. Dit was zo extreem dat in sommige delen van zuid-Italië de pluk reeds in juli begon!

Normaal is de oogstperiode van eind van de zomer tot begin oktober, maar de effecten van klimaatverandering zet de oogstkalender echt op z’n kop. De droogte en hoge temperaturen in het voorjaar van 2024 hebben er voor gezorgd dat de druivenstokken in Italië reeds vroeg uitliepen.

In het tweede deel van juli begon Sicilië met het oogsten van de Pinot Grigio-druiven, waarna Puglia ook haar Pinot Grigio en Chardonnay begon te plukken. Maar ook midden-Italië begon vroeger, Emilia Romagna en in het noordelijk gelegen Piemonte waar Moscato-druiven reeds midden augustus geplukt werden.

Desondanks is in andere gebieden, zoals Langhe, Toscane en zuid-Tirol gewoon op de gebruikelijke momenten geplukt.

Italie wijnland

Oogst resultaten

Hoewel men verwacht dat de opbrengst lager is dan in 2023 vanwege de hoge verspreiding van valse meeldauw, ziet het er veelbelovend uit voor wijnjaar 2024. Natuurlijk hebben de hagelstormen een negatieve uitwerking in noord-Italië en had het zuiden te maken met extreme droogte. Maar over het algemeen genomen, zijn de druiven gezond.

Volgens de laatste statistieken lijkt de productie met 4.1 miljard lt net onder het 5 jarig gemiddelde te liggen (4.6 miljard lt). Hiermee lijkt Italië buurland Frankrijk weer in te halen als grootste wijnproducent. Maar er zijn grote regionale verschillen.

Problemen aan de horizon

De stijging van de productiekosten en de toegang tot krediet faciliteiten om werkkapitaal te kunnen verschaffen zijn absoluut een bedreiging voor de Italiaanse wijn productie. Daarnaast is natuurlijk de klimaatverandering een groeiend probleem, zeker voor de vele biologische wijngaarden in het zuiden van Italië. Maar ook de generatiewissel zal aangepakt moeten gaan worden.

Maar wat ook in de gaten wordt gehouden is dat vraag en aanbod met elkaar in verhouding blijven.

Regio’s bekeken

Laten we eens kijken naar verschillende regio’s.

Noord Italië

Het noorden heeft veel hinder ondervonden van het vochtige jaar met her en der hagelbuien. Uiteindelijk is de opbrengst ongeveer gelijk gebleven met een nipte stijging van 0.6%.

Piemonte heeft te maken gehad met vertragingen in de rijping en ziektedruk, met name door valse meeldauw en echte meeldauw. Een zorgvuldig wijngaardbeheer heeft geresulteerd in druiven van goede kwaliteit, met name voor Nebbiolo. Door de milde winter startte het groeiseizoen al vroeg. Vervolgens hebben de koelere temperaturen en vele regen in het voorjaar het groeiseizoen verlengd. Van Barolo wordt een meer klassieke jaargang verwacht. Al met al is de opbrengst 10% hoger dan in 2023.

In Lombardia zal de productie in Franciacorta en Oltrepò Pavese ruim 20% lager zijn dan in 2023.

In Trentino-Alto Adige was de opbrengst 12% lager, vooral doordat witte druivenrassen hebben geleden onder de schimmeldruk. De vele regenval en koelere temperaturen in de bloeiperiode droeg bij aan een slechte vruchtzetting. Desondanks zal de kwaliteit naar verwachting goed zijn doordat de weersomstandigheden in het laatste deel van het groeiseizoen zijn verbeterd.

Het waren de weersuitdagingen die een grote rol speelde in Veneto, waar de opbrengst 5% lager was. De vroege knopbreuk in maart werd gevolgd door vorst in april in de lager gelegen gebieden. Maar ook de vele regen speelde een rol, met risico op valse meeldauw uitbraak.  Een droog augustus redde de oogst en verbeterde de rijpheid en kwaliteit van de druiven. In Valpolicella en Collio zal de opbrengst ongeveer gelijk blijven. Net als de Prosecco-regio. Maar in het laagland en vooral de biologisch gerichte wijnbedrijven hebben aanzienlijkere verliezen.

Midden Italië

Bolgheri, in het westen van Toscane, kreeg op 23 september een wolkbreuk voor haar kiezen, wat de wijngaarden onder water zette. Hierdoor kwam de oogst, van vooral Cabernet Sauvignon, in gevaar. Terwijl Chianti Classico en Brunello di Montalcino een uitstekende en grotere oogst verwachten. Afgelopen winter viel er regelmatig regen en in het voorjaar konden de wijnstokken waterreserves opbouwen waardoor ze de hete zomer zonder al te veel te lijden konden doorstaan. Al met al is de opbrengst maar liefst 30% hoger dan in 2023.

Ook Umbrië en Marche noteerden aanzienlijke stijgingen, mede dankzij de droge weersomstandigheden. In juli was het in Marche dusdanig warm dat de groei werd vertraagd. Bloei en veraison kwamen later, maar rijping was desalniettemin goed.

Na een slechte oogst in 2023, herstelde de Abruzzo zich aanzienlijk. Opbrengst steeg met 85%, hoewel het nog steeds 27% onder het 5-jaars gemiddelde lag.

Zuid-Italië

Een milde winter met weinig neerslag baarde zorgen over waterstress in sommige gebieden van Campania. Enkele late regenbuien kunnen de opbrengst en de kwaliteit van de druiven verder hebben verbeterd. Resume zal de opbrengst 30% hoger liggen.

Het groeiseizoen 2024 in Puglia was over het algemeen gunstig, met verschillen tussen Noord-Puglia en Salento. Noord-Puglia kende een droger en vroeger seizoen, terwijl Salento, met koelere temperaturen in mei, iets beter weer had. Over het algemeen hadden beide gebieden overal warme en droge omstandigheden, waardoor de opbrengst met 18% steeg.

Een milde winter en een warmer voorjaar leidden tot vroege knopbreuk en rijping in Basilicata. De opbrengsten zijn 30% hoger dan vorig jaar, met gezonde druiven van hoge kwaliteit. In Aglianico del Vulture DOCG zorgde het koelere weer in september voor ideale omstandigheden voor Aglianico druif.

Net als een groot deel van Zuid-Italië kampte Calabria met een watercrisis. Een milde winter en het vroege voorjaar, gecombineerd met hoge temperaturen en weinig regenval, zorgden voor vroege knopbreuk en rijping. Irrigatie hielp de droogteschade te beperken, terwijl het ontbreken van schimmelziekten zorgde voor een goede kwaliteit van de druiven en de gezondheid van de plant. Dit al resulteerde in een stijging van 10%.

Waterschaarste speelde een belangrijke rol in de wijngaarden op Sicilië. In de herfst/winter viel er 50% minder regen. De hoge temperaturen in juni (tot wel 40C) versnelden de rijping van de wijnstok. Vandaar dat in de nachturen regelmatig geïrrigeerd moest worden, vooral bij Chardonnay. De kwaliteit van de druiven bleef echter uitstekend, maar de opbrengst blijft uiteindelijk met 16% achter.

De 3 B’s uit Italië

Italië staat natuurlijk bekend als het land van lekker eten en drinken. Bij wijn uit Italië zijn er 3 zeer bekende wijnen die allen met B’s beginnen. Dit zijn natuurlijk Barolo, Barbaresco en Brunello. Deze druiven leveren één van Italië’s beste wijnen op. Maar waarom is dat? Laten we eens gaan kijken wat de belangrijkste verschillen zijn.

Het is natuurlijk puur toeval dat de druiven allemaal met de letter B beginnen. Maar het is ook een interessante wijze om de 3 wijnen van hoogste kwaliteit uit Italië aan te duiden met B’s.

In de Langhe, Piemonte vinden we de wijnregio’s Barbera en Barolo vlak naast elkaar. Vaak wordt Barolo aangeduid als de meer krachtige wijn terwijl Barbera meer zachtere wijnen opleveren. In beide regio’s is de wijn gemaakt van de Nebbiolo-druif. De heuvels hebben grote invloed op de wijnstijlen. In koelere maanden ontstaat er mist (in het Italiaans nebbia genaamd). Hierdoor krijgen de wijnen hun complexe aroma’s en goede rijpe tannine.

Brunello vinden we in Toscane, rondom het stadje Montalcino, gelegen op een heuvel in de provincie Siena. De wijn is gemaakt van Sangiovese-druif, die lokaal dus Brunello wordt genoemd (om het makkelijk te maken).

Barolo

Zoals aangegeven, vinden we Barolo in Piemonte. De Barolo DOCG bestaat uit 11 dorpen ten zuiden van de stad Alba. De enige toegestane druivensoort is dus Nebbiolo. Dit is een druivensoort met een dunne schil maar hoog in zuurgraad en tannine.

Barolo Regio 3 grote B's uit Italië

Nebbiolo kan makkelijk verwart worden met Pinot Noir. En dat is niet verwonderlijk, aangezien ook het landschap en terroir overeenkomsten heeft met Bourgogne. De rode lijn op de kaart laat zien waar het blauwgrijze mergel in het westen overgaat in zand- en kalkstenen bodem. Barolo en Pinot Noir wijnen zijn licht granaatrood met naar de rand bruine tinten wanneer de wijn oudert. Ze hebben beiden een geurige intensiteit van rood fruit (rode appel, rode bes),rozen tot aan leer en koffie wanneer de wijn ouder is.  Een ander kenmerk voor Barolo is de aanwezige geur van rozen. Decanteren is vaak aan te raden om de aroma’s goed tot uiting te laten komen.

Maar dan het grote verschil, Nebbiolo staat bekend om haar harde hoekige tannine structuur. Deze worden slechts overtroffen door Tannat. Deze zijn zeker meer aanwezig in het oostelijke deel van de DOCG waar de bodem zand- en kalksteenrijk is. Om de tannine te verzachten zetten de wijnmakers houtrijping en flesrijping in. Door de DOCG is voorgeschreven dat Barolo minimaal 3 jaar moet rijpen en Barolo Riserve 5 jaar. Vele Barolo’s komen goed op smaak wanneer ze 10-15 jaar hebben gerijpt. Hoewel er genoeg voorbeelden zijn van Barolo’s die na 40 jaar nog steeds prima zijn! Dat geeft maar weer aan wat het rijpingspotentieel is van deze druif!

Pairing

Maar waar drink je zo een krachtpatser bij? Denk vooral aan gerechten met een sterk smaakprofiel. Gegrilde ribben met een hoger vetgehalte kan de tannine meer in evenwicht brengen. De meest klassieke match is natuurlijk bij gerechten waarbij de Alba truffel is gebruikt. Denk aan een risotto met deze truffel. Ook gegrilde eendenborst of foie gras zijn goede keuzes.

Cascina del Monastero Barolo Perno 2012

Deze mooie wijn heeft een granaatrode kleur. De wijn is rijk aan zwart fruit in de neus, maar ook balsamico, leer, kruidigheid, zoethout. Het is een volle, zware wijn met veel zuur, waarbij het fruit in de mond gestoofd lijkt te zijn. Verder bespeur je aardse tonen, leer, tabak en cacao – allemaal tertiaire kenmerken. De wijn heeft een mooie lange afdronk, maar is toch overduidelijk nog wat jong. Deze kan gerust nog een paar jaar weg worden gelegd!

De wijn staat prima naast lokale gerechten als gegrild vlees met truffel.

Nog maar een paar flessen beschikbaar, nu voor slechts € 37.50

Barbaresco

Dat brengt ons bij Barbaresco. Deze appellatie ligt ten noordoosten van de stad Alba en bestaat uit vier gemeenten. De wijnen zijn toegankelijker dan die uit Barolo, terwijl ze van dezelfde druif gemaakt zijn. Dit zit in de bodem. De bodem in Barbaresco DOCG bevat meer voedingsstoffen en daardoor is de tanninestructuur zachter. En dus zijn de wijnen jong reeds goed op dronk.  Qua geur- en aromabeleving zijn de wijnen hetzelfde (eenmaal het is dezelfde druif!). Maar het midden van het mondgevoel is bij Barbaresco zachter vanwege de tannine structuur. Dat is dan ook de reden dat Barbaresco slechts 2 jaar hoeft te rijpen (Barbaresco Riserva 4 jaar).

Brunello di Montalcino

De laatste van de 3 grote B’s uit Italië is dus Brunello, ofwel Sangiovese. Deze vinden we nabij Siena in Toscane. Het is een heel andere wijn dan Barolo of Barbaresco. De bessen hebben een dikke schil en daarom zijn de wijnen met uitzonderlijke fruitaroma’s, hoge zuurgraad en stevige tannine. Een jonge Brunello heeft aroma’s zoals kersen, gedroogde cranberries, wilde aardbei, braam, viooltjes en zoethout. Maar ook aardse tonen van espresso en bewerkte grond. Maar door de strakke tannine valt deze wijn niet bij iedereen in de smaak wanneer deze nog jong is. Houdt rekening met de rijpingseisen. Een Brunello dient 5 jaar te rijpen, waarvan 2 jaar op eikenhout en 4 maanden op fles. Een Riserva moet 6 jaar rijpen, waarvan 2 jaar op eikenhout en 6 maanden op fles. Dus bij een “jonge” Brunello moet je al gauw denken aan een wijn die jonger is dan 10 jaar.

Een gerijpte Brunello verzacht deze astringente tannine. De frisse fruit aroma’s maken plaats voor gedroogde vijgen, geconfijt fruit, hazelnoten en leer. Terwijl de tannine structuur chocolade toevoegt.

Pairing

Geniet van deze wijn bij een charcuterie plankje, rood vlees, wild, champignons en natuurlijk truffel.

Lastige oogst 2024 Frankrijk

Frankrijk is zwaar getroffen door hevig regenval gedurende het hele oogst jaar 2024 waardoor het een lastige opbrengst zal zijn. De verwachtingen van de wijnproductie zijn verder naar beneden bijgesteld.

Vorige week hadden we Champagne regio al belicht. Naar verwachting daalt de opbrengst met 33%. Maar Champagne staat helaas niet alleen. Volgens Agreste, het statistisch instituut van de landbouw in Frankrijk, daalt de wijnproductie in 2024 naar 37.5 miljoen hl als gevolg van een lastige oogst. Een verlaging van maar liefst 22% ten opzichte van vorig jaar. En een daling van 15% ten opzichte van het vijfjarig gemiddelde. De belangrijkste oorzaak is het slechte weer.

Veel wijnstokken bloeiden tijdens koel, vochtig weer, wat leidde tot bloesemval (ook bekend onder coulure) en millerandage. Zware regenval, vorst, meeldauw en hagel veroorzaakten ook in heel Frankrijk problemen, en de oogst werd vervroegd in de Loire-vallei en andere regio’s om verdere verliezen te voorkomen.

Wijngaard Pascal Gonthier

Is een kleine oogst een probleem?

Volgens de Internationale Organisatie voor Wijnbouw en Wijn (OIV) overtrof de wereldwijde wijnproductie de vraag in 2023. In 2023 bedroeg de productie 237 miljoen hl terwijl de consumptie “slechts” 221 miljoen hl was. Dit drukt de prijzen voor wijn en bedreigt het levensonderhoud van de telers. Natuurlijk zal je denken, maar niet alle geproduceerde wijn is voor directe consumptie. En een deel van de wijn (25-35 miljoen hl) wordt gebruikt voor industriële toepassingen. Maar door de vele jaren van overproductie, zal de verlaging van de wijnproductie in 2023 en 2024 waaronder door Frankijk, een nieuw evenwicht brengen.

De Franse regering heeft een plan van 200 miljoen euro voorgesteld om ongeveer 30.000 hectare wijngaarden te verwijderen in een poging de crisis aan te pakken.

Een rondje langs de regio’s

Elzas

De oogst van de Elzas zal naar verwachting ook met 13% afnemen als gevolg van meeldauw en verstoorde bloei. De oogst is later dan normaal geweest om goede rijpheid te bereiken. En goed nieuws, vooral de Gewürztraminer en Riesling beloven mooie droge en zachte witte wijnen op te leveren met rijke aroma’s!

Jura

Maar de zwaarst getroffen regio zal de Jura zijn, waar vorst en meeldauw naar verwachting de oogst lokaal tot wel 75% zullen verminderen in vergelijking met vorig jaar. Men verwacht slechts 35.000hl, waar gemiddeld 80.000hl normaal is. Maar verrassend is ook dat er dieven actief zijn die de wijngaarden leeg plukken. Zo is Paul Bonin zijn hele oogst kwijt geraakt in één nacht. En is ook Catherine Hannoun van Domaine de la Loue 2 ton druiven gestolen.

Loire

Terwijl een daling van 30% is voorspeld in de Loire-vallei, zijn de witte wijnen naar verwachting elegant met delicate aroma’s en de rode wijnen licht en fruitig. Ideaal bij een lichte maaltijd.

Bordeaux en zuidwest Frankrijk

Eind augustus was het oogsten gestart in de Bordeaux. Men verwacht dat de productie met 14% zal dalen als gevolg van hagel, meeldauw en problemen met coulure. Desondanks is men optimistisch gestemd. Omdat vooral de Merlot en Cabernet-variëteiten goed gerijpt zijn en rijke aroma’s beloven.

Bourgogne

Vooral de oogst in Bourgondië zal naar verwachting 35% dalen. Dit dankzij het extreem natte jaar en verergerd door plaatselijke strenge vorst en hagel. Hierdoor was veel werk in de wijngaarden nodig om het gewas te beschermen tegen de schimmeldruk. Een warme en droge augustus maand heeft wel wat goed gemaakt, maar toch is het oogstverlies aanmerkelijk. De rijping is niet consistent. Maar wat geselecteerd is, lijkt prima te zijn. De Chardonnay is erg goed om Crémant de Bourgogne te maken, terwijl de Pinot Noir zeer veelbelovend lijkt te zijn.

De Beaujolais daarentegen hadden een stuk minder te lijden onder de uitdagende weersomstandigheden. Inter Beaujolais, het informatiebureau van de Beaujolais, geeft aan dat het een lastige oogst voor 2024 in Frankrijk is, maar ook en kansen kent. Een koel en nat voorjaar, gevolgd door een milde maar regenachtige juli, leidde tot een ongelijke rijping van de druiven en een verhoogde gevoeligheid voor ziekten. Desondanks verwachten wijnmakers een goede kwaliteit omdat augustus warm en droog was. De oogst vereist echter zorgvuldige selectie van de trossen vanwege de grote verschillen in rijpheid tussen percelen.

In de Chablis is het allemaal minder rooskleurig. Na het natuurgeweld brak in augustus de meeldauw uit. Deze schimmel beschadigt de wijnstokken ernstig. Het leidt tot verminderde groei en zelfs tot verlies van de oogst met 60%. Voor de Chablis kan deze uitbraak een groot probleem vormen voor de beroemde frisse witte wijnen. Wijnboeren moeten hun wijngaarden steeds op andere manieren beschermen, maar strenge regels van de appellaties, samengekomen in het Cahier des Charges, zijn niet zomaar aan te passen.

Languedoc Roussillon

In de regio Languedoc-Roussillon is de oogst bijna voltooid en wordt voorspeld dat deze met 13% op jaarbasis zal dalen als gevolg van droogte in sommige gebieden en meeldauw in andere. De oogst startte 8 dagen later dan in recente jaargangen. Dat heeft alles te maken met de rijpheid van de druiven.

Bedenk dat dit de regio van de massaproductie is voor Frankrijk. En ondanks de lagere opbrengst, verwacht men dat het aromatisch profiel interessant zal zijn. Maar het gevaar schuilt in de zuurgraad. Die moet goed in de gaten worden gehouden.

Côtes du Rhône

De Côtes du Rhône lijkt meer begenadigd te zijn. De regio bekend van haar fruitige en kruidige wijnen, had het minst te lijden onder het grillige weer. Het is een prima wijnjaar dankzij volledig gerijpte druiven met dikke schillen waar veel kleur uit te halen is.

Provence

Voor rosé liefhebbers, opgelet. Reeds op 21 augustus is men begonnen met de oogst in deze regio zeer bekend voor haar rosés. Dankzij de lenteregens, is de Provence de hittegolf goed doorgekomen. Echter de opbrengst is een beetje gemengd doordat late hagel en vorst verschillende percelen heeft verwoest.

Coulure

Dit is een verschijnsel dat zich tijdens de bloei van de wijnrank voordoet. Door hevige regen kan een grote hoeveelheid stuifmeel van de bloesem aflopen. Doordat achteraf slechts weinig stuifmeel overblijft worden dus minder bloesems bevrucht dan tijdens droge seizoenen, waardoor dus ook minder druiven aan de rank groeien. De plant zal dan alle extracten uit de bodem concentreren in deze vruchten. Hierdoor verkrijgt men wijn van hoge kwaliteit, maar vaak met een premium prijs.

Millerandage

Dit is een potentieel wijnbouwgevaar waarbij druiventrossen bessen bevatten die sterk verschillen in grootte. Hierdoor loopt de wijnmaker het risico dat er verschillen in rijpheid tussen de druiven plaatsvindt. De meest voorkomende oorzaak is koud, regenachtig of anderszins slecht weer tijdens de bloeifase van de wijnstokken. Maar ook andere factoren, zoals een tekort aan voedingsstoffen (vooral boor) of virale infecties, kunnen een rol spelen.

Millerandage is niet altijd slecht. Het is afhankelijk van het druivenras  of de wijnkwaliteit beïnvloedt wordt. Bij Sangiovese, Zinfandel en Gewürztraminer kan millerandage groene aroma’s opleveren doordat er onrijpe druiven in de tros zitten. Deze rassen zijn namelijk erg gevoelig voor ongelijke rijping van een druiventros. Voor andere variëteiten, zoals Pinot Noir of de Mendoza-kloon van Chardonnay, zou de wijnkwaliteit kunnen verbeteren vanwege de kleinere totale besgrootte en de hogere schil-sapverhouding.

Spannend 2024 Margaret River

Margaret River is een gerenommeerde wijnregio in Australië vooral bekend voor haar Cabernet Sauvignon en Chardonnay wijnen. Nu de pluk in mei er op zat, blijkt dat het jaar 2024 een spannend potentieel biedt uit Margaret River. Bedenk dat de groei periode in Australië tegengesteld is aan wat wij hier op het noordelijk halfrond kennen.

Groeiperiode 2024

Jaargang 2024 kenmerkt zich door een lange, warme  en droge periode na behoorlijke regenval in de winter. Hierdoor zette de knopbreuk zich vroeg in. En de veraison zette reeds eind december in. Mede doordat de droogte in januari aanhield, waren trossen kleiner en was er dus een lagere opbrengstverwachting. Van half september 2023 tot begin mei  2024 waren de temperaturen hoger dan normaal, mede dankzij drie hittegolven. De omstandigheden droegen bij aan weinig melding van schimmeldruk. De langdurige droogte droeg bij aan een licht hogere opbrengst en bevorderde een gelijkmatige en vroege rijping. De oogst begon half januari historisch vroeg en was reeds voor Pasen al binnen.

Een ander bijkomend voordeel was dat marri-bloesem overvloedig en langdurig was. Dit staat bekend als het “mastjaar”. Dit betekent dat er weinig oogstverlies is dankzij de inheems zilveroogvogels.

Druivenrassen belicht

Precieze oogsttiming was cruciaal in dit hete, snel rijpende seizoen, omdat de optimale rijpheid snel kwam en ging. Witte wijnen werden over het algemeen in twee weken geplukt in plaats van de gebruikelijke vier weken. Rode variëteiten vereisten zorgvuldige overweging om fysiologische rijpheid met levendige fruitexpressie te garanderen.

De Chardonnay werd vroeg geplukt (reeds midden januari) om haar zuurgraad en frisheid te behouden. Dat was vier weken eerder dan normaal. Het seizoen leverde een stevige Chardonnay op met veel vruchtgewicht en dus hogere opbrengsten.

Ook Chenin Blanc profiteerde van de langdurige warmte, wat resulteerde in een goede rijpheid, prettig fruit en een zeer goede zuurgraad.

Met de hittegolven heeft Sauvignon Blanc en Shiraz toch wel wat te lijden gehad. Wijnhuizen hebben echt druiven moeten selecteren om hun frisheid te behouden.

In maart werd het weer milder en zachter, vooral Cabernet Sauvignon profiteerde hier goed van. Doordat de druiven langer konden blijven hangen was een optimale tannineontwikkeling mogelijk. Maar het was ook een druivenras met enorme uitdagingen. Nauwkeurigheid in de wijngaard en wijnmakerij waren een noodzaak om goede resultaten te behalen.

Eigenlijk wordt 2024 gezien als één van de beste jaren ooit voor Margaret River waarbij een groot potentieel is met wijnen die spannend en goed gebalanceerd zijn.

Conclusie Margaret River 2024

De focus heeft gelegen om de frisheid te behouden en te zorgen dat door het warme weer het fruit niet omsloeg in teveel warmte of zondoorstoven smaken. Het tijdsbestek om te plukken is dus ook verkort. Tevens speelde selectie tijdens het plukken een rol. Door de warmte is er een hoger risico op ingedroogde druiven. Deze hebben een hoger suikergehalte en verhogen dus het alcohol percentage.  

Dankzij de combinatie van de volledige rijpheid van de druiven en de lagere opbrengst, leidt dit tot hogere concentratie van aroma’s en smaken. Daarom zal naar verwachting de witte wijnen aromatisch zijn terwijl de rode wijnen diep gekleurd en expressief zullen zijn.

Véraison is het groeistadium waarin de druiven rijpen en beginnen te verkleuren. Blauwe druiven krijgen in deze periode hun blauwe schil, terwijl de schil van witte druiven doorzichtig wordt. Tijdens de véraison begint het suikergehalte te stijgen en de hoeveelheid zuren te dalen.

Moderne druivenrassen in Midwest

We kijken naar het oostelijke deel van het Midwest in Amerika. Midwest kent een zeer koud klimaat in het noorden en zeer vochtig in het zuiden, waarbij de rivier de Mississippi een leidraad is. Wijnbouw is al zeer uitdagend door de klimatologische invloeden. Maar toch zijn er een aantal pionieren die volharden. Vandaar dat dit deel van Midwest vooral moderne druivenrassen staan aangeplant.

Moderne druivenrassen in Midwest

Kaasland Wisconsin

Ten westen van Lake Michigan ligt de staat Wisconsin. Hoewel de wijnindustrie reeds sinds midden 19e eeuw actief is, is deze nog steeds erg klein. De focus in dit deel van Midwest ligt op de kou-resistente hybride of moderne druivenrassen. Vooral Valiant, Edelweiss, La Crosse en Frontenac zijn erg in trek. Maar ook wijn gemaakt van fruit, zoals bosbessen, bramen en kersen. Interessant weetje is dat Wisconsin de onbetwiste nummer 1 bekend staat als kaasland van Amerika. En wat gaat nu beter bij kaas dan wijn?

Binnen Wisconsin liggen drie subappellaties. Dit zijn Upper Mississippi Valley, de grensoverschrijdende appellatie en tevens grootste appellatie van Amerika, Lake Wisconsin en Wisconsin Ledge.

De Upper Mississippi Valley ligt langs de Mississippi rivier. De topografie van de appellatie is grotendeels bepaald door glaciale activiteit van de laatste IJstijd.  Ondanks de enorme omvang, is de wijnbouw activiteit maar beperkt.

Lake Wisconsin AVA

Binnen dit grote Upper Mississippi Valley vinden we ook Lake Wisconsin AVA. In tegenstelling tot de grote zus, vinden we hier vooral de hybride Marechal Foch en Seyval Blanc druivenrassen. Daar waar het in Upper Mississippi Valley vaak onbestendig warm of ongelooflijk koud kan zijn dankzij het continentale klimaat, kent Lake Wisconsin AVA een juist gematigd klimaat. Dankzij de grote watermassa profiteren de wijngaarden van een uniek mesoklimaat. Daatentegen is het risico op vochtigheid, en dus schimmeldruk, wel groter. Wijngaarden in Lake Wisconsin liggen op hellingen op het zuiden en zuidwesten, waar de zanderige en grindachtige leembodems zorgen voor een goede afwatering van de wijngaarden. De hellingen leveren meerdere voordelen. Zo is er een betere blootstelling aan zonlicht en de luchtcirculatie laat de koude lucht zakken naar het diepste punt. Hierdoor is er minder kans op vorstschade.

Wisconsin Ledge AVA aan de Niagara Escarpment

In het uiterste noordoosten van de staat ligt Wisconsin Ledge AVA. Recht aan het water van Lake Michigan en Niagara Escarpment. Ondanks de grootte van de appellatie (wel 10.000km2), zijn er slechts 44 wijndomeinen. Hier liggen de wijngaarden vooral op het oosten om optimaal te profiteren van de luchtstroming vanaf Lake Michigan. Het groeiseizoen is langer als gevolg van het opwarmen en vasthouden van deze warmte van de grote watermassa.  De bodem bestaat uit arme, goed waterdoorlatende kalksteen met grind, zand en klei. Hierdoor ontstaan kleine maar zeer geconcentreerde druiventrossen. Dit in combinatie met de waterschaarste in de grond, levert kwalitatief zeer goede druiven.

Snelgroeiend Illinois

Illinois is mogelijk de snelst groeiende wijnstaat van Amerika.  Het ligt ingeklemd tussen Missouri in het westen en Idaho in het oosten. Met Wisconsin in het noorden en Tennessee in het zuiden. Hoewel Illinois op dezelfde hoogte ligt als noord Californië, zorgen de onvoorspelbare en strenge winters van de Midwest ervoor dat wijnbouw niet zo wijd bedreven wordt als in Napa Valley of Sonoma County. Om deze zelfde reden vinden we de meeste wijndomeinen in het zuiden van de staat, waar het warmer is.

Hoewel de wijnindustrie snel groeit, is het nog steeds zeer klein met slechts 400ha. Ook hier geldt dat moderne druivenrassen het meest geliefd zijn. Denk aan Chambourcin, Seyval Blanc en Marcheval Foch. Terwijl Niagara, Frontenac Gris en Saint Pepin vaak verwerkt worden tot halfzoete tot dessertachtige wijnen.

Binnen Illinios zijn er twee subappellaties; Shawnee Hills AVA en Upper Mississippi Valley in Illinios, waar we al veel over geschreven hebben.

Shawnee Hills AVA

Zoals de naam zich doet vermoeden, onderscheidt deze appellatie zich door haar heuvels tot ongeveer 300m hoogte. De appellatie is in 2006 toegekend en was daarmee de eerste van Illinois. Shawnee Hills AVA is tevens onderdeel van het grensoverschrijdend Illinois Ozarks regio met Missouri. De zomers kunnen vochtig zijn, waarbij de luchtafvoer van groot belang is om de schimmeldruk te beperken. Tevens spelen de heuvels een belangrijke rol om de ergste kou uit het noorden buiten de deur te houden. Er zijn ongeveer 50 wijngaarden (en 20 wijnmakerijen) binnen deze appellatie.

Wie Tennessee zegt, zegt whisky

Tennessee is zeer bekend terrein voor whisky liefhebbers. Maar ook vinden we hier en daar een klein plukje wijngaard. Interessant genoeg was Tennessee erg groot in de wijnindustrie dat begon toen de Europese kolonisten begin 19e eeuw het land verkenden. Maar na de eeuwwisseling nam whisky een vogelvlucht en overschaduwde de wijnindustrie volkomen.

Er zijn een paar wijndomeinen, vooral rondom de stad Nashville en enkele hoger in de Appalachen. Dit ligt in het westen van de staat in de sub-appellatie The Appalachian High Country AVA. Deze strekt zich nog verder uit over North Carolina en Virginia. De enige andere sub-appellatie is het noordelijke puntje van de met Louisiana grensoverschrijdende Mississippi Delta AVA. Het vochtige sub-tropische klimaat maakt het uitdagend voor druiventelers. En door de koude winters zijn vorstresistente druivensoorten nodig. Vandaar dat we hier hybride soorten als Vidal en Chambourcin tegen komen die naast vorstbestendigheid ook goed tegen vochtig klimaat kunnen.

Muscadine uit lastig Mississippi

Dankzij het hete vochtige klimaat is het lastig om in Mississippi druiven te laten groeien. Alleen de Muscadine, die inheems is aan deze regio, weet haar weg te vinden. Schimmelziekten zoals valse meeldauw en de ziekte van Pierce komen hier veel voor, en onvoorspelbaar weer uit de Golf van Mexico is een gevaar tijdens het groeiseizoen. Vandaar ook dat er slechts drie commerciële wijndomeinen zijn. Muscadine wordt veelal gebruikt voor druivensap, gelei en jam. En dus ook een beetje wijn.

Naast het uitdagende klimaat is er ook een andere reden waarom wijn niet echt van de grond komt. Reeds 13 jaar voor de Drooglegging, besloot Mississippi om in 1907 alcohol uit te bannen. Omdat men de opvatting had dat alcohol gezinnen zou destabiliseren en ruineren. Daarnaast was Mississippi de laatste staat om de Drooglegging terug te draaien in 1966.

Er is slechts één appellatie binnen de staatsgrenzen, de Mississippi Delta AVA, die ook in delen van Tennessee en Louisiana ligt. Deze ligt 260km langs de Mississippi River en profiteert van de alluviale afzetting. Ondanks de grote appellatie, vind er bijzonder weinig wijnbouw plaats. De producenten neigen naar Muscadine en Norton, vanwege hun schimmelresistentie. De wijn is ook niet buiten de staatsgrenzen te verkrijgen.

Tot slot

Ook in dit deel van Midwest Amerika vinden we vooral moderne druivenrassen vanwege de extremen in het klimaat. De Mississippi rivier speelt een hoofdrol voor de watervoorziening. En omdat wijnbouw zeer beperkt is, zijn de wijnen nauwelijks buiten de staten te verkrijgen. Dus ben je in de buurt, ga zeker eens de winetrails na die in de staten lopen.

Uitdaging voor Spaanse wijnbouw

Onlangs kende het noord Spanje een nieuwe uitdaging, zoals zeer extreem weer voor de Spaanse wijnbouw. Hagelstenen zo groot als pingpongballen kwamen uit de lucht vallen en hebben grote schade veroorzaakt in DO Bierzo en DO Valdeorras. Eerder kende ook het Spaanse Catalonië extreem weer met funeste gevolgen voor de wijnbouw.

Uitdaging voor Spaanse wijnbouw
Bron: Demencia Wines

Op 25 juni trof een storm de omgeving van Valtuille de Abajo. Ongeveer 500 tot 600ha van de best gelegen wijngaarden van DO Bierzo werden geteisterd met hagelstenen. Met als gevolg dat druiven zijn geplet, de bladeren van wijnstokken afgescheurd en zelfs stokken en blijvend hout zijn beschadigd. Dit is de tweede hagelbui voor de regio. Op 18 juni trok een andere storm over het nabijgelegen Cacabelos, waarbij ongeveer 250ha wijngaarden rond de stad waren getroffen. De gebeurtenis trof ook de nabijgelegen provincie Ourense, waarbij wijngaarden in DO Valdeorras werden weggevaagd.

Omdat de oogst nog maar 2 maanden verwijderd is, zitten de wijnbouwers met hun handen in het haar. Wat leek op een zeer succesvolle oogst, zijn er nu twijfels over wat er nog te redden valt. Daarnaast heeft de schade op de wijnstokken natuurlijk ook gevolgen voor de oogst van volgend jaar.

DO Bierzo impact

In DO Bierzo is de schade het grootst in Valtuille de Abajo en Valtuille de Ariba, waar we tevens 50% van de belangrijkste wijngaarden van de appellatie vinden. De hagelbui kwam tevens op een zeer ongelegen moment. De wijnstokken waren net, na de bloei, aan de vruchtzetting begonnen. De bessen zijn tot aan de véraison gevoelig voor schimmeldruk. En momenteel is er een verhoogd risico op Valse Meeldauw, Zwartrot en Echte Meeldauw, als gevolg van de natte omstandigheden en de hoge temperaturen.

Conclusie

Terwijl de Spaanse telers door moeten gaan en hopen er het beste van te maken, is het zaak dat de beschadigde wijnstokken zo spoedig mogelijk te behandelen om de schade en wonden van het extreme weer te beperken.

Het huidige jaar 2024 zal naar waarschijnlijkheid snel vergeten zijn terwijl de telers 2025 nauwlettend in de gaten zullen houden.

Oude wijnstokken behouden

Daarnaast speelt er nog een andere belangrijke uitdaging zich af voor de Spaanse wijnbouw in het noordoosten. In het kader van een EU-programma om wijngaarden te herstructureren, wilt de Spaanse regering en lokale autoriteiten oude wijnstokken vervangen voor productievere wijnstokken.

Nu schuilt hieronder een dieper probleem. In DO Bierzo zijn vele wijngaarden in eigendom van kleine families. Deze hebben wijnstokken van wel 70+ jaar. Denk hierbij aan Godello, Mencia, Alicante Bouschet, Palomino, Bastarda, Malvasia en Dona Blanca. De overdracht en regulering eigendom en pacht van deze kleine minifundio was vroeger vaak onder mondeling afspraken. Doordat de lokale autoriteiten hebben geregistreerd, komen deze niet voor in het wijnbouwregister waardoor regulering lastig is. Terwijl dezelfde lokale autoriteiten nu oproepen tot het rooien en herplanten met Europees geld.

Nu zijn de toonaangevende Raul Perez en Demencia Wine opgestaan en hebben een petitie gestart voor het behouden van deze oude wijnstokken.

Eenmaal, de oude wijnstokken van Bierzo zijn al meer dan een eeuw bewaard gebleven door traditie en de liefde en inspanningen van wijnbouwers en families. Deze moeten het unieke genetische wijnerfgoed van Bierzo behouden.

Verdeeld Wachau

In de Wachau DAC bepaalt de Vinea Wachau, een vereniging van wijnbouwers in de regio, de regels rondom de wijn classificatie. Echter deze classificatie is vooral gericht op het suikergehalte van de wijn. En dat, in deze tijd van opwarming, ondervindt meer en meer kritiek. Nu dat er meer gerenommeerde wijnboeren uit de Wachau DAC lijken te stappen, raakt regio steeds meer verdeeld.

We hebben het natuurlijk eerder over Wachau gehad in onze Gru-Ve’s blog. De naam Vinea Wachau gaat terug naar Leuthold I von Kuenring in de 13e eeuw, aangezien het hart van zijn landgoederen overeenkomen met het huidige Wachau DAC.

Wat vooraf ging

De wijnbouwtraditie gaat terug naar de tijd dat Wachau een Romeinse nederzetting was. Onder de Karolingers bloeide de wijnindustrie op, zo getuigd een document uit 830 na Christus. Het kent een zeer afgebakend terrein; 33km te midden van de benedictijnen kloosters van Göttweig en Melk langs de Donau.

Wachau DAC dat verdeeld raakt

Bron: Vinea Wachau ®

Wat maakt Wachau zo bijzonder?

Wachau kent een microklimaat waardoor het zich onderscheidt van veel andere Europese wijngebieden. Vanuit het oosten heeft de Pannonische klimaatzone grote invloed. Terwijl vanaf grote hoogten van het Dunkelsteinwoud ten zuiden van de Donau en het Waldviertel in het noorden koele, natte en zuurstofrijke luchtmassa’s naar beneden stromen. Dit zorgt voor een bijna constante luchtcirculatie die zowel de schimmeldruk vermindert, als de boeketvorming van de druiven bevordert.

De wijnstokken staan hier op terrassen aangeplant tot ongeveer 450m hoogte (ofwel 250m boven de Donau). De terrassen zorgen ervoor dat de bodem niet snel erodeert op de hellingen van wel 60%. Daarnaast zijn de terrassen omlijnd door muurtjes, die zowel warmte als water kunnen opslaan en weer afgeven aan de wijngaard. Waardoor een uniek microklimaat ontstaat. De verweerde primaire rotsbodem is bedekt met lichte zandbodem nabij de rivier en dat overgaat on löss in het dal.

Mede door de lage opbrengst per hectare is de smaakdichtheid aanzienlijk en zijn de wijnen puur genieten.

Wachau Codex

Wachau-wijn is onafhankelijk en weerspiegelt zijn oorsprong. De wijnbouwers van de Vinea Wachau garanderen dit sinds 1983 door vrijwillig af te zien van het kopen van druiven of wijn uit andere gebieden of het cultiveren van wijngaarden elders. De kleine boerderijstructuren die hierdoor bewaard zijn gebleven, hebben tot op de dag van vandaag de wijnbouw in de Wachau gevormd. Daarnaast speelt herkomst een belangrijke rol. Hoe specifieker de herkomst, hoe unieker de wijn is. Vandaar dat het gebruik van wijngaardnamen erg gebruikelijk is. Het vertelt iets over de herkomst, maar ook het karakter van de wijn. Hiermee valt samen dat de stenen terrassen, waar het gebied om bekend staat, op de UNESCO Werelderfgoedlijst staan. Deze terrassen maken het mogelijk om op het steile en onbegaanbare terrein wijnbouw plaats te laten vinden. Echter deze terroir komt niet terug in de wijnstijlen die Vinea Wachau nastreeft, zoals we hieronder lezen.

Tenslotte legt Vinea Wachau, zoals in zoveel wijnstreken, een beperking op voor de gebruikte druivenrassen. Alleen Grüner Veltliner, Riesling, Neuburger, Muscat en Chardonnay en Pinot Noir zijn toegestaan.

Vinea wijnstijlen

Dit resulteert dus in bepaalde wijnstijlen, waarbij het suikergehalte leidend zijn. En dit is juist de reden dat Wachau verdeeld raakt. Het suikergehalte bepaald de alcohol promillage van de wijn. Terwijl juist dit de leidraad voor de wijnstijl is. Dus de stijl wordt niet bepaald door de wijngaard zelf, maar is streng gereguleerd rondom het suikergehalte.

Steinfeder ®

De eerste wijnstijl is genaamd Steinfeder ®, een geurige lichte wijn van maximaal 11.5% alcohol. De druiven hebben een rijpheid van minimaal 15% suiker per 1kg most (of ongeveer 65° öchsle). De wijn dient te fermenteren in RVS vaten.

Federspiel ®

De Federspiel stijl is een meer klassieke wijnstijl, rijk aan nuances en een sterk karakter. De wijnen hebben een mooi balans tussen elegantie en diepgang en zijn met hun alcoholgehalte tussen 11.5% en 12.5% de ideale partner bij gerechten. Dit wordt bereikt doordat de druiven een suikergehalte van minstens 17% per 1kg most hebben (of ongeveer 85° öchsle). En ook deze wijnen dienen in RVS tanks gefermenteerd te worden. De stijl kan worden vergeleken met de Kabinett wijnen uit Duitsland.

Smaragd ®

De beste druiven met een minimale suikergehalte van 90° öchsle zijn weggelegd voor de Smaragd stijl. Om dit te bereiken komen de druiven van de wijngaarden met de meeste zon blootstelling. Dit zijn rijke wijnen die, indien goed weggelegd, wel 25 jaar goed blijven. Het alcoholgehalte is minimaal 12.5% en de wijn wordt ook in RVS tanks gefermenteerd.

Een paar andere bijzonderheden is dat Smaragd-wijnen niet voor 1 mei na de oogst verkocht mag worden en dat de wijnen afgesloten moeten worden met een natuurlijke kurk van 49mm lang waarop het oogstjaar gedrukt staat.

Maar waarom raakt Wachau verdeeld?

Nu de crux zit in de regelgeving en beperkingen opgelegd door Vinea Wachau. Door het vasthouden aan het suikergehalte binnen de wijnstijlen, zijn er gerenommeerde wijnbouwers die vinden dat dit tekort doet aan de typiciteit van de wijngaard zelf. Ze vinden het systeem gebaseerd op suiker achterhaald en niet meer van deze tijd. Wanneer je kijkt naar de invloed van klimaatverandering, is deze kritiek ook niet geheel onlogisch. Wijngaarden waar voorheen het suikergehalte bleef steken op 80° öchsle (en dus Federspiel-stijl), kunnen nu opeens doorschieten naar 90° öchsle (en dus Smaragd-stijl).

De wijnbouwers die kritisch kijken naar deze wijnstijlen, zoeken het meer in het Bourgondische cru-systeem, en dus de individuele wijngaarden (“Rieden”) zouden leidend moeten zijn voor de kwaliteitsaanduiding. Dit zien we terug in het DAC-systeem van Oostenrijk. Dit zorgt er dus voor dat men verdeeld raakt in Wachau. En dus stappen toonaangevende namen als FX Pichler en Franz-Joseph Gritsch uit de “club”. De tijd zal het leren of andere wijnmakers dit voorbeeld volgen.

Wijn van eigen zeebodem

U zal wellicht wel denken, wijn van eigen zeebodem, wat is dat nu weer voor iets? Ja, vorig jaar op 4 mei 2023 werden 876 flessen mousserende wijn naar de bodem van de Oosterschelde gelaten. Op een diepte van 15 meter heeft de wijn gelagerd. In tegenstelling tot de traditionele opslag van de flessen. Op deze diepte is er 1,5 bar tegendruk en een constante temperatuur. Daarnaast komt er geen zuurstof of licht bij de wijn en vindt er dus geen oxidatieve veroudering plaats. Door de lichte deining blijft de gist constant in beweging. Met als positief effect dat er meer gelaagdheid en complexiteit van de wijn onstaat.

Aanleiding

Dit unieke project (voor Nederland) komt niet geheel uit de lucht gegrepen. Want 2023 is precies 70 jaar na de Stormvloed van 1953. Om de eigen wijn naar de zeebodem af te laten zakken, sloegen wijndomein En Passant, Stan Beurskens van wijndomein St Martinus in Limburg en Neeltje Jans Mosselen de handen ineen. Maar het idee is niet nieuw. Nabij Biarritz, in Frans Baskenland experimenteert Emmanuel Poirmeur van L’Atelier Egiategia reeds vele jaren met het rijpen op de zeebodem. Dit resulteert in mousserende, rode en rosé wijnen “Dena Dela” en “Artha”. Dit is vervolgens overgenomen door onder andere champagne producent Louis Roederer. Maar ook winery Wapisa, in Patagonië Argentinië, waar deze techniek wordt toegepast. Dit nadat duikers in een zeewrak 170 jaar oude champagne hadden aangetroffen die nog prima te drinken bleek te zijn!

“Brut de Mer”

Wijn van eigen zeebodem

In de mosselbaai van Neeltje Jans Mosselen waren de flessen afgezonken onder toeziend oog van André Vink van wijndomein En Passant en Stan Breurskens, Nederlands eigenzinnige wijnmaker die vrij denkt en niet bang is voor een uitdaging. Want zo kan je dit project wel noemen. Zo is de Brut de Mer geboren, in nagedachtenis van een vreselijke ramp.

Introductie

Bij het optakelen bleek dat de flessen onder de pokken en oesters zaten. Maar bij de opening van de eerste fles constateerden de wijnmakers dat de smaak goed was. Op zaterdag 29 juni 2024 is de wijn officieel gelanceerd aan boord van een boottocht over de Oosterschelde en zal binnenkort te koop zijn!

André en Stan twijfelen er niet over en hebben reeds 2.000 nieuwe flessen wijn naar de zeebodem laten afzakken!

Oudjes steeds interessanter

Wijn is lange tijd een lokaal product geweest. Vandaar dat wijn-spijs combinaties ook vaak lokaal goed tot hun recht komen. Toen industrialisatie opkwam, kwam ook het commerciële aspect op de voorgrond. Waardoor veel bestaande, oude wijngaarden gerooid werden en vervangen door commercieel interessantere druivenrassen. Zo zijn in Swartland, Zuid Afrika, veel oude wijngaarden vervangen voor Sauvignon Blanc. Oude wijngaarden hebben eenmaal een lagere opbrengst, maar wel met meer concentratie. Dus door de lagere opbrengst moet de kiloprijs van druiven wel hoger liggen. Maar oudjes worden steeds interessanter.

Waarom zijn oudjes interessanter

Oude wijnstokken zijn vaak historisch bepaald en matchen daardoor met het lokale terroir. Hierdoor weerstaan ze ook klimaatveranderingen beter. Maar als onderdeel van het ecosysteem verbeteren ze ook de biodiversiteit. Vaak doordat er meerdere klonen of kruisingen door elkaar staan in de wijngaard, maar ook doordat er meer verschillende vegetatie staat. Al met al levert deze oudjes druiven voort die meer geconcentreerde aroma’s, meer ontwikkelde tannine, minder sap waardoor de wijnen interessanter ervaren worden. Dus ook hier gaat het uiteindelijk om duurzaamheid.

Een bijkomend voordeel is dat de wijngaarden een niche markt aanboren. Waardoor de prijszetting voor de wijnmakerij steeds interessanter wordt.

Old vine registry

Jancis Robinson had een groeiend gevoel dat oude wijngaarden belangrijke elementen waren van cultureel en wetenschappelijke erfgoed. Vanuit die filosofie realiseerde ze dat deze oudjes de bron zijn van een aantal bijzonder mooie wijnen die interessanter lijken te zijn dan mainstream. Ze is, samen met een aantal collega’s, in 2010 begonnen met het samenstellen van een register van oude wijnstokken. Inmiddels omvat de database 3.355 wijngaarden voor in totaal 10.709ha en is nog groeiende.

Old Vines Project Zuid Afrika

Rosa Kruger is al 20 jaar een consultant wijngaardmanager voor verschillende kelders die nieuwe wijngaardlocaties ontwerpt en bestaande wijngaarden beheert voor kwaliteitswijn. Haar grootste liefde zijn oude wijnstokken. In 2016 richtte ze het Old Vine Project op, waarmee ze iets formaliseerde dat sinds 2002 vorm kreeg. Dit is opgericht omdat ze geloofd in het behoud van oude wijnstokken. Dat oude wijnstokken prachtige wijnen maken met complexiteit en helderheid, die het landschap weerspiegelen.

De meeste wijngaarden in Zuid Afrika worden na ongeveer 20 jaar gerooid omdat de opbrengst terug loopt. Maar ook omdat de wijngaarden aangetast raken door virussen, en dan is een wijngaard lastig te redden. Ook schreven coöperaties de boeren voor wat ze moesten aanplanten (en welke prijs ze kregen voor hun opbrengst. Inmiddels zijn ook niet de minste aangesloten zoals Badenhurst Family WInes, Bellingham, Boekenhoutskloof, Mullineux en Paul Cluver.

Internationale old vine projecten

Natuurlijk zijn er meer voorbeelden te noemen, zo heeft Plaimont Vignerons Tannat en la Madelaine in Frans Pyreneeën aangeplant staan. Ze hebben zelfs Vitis Sylvestris staan (wilde druivenrassen) in Saint Mont. Er zijn 12 nieuwe variëteiten ontdekt die langs boomstammen omhoog groeien.

Bijzonder Vulture

In Italië liggen veel wijngaarden op vulkanische ondergrond. Op deze arme grond hebben veel wijngaarden de phylloxera overleefd. Zo ook Basilisco, in het noorden van Basilicata regio. Zij hebben gronden op de helling van de Vulture vulkaan en is met haar combinatie van vulkaan en tufsteen de perfecte habitat voor de 80+ jaar oude Anglianico del Vuture druiven met volle body en expressie. De geschiedenis van de wijngaard onbekend, omdat pas 80 jaar geleden de wijngaard werd geregistreerd. Al deze historie komt samen in de wijn Storico.

Versplinterd Rioja Alavesa

In Rioja Alavesa is ongeveer 12% van de wijngaarden 70 jaar of ouder (zo’n 2.000ha) en 50% ouder dan 30 jaar. Wijngaarden zijn vaak gemengd dat wilt zeggen dat de druivenvariëteiten door elkaar staan. Zo kan 90% Tempranillo zijn, maar hierbinnen zijn dan verschillende klonen, en 10% andere rassen.

In Rioja is dankzij de Phyloxera uitbraak in Frankrijk een grote groei ontstaan. Historisch waren wijnen gefocust op “vigneron”-wijnen, wijnen die zich onderscheiden door ligging, bodem, druivenras en dergelijke. Door de industrialisatie om aan de hoge vraag te voldoen, is er veel Tempranillo aangeplant die op hout opgevoed wordt. Vandaar dat in de classificatie van Rioja (Reserva, Grand Reserva), houtrijping zo een prominente plaats in neemt. Hierdoor werd een zeer herkenbare wijnstijl gecreëerd die jaar na jaar hetzelfde kan blijven.

Het zou fantastisch zijn om terug naar basics te gaan. Dus wijnen afkomstig van de kleine plots (in Rioja als geheel zijn wijngaarden makkelijk 10ha, maar in Alavesa is de grootste wijngaard slechts 0.3ha).

Interessanter oudjes

Conclusie

Het feit dat oude wijnstokken minder produceren is niet altijd veelzeggend. Dit moet in samenhang gezien worden met de wijnregulering. Veel appellaties schrijven maximale opbrengsten voort, zoals in Rioja 6.000kg per hectare. Terwijl de oudjes prima deze volumes kunnen realiseren. En dan ook nog tegen betere prijzen!

Maar het is wel duidelijk dat oude wijnstokken beter resistent zijn tegen ziektes. De wortels wortelen afhankelijk van het aanbod van water, maar doordat ze langer bestaan hebben ze meer meegemaakt, dus ook zeer droge perioden. Zie oude wijngaarden als een cultureel erfgoed, we moeten er zuinig op zijn. Maar tegelijk van genieten van de complexiteit die deze oudjes veel interessanter maken.