We hebben vorige week met Andalusië het vaste land van Spanje afgesloten. Onderdeel van Spanje zijn natuurlijk de Balearen en de Canarische Eilanden. Het zijn geliefde vakantiebestemmingen, maar er is meer dan de schone natuur en stranden. De Balearen zijn ook geweldig mooie wijneilanden!
Wijnen van de geweldig mooie Balearen
Ongeveer 100km ten oosten van de provincies Valencia en Murcia, vinden we de Balearen. De vier grootste eilanden (Mallorca, Menorca, Ibiza en Formentera) staan bekend als mediterrane vakantiebestemmingen. De wijnindustrie is nog steeds in ontwikkeling. En dat terwijl de Romeinen in de 2e eeuw voor Christus het wijn maken introduceerden. De eilanden kennen slechts twee gebieden met een DO-status en een vijftal IPG’s. Eén voor elk van de grote eilanden en een eiland overkoepelende VT Illes Balears.
Het was de zoete Malvasia wijn die vooral veel aftrek vond in Engeland, Nederland en Duitsland. Echter ook de eilanden bleven niet bespaard voor de phylloxera uitbraak. Met als gevolg dat alle wijngaarden verwoest werden. Een aantal lokale druivenvariëteiten zijn bespaard gebleven en zijn nog steeds in gebruik. Denk hierbij aan Manto Negro, Callet, Fogoneu en Moll (ookwel Prensal Blanc). Verder zijn deze variëteiten aangevuld met de bekende Cabernet Sauvignon, Merlot en Chardonnay.
De meeste wijnen zijn bedoeld om jong te drinken. Het zijn frisse, aromatische wijnen.
De eerste eiland-DO Binissalem-Mallorca
Binisalem-Mallorca DO ligt op het eiland Mallorca en is de eerste DO die is verleend aan een gebied buiten het Spaanse vaste land. Hoewel de eerste aanvraag dateert uit 1973, is DO pas erkent in 1990. Het is vernoemd naar de gelijknamige stad dat het lokale centrum van wijnbereiding is. Het omvat ongeveer 580ha aan wijngaarden die 7.700hl produceren, waarvan een kleine 60% rode wijn is.
De wijnbouw op Mallorca dateert uit ongeveer 123 voor Christus, toen het eiland onderdeel werd van het Romeinse Rijk. In de 1e eeuw na Christus zou de filosoof Plinius de Oudere hebben geschreven over de wijnen van het eiland en ze hebben vergeleken met de beste van Italië. In de loop van de tijd heeft de rijke wijngeschiedenis zich ontwikkeld, vooral dankzij de gunstige ligging aan de handelsroute. Helaas ook hier heeft de phylloxera een vernietigende spoor achtergelaten. Sinds eind 19e eeuw is daarom vooral amandelbomen aangeplant. De laatste jaren begint de wijnteelt aan een revival.
Binissalem profiteert van een mediterraan klimaat dankzij de bescherming tegen de koude noorden wind door de Serra de Tramintana en Serre de Alfabia. De wijngaarden liggen op een 150m hoog plateau van kalkzandsteen en zijn bezaaid met grind en stenen. De hete lange zomers worden gecompenseerd door deze vochtvasthoudende bodems, zodat de wijnen mooi balanceren tussen de juiste waterstress. Deze omstandigheden passen uitstekend bij de inheemse druif Manto Negro. Deze levert diepgekleurde en aromatische wijnen op met fluweelzachte tannine. Tevens zijn ze zeer geschikt voor vatrijping. Volgens de wetgeving dient de wijn minimaal 30% Manto Negro te bevatten. Ten slotte zijn andere toegestane rode druivensoorten Callet, Cabernet Sauvignon, Tempranillo, Merlot en Syrah.
Bocchoris Negre do Binissalem 2018
Deze wijn van Tianna Negre is een blend van Manto Negro (34%), Callet (8%), Cabernet Sauvignon (6%), Merlot (11%) en Syrah (41%). Na de oogst plet men de bessen en vindt vergisting plaats nadat het sap 5 dagen weekt op de schil onder koele temperatuur. Een deel van de Manto Negro en Syrah vinifieert men in Franse eiken vaten van 5 hectoliter. De blend wordt vervolgens gedurende 8 maanden in Franse eiken vaten gerijpt.
Ze verrast in het glas met een intens, diep granaatrode kleur. Het bouquet van deze cuvée levert aroma’s op van zwart fruit, zoals bramen en rijpe zure kersen. De florale tonen van viooltjes en balsamico maken de neus helemaal af. De wijn kenmerkt zich door haar volle en krachtige body. Ze maakt indruk met een goede tanninestructuur en een perfect evenwicht tussen zuur en alcohol. Ten slotte is in de lange afdronk is zoethout waarneembaar. Serveer deze wijn bij geroosterd vlees en grill gerechten of bij klein wild.
Witte wijnen zijn vooral gemaakt van Moll ofwel Prensal Blanc. Dit zijn lichtgele wijnen met intense fruitsmaken. Andere druivensoorten die zijn toegestaan zijn Moscatel, Parellada, Macabeo (Viura) en Chardonnay.
Pla i Llevant
Ook op het eiland Mallorca vinden we Pla i Llevant. Dit betekent in het Catalaans “Vlakte en Oostkust”. Het is in 1999 opgericht en omvat ongeveer 225ha. Het beslaat dus de zuidoost kust van het eiland, die bekend staat om haar mooie stranden. Wat minder bekend is dat hier reeds eeuwenlang wijnen worden gemaakt.
De wijngaarden liggen hier op slechts 100m hoogte. En het warme mediterrane klimaat in combinatie met de kalk verrijkte kleibodem levert verrassende wijnen op. De zeebries levert de nodige verkoeling. De belangrijkste risico’s voor wijngaardbeheer zijn hier natuurlijk de verzengende zomers die soms afgewisseld worden door stortbuien. Maar ook de noordelijke wind in de winter. Dit komt door het ontbreken van beschermende bergen. De wijnen zijn hierdoor zeer fruitig, vaak zondoorstoofd met zachte tannine en volle body.
De meest voorkomende druif is Moll, verder zijn dezelfde witte druivensoorten toegestaan als in Benissalem DO. De meeste rode wijnen zijn afkomstig van de inheemse Fogoneu, Callet en Manto Negro. De wijnen zijn gemaakt om jong te drinken. Echter houtgerijpte Chardonnay en rode crianza wijnen van Tempranillo en Bordeaux-variëteiten zijn enorm in opkomst.
Butibalausi Blanco 2020
De Butibalausi Blanco van het huis Can Majoral is een blend van Premsal Blanco, Chardonnay en Parellada. Het is een jonge biologische wijn. Na de druivenoogst worden de druiven onmiddellijk naar de perserij gebracht. Hier selecteert men de druiven om vervolgens zorgvuldig te persen. Het sap gist onder gecontroleerde temperatuur in roestvrijstalen tanks. Vervolgens vindt de rijping plaats van enkele maanden op de fijne droesem.
In de neus bespeur je peer, appel en kweepeer. De droge wijn is rond en soepel met een zijdezachte body. Dankzij de mooie zuurgraad blijft de wijn prettig verfrissend met aroma’s van appel, peer, banaan en abrikoos. Combineer deze wijn bij diverse curries of wokgroente met vis.
Verrassende wijn van de Ballearen
De Balearen zijn geweldig mooie eilanden, maar staan internationaal niet echt bekend voor hun wijn. En toch zijn de wijnen zeker de moeite waard. Het zijn volle ronde wijnen ideaal om lekker bij te eten. De wijnen zijn niet overal beschikbaar, maar er zijn een aantal wijnen toch verkrijgbaar. Of nog beter, bezoek de eilanden en geniet van de lokale wijnen daar. Doe eens spannend en ga voor het onbekende, de wijn zal je verrassen! Daarnaast lokaal smaakt een wijn toch altijd beter…
In het zonovergoten zuidwesten van Spanje vinden we Andalusië waar ze wijn maken van droog tot verrassend zoet. Gelegen op het zuidelijkste punt van het Spaanse schiereiland vinden we de thuisbasis voor de wereldberoemde versterkte wijn Sherry. In een separaat artikel gaan we nog in op Sherry. In Andalusië vinden we in totaal vijf DOP’s en 16 IGP’s.
De ligging aan de doorgang naar de Middellandse Zee en de nabijheid van Afrika hebben de regio vele culturele invloeden gegeven. Door de geschiedenis heen zijn er vele invasies geweest van bijvoorbeeld Romeinen, Feniciërs, Vandalen, Byzantijnen en Moslims. De naam Andalucía is afgeleid van het Arabische Al-Andalus. Men zegt dat dit een verbastering is van “Vandalusia” wat “land van Vandalen” betekent. Dit was een oost-Germaanse stam die in 429 na Christus Afrika binnentrok. Vervolgens veroverden ze in de jaren daarna ook diverse gebieden in zuid Europa, waaronder Andalusië in de 5e eeuw na Christus.
Het klimaat in Andalusië kan worden opgedeeld in drie zones. De westelijk gelegen zone profiteert van de verkoeling vanaf de Atlantische Oceaan. Vooral Jerez en Sanlúcar de Barrameda profiteren hiervan. Dan is er het mediterrane Malaga en Sierra de Malaga. Tenslotte kent het noordelijk gelegen Montilla-Moriles een echt continentaal klimaat.
De bijzondere regio’s
De meest bekende DO is Jerez, de thuisbasis van Sherry. En tevens geniet Sanlucar de Barrameda grote bekendheid voor haar Manzanilla. Beide appellaties maken gebruik van de Palomino druif. Montilla-Moriles en Malaga bekend staan om zoete wijnen van Pedro Ximénez en Moscatel druiven. Ook vinden we Airén in het noordelijke deel van Andalusië die vooral voor brandewijn en als blendpartner wordt gebruikt.
Condado de Huelva DO
Dit is de meest westelijke wijnstreek nabij de stad Huelva. Volgens overlevering zouden de wijnen uit deze streek Columbus hebben vergezeld op hun ontdekkingsreis naar Amerika. De streek werd erkend als DO in 1964, echter alleen voor witte wijn. Pas in 2009 werd ook rode wijn toegestaan onder de DO wetgeving. In 2019 introduceerde men een IGP voor orange wine, de Vino Naranja del Condado de Huelva. En in 2020 tenslotte stond men ook rosé wijn toe binnen de DO.
De wijngaarden liggen slechts op 25m boven zeeniveau op de kenmerkende rood getinte zandgronden. Terwijl de ondergrond bestaat uit alluviale, zand- en kalksteenafzettingen. De nabijgelegen Middellandse Zee beïnvloedt het klimaat. Terwijl de verkoelende winden vanaf de Atlantische Oceaan de zomer temperaturen matigen. Vorst is hier zeker geen probleem. De meeste wijngaarden zijn beschermd tegen de sterke wind door bomen die eromheen staan.
De druiven mogen uit de hele regio komen, echter de rijping dient plaats te vinden in een beperkt aantal plaatsen, zoals Almonte, Chucena en Moguer.
Wijnstijlen
Tot 2009 werden slechts drie wijnstijlen gemaakt. De Condado de Huelva Joven is een jonge frisse witte wijn van de inheemse Zalema druif. Deze druif domineert de regio met een aanplant van meer dan 85%. Vinos Generosos is een versterkte wijn die minimaal drie jaar rijpt. Hiervan is de Condado Palido een droge witte wijn van Palomino Garrido of Listan de Huelva druif. De Condado Viejo zijn zeer rustieke wijnen die vergeleken kunnen worden met Olorosso Sherry. Tenslotte is de Vinos Generosos de Licor een versterkte zoete wijn. Sinds 2009 mogen ook rode wijnen gemaakt worden binnen de DO wetgeving. Hierdoor zijn internationale druivenrassen als Syrah, Cabernet Sauvignon en Franc, Tempranillo en Merlot toegestaan.
Een jonge witte wijn van Zalema druif kenmerkt zich door een evenwichtige zuurgraad en heeft een lichtgouden kleur. Primaire aroma’s van groene appel en bloemen. Een heerlijk frisse wijn bij sushi of visgerechten.
Malaga DO
Malaga is de grootste zone in het zonovergoten Andalusië waar de wijn zowel droog tot verrassend zoet kan zijn. Wijn is hier officieel geïntroduceerd door de Grieken rond 600 voor Christus. Maar het is goed mogelijk dat het de Feniciërs zijn geweest die zich hier twee eeuwen eerder vestigden. Vooral de 17e, 18e en begin van de 19e eeuw waren de hoogtij dagen van wijnen uit Malaga. Tot de tweede helft van de 19e eeuw eerst de echte meeldauw en toen de phylloxera toesloegen. Dit is de wijn industrie nooit echt te boven gekomen. Maar gelukkig heeft toerisme dit gat gevuld.
De Malaga DO is in 1933 opgericht maar omvat ook Sierras de Malago DO. Deze is in 2001 is opgericht voor de droge wijnen. Ook kent men hier de Pasas de Malaga DO, ofwel Rozijnen van Malaga. En de naam zegt het al, dit betreft zeer zoete wijnen die vol rozijnen aroma’s zijn. Zoete wijnen is waar Malaga om bekend staat. Druiven worden gedroogd op grasmatten onder de intense zon.
Wijn methodes
Wijnen kunnen worden gemaakt volgens verschillende methodes, maar de meest voorkomende is het stoppen van vergisting om de natuurlijke zoetheid te behouden (“Vino Dulce Natural”). Andere stijlen zijn PX, uitsluitend gemaakt van Pedro Ximénez druiven, Vinos de Lágrima die ook van dezelfde druiven is gemaakt. Echter het sap is verkregen door de druiven gedurende één of twee dagen te drogen ipv te persen. En Moscatel welke gemaakt is van de Muscat d’Alexandrië druif. Dit zijn de meest aromatische druiven uit Malaga. Opvallend is dat in deze regio uitsluitend witte wijnen geproduceerd worden onder de DO wetgeving. Dat in tegenstelling tot de meeste wijnhuizen in Spanje die gespecialiseerd zijn in rode wijn.
Het klimaat is zeer heet en droog in het binnenland, waar vooral Pedro Ximénez druiven staan aangeplant. Meer aan de kust is het koeler door de invloed van de Middellandse Zee. Hier op de heuvels vinden we vooral Muscat d’Alexandrië druiven.
Verder zijn ook hier andere rijpingscriteria;
Pálido (min. zes maanden gerijpt)
Noble (twee tot drie jaar gerijpt)
Añejo (drie tot vijf jaar gerijpt)
Trasañejo (meer dan vijf jaar gerijpt)
De Malaga DO wijnen zijn zeer goed te combineren bij blauwe kazen, foie gras, fruit of chocolade.
Sierra de Malaga DO
Dit beslaat hetzelfde gebied als Malaga DO, echter is bestemt voor lichte onversterkte wijnen. De naam is doeltreffend omdat de wijngaarden in het bergachtige terrein rond de steden Malaga en Antequera liggen.
Hier is een zeer ruime variëteit aan druivensoorten toegestaan, natuurlijk de Pedro Ximénez en Muscat d’Alexandrië. Maar bijvoorbeeld ook Macabeo, Airén en Sauvignon Blanc. Voor rood denk aan de internationale rassen als Cabernet Sauvignon, Syrah, Malbec, Garnacha en natuurlijk Tempranillo.
De rijpingscriteria zijn in grote lijnen hetzelfde als voor Spanje. Echter er zit een kleine nuance in.
Tenaamstelling
Rijpingsperiode
Waarvan houtrijping
Crianza
Min. 2 jaar
Min. 6 maanden
Reserva
Min. 3 jaar
Min. 12 maanden
Gran Reserva
Min. 5 jaar
Min. 24 maanden
Gran Reserva de Blancos y Rosados
Min. 5 jaar
Min. 6 maanden
De witte wijnen van Sierra de Malaga DO kenmerken zich door hun strogele kleur met groenachtige reflecties. Terwijl de gerijpte wijnen eerder goudgeel of goud zijn. Ze zijn openhartig en fruitig in de neus. De gerijpte wijnen behouden hun fruitige aroma’s, hoewel meer op de achtergrond, samen met tertiaire aroma’s.
Montilla-Moriles DO
Gelegen rond de steden Montilla en Moriles, is dit de meest noordelijk gelegen DO van Andalusië. Dit is mogelijk het oudste wijngebied van Andalusië, waar de geschiedenis terug gaat tot wel de 8e eeuw voor Christus.
Lange tijd was de productie bestemd voor Sherry of Malaga omdat deze namen simpelweg veel bekender waren. Dit duurde tot 1945 toen Montilla-Moriles haar eigen DO status verwierf. Echter nog steeds staat de regio in de schaduw van haar grote zusters.
Deze regio is mogelijk één van de heetste gebieden van Spanje. Het droge, vlakke landschap staat vol met tarwe, olijfbomen en wijngaarden. De belangrijkste geneugtes; brood, olie en wijn. De bodem vertoont opvallende gelijkenissen met Jerez de Frontera door haar witte Albariza bodem. Deze witte mergel is samengesteld uit klei, calcium en zee fossielen die veel gelijkenis vertonen met de beroemde Kimmeridgische bodem uit de Chablis. De kalkrijke spierwitte bodem reflecteren het zonlicht naar de wijnstokken voor optimale rijping.
Wanneer de Levante wind uit het oosten waait, is het niet ongewoon dat temperaturen ver boven de 40C komen. Er valt slechts 600mm regen per jaar en de vochtretentie van de bodem is dus van groot belang.
Hoewel Pedro Ximénez de belangrijkste druivensoort is, zijn er ook diverse andere variëteiten toegestaan zoals Verdejo, Muscat d’Alexandrie, Torrontés, maar ook Chardonnay en Sauvignon Blanc.
Niet-versterkte dessertwijnen
De regio staat bekend om haar dessertwijnen die hetzelfde classificatiesysteem als Jerez Sherry heeft. Echter in tegenstelling tot Sherry zijn de Montilla-Moriles wijnen niet versterkt. De wijnen gisten tot ongeveer 14-16% alcohol waardoor er veel restsuiker achterblijft. Daarna worden ze gerijpt volgens het solera-systeem en ingedeeld in de volgende stijlen;
Joven Afrutado (Jong en Fruitig). Dit zijn de meest voorkomende wijnen en mogen gemaakt worden van alle toegestane druivensoorten.
Fino. Droge, nootachtige wijnen met een verfijnde body. Ze worden volgens dezelfde techniek als Sherry Fino gemaakt. Echter de florgist is minder effectief door de hogere temperaturen in de regio.
Amontillado (Montilla-stijl). Deze zijn gemaakt van de nobele druivensoort uit de regio, Pedro Ximénez. De wijn ondergaat rijping onder een laagje flor, maar oxideert en verandert van kleur wanneer de flor-laag verdwenen is.
Olorosso. Een rijkere zwaardere Montilla stijl gemaakt van Pedro Ximénez die langer in aanraking is geweest met zuurstof.
Palo Cortado. Deze stijl ligt tussen Amontillado en Olorosso in.
Naast deze stijlen vinden we ook dessertwijnen van extreem rijpe Moscatel-druiven en brandewijn van Airén. Ook zijn Torrontes en Baladi (Cayetana) toegestaan. Er wordt geëxperimenteerd met rode druivenrassen, maar dit is nog niet toegestaan binnen de DO wetgeving.
Tenslotte
Het is natuurlijk niet verrassend dat in het zonovergoten Andalusië mooie wijnen voortbrengen die zoet zijn. De vele zonuren staan gegarandeerd voor deze mogelijkheden. Echter hier vind je een brede reeks aan wijnstijlen; droog, zoet, versterkt en natuurlijk de sublieme PX-wijnen. Naast deze DO regio’s zijn er ook nog maar liefst 16 IPG’s. Hier gaan we volgende week nog op in. En natuurlijk mogen we de sherry niet vergeten! Dit product wat vaak wordt gezien als een drankje voor ouderen, kan toch verrassend populair zijn!
Nadat we de oostkust hebben geïntroduceerd, zijn we het binnenland ingetrokken met Castilla La Mancha. Om vervolgens uit te komen in Madrid. De hoofdstad van Spanje is na Berlijn de tweede grootste stad van Europa. En staat bekend om haar architectuur, kunstgalerijen en uitgaansleven. Maar Madrid heeft ook haar eigen wijn classificatie. Hier vinden we onverwacht verrassende wijnen uit midden-Spanje met vooral witte wijnen van inheemse druiven die erg mooi kunnen zijn.
Diversiteit in Vinos de Madrid DO
Madrid en de Sierra de Guadarrama-bergen in het noorden omlijsten de wijngaarden tot de zuidoostelijke en zuidwestelijke hoeken van de provincie Madrid. Vinos de Madrid DO omvat drie subgebieden, elk met haar specifieke kenmerken. Het kreeg de felbegeerde DO-status in 1990.
De oorsprong van wijnbouw is onbekend, mogelijk waren het de Romeinen of zelfs de Carthagers voor hen. Maar het is bekend dat er sinds de 8e eeuw na Christus wijnbouw activiteiten waren. De wijnen van Madrid beleefden hun hoogtij dagen toen Felipe II Madrid tot hoofdstad maakte van het koninkrijk Castilië in 1561.
Na de phylloxera crisis in 1914 ging de regio zich toeleggen op bulkwijnen. Toen de financiële crisis in 1970 een enorme klap toebracht aan de binnenlandse consumptie kwam dit tot stilstand. Waarna de wijnboeren zich gingen toeleggen op meer kwaliteit.
Rijpingsmethodes
Net als in de andere Spaanse regio’s kent men hier ook criteria voor de rijping waar de wijn minimaal aan moet voldoen.
Crianza; zijn wijnen die minimaal twee jaar gerijpt hebben, waarvan minimaal zes maanden op vat.
Reserva; voor rode wijn minimaal drie jaar rijping waarvan minimaal één jaar op vat. En witte en rosé wijn minimaal twee jaar rijping en minimaal zes maanden op vat.
Gran Reserva; voor rode wijn minimaal drie jaar rijping waarvan minimaal twee jaar op vat. En witte en rosé wijn maar liefst minimaal vier jaar rijpen waarvan minimaal zes maanden op vat.
Echter veel wijnmakers kiezen ervoor om geen de wijn minder dan de minimale tijd te laten rijpen. Er heerst een trend om jonge wijnen te maken. Deze komen op de market als Joven of semi-Crianza.
Madrileense subregio’s
Zoals aan gegeven omvat de regio Madrid drie sub gebieden. Deze geven de diversiteit van de regio aan. Hoewel het klimaat in het algemeen continentaal is, verschilt de bodem opbouw, waardoor het belang van de subzones onderstreept worden. Binnen de DO vinden we ongeveer 8.500ha wijnbouwgebieden.
Arganda
In het zuidoosten tegen Uclès aan ligt de subregio Arganda. Dit is de grootste zone met ongeveer 55% van de wijngaarden (4.200ha) en 60% van de productie van Vino de Madrid DO. Het klimaat is sterk continentaal. De grond bestaat uit een mengsel van klei en kalksteen. Waarbij de wijngaarden zich bevinden op de vruchtbare vlaktes en de alluviale vlaktes van de rivier. Verder ook op terrassen en hellingen die zijn gevormd door riviererosie en op de hoger gelegen heidegebieden. De prominente blauwe druiven variëteit is Tinto Finto (de lokale naam van Tempranillo). En Airèn en Malvar als witte druivensoort. Malvar is een inheemse variëteit die veel overeenkomsten kent met Airèn.
De Tempranillo wijnen zijn vaak vol van body, met zowel in de neus als in de mond een explosie van rood en zwart fruit. Verder kent de wijn een aangenaam gevoel van specerijen gecombineerd met een lactose en vanille tonen.
De witte wijn is vaak een blend tussen Airèn en dus de inheemse Malvar. Dit levert frisse zachte wijnen op met een gemiddelde body en aangename tropische fruit aroma’s. Deze wijn gaat heerlijk bij salades of zalm gerechten.
San Martin
In het oosten van de DO ligt San Martin de Valdeiglesias. De regio omvat bijna 22% van de wijngaarden (1.5600ha). En produceert ongeveer een kwart van de wijnen. Hoewel continentaal, heeft San Martin de Valdeiglesias een hogere regenval dan de andere subregio’s. Hier vinden we de wijngaarden vooral op de hellingen met arme rotsbodem van de Sierra de Gredos en op de alluviale vlaktes van de Alberche rivier.
De prominente druivensoorten zijn Garnacha en Albillo. Abillo levert wijnen op met een expressieve neus van wit fruit en bloemen, een volle body met een aangename zuurgraad. Er is een zoute toets aan het einde die de graniet structuur van de bodem weerspiegelt. Schenk deze wijn bij salades met vis. Terwijl de rode wijn een diepe kersenkleur heeft. Elegant, complex aroma van fruit en bloemen (viooltjes), met minerale en licht kruidige toets. In de mond is de wijn complex maar zeer evenwichtig gedragen door een zijdezachte tannine. Het toont een aanhoudende en evenwichtige afdronk. Naast risotto gerechten serveer ook eens oude gezouten kaas en wit vlees bij deze wijn.
Navalcarnero
Ten oosten van San Martin ligt Navalcarnero. Dit is het kleinste gebied met 23% van de wijngaarden (1.700ha) en slechts 15% van de jaarproductie van de regio. Het klimaat is vergelijkbaar, maar minder nat dan in San Martin. De bodemopbouw van zand en klei is hier arm en er is een gebrek aan kalksteen. Ook hier is het alluviaal maar de samenstelling is meer kiezelsteenachtig. Garnacha is hier wederom de belangrijkste rode druivensoort terwijl Malvar de beste witte wijnen voortbrengt.
El Molar
Sinds februari 2019 is de “Kies” de meest recente subzone. Er zijn 300 actieve wijnbouwers. De bodems van El Molar zijn zeer divers, graniet, leisteen, zandsteen, noem maar op. Dit draagt zeker bij aan de complexiteit van de wijnen die hiervan afkomstig zijn. De wijngaarden staan aangeplant op de vlaktes en in de alluviale gebieden rondom de rivier de Jarama.
Ribera del Guadiana
In Extremadura, tegen de Portugese grens ligt het grote gebied Ribera del Guadiana DO. Deze DO werd in 1999 opgericht om de zes verschillende Vino de la Tierra gebieden te consolideren. Deze gebieden vertegenwoordigen het beste wat Extremadura te bieden heeft op wijngebied. De wijnen uit dit gebied hebben nooit echt van bekendheid genoten. Echter de Iberische ham (jamón Ibérice), van zwarte varkens die zich voeden met eikels, daarentegen is velen welbekend.
Een ander product is mogelijk nog veel belangrijker. Hier vinden we grote hoeveelheden van de kurkeik bomen. De wijn mag niet bekend zijn, de kurk afkomstig van deze bomen wel!
De wijnen uit dit gebied worden gebotteld onder de Ribera del Guadiana DO of the Vino de la Tierra Extremadura. De onderliggende subgebieden zie je eigenlijk niet meer terug. Echter elk produceert haar eigen stijl dankzij verschillende hoogte, regenval (zo is Montánchez aanzienlijk natter dan de andere regio’s) en bodemgesteldheid.
Zoals de naam reeds suggereert, klimaat is vooral in het noordoosten extreem continentaal. Terwijl de gebieden in de buurt van de kust een gematigd klimaat hebben onder invloed van de Atlantische Oceaan en Middellandse Zee. De rivier Guadiana heeft een matigende invloed op de hete zomertemperaturen.
Bijzonder Cayetana
Tempranillo is de druif bij uitstek die goed reageert op het terroir en klimaat. Er zijn wijnmakers die experimenteren met internationale druiven variëteiten maar die moeten zich nog bewijzen. Voor witte wijn is de inheemse Cayetana een aanrader. Tenslotte zijn er nog enkele wijngaarden die Cava mogen produceren.
De Cayetana druif levert mooie complexe wijnen op met tonen van tropisch fruit, citrus, witte bloemen en toast door MLF. Tenslotte geeft deze druif een mooie zuurgraad met een lange afdronk. Heerlijk bij geroosterde groente, kazen en notenmix.
Onverwacht en mooi uit midden-Spanje
Natuurlijk zijn Tempranillo en Garnacha de bekende druiven in Spanje. Maar vooral midden-Spanje biedt onverwacht witte wijnen op de markt die erg mooi zijn van inheemse druivensoorten. Deze variëteiten komen eigenlijk alleen maar hier voor. Denk aan Cayetana, Malvar en Alarije. Vanzelfsprekend speelt de Jamón Ibérice een belangrijke rol met het combineren met wijn – vooral rode wijn van Tempranillo en Garnacha. De witte wijn is breed inzetbaar van kaas tot heerlijke visgerechten.
De wijnen mogen dan niet wijd beschikbaar zijn in het buitenland. Maar ze zijn zeker de moeite waard om te ontdekken en natuurlijk bij voorkeur lokaal!
Naar aanleiding van de blog van vorige week over noordoost Spanje, liep ik toevallig tegen een aantal wijnen aan uit deze regio. Ik kon de verleiding niet weerstaan om deze sensationeel complexe wijn uit Catalunya mee te nemen en dit met jullie te delen.
Rebels de Batea uit Terra Alta
In het zuidwesten van Catalunya vinden we Terra Alta DO. Hier ligt Bodega 7 Magnifics die verrassende wijnen voortbrengt. In deze streek met extreme temperaturen, droogte en kalkrijke bodem, richt de bodega zich op zeven wijnen die ieder het terroir goed weergeven. Vandaar ook de naam 7 Magnifics.
De wijn is gemaakt van meer dan 20 jaar oude Garnacha Blanca druivenstokken. Ongeveer 10% van de wijn is gefermenteerd en gerijpt gedurende 6 maanden in houten vaten, om de puurheid van de druif en het terroir te kunnen behouden.
Deze frisse jonge wijn is bleekgeel van kleur met een zeer lichte intensiteit. De expressieve neus is vol van perzik en peer en een vleugje van witte bloemen. De wijn is vol met een bovengemiddeld alcohol percentage van 13%. Echter dit is niet overheersend en is samen met het aangenaam zuur mooi in balans. De intensiteit is bijzonder aangenaam met een minerale expressie die zicht afwisselt met perzik en peer en een romige en vanille hint. In de lange afdronk bespeur je ook een zoete hint van honing. Het is een heerlijke complexe wijn die mooi in balans is. Zuren, alcohol en fruit versterken elkaar op een mooie wijze.
Geniet van deze wijn bij kipgerechten of charcuterie plankje. Maar ook op het terras is het genieten met deze wijn!
Diorama Garnatxa Negra in Terra Alta DO
Bodegas Pinord is een familiebedrijf dat al meer dan 150 jaar bestaat. Het is opgericht door de Tetas familie in Penedès maar inmiddels actief in meerdere regio’s waaronder Terra Alta. Het wijn maken hier is volledig biologisch gericht.
De arme bodem hier bestaat uit klei en kalkzand en alluviale afzetting. Het mediterrane klimaat heeft continentale invloeden gelegen de oostelijke ligging. Winden vanuit de Mediterrane Zee, zoals Garbí, spelen een cruciale rol in de afkoeling in de wijngaarden. Terwijl de continentale Cerç de wijnstokken en druiven gezond houdt tijdens de rijpingsperiode.
De druiven bereiken de wijnmakerij voor het ontstelen. Daarna gaan ze 10 dagen in vaten, waarna na de gisting de druiven geperst worden. Om de wijn te stabiliseren, ondergaan de druiven onderdompeling, zogenaamde racking. Hierbij worden de schillen regelmatig het sap ingeduwd voor schil weking. Hierdoor geven schillen de kleur en tannine af aan de wijn. Vervolgens gaat de wijn vier maanden rijpen in eikenhouten vaten.
De wijn is violet van kleur met een lichte intensiteit. In de neus veel rood fruit, vooral kersen. Na het luchten, bespeur je ook kruiden en kaneel tonen. Het is een lichte wijn, met zachte tannine. Meer dan gemiddeld zuur een gemiddelde body met de nadruk op de fruitigheid. De afdronk is helaas wat kort.
Geniet van deze wijn bij een kaasplank met schapenkaas, jonge kazen. Maar is bovenal een lekkere borrelwijn.
Purgatori uit Costiers del Segre
Zoals eerder aangestipt, heeft Bodega Torres een veel bepalende rol gespeeld in het op de kaart zetten van Spaanse wijn. Te midden van het natuurgebied Bessons vinden we de wijnmakerij Purgatori ofwel Vagevuur.
De geschiedenis gaat terug naar 1770 toen de monniken van de abdij van Montserrat zich vestigden in het landgoed van des Desterrats als boetedoening. Het gebied stond bekend om zijn extreme weersomstandigheden en barre omstandigheden, vandaar ook de naam Vagevuur. Hun taak was om het land te bewerken om het bisdom van voedsel te voorzien. Maar er was een verrassende ontdekking; een nieuw terroir voor een superieure wijn van Cariñena, Grenache en Syrah. De Purgatori is afkomstig van een 50ha groot perceel (single vineyard) met goed gedraineerde bodem waar slib in domineert. Waar kalk in domineert.
De wijn heeft eerst 8-12 dagen schilcontact om vervolgens 7-10 dagen te vergisten in RVS vaten. Hierna rijpt de wijn in nieuw frans eiken houten vaten gedurende 15-18 maanden. Dit resulteert in donkere kersenkleur met een verleidelijke geur van zwarte bessenjam. Met tonen van kruiden, rozemarijn, honing en was. De wijn is vol van smaak, fluweel zachte tannine, omlijst door frisse zuren. Echter de alcohol is nog iets wat overheersend wat de balans ligt verstoort. Heerlijk rijp fruit overspoelt de mond met een aangename lengte.
Serveer deze wijn bij gegrild vlees, stoofpot of zeer rijpe kazen. Het heeft zeker wat tegenhang nodig.
Salmos uit Priorat
Ook deze wijn behoort tot de grote familie Torres. De wijn is een eerbetoon aan aan de monniken van de Kartuizerorde die zich in 1095 in Priorat vestigden en wijn gingen verbouwen. In 1996 begon de familie Torres de El Lloar wijngaard van 26ha aan te leggen op de hellingen bezaaid met harde zwarte leisteenachtige Licorella-steen. De Salmos is een klassieke blend voor de regio bestaande uit Cariñena, Garnacha en Syrah. Deze wijn is zekers een van de meest sensationeel en complexe wijn uit Catalunya.
De wijn krijgt na het persen eerst schilcontact gedurende 20 dagen. Waarna de fermentatie onder ideale temperatuur controle in RVS vaten plaatsvindt. Daarna rijpt de wijn gedurende 14 maanden op eiken houten vaten, waarvan 25% nieuw eiken is.
Dit resulteert in een mooie kersenrode wijn met diepe intensiteit. Een zwoele expressieve neus van zwarte bessen, tegen het jammy aan. Verder bespeur je delicate gedroogd fruit met een hint van natte steen. Het palet is stevig dankzij de volle body met een zijdezachte tannine structuur. De alcohol is erg goed geïntegreerd en niet dominant ondanks de bijna 15%. De wijn heeft een prettig zuur dat de wijn draagt. Het gedroogde zwarte fruit komt goed tot uitdrukking, samen met kruiden en een hint van tabak en chocolade. De pittige afdronk geeft deze krachtige wijn nog een extra zetje in haar complexiteit. Deze wijn heeft zeker een tegenhanger nodig, denk aan een goede steak of lamsvlees.
Wanneer je geïnteresseerd bent in deze wijnen, neem even contact op, dan kunnen we een speciale aanbieding regelen.
We komen aan in de noordoost hoek van Spanje waar iedereen wijn uit Priorat en Cava uit Penedès kent . Welkom in Catalunya, de regio van fantastisch mooie architectuur in Barcelona, Cava wijn en maar liefst 12 verschillende DO’s! Het ligt ingeklemd tussen de Middellandse Zee en de Pyreneeën. Er zijn 40.000ha aan wijnbouwgebieden. Catalunya is Spanje’s eerste regio brede DO. Het is in 1999 opgericht en richt het op de wijngaarden die niet reeds onder een specifieke DO vallen.
Kathedralen van wijn
Wijn werd hier reeds in de 4e eeuw voor Christus door de Feniciërs en Grieken geïntroduceerd rond de Griekse stad Emporiom nabij de stad Figueres. het was door de Romeinen verder uitgebouwd. Met de val van het grote Romeinse Rijk vanaf de 6e eeuw na Christus verwaarloosden de wijngaarden. Tot in de 10e eeuw toen Catalonië onafhankelijk werd van het grote Frankische Koninkrijk en kloosters werden gebouwd. Verrassend genoeg waren het niet wijnmakers maar architecten die de wijn nieuw leven inbliezen. Onder leiding van de architecten als Gaudí kwamen coöperatieve wijngaarden op. Deze werden ook wel “Kathedralen van wijn” genaamd.
We vinden hier alle soorten wijn van maar liefst 36 verschillende druivensoorten. Zowel inheems (bijvoorbeeld Macabeo, Parellada, Pedro Ximénez, Picapoll, Sumol) als internationaal (zoals Chardonnay, Chenin Blanc, Gewürztraminer, Cabernet Franc en Sauvignon, Merlot).
De wijnen kenmerken zich door hun volle body en hoog alcohol. Maar de beste wijnen hebben tevens een hint van intense mineraal structuren. Doordat de druiven afkomstig zijn van granieten, kalkrijke en gebroken leistenen wijngaarden. Met een 22 miljoen flessen in 2000, zet Catalunya DO zichzelf nu op de kaart met maar liefst 60 miljoen flessen!
Wijn regio’s Catalunya
Mozaïekachtig Costers del Segre
In het dorre achterland rond de stad Lerida vinden we pionier Raimat die gezien wordt als de grondlegger van Costers del Segre DO. Inmiddels is Raimat (tevens de grootste particuliere wijnmakerij in Spanje) vergezeld door een groot aantal ambitieuze wijnmakers. Costers del Segre, ofwel Oevers van de Segre is een versnippert gebied verdeeld over zeven sub regio’s met 4.000ha.
De traditionele druivenras Samso (Carignan) maakte plaats voor populaire druivensoorten. Tempranillo voert hier de boventoon naast de bekende internationale rassen. De traditionele Bordeaux-blend die ook met houtrijping zijn bijzonder goed. Ook wordt vaak de lokale Trepat mee geblend om zuurgraad en bloemige aroma’s toe te voegen aan de zwaardere wijn. Maar de grote verrassing zijn met name de rode Garnacha en witte Macabeo dankzij enkele karakteristieke oude wijnstokken. Deze wijn komt op de markt onder de naam Cérvoles.
Terra Alta
In Terra Alta vind je de hoogst gelegen wijngaarden, tot wel 900 meter boven zeeniveau. Hier maakt schist en llicorella plaats voor krijt gebaseerde bodems. Hier zijn rode druiven meestal Garnacha, Carignan, Syrah en kleine hoeveelheden Cabernet Sauvignon, Merlot en Morenillo. Dit is een druif die verwant is aan Pinot Noir, maar bijna is uitgestorven is en niet buiten de regio bestaat. Het zijn volle rode wijnen met frisheid die bevorderd is door de hoogte. Tot voor kort waren de wijnen vooral voor lokale consumptie, maar de populariteit van het nabij gelegen Priorat heeft hier verandering in gebracht. Omdat de regio nu pas in opkomst is, zijn de wijnen aantrekkelijk geprijsd. Naast de traditionele witte, rode en rosé wijnen, zijn ook de meer traditionele wijnstijlen van geoxideerde rancio-wijnen en zoete wijnen van overrijpe Garnacha druiven.
Krachtig rood uit Tarragona DO
Rondom de stad Tarragona vinden we de gelijknamige wijnstreek. Hier komen zware rijke rode wijnen vandaan die neigen naar versterkte wijnen zoals Port. Maar reeds gedronken werden in de tijd van de oude Romeinen. De ontstaansgeschiedenis mag onduidelijk zijn, maar het is zeker dat of de Grieken of de Romeinen de wijnbouw hier hebben geïntroduceerd. Ook zijn de wijnen reeds lange tijd erg geliefd. Reeds in de 12e eeuw genoot de regio prestige met haar zoete versterkte wijnen. Ook produceert Tarragona altaarwijn voor het christelijke sacrament. En nog steeds produceert de regio deze wijnen.
Tarragona DO is ontstaan in 1947, en bestaat vandaag de dag uit twee delen nadat Montsano in 2001 een eigen status kreeg. Het kleine deel ten westen van Montsano heet Ribera d’Ebre, vernoemd naar de rivier de Ebre, en ligt op zo’n 400m hoogte. Het grote deel tussen Montsano en de Middellandse Zee heet Tarragona Campo. De Ribera d’Ebre is zeer kalkrijk, steenachtig en alluviaal. Terwijl de Tarragona Campo meer kalkrijk is en neigt naar graniet van de Serra de Montalt. Ook het klimaat is divers. Daar waar de Tarragona Campo een mediterraan klimaat kent met zachte winters en warme zomers, is de Ribera d’Ebre beschermd tegen zee invloed en dus meer continentaal met grote temperatuurschommelingen.
Tarragonese wijnstijlen
Dit drukt zich ook uit in een breed scala van wijnstijlen. De zoete versterkte wijnen van late oogst-Garnacha druiven bestaan nog steeds, net als de Moscatel de Tarragona (de zogenaamde Tarragona Clássicos). Als gevolg van veranderingen in de vraag, is men zich gaan concentreren op de Cava-druiven die vervolgens verkocht worden aan de producenten in Penedès. Garnacha is nog steeds de belangrijkste druivensoort, zowel voor frisse fruitige rosado’s als rode wijn blend met Carinena (Carignan). Tarragona rode wijnen kunnen stevige volle wijnen zijn, maar ook jonge frisse wijnen.
Wit uit Tarragona – Conca de Barberà
In dezelfde streek vinden we ook witte wijnen in de Conca de Barberà DO. Feitelijk is dit een hoger gelegen westerse extensie van Penedès. Het klimaat is een mediterraan overgangsgebied, maar de winters zijn kouder dan in Penedès. Conca de Barberà is relatief onbekend maar dit kan snel veranderen. Conca de Barberà heeft 1.000 hectare van ‘s werelds 1.100 hectare Trepat. Trepat levert lichte wijnen met een hoge zuurgraad, vergelijkbaar met de Beaujolais wijnen. Je ziet deze vaak terugkomen in lichte heldere fruitige rosé wijnen en de mousserende Cava Rosado. Het gebied omvat ongeveer 3.000ha met een productie van slechts 8.000hl.
Hier staan dezelfde druiven die voor Cava gebruikt worden en ook Chardonnay die vaak op eik gerijpt is. Maar voor stille wijnen is het vooral Tempranillo (lokaal Ull de Llebre genaamd) geblend met Cabernet Sauvignon.
De bodem van het bekken is bezaaid met het poreuze kalksteen. Door de arme bodem moeten de wortelstokken diep gaan voor voldoende voeding. Hier vind je vooral de witte druivenstokken. Op de hoger gelegen locaties kom je meer leisteen tegen, wat ideaal is voor de rode wijnstokken.
Enige DOCa in Catalunya – Priorat
Spanje kent slechts twee regio’s die de DOCa kwalificatie kennen; dat zijn Rioja en Priorat! Dit is omdat Priorat is gelegen op een bruin-zwarte leisteen, samengesteld uit vulkanisch as, met kwartsrijk kleiachtige grond dat terug te herkennen is in de wijnen. Deze bodem wordt Llicorella genoemd. Tevens is de productie zeer laag vergeleken met andere regio’s wat zich vertaald in rijke geconcentreerde wijnen.
Wijn was geenszins van betekenis meer, tot in de jaren 90 nieuw leven werd ingeblazen. De wijngaarden staan op enorm steile leisteenterrassen, soms boven de 16%. Dit is vergelijkbaar met Banyuls aan de Franse zijde. Gedreven door René Barbier van Clos Mogador transformeerde van een simpele wijn in mooie complexe wijnen. De laag renderende Garnacha en Carineña wijnstokken leveren supergeconcentreerde, tanninerijke, overvloedige wijnen soms ruim boven de 16%. De meeste nieuwe producenten blenden deze wijn met Cabernet, Merlot en/of Syrah om net wat extra complexiteit aan de inktzwarte wijn toe te voegen. Echter het nadeel van de bijzondere ligging op de steile hellingen en de populariteit van de wijnen, is dat ze tot één van de duurste in Spanje behoren. Dit geldt voor de hoogste kwaliteitswijnen. De wijnmaker kan ook kiezen voor de traditioneel krachtige en simpelere wijnen te maken tegen lagere prijzen.
Wat Priorat uniek maakt, is dat de wijngaarden op de eeuwenoude terrassen zijn beplant met 360 graden blootstelling aan de zon. Dit is uniek in Spanje en grotendeels in de rest van de wereld.
Clos Mogador
Neem eens een Clos Mogador 2016, een sensationele wijn. Fris in de neus met rode bes, leisteen en een vleugje pekel. De gemiddelde body vertoont zwarte bramen, zwarte peper, vanille en zeezout. De body is zacht en lang met veel diepgang. Echter de wijn mag gerust nog 10 jaar weggelegd worden om de aroma’s nog verder te laten ontwikkelen. Geniet van deze wijn bij oude kazen of wild (rood vlees).
Montsant
Rondom het heuvelachtige Priorat ligt in een hoefijzervorm de regio Montsant. Voorheen was dit bekend onder de naam Falset regio binnen de Tarragona DO. Montsant is pas in 2001 in de DO status verheven. Ze profiteert niet zo sterk van de Llicorella-bodemtype, zoals Priorat, met als gevolg dat de prijzen een stuk vriendelijker zijn. De regio heeft een bodem samenstelling van kalksteen en felrode kleigrond. Er is ongeveer 1.850ha aan wijnbouwgebied met overwegend rode druivensoorten (94%).
Priorat is omringd door het Montsant gebergte, waardoor de twee regio’s ieder haar eigen microklimaat hebben. Deze twee factoren zijn het belangrijkst die Montsant wijnen anders maken dan Priorat. Garnatxa (Grenache) is de meest aangeplante druif (36%) en produceert rijke, volle, alcoholrijke wijn. De overige belangrijke druiven zijn Carignan en Tempranillo. De productie van witte wijn in Montsant is minimaal en bestaat vaak uit een mix van verschillende druiven. Grenache Blanc is een populaire basisdruif en produceert wijnen met elegante aroma’s en een vollere body. Vaak geblend met Macabea (Viura) die verfijning aan de wijn geeft.
Avant Garde in Penedès
Dit is de grootste wijnproducerende regio in Catalonië en tevens één van de oudste wijnregios in Europa. Geschiedenis gaat terug tot de 6e eeuw voor Christus. Penedès DO staat bekend om haar “avant-garde” wijnen omdat men hier zo vernieuwend is. Reeds in 1960 werd de DO geïntroduceerd, dit onderschrijft de vooruitstrevendheid van deze regio.
Hoewel Tempranillo de meest dominante druif is, is in de jaren 70 begonnen met het introduceren van Franse en zelfs Duitse druivenrassen. De wijnmakers lopen hier voor met het zoeken naar nieuwe blends
Probeer eens een echte serieuze Penedès wijn van Torres, de Mas la Plana. Een kenmerkende Cabernet Sauvignon afkomstig van één wijngaard. De zwarte bessen, zoethout, toffee en een vleugje mahonie hout overvalt je in het glas. De wijn heeft een elegante structuur en zachte tannine. De afdronk is subtiel en elegant. Heerlijk bij een kaasplank of stoofschotels.
Sprankelend Cava DO
En natuurlijk mogen we Cava niet vergeten. Deze mousserende wijn is reeds uitgebreid aan bod gekomen in onze mousserende blog. De druiven Parellada, Xarel-Lo en Macabeo (Viura in Rioja DOCa) zijn de belangrijkste druiven voor Cava. De geschiedenis van Cava gaat terug naar 1860s toen Josep Raventos, van het wijnhuis Codorníu een bezoek bracht aan de Champagne. Hier kwam hij op het idee om mousserende wijnen op de traditionele methode te maken. De eerste wijnen werden Catalan Champán of Xampany genoemd. Maar dit stopte toen Champagne beschermd werd in Europese wetgeving. Cava werd toen in het leven geroepen, omdat dit Catalaans is voor “kelder”.
Cava mag in zes regio’s geproduceerd worden zoals Aranda de Duero, Navarra en Rioja, maar Penedès neemt het leeuwendeel met 95% voor haar rekening.
Tevens is er een rosé stijl. Dan wordt Cabernet Sauvignon, Garnacha of Monastrell toegevoegd aan de Cava.
Bacchus uit Pla de Bages DO
Wat hebben Bacchus en Pla de Bages DO gemeen? Volgens het oude manuscript “Miracula Sancti Benedicti” werd de stad door de Romeinen Bacassis genoemd, naar Bacchus de god van de wijn. Sindsdien is de naam geëvalueerd tot Pla de Bages, ofwel de Vlakte van Bages. Wijnbereiding stamt hier dus af uit de Romeinse tijd en is hier voortgezet tot de phylloxera uitbraak eind 19e eeuw. Veel oude wijnkuipen en stenen wijngaardhutten zijn hier nog steeds bewijs van. Dankzij een klein aantal innovatieve bodega’s heeft deze regio zich in 1995 opgewerkt tot DO-status.
Ondanks dat Pla de Bages wat verder landinwaarts ligt, kent het toch een mediterraan klimaat met continentale invloeden. Er zijn twee subzones, Alt Bages ligt op zo’n 500m is het koelere deel en heeft een kalkrijke bodem. Dit helpt vocht vast te houden in de warme zomer maanden. Daarom vind je hier vooral de beste witte wijnen van de inheemse Picapoll (Picpoul), Chardonnay en Sauvignon Blanc. De benedenloop, simpelweg Pla de Bages genoemd, heeft een meer alluviale bodem en is rijk aan klei. Hier is het warmer. Vandaar dat je vooral druiven van Tempranillo, Garnacha, Cabernet Sauvignon e.d. vindt.
Picpoul is nog steeds de belangrijkste variëteit en levert frisse wijnen met aroma’s van lavendel, tijm, rozemarijn en dennen. Echter de productie van rood is snel toegenomen sinds het bereiken van de DO status.
Alella
Dit kleine onbekende wijngebied ligt in het noordoosten van Spanje, boven Penedès DO. Het richt zich op witte wijn, maar ook komt hier beperkte robuuste rode wijn en fruitige rosé.
Het gebied kenmerkt zich door terrasvormige wijngaarden die profiteren van een zilte zeebries. De bodem is goed waterdoorlatend en reflecteert de warmte terug aan de druiven die een optimale rijpheid profiteren.
De meeste Alella-wijnen zijn frisse, droge, naar bloemen geurende witte wijnen gemaakt van lokale druivensoorten Xarel-lo (hier bekend als Pansa Blanca), Garnacha Blanca en Viura. Maar ook Franse “internationale” variëteiten, met name Chardonnay en Sauvignon Blanc vind je hier. De rode en rosé wijnen zijn gebaseerd op Monastrell, Syrah, Garnacha, Cabernet Sauvignon, Merlot en Tempranillo.
De hellingen met noordelijke expositie is het domein van wijngaardpercelen voor droge witte wijnen, de percelen op het zuiden hebben de neiging om het fruit te leveren voor rode wijn en (soms) voor zoete wijnen van beide kleuren. Alta Alella is een bekende producent van zoete Dolç Mataro en een dessertwijn op basis van Xarel-Lo gevinifieerd als een ijswijn na een koude maceratie.
Rosé geliefd Empordà
In het uiterste noordoosten ligt Empordà DO waar een rijke historie van rosé wijnen te vinden is. Empordà ontving de DO classificatie in 1972 onder de naam Empordà-Costa Brava. Het productiegebied van de Empordà DO, gelegen in het uiterste noordoosten van Catalonië, omvat 48 gemeenten verspreid over twee districten. Alt Empordà met 35 gemeenten ligt het meest noordelijk en Baix Empordà met 20 gemeenten.
Inmiddels is 60% van de productie rood met volle body en soms eikengerijpt zijn. Hier vinden we ook Gewürztraminer als internationale druivenvariëteit, wat toch wel een bijzonderheid is.
Het klimaat is hier mediterraans, gematigd door de sterke Tramontana-wind uit de Pyreneeën en voorkomt ziekte en vorst. Daarentegen is het grootste risico schade door de sterke wind. De bodem is rijk aan kalk en heeft een roodbruine kleur.
Schenk een heerlijke Empordà Crianza bij kaas of gegrild rundvlees. De tonen van kruiden, specerijen en rijp rood fruit met de zachte tannine is een perfect match.
Kortom
Catalunya heeft naast haar architectuur ook een veelzijdigheid aan wijn te bieden, van licht fruitig wit tot fantastisch mooie zijdezachte rode wijnen en dessertwijn. Door de vele verschillende micro klimaten en bodemgesteldheid zijn er veel verschillende soorten druivenrassen. En al die verschillen bespeur je in de wijn! Tuurlijk is Cava een goed en bovenal betaalbaar alternatief voor Champagne. Maar Priorat is toch vaak voor velen een maatje te groot. Daarentegen zijn er zeer leuke alternatieven, denk aan Montsant maar ook Tarragona.
Waar drink je deze wijnen bij? Dat is zeer uiteenlopend. Neem de fris fruitige witte of rosé wijnen als lekker borrelwijn of aperitief. Terwijl de stevige rode wijnen zeker om een stuk vlees vragen.
We gaan verder naar het oosten en verlaten Castillay León, La Rioja en Euskadi. Grenzend aan de Pyreneeën vinden we de provincies Navarra en Aragón. Hier vinden we wijnen uit Navarra die goedkoop geprijsd zijn maar ook Aragón dat ondergewaardeerd is.
Overeenkomsten tussen Navarra DO en Rioja DO
Tegen elkaar aangelegen is het misschien niet vreemd dat Navarra en Rioja veel overeenkomsten hebben. Maar toch is Navarra aanzienlijk minder bekend dan de beroemde buur. Ondanks grote historische verschillen, kan je concluderen dat Navarra een uitbreiding is van Rioja DO. Net als Rioja profiteerde Navarra van de phylloxera uitbraak in Bordeaux eind 19e eeuw. Tevens vind je veel kleine wijnboeren die hun druiven verkopen aan de coöperaties terwijl wijnen gebotteld worden door handelaren. De coöperaties in Navarra zijn vele malen groter dan in Rioja.
Navarra staat bekend om haar fruit- en groenteteelt. En dit heeft een grote inpuls gekregen door de aanplant van Garnacha. De daaruit voortvloeiende mooie droge rosé en fruitige wijnen zijn nog steeds geliefd in de Spaanse restaurants. Inmiddels heeft Tempranillo de Garnacha ingehaald als meest aangeplante variëteit. Deze produceert een levendige fijne en geconcentreerde wijnen die vaak rijpt in Amerikaans eiken. Andere belangrijke druivenrassen zijn Cabernet Sauvignon, Merlot en Chardonnay.
Navarra DO strekt zich uit over het zuidelijke deel van de provincie van de lager gelegen hellingen van de Pyreneeën tot aan de rivier de Ebro. Historisch is het gebied bekend van haar gewilde rosado’s, maar dankzij recente investeringen zijn hier ook zeer goede rode en witte wijnen verkrijgbaar.
Navarraanse geschiedenis
Ook hier geldt dat het bewijs van wijn productie reeds teruggaat naar de 2e eeuw voor Christus. Maar vooral in de Middeleeuwen, ten tijde dat Navarra een eigen koninkrijk was, bloeide de wijnhandel op. De nauwe banden met Frankrijk en de ligging op de route naar Santiago de Compostella waren zeer belangrijke groeifactoren.
De uitbraak van Oidium (Meeldauw) en Phylloxera in de 2e helft van de 19e eeuw verwoestte 98% van de 50.000ha wijngaarden! Begin van de 20e eeuw werden de wijnstokken geënt op Amerikaanse onderstokken, die beter bestand zijn tegen de druifluis. Tevens werden coöperaties opgericht en richtte men zich op het exporteren van grote hoeveelheden bulkwijn. In 1933 werd de DO Navarra erkent. Pas in de jaren 80 van de vorige eeuw gingen producenten en sommige coöperaties zich richten op kwaliteitswijnen. Hierbij werden ook exotische druivenvariëteiten geïntroduceerd, zoals Cabernet Sauvignon, Merlot en Chardonnay. Daarom is ook de wetgeving van de DO aangepast.
Vandaag de dag is er slechts ongeveer 18.000ha wijnbouwgebied, waarvan ruim 10.000ha aan de DO is toegeschreven.
Geografie en klimaat
Het klimaat is over het algemeen continentaal met lange hete zomers en koude winters. En de bodemgesteldheid is geheel genomen hetzelfde. Dit bestaat uit een zachte vruchtbare bovengrond met daaronder kalkhoudend gesteente.
Hoewel DO Navarra slechts één classificatie kent, is de regio onderverdeeld in vijf verschillende zones, ieder met een eigen signatuur en wijn;
Spaans noordelijkste wijnregio Valdizarbe
Is de meest noordelijk gelegen zone en ligt strategisch gezien de verschillende wegen die naar Santiago de Compostella leiden. Valdizarbe DO is tevens de meest noordelijk gelegen wijnbouwgebied van Spanje. Hier profiteert men van lichte Atlantische invloeden. In de periode dat druiven rijpen, is de hitte wat gematigder. Dit komt ten goede aan de druiven. De bodem is opgebouwd uit grijze mergel en ziltige leem- en krijtgronden en ijzerrijke rode afzettingen.
De rode wijnen kenmerken zich door kruidigheid en donker fruit. En de witte wijn neigt meer naar citrus- en groenfruit aroma’s met bloemige tonen.
Tierra Estella
Westelijk gelegen van Valdizarbe, ligt Tierra Estella. Hier profiteert men van de invloeden van de Ega rivier. Het kent een wisselend landschap tussen de 1.360ha wijngaarden, olijfboomgaarden en graanvelden. Vooral Tempranillo, Cabernet Sauvignon en Chardonnay staan aangeplant. In tegenstelling tot Valdizarbe, is de bodemopbouw divers. De hellingen zijn bedekt met kleistructuur en mergel. En in het meer glooiende landschap bestaat het uit mergel en zandsteen die soms een opvallende rode kleur aannemen. Tenslotte is de alluviale bodems overvloedig bedekt met grind in de vallei.
Baja Montana
Noordoostelijk gelegen, tegen de grens met Aragon, vinden we Baja Montana. De zone kenmerkt zich door reliëf met lage houtvegetatie en een bodem van steen en mergel. Op het vlakke land van de vallei en alluviale terrassen van de rivieren Irati en Aragon biedt de met grind bezaaide leemachtige bodem een uitstekende drainage.
Hier is slechts 1.500ha aan wijnbouwgebied en profiteert van de koele invloeden uit de noordelijk gelegen Pyreneeën terwijl in het zuiden het klimaat aanzienlijk droger en heter is.
Ribera Alta
In het centrum van de provincie, rondom de stad Olite op de linkeroever van de rivier Ebro, ligt Rivera Alta. In het noorden glooit het land licht en wordt naar het zuiden toe vlakker. Het totale wijnarsenaal is 3.700ha. Met een continentaal klimaat en lichte Atlantische invloeden. Het zuidelijke deel heeft meer regenval. De bodem bestaat uit ziltig leem, mergel en zandgrond, maar heeft ook alluviale afzetting.
In Ribera Alta zijn de zachte aromatische rode wijnen gemaakt van Tempranillo en Garnacha. Vaak zijn Cabernet Sauvignon en Merlot mee geblend. De wijnen zijn fris en fruitig (rood en zwart fruit) met lichte tannine. Tevens is hier een groot aandeel Chardonnay die rijke aromatische wijnen produceert. Vooral de vat gefermenteerde wijn is een hit met haar toastachtige, kruidige en nootachtige aroma’s.
Het grote Ribera Baja
In het zuiden van Navarra, op de linkeroever van de Ebro, vinden we de grootste zone Ribera Baja. Tevens zijn hier de meeste wijndomeinen met 3.000ha. De regio is erg droog met zanderige gronden. Waar zowel Tempranillo als Garnacha, Viura en Muscat het meest van profiteren. Echter het levert wel iets dunnere wijnen op.
Oude inheemse variëteiten in Aragon
Aragón is een langgerekte provincie die ingeklemd ligt tussen Navarra, Castilla y León en Castilla la Mancha in het westen en Catalonia en Valencia in het oosten. Hier vinden we vier DOPs en zestal IGPs. Het is een enorm diverse regio met een zeer rijk verleden. Dit is ook terug te vinden in de wijn waar oude inheemse soorten als Moristel geblend worden met geïmporteerde rassen als Cabernet Sauvignon. Forse investeringen hebben bijgedragen aan heropleving van de wijnen die neigen naar een frisse lichtere stijl.
Klimatologisch gezien is het een regio van uitersten. In principe is het klimaat gematigd continentaal met de hoogte als belangrijkste verkoelende factor. Aragon ligt ingeklemd tussen de berg massieven Pyreneeën in het noorden en het Systema Ibérico in het zuiden. De wijngaarden liggen hier op een hoogte tussen 500 en 1.000m. In het midden, op de vlakte, liggen ze op een 200m. Door deze veelzijdigheid zijn er ook meerdere micro klimaten.
Coöperaties spelen een zeer belangrijke rol in de wijnen uit Aragon, waarbij Garnacha meer dan 50% deel heeft.
Keizerrijk Garnacha in Campo de Borja DO
Net ten zuiden van Navarra DO vinden we Campo de Borja DO. Borja is een stadje dat in de 5e eeuw voor Christus opgericht was. Het wijn maken dateert uit de Romeinse tijd en voortgezet en verbetert door de cisterciënzer monniken in de Middeleeuwen. De oudste wijngaarden dateren uit 1145. Vandaag de dag zijn 2.000ha van de 5.000ha tussen de 30 en 50 jaar oud.
De druiventeelt wordt hier beïnvloedt door hoogte. Gezien het warme landklimaat geeft hoogte juist benodigde frisheid voor geleidelijke rijping. De laagst gelegen wijngaarden op zo’n 350m leveren gestructureerde wijnen met veelal hoog alcohol. De wijngaarden tot 450m staan op zachte hellingen met goede blootstelling aan de zon. Dat levert intense, karaktervolle en diepdonker gekleurde wijnen. Tenslotte op de hoogste wijngaarden tot zo’n 550m zijn het koelst. Deze wijnen hebben finesse, subtiliteit en balans. Garnacha is hier veruit de belangrijkste druivensoort. De wijnen zijn geconcentreerd door de lage opbrengsten.
Cariñena
Even ten zuidoosten van Campo de Barja vinden we Cariñena DO. De naam is afgeleid van de gelijknamige druivensoort Cariñena ofwel Carignan. Reeds in 1932 ontving Cariñena haar DO status, waar wijnen bekend staan als “el vino de las piedras”. Dit betekent “wijn van de rotsen”, omdat rotsen en kiezels overvloedig aanwezig zijn. Wijn is hier lang een economische steunpilaar geweest waarbij het wijn maken gaat terug tot in de Romeinse tijd.
De meeste wijngaarden liggen op grote hoogte, tot wel 800m. Het klimaat mag continentaal zijn, maar de koude noordelijke wind, Cierzo genaamd, draagt bij aan het matigen van de zomerse temperaturen. Tevens houdt dit de luchtvochtigheid laag. Samen met de dagelijkse temperatuurverschillen helpen deze factoren de karakteristieke intensiteit van de lokale Cariñena te ontwikkelen. Hoewel ook hier inmiddels Garnacha de meest populaire druif is.
Cariñena heeft haar wijnproductie snel aangepast aan veranderde omstandigheden. In het verleden richtten de lokale coöperaties zich op hoog alcoholische rode bulkwijnen. Terwijl dat is nu meer op gebalanceerde kwaliteitswijnen. Cariñena heeft een breed scala aan wijnstijlen, variërend van de kenmerkende eiken gerijpte rode wijnen tot droge witte wijnen van Viura (Macabeo) druiven, fruitige rosados en zoete Moscatels.
Calatayud
Westelijk van Cariñena ligt Calatayud DO tegen Castilla y León aan. Het landschap is hier heuvelachtig. De regio is overwegend droog op het rivierengebied na. Amandel-, kersen- en olijfboomgaarden zijn verweven met wijngaarden. Terwijl de oevers van de doorkruisende rivieren zijn omzoomd met appel-, peren- en perzikbomen. De aarde is meestal licht van kleur – zandgeel, lichtoranje of wit.
In 1990 tradt Calatayud toe tot de DO-status en trok de aandacht van kwaliteitsbewuste wijnmakers. Het klimaat is continentaal en vorst is hier niet een ongewoon risico voor de wijngaarden. Doordat de goede wijngaarden op 800m hoogte liggen, kunnen de druiven een optimaal balans vinden tussen restsuiker en alcohol. De beperkte opbrengsten door de uitdagende omstandigheden leveren geconcentreerde wijnen van hoge kwaliteit. Wanneer de wijnstokken ouder dan 50 jaar zijn, krijgt de wijn de classificatie Calatayud Superior. Naast Garnacha, zijn de belangrijkste rode druiven vatiëteiten Tempranillo en Mazuelo. En de frisse witte wijnen zijn van druivensoorten zoals Viura (Macabeo), Malvasia en Chardonnay.
Karakter, kracht en passie in Somontano
Somontano DO is de meest populaire DO in Aragon. Het betekent “onder de bergen” omdat het gebied direct aan de voet van de Pyreneeën ligt. De wijnstokken in dit gebied zijn geplant op de terrassen van de valleien die leiden naar het noordelijke deel van de Ebro-vallei. De gebruikte druivenrassen zijn Cabernet Sauvignon, Garnacha, Moristel en Parraleta voor rode wijn. Voor witte wijn zijn dit zoal Macabeo, Garnacha Blanca, Alcañón, Chardonnay en Gewürztraminer. Er is ongeveer 4.000ha aan wijnbouwgebied.
De Somontano DO produceert fruitige rode wijnen met uitgebalanceerde alcohol en zuurgraad, evenals knapperige verfrissende witte wijnen.
Overige regio’s
Tenslotte kent Aragón nog een zestal IGP’s. Deze hebben dus een iets minder strenge wetgeving als de DO’s hierboven. Daardoor ziet men de kwaliteit van de wijn ook als minder, maar dat hoeft zeker niet zo te zijn!
Kortom ben je op zoek naar een leuke goede kwaliteitswijn voor een zachte prijs, ga eens op zoek naar een Navarra DO wijn die goedkoop is of een ondergewaardeerd Aragón DO. Bijvoorbeeld Wijnenkoning heeft een aantal mooie wijnen uit goedkoop Navarra, maar helaas is Aragon dusdanig ondergewaardeerd dat deze wijnen slecht verkrijgbaar zijn. Uiteindelijk ben ik slechts één wijn tegengekomen bij Anderewijn. Vanzelfsprekend wanneer u op zoek bent naar echt iets bijzonders, neem even contact op en ik kan proberen u van dienst te zijn.
In het derde deel van de blog serie over Spanje, gaan we ons verdiepen in de regio’s met beroemd La Rioja en het onbekend Euskadi. Dit ligt net ten noordoosten van Castilla y Léon tegen de Sierra de Cantabria aan.
Rioja
Rioja is zeker de beroemdste wijngebied van Spanje om haar bessengeurende, vatgerijpte wijnen van Tempranillo en Garnacha. De wijngaarden uit dit gebied volgen de loop van de rivier de Ebro voor ongeveer 100 kilometer (60 mijl) tussen de steden Haro en Alfaro.
Geologie en subregio’s
De Sierra Cantanbria flankeert Rioja in het noorden en westen, biedt beschutting tegen koude, natte invloeden van de Atlantische Oceaan. Dit is een belangrijke factor in het lokale klimaat, dat aanzienlijk warmer en droger is dan dat alleen in het noorden. De bodems van de regio variëren van plaats tot plaats, met de fijnste met hoge niveaus van kalksteen. Rioja kenmerkt zich door de open vlakte, terrassen en heuvels. En over het algemeen kent de regio een arme bodem waar bemesting nodig is om de bodem te verbeteren.
Rioja Alta
Dit ligt in het westelijke deel van Rioja. Zoals de naam al doet vermoeden, liggen de wijngaarden op grotere hoogten dan wat vroeger Rioja Baja was. De bodem heeft meer klei, ijzer en alluviale elementen en minder kalksteen dan het naburige Alavesa. De wijnen zijn elegant met een uitgebalanceerde zuurgraad. De bodem neigt naar een rode kleur door de oxidatie van minerale verbindingen zoals ijzer. Vanwege deze bodemsamenstelling en de beperkte regenval en goede drainage, vinden we hier hoge kwaliteitswijnen.
Rioja Alavesa
Rioja Alavesa bestaat uit twee afzonderlijke enclaves grenzend aan Rioja Alta. Hoewel ze allebei binnen de Rioja DOCa-zone liggen, bevinden ze zich niet in La Rioja, maar in de Baskische provincie Alava. Wijngaarden bevinden zich op vergelijkbare hoogten als Rioja Alta en het macroklimaat is vergelijkbaar. Op de terrassen en heuvels in Rioja Alavesa vind je kalk- en kleigronden, waardoor de wijnen een hoger zuurgraad hebben. De kalkgronden kenmerken zich door hun witkleurige gronden terwijl de kleigronden meer naar oker neigen door de kalksteen.
Rioja Oriental
Voorheen genaamd Rioja Baja, is het oostelijke deel van de Rioja-zone. Het klimaat wordt hier veel meer beïnvloed door de Middellandse Zee. Ze is droger en warmer dan de andere twee regio’s. Qua druivensoort ligt de nadruk meer op Garnacha. Wijnen kunnen aanzienlijk voller van body zijn dan die uit de andere subregio’s. Het grootste deel van de regio ligt ten zuiden van de Ebro binnen La Rioja. Terwijl de oostelijk gelegen deel ten noorden van de rivier in de provincie Navarra ligt. Op de vlaktes van Rioja Oriental is de bodem meer alluviaal, gevormd door lagen klei, slib, zand en grind. Hierdoor is de vruchtbaarheid van de bodem zeer verschillend, waardoor de wijn kwaliteit verschilt. Wanneer de wijngaard veel kiezels bevat, wordt warmte goed geabsorbeerd en gereflecteerd wat ten goede komt aan de wijn.
Rijpingscriteria
De rijpingscriteria voor Rioja zijn net iets anders dan de wetgeving voor Spanje. Witte wijnen zijn echter een zeldzaamheid, slechts 7-8% van de jaar productie is Rioja Blanco. Tot enkele jaren geleden was de beste witte druivensoort Malvasia die smaakvolle alcoholrijke wijnen voortbrachten met veel houtrijping. Echter tegenwoordig is de nadruk verschoven naar lichtere en frisse stijlen van Viura (Macabeo) en Chardonnay.
Rijpingstype
Rode wijn
Witte wijn
Min. rijping
Min. vat rijping
Min. rijping
Min. vat rijping
Joven
0
0
0
0
Crianza
24 mnd
12 mnd
24 mnd
6 mnd
Reserva
36 mnd
12 mnd
36 mnd
6 mnd
Gran Reserva
60 mnd
24 mnd
48 mnd
12 mnd
In 2018 heeft het lokale bestuursorgaan ook single-vineyard wijnen produceren onder naam Viñedo Singular. De wijnen dienen met de hand geplukt te zijn van wijnstokken die minstens 35 jaar oud zijn. De wijn ondergaat een proefevaluatie voordat ze op de markt komen.
Flessen kunnen geëtiketteerd worden als Vino Municipio (naam van het dorp) wanneer zowel de wijngaard als het wijnhuis binnen de dorpsgrenzen liggen. Tevens wanneer de wijngaard(en) en wijnhuis binnen de grenzen van de subregio liggen, mag het de naam Vinos de Zona dragen.
Geschiedenis
Rioja was de eerste Spaanse regio die een DO status kreeg in 1933. En in 1991 werd Rioja opgewaardeerd naar DOCa.
De geschiedenis gaat terug naar de Romeinse tijd. Uit archeologische vondsten is gebleken dat vanaf 200 voor Christus tot de 6e eeuw na Christus de wijn productie floreerde. Waarna onder invloed van de Moorse overheersing tot na de Middeleeuwen de productie beperkt was. Vanaf de 16e eeuw won Rioja weer aan populariteit, met een boost toen de meeldauw en phylloxera uitbraken in Frankrijk. De voorliefde voor houtrijping dateert ook uit deze periode, omdat de Bordelaise wijnhandelaren naar alternatieven gingen zoeken. In die tijd was houtrijping een standaard in Bordeaux.
Uiteindelijk moest ook Rioja geloven aan de phylloxera uitbraak in 1901. Pas in 1970 met buitenlandse investeringen, begon men met de wederopbouw van Rioja als wijnregio, en met veel succes! Vandaag is er ongeveer 63.500ha aan wijnbouwgebied met een jaarproductie van ongeveer 3 miljoen hl. Tempranillo is de meest aangeplante druivensoort met ongeveer 75%. Maar de wijnen zijn veelal blends. Terwijl 90% rode wijnen zijn. Toegestaan zijn Garnacha, Graciano en Mazuelo.
Altos de Raiza
De Temperanillo druiven voor de Altos de Raiza, een Rioja crianza, worden half september met de hand geplukt. De vergisting vindt plaats op RVS vaten, waarna de wijn gedurende 12 maanden rijpt op Amerikaans en Frans eikenhout. Om tenslotte nog minimaal 6 maanden op de fles te ontwikkelen. Het is een fantastische wijn uit de Rioja DO wat voor een reden de meest geroemde wijnstreek van Spanje is.
De Altos de Raiza Rioja crianza heeft een granaatrode kleur. In de neus krijg je overvloedige jammy aroma’s van rode en zwarte bessen. Denk aan aardbeien, frambozen, bramen en zwarte bessen in combinatie met balsamico en vanille en geroosterde tonen van de houtrijping. Terwijl in de mond haar complexe karakter ontvouwt van jammy rood fruit, cacao en café crème. De wijn heeft een perfecte zuurgraad, vol mondgevoel en een aangename afdronk. Kortom een plezierige top-crianza wijn. Heerlijk voor bij tapas or gegrild (lams)vlees.
In het noordwesten in Baskenland (ofwel Euskali) vinden we een bijzonder wijngebied, het Txakoli. Dit gebied omvat ongeveer 700ha wijnbouwgebied en is onderverdeeld in drie subregio’s. Hier vinden we een traditionele wijn genaamd Txakoli. Ook de namen Txakolina (vrij vertaald als “de Txakoli”) of Chacoli (Spaanse verbastering) zijn bekend.
Het is een koel klimaat gelegen aan de baai van Biskaje dat gekenmerkt wordt door nevel, regen en groene heuvels. Er zijn veel kleine familie-wijnboeren. Hoewel er zowel rode en rosé wijnen te vinden zijn, is de witte wijn van de lokale Hondarrabi Zuri druif toch wel de meest bekende. Tevens zijn er een handvol andere druivensoorten toegestaan. Het is een wijn die een hoge zuurgraad kent met lichte alcohol, wat goed past in het koele klimaat. Verder mede dankzij de lichte body en citrus aroma’s, is het een perfecte wijn met lokale visgerechten. Wanneer de wijngaard in de buurt van zee ligt, bespeur je tevens een ziltige mineraalachtig aroma.
Bron: www.rimontgowineries.com
Txakoli de Alava
Het Baskische DO Txakoli de Alava (ook wel Chacoli de Alava) is opgericht in 1989 door de vijf overgebleven Txakoli producenten. Er is ongeveer 60ha aan wijngaarden en is daarmee de kleinste DO van Spanje. Deze wijn is dusdanig kleinschalig dat je echt naar het Baskenland zal moeten gaan om van deze wijn te genieten.
Bizkaiko Txakolina
De DO Bizkaiko Txakolina (of Chacoli de Vizcaya) is de tweede regio waar Txakoli geproduceerd wordt. Het beslaat ongeveer 430ha aan wijngaarden rondom de stad Bilbao. Baiko aan de kust en Balmaseda in het binnenland zijn de twee belangrijke subregio’s. De wijngaarden zijn klein en versnippert in het gebied.
Getariako Txakolina
Hoewel qua omvang de kleinste regio, heeft DO Getrariako Txakolina ruim 440ha aan wijnbouwgebieden en is daarmee de grootste. De wijnen zijn hoger in hun zuurgraad dan de Txakoli in de andere twee regio’s.
Navarra
Traditioneel is DO Navarra gericht op de productie van knapperige rosé wijnen. Echter vindt er een verschuiving plaats naar hoge kwaliteit rode wijnen van Tempranillo, Cabernet Sauvignon en Merlot. Verder zijn er ook opmerkelijke Chardonnay wijnen te vinden en zoete muscats.
De regio is op te delen in vijf subgebieden die elk hun eigen signature hebben; Baja Montaña, Ribera Baja, Tierra Estella, Ribera Alta en Valdizane.
Het is een relatief kleine regio met ongeveer 600.000hl waarbij een 85% rode wijn is.
Enige jaren geleden zijn er nog wijnstokken ontdekt van de Vitis Sylvestris, de moederplant van de hedendaagse wijnstokken ofwel Vitis Vinifera. Met haar ligging op de weg naar Santiago de Compostella, heeft Navarra veel profijt gehad.
Nadat we vorige week zijn aangekomen in de regio Castilla y Léon en het noordelijke deel hebben verkend. Vandaag gaan we de Douro af waar we de meest robuuste wijnen tegenkomen langs de grens met Portugal. We eindigen in het zuidelijke deel van Castilla y Léon tegen Extremadura aan. In de Ribera del Duero ligt ook de Milla de Oro, de Gouden Mijl. Dit is een gordel van wijnhuizen in de provincie Vallodolid die langs de rivier de Douro liggen en die een enorme naam hebben gemaakt. De wijnen uit deze krachtig mooie Milla de Oro begint bij Tudela de Duero en eindigt bij Peñafiel in het centrum van Castilla y Léon, ten westen van Valladolid. De aaneengesloten wijnhuizen zijn niet de minste namen met Vega Sicilia, Pingus, Abadia Retuerta, Alión en Mauro.
Wijnregio’s
VC Valtiendas
In Segovia vinden we Valtiendas. Hier produceert men vooral rode wijn van Tempranillo met Albillo als de uitzondering voor witte wijn. Er staat ongeveer 170ha aangeplant op een rijke kalkhoudende bodem met een hoog gehalte aan krijt. De oppervlakte is bedekt met rollende stenen.
Rode Valtiendas wijnen bieden rijke en rijpe donkere bessenaroma’s, goede diepte, structuur en prettige complexiteit. De wijnen zijn fruitiger en hoger in zuur dan de nabijgelegen Ribera del Duero. Heerlijk bij lamsgerechten of stevige vleesgerechten.
Milla de Oro in Sardón de Duero met haar krachtig rode wijnen
Direct gelegen ten westen van Ribera del Duero ligt het kleine Sardón de Duero. Dit is ook onderdeel van de Milla de Oro. Desondanks heeft het geen eigen DO. Daarom komen deze krachtig mooie wijnen uit de Milla de Oro als Vino de la Tierra de Castilla y Léon op de markt. Dit is de thuisbasis van de bekroonde wijnmakerij Abadia Retuerta.
De witte Rueda
Wanneer je de Duero stroomafwaarts gaat, is Rueda DO de eerstvolgende wijnregio na Ribera del Duero DO. Dit was in 1980 de eerst benoemde DO van Castilla y Léon. Het staat bekend om zijn droge, aromatische witte wijnen die voornamelijk worden gemaakt van de Verdejo-druivensoort. Deze frisse, aromatische witte wijnen zijn een ideale aanvulling op de zware op Tempranillo gebaseerde rode wijnen van het naburige Toro.
Bron: www.dorueda.com
Rueda beslaat bijna 20.000ha verdeeld over de provincies Vallodalid, Segovia en Avilla. Er staat bijna uitsluitend witte druiven variëteiten. Verdejo is met 90% de grootste aanplant. Het kleine deel Tinto (rode wijn) en Rosado (rosé) bestaat uit Tempranillo, Garnacha, Cabernet Sauvignon en Merlot. Het klimaat is continentaal, dus hete zomers en koude winters. De schommelingen van de verzengende hitte overdag naar de koele nachten dragen bij aan de zuurgraad. Om deze frisheid te behouden oogst men vooral ‘s nachts.
Het gebied heeft bruine bodems die rijk zijn aan calcium en magnesium. Ze zijn rotsachtig maar toch gemakkelijk te ploegen, met goede drainage en kalksteen op de top van de glooiende heuvels. De mooiste wijngaarden liggen het dichtst bij de Douro, waar de bodem een hoger kalksteengehalte kent.
Veranderde wijnwetgeving
In 2020 heeft het regulerende orgaan een groot aantal wijzigen doorgevoerd, waaronder het toestaan van Chardonnay en Viognier als druivensoorten vanaf de vintage 2019. Dit zal in zekere mate bescherming bieden voor klimaatveranderingen. Tegelijkertijd is Macabeo (Viura) niet meer toegestaan, omdat deze druif niet optimaal presteert in zeer hete gebieden. Tot 2020 dient de witte Rueda DO wijn voor min 50% uit Verdejo bestaan. Daarna is dat 50% Verdejo of Sauvignon Blanc! Andere wijzigingen zijn de introductie van Gran Vino de Rueda, afkomstig uit meer dan 30 jaar oude wijngaarden. De opbrengst is beperkt tot 6.500kg per hectare waarvan niet meer dan 65% van de druiven mag geselecteerd worden. Ook is de Vino de Pueblo geïntroduceerd. Naar Bourgondisch gebruik mag de gemeente waar de wijngaard in gelegen is op het label vermeldt worden. Minimaal 85% van de druiven dienen dan uit deze gemeente afkomstig te zijn.
De wijnen van Rueda
Naast de bovengenoemde witte en rosé wijnen maakt men tevens een mousserende wijn, de Rueda Espumos. Deze is gemaakt volgens de traditionele methode met negen maanden flesrijping. Minstens 75 procent van de blend moet Verdejo of Sauvignon Blanc zijn. Wanneer deze mousserende wijn bestaat uit één enkele jaargang (vintage) en het productie proces van persen tot dégorgement langer dan 36 maanden is, mag deze de titel Gran Añada (grote jaargang) dragen. Deze wijn is een allemansvriend bij Spaanse tapas, maar ook zelfs bij pasta of blauwe kaas.
De Rueda Dorado is een versterkte wijn van Palomino Fino en/of Verdejo. Deze traditionele wijn is oxidatief gemaakt waarbij de wijn minimaal twee jaar op vat rijpt. Het heeft minimaal 15% alcohol. De wijn karakteriseert zichzelf door haar gouden kleur, de licht geroosterde smaken van eikenhout rijping. Het zijn krachtige en complexe wijnen en ideaal om een maaltijd mee af te sluiten.
De andere versterkte wijn van Palomino Fino en/of Verdejo is de Rueda Pálido. Het is een traditionele wijn gemaakt volgens biologische rijping van minimaal drie jaar op vat. De wijn bevat ook minimaal 15% alcohol. Ze is strogeel tot lichtgoud van kleur met aroma’s van brood, toast vanwege het vergistingsproces. Verder bespeur je marsepein (door de biologische veroudering) en noten- en gebakken appelsmaken. Deze wijn wordt vaak gezien als het lichtere zusje van de Dorado.
Robuust DO Toro
DO Toro staat vooral bekend om haar krachtige rode wijnen, gemaakt van de Tinta da Toro. Het heeft haar naam te danken aan een kleine oude nederzetting. Het schijnen de oude Grieken te zijn geweest die een lokale Keltische stam het wijn maken leerde in de eerste eeuw voor Christus. Het Spaanse woord toro betekent “stier” en dat is een zeer toepasselijke naam voor deze robuuste wijn. Echter waar dit symbool vandaan komt is niet bekend.
Toen de phylloxera haar intrede deed in Europa bleven de wijngaarden van Toro bespaard. Dit is vanwege de zanderige bodem waar de druifluis weinig vat op heeft. Nog steeds zijn er wijngaarden te vinden met druivenstokken pre-phylloxera.
De DO is vastgesteld in 1933 waardoor dit één van de eerste DO’s in Spanje is. Echter tijdens en na de Spaanse burgeroorlog van 1936 tot 1939 leed het gebied enorm. Hierdoor raakte de DO in ongebruik. De huidige regelgeving bestaat sinds 1987.
De krachtige wijnen van DO Toro
De DO Toro kent 5.800ha aan wijnbouwgebied verdeeld over 1.200 wijnboeren. Ongeveer 1.200ha staan aangeplant met wijnstokken die ouder zijn dan 50 jaar. Terwijl slechts 350ha staat aangeplant met witte druiven. Veruit de belangrijkste druivenras is Tinta da Toro welke nagenoeg dezelfde druivensoort is als Tempranillo maar uiterlijk net iets anders is. De druif heeft een dikkere schil waardoor de rijping langer duurt en dus ook beter resistent tegen hitte. De wijn levert dieper gekleurde wijn die tanninerijker is dan de Tempranillo uit Rioja en Ribera del Duero.
Ook is er een kleine hoeveelheid Garnacha aangeplant welke vooral in de rosé wijn wordt mee geblend. Echter de populariteit van Garnacha wint stevig. De zeer zeldzame witte Toro wijn is gemaakt van 100% Malvasia Blanca of Verdejo. In 2021 zijn de rassen Albillo Real en Moscatel de Grano Menudo (ook bekend als Muscat Blanc à Petit Grains) toegevoegd. Deze laatste twee mogen ook worden mee geblend voor de productie van rosé wijnen.
Invloed van het klimaat op de wijn
Het klimaat is net als de omringende DO’s zeer continentaal waarbij temperatuur in de winter tot wel -11C kan dalen en in de zomer kan stijgen tot wel 37C. Omdat ook regenval beperkt is, is de rivier de belangrijkste bron van water in de regio. Wanneer de druiven niet goed gecontroleerd zouden worden, zorgen de hoge dagtemperatuur in combinatie met de weinige regenval en overvloedige zonneschijn voor een zeer hoog alcohol percentage. Wijn van 16% zouden zomaar haalbaar zijn. Echter in de wetgeving is deze beperkt tot 15% maximaal. Terwijl 13.5% is meer gebruikelijk om de wijn toegankelijk te houden voor de consument en evenwichtig in haar balans.
De rijping volgt de normale Spaanse regelgeving. De rode wijn karakteriseert zich door rijp rood en zwart fruit. Bij houtrijping zijn er ook zachte tonen van vanille en toast waarneembaar. Afhankelijk hoe lang de wijn gerijpt heeft tot aan chocolade en zoethout toe. Drink deze wijnen bij stevig krachtig vlees gerecht zoals wild. Ook sterke kazen is een goede combinatie.
DO Tierra del Vino Zamora
Tussen Toro DO en Arribes DO in vinden we DO Tierra del Vino Zamora. De lokale bevolking noemt het gebied ten noorden van de Duero “Tierra del Pan” (Land van het Brood) en zuidelijk ligt “Tierra del Vino” die in 2007 tot de DO status is verheven.
Het kent een mediterraans klimaat en de bodem is zeer duidelijk aluviaal met de vele rivieren die het gebied doorkruisen. De toplaag is arm aan organisch materiaal, maar de onderliggende lagen zijn rijk aan klei.
De belangrijkste rode druivensoorten zijn Tempranillo, Garnacha en Cabernet Sauvignon. En voor witte druiven Malvasia, Moscatel, Verdejo en Albillo.
Het lang gerekte DO Arribes
We komen aan bij de knik in de Douro waar deze naar het zuiden gaat stromen, langs de grens met Portugal. Arribes DO beslaat een lang smal gerekt gebied en is toegevoegd aan de DO regio’s van Spanje in 2007. Omdat de regio op een hoger gelegen vlakke grond met steile terrassen ligt, verschilt dit gebied significant van de andere regio’s in Castilla y Léon. De regio Arribes heeft overwegend zanderige, ondiepe, onvruchtbare bodems met graniet en kwartskiezels die voldoende drainage bieden. Het golvende landschap biedt verschillende hoogtes en aspecten waardoor de wijngaarden optimaal profiteren van zonuren. Hierdoor kan de lokale druif Juan Garcia op een zeer efficiënte wijze een volledig fenolische rijpheid bereiken. In de DO zijn veel kleine mediterraanse microklimaten aanwezig. Er is ongeveer een 100ha aan wijngaarden.
Juan Garcia is een bijzondere druivenstok. Het is bijzonder gevoelig voor grijsrot. Vandaar dat de druivenstokken gekweekt worden als lage struiken zodat voldoende wind door de struiken kan gaan om de schimmel tegen te gaan.
Het klimaat is hetzelfde als in de Douro vallei; lange koude winters en korte hete zomers. De hoogte van de wijngaardterrassen dragen bij aan de temperatuurvariaties. Dit heeft een positieve invloed op de zuren en het rijpingsproces van de druiven.
De druivensoorten van Arribes DO
Binnen de DO wetgeving is een brede reeks van druiven toegestaan, naast de Juan Garcia. Denk daarbij aan Tempranillo, Garnachia, Mencia maar ook Bordeaux rassen. Ook vind je hier witte druiven van Malvasia, Verdejo en Albillo. Maar de wijnen moeten wel minimaal 60% Malvasia bevatten. Rosado ofwel rosé is gemaakt van minimaal 60% Juan Garcia met de inheemse Rufete en Tempranillo.
Een rode wijn van Juan Garcia kenmerkt zich door kersenrode kleur met een bruine tint door vaak oxidatieve rijping op vat. In de neus bespeur je het zon doorstoofd zwart fruit, mineraliteit, en elegantie van hout. De mond daarentegen geeft diepe levendige tannine met een zijdezachte afdronk. Deze wijn is ideaal bij wild gebraad, stoofschotel of gezouten kaas. Open de wijn 1 uur voordat deze ingeschonken wordt.
De rosé varieert van licht tot felroze met bijbehorende kleur intensiteit. De wijn loopt over van rood fruit zoals aardbeien en frambozen met een lange zachte afdronk. Vaak gedragen door een verfijnde en prettige zuurgraad. Een ideale aperitief of terras wijn!
De witte wijn van Malvasia is vaak expressief varierend van citrus fruit tot exotisch fruit. Wanneer de wijn houtrijping heeft ondergaan worden aroma’s als kokos en vanille toegevoegd en is de wijn vol van body. Beide soorten wijnen zijn heerlijk om zo van te genieten of naast een vis gerecht en een kaasplankje.
Sierra do Salamanca VC
In het zuiden tegen Extramadura ligt langs de rivier Alagón de Vino de Calidad con Indicacion Géografica (VC) Sierra do Salamanca. Vaak kom je ook de naam DOP tegen, Denominacion Origine Protegida. Dit is één stap onder de DO classificatie. Hier vinden we vooral de inheemse Rufete. Het is een laat rijpende druif die subtiele maar complexe wijnen biedt met rood fruit, kruiden en zachte tannine. Verder zijn Tempranillo en Garnacha toegestaan binnen de rode druivenvariëteiten. Als witte variëteiten zijn Viura, Palomino en Moscatel a Grano Menudo. Echter witte druiven zijn zwaar ondergeschikt aan de rode variant.
De regio heeft slechts 90ha onder wijngaard maar heeft toch een veelzijdigheid aan grondsoorten; van zandgrond met graniet, klei tot leisteen. Wat deze regio wel anders maakt dan de andere, is dat de bodem een enorme zuurgraad hebben.
Koninklijk Albillo in DO Cébreros
Cebreros is een regio in Midden-Spanje ten westen van Madrid die in 2019 haar oorsprongsbescherming status kreeg. Vooral de rode wijn van oude Garnacha wijnstokken hebben dit gebied bekend gemaakt. Albillo Real is hier de belangrijkste witte druivensoort. Deze kan volle wijnen produceren die geschikt zijn voor vatrijping.
Cébreros DO ligt binnen de wijnstreek Sierra de Gredos. De verwachting is dat dit een toonaangevende regio voor “new-wave” Spaanse wijn zal zijn. De wijngaarden van Cébreros liggen op hellingen aan twee zijden van het Sierra de Gredos-gebergte. De ene kant loopt naar het noorden in het rivierdal van Alberche. De andere valt in de Tiétar vallei in het zuiden. De bodemopbouw bestaat vooral uit graniet. Dit levert vooral mineraalachtige wijnen op. De wijngaarden liggen op grote hoogte en ervaren dus koude, besneeuwde winters maar hete, droge zomers.
Cébreros wijnen staan reeds in de 14e eeuw aangeschreven. In de 16e eeuw waren ze erg populair in Madrid en Avila. Ook hier bracht de phylloxera een bezoek, zij het wat later. En verwoestte de wijngaarden aan het begin van de 20e eeuw. In 1970 is men begonnen de regio te herstellen. Er zijn nu ongeveer 18 wijnhuizen en 500ha wijnbouwgebied.
De wijnen zijn hoog in alcohol en gericht op het fruitige karakter. Neem een Albillo met expressieve aroma’s van witte bloesem en steenfruit. Vol vet in de mond met een heerlijke complexiteit. De afdronk is vaak lang. Een fantastische wijn bij Aziatische gerechten, wit vis met roomsaus of pasta met vissaus.
Tot slot
Ik wil de blog over Castilla y Léon afsluiten met 2 fantastische wijnen van Tomás Postigo.
Deze wijn komt uit Ribera del Duero maar heeft als classificatie Vino de la Tierra de Castilla y Léon. Het is een wijn van 100% Verdejo. Vandaar dat de wijn de regio classificatie heeft. Verdejo is een niet toegestane druivensoort. De wijn rijpt 8 maanden op nieuw Frans eikenhout. De wijn is licht goudgeel van kleur met een neus van venkel, wit en steenfruit. In de mond bespeur je een geweldige complexiteit, diep en romig met een mooi balans in de zuurgraad. Met aroma’s van brood en toast, steenfruit, witte bloesem, natte stenen en vanille. De afdronk is lang en kruidig.
De 3er Año 2018 is een blend van Tempranillo, Cabernet Sauvignon, Merlot en Malbec. De wijn heeft 12 maanden op 225lt Frans eiken fusten gerijpt. Dit is wel een DO Ribera del Duero. Het is een wijn met diep kersenrode kleur. In de neus heb je rijp rood en zwart fruit, met een hint van aardsheid en vanille en gesneden hout. Het mondgevoel leidt tot een goede zuurgraad, gemakkelijk te drinken en zeer fruitig. Het rode fruit neemt de overhand samen met prettig geroosterd eikenhout. De tannine is zacht waar de afdronk lang is.
We laten Galicia achter ons en steken de grens over bij Valdeorras en komen in Bierzo terecht. Deze week gaan we beginnen met het verdiepen in het noordelijke deel van de regio Castilla y Léon met verrassend mooie wijnen van Tempranillo.
Op het noordelijke deel van het Iberisch plateau vinden we Castilla y Léon. Deze administratieve regio is de grootste van Spanje. Rode wijnen domineren hier met Tempranillo, met 65% aanplant, die de druif is achter de allerbeste wijnen van de regio. Alleen Bierzo is de uitzondering, waar rode wijnen van Mencia worden gemaakt, ondersteund door Cabernet Sauvignon, Merlot en Syrah. Witte wijnen zijn een uitzondering en dan vooral van Verdejo en Viura.
Geschiedenis
De agrarische sector is altijd van groot belang geweest in Castilla y Léon. Met name graangewassen spelen hier een grote rol. Maar wijnbouw is al meer dan 2.000 jaar een belangrijke economische activiteit. In de late 20e en vroege 21e eeuw verschoof de aandacht van kwantiteit naar kwaliteit. Daardoor vertegenwoordigt Castilla y Léon een aantal van de meest gerespecteerde DO’s van Spanje. En met een productie volume van 2.1 miljoen hl speelt ze een belangrijke rol.
Kwaliteitsaanduiding in Spanje
Het classificatiesysteem is bijzonder complex in Spanje en is geregeld in nationale wetten en regionale normen. De lagere kwaliteiten vind je vooral in Spanje zelf en niet in de export markt;
De classificatie Castille y Léon Vino de la Tierra bestrijkt het hele wijngebied. Het heeft minder strenge voorschriften en een groter aanbod van druivenrassen is toegestaan. Dit geeft de kans aan wijnmakers te werken aan minder traditionele wijnstijlen, maar ook zeker te experimenteren in veranderde klimaat omstandigheden.
Vino de Mesa (VDM); Spaanse tafelwijn van niet standaard blends met gemiddelde kwaliteit
Vino de la Tierra (VdlT); één stap hoger in kwaliteit en onderscheidenheid. Ze voldoen vaak niet aan één of meer eisen om als premium wijn beschouwd te worden
Vinos de Calidad con Indicacion Geografica; weer een stapje hoger, maar voldoen nog steeds niet aan lokale eisen.
De premium wijnen zijn;
Denominacion de Origen provisional; een een opstap voor de DO classificatie. Maar slechts één of twee domeinen hebben zich de moeite getroost om de wijngaarden in te richten naar de DO wetgeving.
Denominacion de Origen (DO); meest gebruikelijk classificatie. Regelgevende instanties stellen de normen op binnen de eigen DO.
Denominacion de Origen Calificada (DOC); op basis van de regio’s beslist een nationaal commissie welke regio’s in aanmerking komen voor een DOC-status. Op dit moment zijn alleen Rioja en Priorat DOC-statushouders.
Vino de Pago (VP of Pago DO) is toegekend aan wijn waarbij de druiven afkomstig zijn van één en hetzelfde domein waar ook de botteling plaats vindt.
Cava is een opzichzelfstaande classificatie voor mousserende wijn uit (vooral) de provincie Barcelona.
Klimaat
Castilla y Léon is ontstaan in 1983 door de samenvoeging van de twee historische provincies Léon en Castilla la Vieja. Het gebied is afgeschermd van de maritieme invloed van de Golf van Biskaje door het Cordilla Cantábrica. Terwijl aan de oostkant de centrale bergen van Sistema liggen. De bodem is vaak arm vanwege de geringe regenval. Maar in de buurt van de rivieren is deze rijk aan mineralen en klei. De bekendste rivier is dan wel de Duero die haar weg vervolgt als Duoro in Portugal. Van de negen DO’s in Castilla y Léon liggen er maar liefst acht in het stroomgebied van de Duero.
De belangrijkste wijnregio’s in noord Castilla y Léon
Het noorden van Castilla y Léon omvat maar liefst vijf DO’s en 1 DOP. De wijnen zijn zowel jong (joven) als gerijpt te verkrijgen. Rijping criteria volgen de normale Spaanse regelgeving.
Onderscheidend Bierzo
Tegen het Gallicische Valdeorras aangeplakt ligt rond de stad Ponferrada Bierzo DO en kan worden opgesplitst in twee gebieden. Bierzo Alto is een mineraalrijk en bergachtig terrein waar de wijngaarden op terrassen liggen. Terwijl Bierzo Bajo op de laaggelegen groene vlakte ligt. Bierzo kreeg in 1989 haar DO status en heeft in populariteit enorm gewonnen. De nabijheid van de Atlantische Oceaan heeft een diepgaand effect op het klimaat. Deze is milder dan de verder landinwaarts gelegen gebieden van de regio. Het noordelijk gelegen Cordilla Cantábrica gebergte beschermd Bierzo voldoende zodat de Mencia druif tot optimale rijpheid komt. Deze druif levert intens rode, fruitige en levendige wijnen en levert ongeveer 85% van de gehele productie in Castilla y Léon terwijl verrassend genoeg Tempranillo hier geen rol speelt.
Naast de druivensoort, onderscheid Bierzo zich ook door haar bodemgesteldheid. Deze bevat vooral leisteen en graniet. Dit stimuleert de opname van mineralen door de druivenstokken waardoor de wijn een hint van mineralen heeft.
Ook vind je hier, weliswaar zeer beperkt, witte wijnen vooral van Godello (Verdelho). Deze wijn als single variety of blend met Dona Blanca en Palomino, levert een aromatische wijn met tonen van citrus en steenfruit. Met vaak een gemiddeld tot hoge zuurgraad en levendige, frisse lengte. Ideaal bij visgerechten en paella of gewoon heerlijk om als aperitief van te genieten.
De rode wijn van Mencia kenmerkt zich door het rode kersenfruit en bloemige ondertoon van viooltjes. Het is een wijn met een volle body, een gemiddeld alcohol percentage en aangename zuurgraad. Kortom een goede wijn die past naast gerechten als carpaccio, pasta’s en paté.
Nieuw Léon DO
Léon DO die tot 2019 bekend stond als Tierra de Léon is een relatief jong wijngebied. De DO, opgericht in 2007, ligt op een zacht golvend plateau ten zuiden van de gelijknamige stad. De regio onderscheidt zich door haar inheemse vlaggenschip druif Prieto Picudo die voor ruim 70% staat aangeplant. Niet verrassend vind je ook hier Tempranillo op een goede tweede plek met 17% aanplant in de regio Castilla y Léon. De hoofdrassen worden gecompleteerd met Mencia. Rode en rosé wijnen dienen minimaal 60% uit Prieto Picudo en/of Mencia te bestaan.
Een rode Prieto Picudo kenmerkt zich door haar expressieve rode en zwart fruit, wilde bessen en kruidigheid. Er zit een klein bittertje in de afdronk. Drink deze wijn bij harde kazen en wit vlees. Wanneer je de wijn koud serveert misstaat deze niet naast stevige vis als tonijn.
Witte wijnen dienen minimaal voor 50% uit Verdejo, Albarin Branco (een inheemse soort die alleen in Léon DO te vinden is) en/of Godello. Dit levert kruidige en bloemige (vlierbloesem) wijnen op met veel fruit (passievrucht, mango, steenfruit). Het zijn breed gedragen, droge wijnen met een nadruk op frisheid en minerale karakter. Ideaal als aperitief en combineert goed met zeevruchten of salades.
De meeste wijngaarden liggen op ongeveer 800m hoogte, wat de rijping van de druiven ten goede komt en het warme klimaat te verzachten. De bodem is alluviaal met een kalkrijke ondergrond. Dit levert mooie volle wijnen op met een aangename zuurgraad waardoor de wijnen goed jong te drinken zijn, maar ook kunnen rijpen.
Klein Cigales DO
Tussen Léon DO en Ribera del Duero DO vinden we het kleine gebied Cigales DO, gelegen aan de oevers van Pisuerga. Het ligt direct ten noorden van de stad Valladolid. Hoewel ze haar DO status in 1991 ontving, gaat de geschiedenis van wijn bereiding veel verder terug. De belangrijkste druivensoorten zijn Tempranillo, Garnacha en Verdejo. Hoewel de regio bekend is door haar rode wijn, neemt rosé (of rosado) een groter deel in de productie. De rode wijnen dienen ten minste voor 50% te bestaan uit Tempranillo, Garnacha en Grenache Gris. Deze wijnen verhouden zich in het midden tussen gestructureerde, elegante wijnen uit Ribera del Duero en de krachtige warme Toro-wijnen.
Wijnbouw dateert hier sinds de Middeleeuwen. En werden de rosado’s al als de beste van Spanje betiteld. De phylloxera luis had moeite grip te krijgen op de zanderige bovengronden van Cigales, terwijl de wijngaarden in het nabijgelegen Arlanza wegvaagde.
Hitte en droogte zijn hier niet ongewoon, maar ook strenge wintervorst vormt een bedreiging. De hevige hitte tijdens het groeiseizoen is van bijzonder belang zodat de Tempranillo (ofwel Tinta del Paid) en Garnacha druiven maximale rijpheid kunnen bereiken.
De rosé wijnen zijn blends en hebben een karakter van vers rijp fruit met vegetale ondertoon. De body is vol terwijl de wijn een aangename lengte kent. Ideaal bij salades of kipgerechten.
Rode wijnen zijn fruitig en overvloedig van rijp zwart fruit, cassis en kersen. Het volle mond gevoel reflecteert zachte tannine en een lange afdronk. Bij houtrijping bespeur je de subtiele vanille en kokos van frans en amerikaans eikenhout. Een mooie wijn naast een stevig vleesgerecht.
Tevens produceert men beperkt mousserende (espumoso) en dessert wijn. De witte wijnen zijn ook zeer zeldzaam omdat de witte druiven vooral gebruikt worden voor de rosato’s.
Ribera del Duero
Waarschijnlijk is het meest bekende wel Ribera del Duero DO door de hoge kwaliteit rode wijnen die hier vandaan komen. De belangrijkste druivensoort is Tempranillo. Hoewel Ribera del Duero pas in 1982 haar DO status verkreeg, werd wijn in dit gebied reeds 2.500 jaar geleden gemaakt.
Het oudste en meest bekendste huis is Bodega Vega Sicilia die is opgericht in 1864 en heeft een grote stempel gedrukt op het wijnmaken. De naam heeft geen relatie tot het Italiaanse eiland Sicilë, maar is een samenvoeging van Vega wat vlakte betekent en Silicia refereert aan het kerkje Santa Sicilia dat op het domein staat. Ook heeft dit huis bekende fan-basis, van Winston Churchill tot Prins Charles van Engeland en koning Juan Carlos van Spanje. Het is dit huis dat eigenlijk heeft bepaald welke druivensoorten gebruikt mag worden in de regio, zoals Tempranillo, Cabernet Sauvignon, Merlot en Malbec. Het is dan ook niet verrassend dat de wijnen blends zijn van deze druiven.
Tot 1982 waren er slechts 9 wijnhuizen in deze regio actief. Vandaag de dag zijn dat er ongeveer 300. Interessant is dat de oppervlakte van wijngaarden geen gelijke tred heeft, dat is omdat het heel gebruikelijk was voor de wijnboeren om aan coöperaties te verkopen, maar nu (deels) ook voor zichzelf zijn begonnen.
Overigens staat de Tempranillo hier ook bekend als Tinta del Pais of Tinto Fino. Helaas heeft deze druif in elke regio weer een andere naam.
Klimaat en geologie
Het klimaat kenmerkt zich als een landklimaat met temperatuur schommelingen van -20 tot 42C. Dit vertaalt zich meteen in het gedrag van de druif. Tempranillo heeft hier een dikkere schil om beter bestand te zijn tegen de schommelingen dan dezelfde druif in het noordelijker gelegen Rioja. En kan hierdoor beter en langzamer rijpen. Dit levert tevens hogere tannine vanwege de dikkere schil.
De bodemopbouw is divers; klei dat bijdraagt aan de structuur en karakter van de wijn, kalksteen in het westen wat een belangrijke bron voor de zuurgraad en elegantie is. Terwijl de stenige bodem in het oosten zorgt voor rijpheid en zachtheid van de wijn.
Wijnen
Naast de Vega Sicilia zijn er dus ook andere wijnen die uitspringen. Neem bijvoorbeeld de Aalto. Zeker niet één van de goedkoopste en voor advies, neem even contact op.
Maar ook Gall heeft een mooie Ribera, dieprood van kleur, intens en aromatisch, met krachtige aroma’s van zwart fruit vaak ook duidelijke houttonen. In deze wijnen proef je bijvoorbeeld kersen, truffel, bramen en zelfs mokka. Heerlijk bij stevige vleesgerechten.
Arlanza
Reeds in de 10e eeuw is het bekend dat in Arlanza DO wijnbouw activiteiten plaatsvond. Deze regio ligt rondom de stad Lerma, ten zuiden van Burgos, aan de gelijknamige rivier. Ook hier heeft de phylloxera heftig huisgehouden. Alle druivenstokken waren gerooid en de herplant voltooide in 1920. In 1995 besloot een groep wijnliefhebbers te lobbyen om de wijntraditie in ere te herstellen. Met als gevolg dat de “Vino de la Tierra Ribera del Arlanza” werd erkent. En de bekroning met een eigen DO Arlanza kwam in 2007.
De wijn dient voor minimaal 50% uit Tempranillo (of lokaal Tinta del Pais genaamd) te bestaan, aangevuld met Garnache en/of Mencia. Ook Cabernet Sauvignon, Merlot en Petit Verdot staan op de lijst van goedgekeurde druivensoorten. Witte wijn is beperkt tot Viura en Albillo.
Er zijn slechts een kleine 30 wijnhuizen en producenten. Een rode Arlanza kenmerkt zich door het heerlijke intense rode fruit, vaak gerijpt op eikenhout met als gevolg tonen van kokos en vanille. Soepel in de mond met mooie zuren en een heerlijk lange afdronk. Drink deze wijn bij lamsgerechten of natuurlijk bloedworst of kazen uit Burgos. De witte wijnen zijn bijzonder zeldzaam en komen nauwelijks boven de 1% uit.
Valle de Benavete DOP
De vermelding waard omdat dit één van de weinige DOPs is. Valles de Benavente DOP ligt tussen de steden Zamora en Leon, kort bij de Portugese grens. Het is bekend dat reeds in de Middeleeuwen wijn werd verbouwd. De regio stond bekend om haar rosado de aguja rosé wijnen maar moderne wijnen zijn meestal stil. De witte wijnen zijn fris, licht en bloemig met aroma’s van groene appel. Terwijl de rosé zich kenmerken door fruitige tonen van aardbeien en framboos. De rode wijnen, vooral in hun jeugd, hebben meestal bramen- en bessenaroma’s, met name die van rijpe bramen.
Kortom
De regio Castilla y Léon herbergt veel mooie wijnen waarbij niet verrassend Tempranillo één van de toonaangevende druivensoorten is. Volgende week gaan we iets zuidelijker de gebieden langs de Duero verkennen. Waaronder de Golden Mile. Maar daar volgende week dus meer over.
Ik had een dik jaar geleden reeds een viertal flessen port van Barao de Vilar op de kop weten te tikken die ik wilde gebruiken voor een prachtig en unieke verticale proeverij. Naast deze 10, 20, 30 en 40 jaar oude port heb ik ook een ruby en tawny port van hetzelfde huis weten te vinden. Hierdoor gaan we ontdekken wat we wel en niet lekker vinden aan port en waar de verschillen in zitten.
Barao de Vilar
Barao de Vilar is een oud familiebedrijf, bekend van het merk Maynard, Quita do Noval en Barao de Vilar. De geschiedenis gaat terug naar de 17e eeuw toen de familie Van Zeller neerstreek in Portugal en begonnen met het opzetten van een wijnhandel. Toen begon wat nu de 14e aaneengesloten generatie die toegewijd is aan wijnhandel in port en Douro wijnen. Barao de Vilar ofwel Baron van Vilar, is een oude titel die werd verleend aan de families Van Zeller en Kopke in 1828. Deze families worden nog steeds gezien als de grondleggers van de portmarkt. In 1996 besloot baron Fernando van Zeller de titel te registreren voor portwijn om de familie traditie te handhaven.
Wat is port
Portwijn is een versterkte wijn als gevolg van het onderbreken van het vergistingsproces door brandewijn (aguardente) toe te voegen. Hierdoor behoud de wijn haar restsuiker en hoger alcohol. Het is een blend van een vijftal druivensoorten, Tinta Barroca, Tinto Cão, Tinta Roriz (Tempranillo), Touriga Francesa, and Touriga Nacional. Port wordt uitsluitend geproduceerd in de wijnstreek van de Douro, in het noorden van Portugal en het kan worden onderverdeeld in drie verschillende categorieën: wit, tawny en ruby. Onlangs is rosé port geïntroduceerd. Meer details over het maken van port kan je ook terug lezen in deze blog.
De kwaliteit van port wordt normaal gewaarborgd door de wetgeving waarbij elke fles tevens haar eigen kwaliteitslabel ontvangt. Echter de Portugese opvatting wijkt af van de Europese. Volgens Portugese wetgeving dient de wijn “het karakter te hebben van een 10 jaar oude port”. Maar hoe meet je dit? Europese wetgeving schrijft voor wanneer een fabrikant claimt dat het 10 jaar rijpt, het ook 10 jaar moet rijpen. Lees hier meer over het onderzoek gepubliceerd bij MaxMeldpunt.
De verticale proeverij
We begonnen deze verticale proeverij niet met een Barao de Vilar. Een goede maaltijd is altijd de basis. Ik had gekozen voor een heerlijk recept van handgepekelde buikspek met gegrilde groenten. Hierbij past een rijke chardonnay en ik had gekozen voor een 5th Innings, de topwijn van Misty Cove. Na deze basis schakelden we door naar de port wijnen van Barao de Vilar en begonnen deze unieke verticale proeverij.
Handgepekelde buikspek met gegrilde groenten
Verticale proeverij Barao de Vilar
Ruby port
Ruby port is een jonge wijn, dieprood van kleur met een zuiver rood fruit smaakpallet. Binnen ruby vind je de categorieën LBV (Late Bottle Vintage) en Vintage, wijnen van hogere kwaliteit met unieke kenmerken. Vintages (met jaartal) zijn wijnen die geproduceerd zijn van druiven geoogst in een enkel jaar en gebotteld twee jaar na de jaargang. Deze rijpen op fles waar het enkele decennia kan worden bewaard. LBV is ook een wijn van een enkele oogst, maar het wordt alleen gebotteld tussen vier en zes jaar na de oogst, en men kan het op fles laten rijpen of drinken terwijl het nog jong is.
De ruby port van Barao de Vilar fermenteert op RVS met gecontroleerde temperatuur. De wijn kent 1 dag pre-fermentatieve schilweking en 2 dagen op fermentatie. Het is een blend van jonge port wijnen die rijpen in grote eiken toneles van 1.000lt.
De wijn is diep rood van kleur met een uitbundig rijke zoete geur met een hint van karamel. De volle ronde zoete smaak heeft nuances van rood en zwart fruit, rozijnen en karamel. De afdronk is aangenaam lang met intense zoetigheid.
Een goede smaakmaker naast een kaasplank met zachte kazen of een chocolade dessert.
Tawny port
Een Tawny port is een rode wijnen die rijpt in houten vaten en verschillende tinten vertonen, afhankelijk van hun leeftijd. Kleuren kunnen variëren van intens rood geleidelijk verzachtend tot een goudbruine kleur. Hoe langer een tawny port op vat rijpt, hoe meer de aromatische complexiteit toeneemt. Waardoor de aroma’s zoals gedroogd fruit (walnoten en amandelen), hout, koffie en chocolade meer prominent aanwezig zijn. De meest voorkomende referenties zijn Tawnys met leeftijd indicatie en Colheitas. Een Tawny port vertegenwoordigt altijd een blend van verschillende jaargangen die verschillend op vat rijpen. Echter het leeftijdsgemiddelde (10, 20, 30 en 40 jaar) staat vermeld op het etiket.
De tawny port kent hetzelfde proces als de ruby port. Echter de blend rijpt op kleine houten vaten genaamd “pipas”.
De wijn kent een taanachtige bruingele kleur met een neus van rijpe pruimen, noten en karamel. In de mond vol, beetje scherp van alcohol. Ook hier proef je amandelen, rijp fruit doorweven door vanille van de houtrijping. De afdronk is ietswat scherp en rijk.
Een goede port als borrelwijn of kaasplank met wat stevigere kazen
Barao de Vilar 10 years
Gemaakt van de traditionele druivenrassen Touriga Franca, Tinta Roriz (ofwel Temperanillo), Tinta Barocca en Tinto Cão heeft deze wijn zowel op schil geweekt als gewoon gegist. De wijn heeft deels in grote toneles en de kleinere pipes (520lt) in de plaats Vila Nova da Gaia. De port heeft ongeveer de gemiddelde leeftijd van 10 jaar waarbij de wijn 120 maanden op hout heeft gerijpt.
De wijn heeft neigt naar het amberkleurige met een neus van gekonfijt fruit, rozijnen en noten. De zuurgraad van deze droge wijn is bovengemiddeld. De body is vol met een iets ongebalanceerde scherpe alcohol. In de mond is het palet subtiel en rijk met gekonfijt fruit, rozijnen, noten en een hint van koffie. De afdronk is bovengemiddeld, wat scherpte van de alcohol maar aangenaam zwoel. Kortom een mooie serieuze port.
Heerlijk bij een kaasplank met blauwader kaas of gerijpte (schapen)kaas.
Barao de Vilar 20 years
Deze prachtige 20 jaar in gekruide eiken vaten port heeft een zachtere textuur dan zijn 10 jarige zuster. Mooie tawny kleur die naar het bruin neigt. De wijn is prettig stroperig in het glas. De intense complexe neus is uitgesproken met aroma’s van rozijnen en gedroogd fruit. De wijn heeft een aangenaam zuur, volle body met een palet van bruine suiker, kaneel, koffie, noten en vooral rozijnen. In de afdronk geeft de wijn nog een kleine alcohol brander na. Wat erop duidt dat de wijn zeker nog verder kan ontwikkelen.
Schenk deze wijn als afsluiter na een lekkere maaltijd, bij roquefort, taart of crème brûlée.
Barao de Vilar 30 years
De 30 jaar oude port van Barao de Vilar heeft een lichte amberkleur en mooie stroperige textuur. In de neus knallen de rozijnen je tegemoet, maar wanneer je verder zoekt, bespeur je karamel, hazelnoten en vanille van de 30 jaar houtrijping. De wijn heeft een volle body, de hoge alcohol dankzij de toevoeging van aguardente geeft nog steeds een kleine afterburner, maar deze is zeker niet onaangenaam. De wijn is heerlijk in balans mede dankzij de hoge zuurgraad. De oxidatieve rijping draagt de complexiteit van deze wijn en dat herken je in het palet van karamel, toast, amandelen en koffie. Met een heerlijke lange afdronk.
Geniet van deze wijn bij het nagerecht of tijdens een goede conversatie.
Barao de Vilar 40 years
De oudste port is de 40 jaar gerijpte port. De wijn heeft een donkere amberkleur met rijke aroma’s van hazelnoot, rozijnen, marmelade en frisheid van een vleugje citrus en natte bladeren. Met een lichte prikkeling in de neus van de aguardente. Wanneer je een slok neemt wordt je verrast met tonen van karamel, koffie, rozijnen, zoethout. De afdronk is erg lang en plezierig. De wijn heeft een perfecte balans tussen alcohol, zuur, body en palet waardoor het echt genieten is na een speciale maaltijd.
Afsluiting van een prachtig en unieke verticale proeverij van Barao de Vilar
Het is echt een prachtig en unieke ervaring om een verticale proeverij van één wijnhuis mee te maken. We hebben alle facetten van port voorbij zien komen, behalve LBV en colheita. Het helpt echt meer inzicht te krijgen in persoonlijke voorkeuren en waarom. Zo houdt de één meer van de jonge fruitige port. Terwijl mijn persoonlijk voorkeur echt naar de 30-40 jarige port neigt. De complexiteit en balans die hier vanaf straalt is magnifiek. En om te ervaren hoe een 10 jaar gerijpte port langzaam verandert naar een 40 jarige is ook heel bijzonder. Kortom het was weer een fantastische avond!
Deze site maakt gebruik van cookies, zodat wij je de best mogelijke gebruikerservaring kunnen bieden. Cookie-informatie wordt opgeslagen in je browser en voert functies uit zoals het herkennen wanneer je terugkeert naar onze site en helpt ons team om te begrijpen welke delen van de site je het meest interessant en nuttig vindt.
Strikt noodzakelijke cookies
Strikt noodzakelijke cookie moet te allen tijde worden ingeschakeld, zodat we je voorkeuren voor cookie instellingen kunnen opslaan.
Als je deze cookie uitschakelt, kunnen we je voorkeuren niet opslaan . Dit betekent dat elke keer dat je deze site bezoekt het nodig is om cookies weer in te schakelen of uit te schakelen.
