Viura Archieven - Love4Wine

3 mei 20224 februari 2024

Fantastisch mooie architectuur en wijn in Catalunya

We komen aan in de noordoost hoek van Spanje waar iedereen wijn uit Priorat en Cava uit Penedès kent . Welkom in Catalunya, de regio van fantastisch mooie architectuur in Barcelona, Cava wijn en maar liefst 12 verschillende DO’s! Het ligt ingeklemd tussen de Middellandse Zee en de Pyreneeën. Er zijn 40.000ha aan wijnbouwgebieden. Catalunya is Spanje’s eerste regio brede DO. Het is in 1999 opgericht en richt het op de wijngaarden die niet reeds onder een specifieke DO vallen.

Kathedralen van wijn

Wijn werd hier reeds in de 4^e eeuw voor Christus door de Feniciërs en Grieken geïntroduceerd rond de Griekse stad Emporiom nabij de stad Figueres. het was door de Romeinen verder uitgebouwd. Met de val van het grote Romeinse Rijk vanaf de 6^e eeuw na Christus verwaarloosden de wijngaarden. Tot in de 10^e eeuw toen Catalonië onafhankelijk werd van het grote Frankische Koninkrijk en kloosters werden gebouwd. Verrassend genoeg waren het niet wijnmakers maar architecten die de wijn nieuw leven inbliezen. Onder leiding van de architecten als Gaudí kwamen coöperatieve wijngaarden op. Deze werden ook wel “Kathedralen van wijn” genaamd.

We vinden hier alle soorten wijn van maar liefst 36 verschillende druivensoorten. Zowel inheems (bijvoorbeeld Macabeo, Parellada, Pedro Ximénez, Picapoll, Sumol) als internationaal (zoals Chardonnay, Chenin Blanc, Gewürztraminer, Cabernet Franc en Sauvignon, Merlot).

De wijnen kenmerken zich door hun volle body en hoog alcohol. Maar de beste wijnen hebben tevens een hint van intense mineraal structuren. Doordat de druiven afkomstig zijn van granieten, kalkrijke en gebroken leistenen wijngaarden. Met een 22 miljoen flessen in 2000, zet Catalunya DO zichzelf nu op de kaart met maar liefst 60 miljoen flessen!

Mozaïekachtig Costers del Segre

In het dorre achterland rond de stad Lerida vinden we pionier Raimat die gezien wordt als de grondlegger van Costers del Segre DO. Inmiddels is Raimat (tevens de grootste particuliere wijnmakerij in Spanje) vergezeld door een groot aantal ambitieuze wijnmakers. Costers del Segre, ofwel Oevers van de Segre is een versnippert gebied verdeeld over zeven sub regio’s met 4.000ha.

De traditionele druivenras Samso (Carignan) maakte plaats voor populaire druivensoorten. Tempranillo voert hier de boventoon naast de bekende internationale rassen. De traditionele Bordeaux-blend die ook met houtrijping zijn bijzonder goed. Ook wordt vaak de lokale Trepat mee geblend om zuurgraad en bloemige aroma’s toe te voegen aan de zwaardere wijn. Maar de grote verrassing zijn met name de rode Garnacha en witte Macabeo dankzij enkele karakteristieke oude wijnstokken. Deze wijn komt op de markt onder de naam Cérvoles.

Terra Alta

In Terra Alta vind je de hoogst gelegen wijngaarden, tot wel 900 meter boven zeeniveau. Hier maakt schist en llicorella plaats voor krijt gebaseerde bodems. Hier zijn rode druiven meestal Garnacha, Carignan, Syrah en kleine hoeveelheden Cabernet Sauvignon, Merlot en Morenillo. Dit is een druif die verwant is aan Pinot Noir, maar bijna is uitgestorven is en niet buiten de regio bestaat. Het zijn volle rode wijnen met frisheid die bevorderd is door de hoogte. Tot voor kort waren de wijnen vooral voor lokale consumptie, maar de populariteit van het nabij gelegen Priorat heeft hier verandering in gebracht. Omdat de regio nu pas in opkomst is, zijn de wijnen aantrekkelijk geprijsd. Naast de traditionele witte, rode en rosé wijnen, zijn ook de meer traditionele wijnstijlen van geoxideerde rancio-wijnen en zoete wijnen van overrijpe Garnacha druiven.

Krachtig rood uit Tarragona DO

Rondom de stad Tarragona vinden we de gelijknamige wijnstreek. Hier komen zware rijke rode wijnen vandaan die neigen naar versterkte wijnen zoals Port. Maar reeds gedronken werden in de tijd van de oude Romeinen. De ontstaansgeschiedenis mag onduidelijk zijn, maar het is zeker dat of de Grieken of de Romeinen de wijnbouw hier hebben geïntroduceerd. Ook zijn de wijnen reeds lange tijd erg geliefd. Reeds in de 12^e eeuw genoot de regio prestige met haar zoete versterkte wijnen. Ook produceert Tarragona altaarwijn voor het christelijke sacrament. En nog steeds produceert de regio deze wijnen.

Tarragona DO is ontstaan in 1947, en bestaat vandaag de dag uit twee delen nadat Montsano in 2001 een eigen status kreeg. Het kleine deel ten westen van Montsano heet Ribera d’Ebre, vernoemd naar de rivier de Ebre, en ligt op zo’n 400m hoogte. Het grote deel tussen Montsano en de Middellandse Zee heet Tarragona Campo. De Ribera d’Ebre is zeer kalkrijk, steenachtig en alluviaal. Terwijl de Tarragona Campo meer kalkrijk is en neigt naar graniet van de Serra de Montalt. Ook het klimaat is divers. Daar waar de Tarragona Campo een mediterraan klimaat kent met zachte winters en warme zomers, is de Ribera d’Ebre beschermd tegen zee invloed en dus meer continentaal met grote temperatuurschommelingen.

Tarragonese wijnstijlen

Dit drukt zich ook uit in een breed scala van wijnstijlen. De zoete versterkte wijnen van late oogst-Garnacha druiven bestaan nog steeds, net als de Moscatel de Tarragona (de zogenaamde Tarragona Clássicos). Als gevolg van veranderingen in de vraag, is men zich gaan concentreren op de Cava-druiven die vervolgens verkocht worden aan de producenten in Penedès. Garnacha is nog steeds de belangrijkste druivensoort, zowel voor frisse fruitige rosado’s als rode wijn blend met Carinena (Carignan). Tarragona rode wijnen kunnen stevige volle wijnen zijn, maar ook jonge frisse wijnen.

Wit uit Tarragona – Conca de Barberà

In dezelfde streek vinden we ook witte wijnen in de Conca de Barberà DO. Feitelijk is dit een hoger gelegen westerse extensie van Penedès. Het klimaat is een mediterraan overgangsgebied, maar de winters zijn kouder dan in Penedès. Conca de Barberà is relatief onbekend maar dit kan snel veranderen. Conca de Barberà heeft 1.000 hectare van ‘s werelds 1.100 hectare Trepat. Trepat levert lichte wijnen met een hoge zuurgraad, vergelijkbaar met de Beaujolais wijnen. Je ziet deze vaak terugkomen in lichte heldere fruitige rosé wijnen en de mousserende Cava Rosado. Het gebied omvat ongeveer 3.000ha met een productie van slechts 8.000hl.

Hier staan dezelfde druiven die voor Cava gebruikt worden en ook Chardonnay die vaak op eik gerijpt is. Maar voor stille wijnen is het vooral Tempranillo (lokaal Ull de Llebre genaamd) geblend met Cabernet Sauvignon.

De bodem van het bekken is bezaaid met het poreuze kalksteen. Door de arme bodem moeten de wortelstokken diep gaan voor voldoende voeding. Hier vind je vooral de witte druivenstokken. Op de hoger gelegen locaties kom je meer leisteen tegen, wat ideaal is voor de rode wijnstokken.

Enige DOCa in Catalunya – Priorat

Spanje kent slechts twee regio’s die de DOCa kwalificatie kennen; dat zijn Rioja en Priorat! Dit is omdat Priorat is gelegen op een bruin-zwarte leisteen, samengesteld uit vulkanisch as, met kwartsrijk kleiachtige grond dat terug te herkennen is in de wijnen. Deze bodem wordt Llicorella genoemd. Tevens is de productie zeer laag vergeleken met andere regio’s wat zich vertaald in rijke geconcentreerde wijnen.

Wijn was geenszins van betekenis meer, tot in de jaren 90 nieuw leven werd ingeblazen. De wijngaarden staan op enorm steile leisteenterrassen, soms boven de 16%. Dit is vergelijkbaar met Banyuls aan de Franse zijde. Gedreven door René Barbier van Clos Mogador transformeerde van een simpele wijn in mooie complexe wijnen. De laag renderende Garnacha en Carineña wijnstokken leveren supergeconcentreerde, tanninerijke, overvloedige wijnen soms ruim boven de 16%. De meeste nieuwe producenten blenden deze wijn met Cabernet, Merlot en/of Syrah om net wat extra complexiteit aan de inktzwarte wijn toe te voegen. Echter het nadeel van de bijzondere ligging op de steile hellingen en de populariteit van de wijnen, is dat ze tot één van de duurste in Spanje behoren. Dit geldt voor de hoogste kwaliteitswijnen. De wijnmaker kan ook kiezen voor de traditioneel krachtige en simpelere wijnen te maken tegen lagere prijzen.

Wat Priorat uniek maakt, is dat de wijngaarden op de eeuwenoude terrassen zijn beplant met 360 graden blootstelling aan de zon. Dit is uniek in Spanje en grotendeels in de rest van de wereld.

Clos Mogador

Neem eens een Clos Mogador 2016, een sensationele wijn. Fris in de neus met rode bes, leisteen en een vleugje pekel. De gemiddelde body vertoont zwarte bramen, zwarte peper, vanille en zeezout. De body is zacht en lang met veel diepgang. Echter de wijn mag gerust nog 10 jaar weggelegd worden om de aroma’s nog verder te laten ontwikkelen. Geniet van deze wijn bij oude kazen of wild (rood vlees).

Montsant

Rondom het heuvelachtige Priorat ligt in een hoefijzervorm de regio Montsant. Voorheen was dit bekend onder de naam Falset regio binnen de Tarragona DO. Montsant is pas in 2001 in de DO status verheven. Ze profiteert niet zo sterk van de Llicorella-bodemtype, zoals Priorat, met als gevolg dat de prijzen een stuk vriendelijker zijn. De regio heeft een bodem samenstelling van kalksteen en felrode kleigrond. Er is ongeveer 1.850ha aan wijnbouwgebied met overwegend rode druivensoorten (94%).

Priorat is omringd door het Montsant gebergte, waardoor de twee regio’s ieder haar eigen microklimaat hebben. Deze twee factoren zijn het belangrijkst die Montsant wijnen anders maken dan Priorat. Garnatxa (Grenache) is de meest aangeplante druif (36%) en produceert rijke, volle, alcoholrijke wijn. De overige belangrijke druiven zijn Carignan en Tempranillo. De productie van witte wijn in Montsant is minimaal en bestaat vaak uit een mix van verschillende druiven. Grenache Blanc is een populaire basisdruif en produceert wijnen met elegante aroma’s en een vollere body. Vaak geblend met Macabea (Viura) die verfijning aan de wijn geeft.

Avant Garde in Penedès

Dit is de grootste wijnproducerende regio in Catalonië en tevens één van de oudste wijnregios in Europa. Geschiedenis gaat terug tot de 6^e eeuw voor Christus. Penedès DO staat bekend om haar “avant-garde” wijnen omdat men hier zo vernieuwend is. Reeds in 1960 werd de DO geïntroduceerd, dit onderschrijft de vooruitstrevendheid van deze regio.

Hoewel Tempranillo de meest dominante druif is, is in de jaren 70 begonnen met het introduceren van Franse en zelfs Duitse druivenrassen. De wijnmakers lopen hier voor met het zoeken naar nieuwe blends

Probeer eens een echte serieuze Penedès wijn van Torres, de Mas la Plana. Een kenmerkende Cabernet Sauvignon afkomstig van één wijngaard. De zwarte bessen, zoethout, toffee en een vleugje mahonie hout overvalt je in het glas. De wijn heeft een elegante structuur en zachte tannine. De afdronk is subtiel en elegant. Heerlijk bij een kaasplank of stoofschotels.

Sprankelend Cava DO

En natuurlijk mogen we Cava niet vergeten. Deze mousserende wijn is reeds uitgebreid aan bod gekomen in onze mousserende blog. De druiven Parellada, Xarel-Lo en Macabeo (Viura in Rioja DOCa) zijn de belangrijkste druiven voor Cava. De geschiedenis van Cava gaat terug naar 1860s toen Josep Raventos, van het wijnhuis Codorníu een bezoek bracht aan de Champagne. Hier kwam hij op het idee om mousserende wijnen op de traditionele methode te maken. De eerste wijnen werden Catalan Champán of Xampany genoemd. Maar dit stopte toen Champagne beschermd werd in Europese wetgeving. Cava werd toen in het leven geroepen, omdat dit Catalaans is voor “kelder”.

Cava mag in zes regio’s geproduceerd worden zoals Aranda de Duero, Navarra en Rioja, maar Penedès neemt het leeuwendeel met 95% voor haar rekening.

Tevens is er een rosé stijl. Dan wordt Cabernet Sauvignon, Garnacha of Monastrell toegevoegd aan de Cava.

Bacchus uit Pla de Bages DO

Wat hebben Bacchus en Pla de Bages DO gemeen? Volgens het oude manuscript “Miracula Sancti Benedicti” werd de stad door de Romeinen Bacassis genoemd, naar Bacchus de god van de wijn. Sindsdien is de naam geëvalueerd tot Pla de Bages, ofwel de Vlakte van Bages. Wijnbereiding stamt hier dus af uit de Romeinse tijd en is hier voortgezet tot de phylloxera uitbraak eind 19^e eeuw. Veel oude wijnkuipen en stenen wijngaardhutten zijn hier nog steeds bewijs van. Dankzij een klein aantal innovatieve bodega’s heeft deze regio zich in 1995 opgewerkt tot DO-status.

Ondanks dat Pla de Bages wat verder landinwaarts ligt, kent het toch een mediterraan klimaat met continentale invloeden. Er zijn twee subzones, Alt Bages ligt op zo’n 500m is het koelere deel en heeft een kalkrijke bodem. Dit helpt vocht vast te houden in de warme zomer maanden. Daarom vind je hier vooral de beste witte wijnen van de inheemse Picapoll (Picpoul), Chardonnay en Sauvignon Blanc. De benedenloop, simpelweg Pla de Bages genoemd, heeft een meer alluviale bodem en is rijk aan klei. Hier is het warmer. Vandaar dat je vooral druiven van Tempranillo, Garnacha, Cabernet Sauvignon e.d. vindt.

Picpoul is nog steeds de belangrijkste variëteit en levert frisse wijnen met aroma’s van lavendel, tijm, rozemarijn en dennen. Echter de productie van rood is snel toegenomen sinds het bereiken van de DO status.

Alella

Dit kleine onbekende wijngebied ligt in het noordoosten van Spanje, boven Penedès DO. Het richt zich op witte wijn, maar ook komt hier beperkte robuuste rode wijn en fruitige rosé.

Het gebied kenmerkt zich door terrasvormige wijngaarden die profiteren van een zilte zeebries. De bodem is goed waterdoorlatend en reflecteert de warmte terug aan de druiven die een optimale rijpheid profiteren.

De meeste Alella-wijnen zijn frisse, droge, naar bloemen geurende witte wijnen gemaakt van lokale druivensoorten Xarel-lo (hier bekend als Pansa Blanca), Garnacha Blanca en Viura. Maar ook Franse “internationale” variëteiten, met name Chardonnay en Sauvignon Blanc vind je hier. De rode en rosé wijnen zijn gebaseerd op Monastrell, Syrah, Garnacha, Cabernet Sauvignon, Merlot en Tempranillo.

De hellingen met noordelijke expositie is het domein van wijngaardpercelen voor droge witte wijnen, de percelen op het zuiden hebben de neiging om het fruit te leveren voor rode wijn en (soms) voor zoete wijnen van beide kleuren. Alta Alella is een bekende producent van zoete Dolç Mataro en een dessertwijn op basis van Xarel-Lo gevinifieerd als een ijswijn na een koude maceratie.

Rosé geliefd Empordà

In het uiterste noordoosten ligt Empordà DO waar een rijke historie van rosé wijnen te vinden is. Empordà ontving de DO classificatie in 1972 onder de naam Empordà-Costa Brava. Het productiegebied van de Empordà DO, gelegen in het uiterste noordoosten van Catalonië, omvat 48 gemeenten verspreid over twee districten. Alt Empordà met 35 gemeenten ligt het meest noordelijk en Baix Empordà met 20 gemeenten.

Inmiddels is 60% van de productie rood met volle body en soms eikengerijpt zijn. Hier vinden we ook Gewürztraminer als internationale druivenvariëteit, wat toch wel een bijzonderheid is.

Het klimaat is hier mediterraans, gematigd door de sterke Tramontana-wind uit de Pyreneeën en voorkomt ziekte en vorst. Daarentegen is het grootste risico schade door de sterke wind. De bodem is rijk aan kalk en heeft een roodbruine kleur.

Schenk een heerlijke Empordà Crianza bij kaas of gegrild rundvlees. De tonen van kruiden, specerijen en rijp rood fruit met de zachte tannine is een perfect match.

Kortom

Catalunya heeft naast haar architectuur ook een veelzijdigheid aan wijn te bieden, van licht fruitig wit tot fantastisch mooie zijdezachte rode wijnen en dessertwijn. Door de vele verschillende micro klimaten en bodemgesteldheid zijn er veel verschillende soorten druivenrassen. En al die verschillen bespeur je in de wijn! Tuurlijk is Cava een goed en bovenal betaalbaar alternatief voor Champagne. Maar Priorat is toch vaak voor velen een maatje te groot. Daarentegen zijn er zeer leuke alternatieven, denk aan Montsant maar ook Tarragona.

Waar drink je deze wijnen bij? Dat is zeer uiteenlopend. Neem de fris fruitige witte of rosé wijnen als lekker borrelwijn of aperitief. Terwijl de stevige rode wijnen zeker om een stuk vlees vragen.

26 april 20226 mei 2022

Goedkoop Navarra en ondergewaardeerd Aragón

We gaan verder naar het oosten en verlaten Castilla y León, La Rioja en Euskadi. Grenzend aan de Pyreneeën vinden we de provincies Navarra en Aragón. Hier vinden we wijnen uit Navarra die goedkoop geprijsd zijn maar ook Aragón dat ondergewaardeerd is.

Overeenkomsten tussen Navarra DO en Rioja DO

Tegen elkaar aangelegen is het misschien niet vreemd dat Navarra en Rioja veel overeenkomsten hebben. Maar toch is Navarra aanzienlijk minder bekend dan de beroemde buur. Ondanks grote historische verschillen, kan je concluderen dat Navarra een uitbreiding is van Rioja DO. Net als Rioja profiteerde Navarra van de phylloxera uitbraak in Bordeaux eind 19e eeuw. Tevens vind je veel kleine wijnboeren die hun druiven verkopen aan de coöperaties terwijl wijnen gebotteld worden door handelaren. De coöperaties in Navarra zijn vele malen groter dan in Rioja.

Navarra staat bekend om haar fruit- en groenteteelt. En dit heeft een grote inpuls gekregen door de aanplant van Garnacha. De daaruit voortvloeiende mooie droge rosé en fruitige wijnen zijn nog steeds geliefd in de Spaanse restaurants. Inmiddels heeft Tempranillo de Garnacha ingehaald als meest aangeplante variëteit. Deze produceert een levendige fijne en geconcentreerde wijnen die vaak rijpt in Amerikaans eiken. Andere belangrijke druivenrassen zijn Cabernet Sauvignon, Merlot en Chardonnay.

Navarra DO strekt zich uit over het zuidelijke deel van de provincie van de lager gelegen hellingen van de Pyreneeën tot aan de rivier de Ebro. Historisch is het gebied bekend van haar gewilde rosado’s, maar dankzij recente investeringen zijn hier ook zeer goede rode en witte wijnen verkrijgbaar.

Navarraanse geschiedenis

Ook hier geldt dat het bewijs van wijn productie reeds teruggaat naar de 2^e eeuw voor Christus. Maar vooral in de Middeleeuwen, ten tijde dat Navarra een eigen koninkrijk was, bloeide de wijnhandel op. De nauwe banden met Frankrijk en de ligging op de route naar Santiago de Compostella waren zeer belangrijke groeifactoren.

De uitbraak van Oidium (Meeldauw) en Phylloxera in de 2^e helft van de 19^e eeuw verwoestte 98% van de 50.000ha wijngaarden! Begin van de 20^e eeuw werden de wijnstokken geënt op Amerikaanse onderstokken, die beter bestand zijn tegen de druifluis. Tevens werden coöperaties opgericht en richtte men zich op het exporteren van grote hoeveelheden bulkwijn. In 1933 werd de DO Navarra erkent. Pas in de jaren 80 van de vorige eeuw gingen producenten en sommige coöperaties zich richten op kwaliteitswijnen. Hierbij werden ook exotische druivenvariëteiten geïntroduceerd, zoals Cabernet Sauvignon, Merlot en Chardonnay. Daarom is ook de wetgeving van de DO aangepast.

Vandaag de dag is er slechts ongeveer 18.000ha wijnbouwgebied, waarvan ruim 10.000ha aan de DO is toegeschreven.

Geografie en klimaat

Het klimaat is over het algemeen continentaal met lange hete zomers en koude winters. En de bodemgesteldheid is geheel genomen hetzelfde. Dit bestaat uit een zachte vruchtbare bovengrond met daaronder kalkhoudend gesteente.

Hoewel DO Navarra slechts één classificatie kent, is de regio onderverdeeld in vijf verschillende zones, ieder met een eigen signatuur en wijn;

Spaans noordelijkste wijnregio Valdizarbe

Is de meest noordelijk gelegen zone en ligt strategisch gezien de verschillende wegen die naar Santiago de Compostella leiden. Valdizarbe DO is tevens de meest noordelijk gelegen wijnbouwgebied van Spanje. Hier profiteert men van lichte Atlantische invloeden. In de periode dat druiven rijpen, is de hitte wat gematigder. Dit komt ten goede aan de druiven. De bodem is opgebouwd uit grijze mergel en ziltige leem- en krijtgronden en ijzerrijke rode afzettingen.

De rode wijnen kenmerken zich door kruidigheid en donker fruit. En de witte wijn neigt meer naar citrus- en groenfruit aroma’s met bloemige tonen.

Tierra Estella

Westelijk gelegen van Valdizarbe, ligt Tierra Estella. Hier profiteert men van de invloeden van de Ega rivier. Het kent een wisselend landschap tussen de 1.360ha wijngaarden, olijfboomgaarden en graanvelden. Vooral Tempranillo, Cabernet Sauvignon en Chardonnay staan aangeplant. In tegenstelling tot Valdizarbe, is de bodemopbouw divers. De hellingen zijn bedekt met kleistructuur en mergel. En in het meer glooiende landschap bestaat het uit mergel en zandsteen die soms een opvallende rode kleur aannemen. Tenslotte is de alluviale bodems overvloedig bedekt met grind in de vallei.

Baja Montana

Noordoostelijk gelegen, tegen de grens met Aragon, vinden we Baja Montana. De zone kenmerkt zich door reliëf met lage houtvegetatie en een bodem van steen en mergel. Op het vlakke land van de vallei en alluviale terrassen van de rivieren Irati en Aragon biedt de met grind bezaaide leemachtige bodem een uitstekende drainage.

Hier is slechts 1.500ha aan wijnbouwgebied en profiteert van de koele invloeden uit de noordelijk gelegen Pyreneeën terwijl in het zuiden het klimaat aanzienlijk droger en heter is.

Ribera Alta

In het centrum van de provincie, rondom de stad Olite op de linkeroever van de rivier Ebro, ligt Rivera Alta. In het noorden glooit het land licht en wordt naar het zuiden toe vlakker. Het totale wijnarsenaal is 3.700ha. Met een continentaal klimaat en lichte Atlantische invloeden. Het zuidelijke deel heeft meer regenval. De bodem bestaat uit ziltig leem, mergel en zandgrond, maar heeft ook alluviale afzetting.

In Ribera Alta zijn de zachte aromatische rode wijnen gemaakt van Tempranillo en Garnacha. Vaak zijn Cabernet Sauvignon en Merlot mee geblend. De wijnen zijn fris en fruitig (rood en zwart fruit) met lichte tannine. Tevens is hier een groot aandeel Chardonnay die rijke aromatische wijnen produceert. Vooral de vat gefermenteerde wijn is een hit met haar toastachtige, kruidige en nootachtige aroma’s.

Het grote Ribera Baja

In het zuiden van Navarra, op de linkeroever van de Ebro, vinden we de grootste zone Ribera Baja. Tevens zijn hier de meeste wijndomeinen met 3.000ha. De regio is erg droog met zanderige gronden. Waar zowel Tempranillo als Garnacha, Viura en Muscat het meest van profiteren. Echter het levert wel iets dunnere wijnen op.

Oude inheemse variëteiten in Aragon

Aragón is een langgerekte provincie die ingeklemd ligt tussen Navarra, Castilla y León en Castilla la Mancha in het westen en Catalonia en Valencia in het oosten. Hier vinden we vier DOPs en zestal IGPs. Het is een enorm diverse regio met een zeer rijk verleden. Dit is ook terug te vinden in de wijn waar oude inheemse soorten als Moristel geblend worden met geïmporteerde rassen als Cabernet Sauvignon. Forse investeringen hebben bijgedragen aan heropleving van de wijnen die neigen naar een frisse lichtere stijl.

Klimatologisch gezien is het een regio van uitersten. In principe is het klimaat gematigd continentaal met de hoogte als belangrijkste verkoelende factor. Aragon ligt ingeklemd tussen de berg massieven Pyreneeën in het noorden en het Systema Ibérico in het zuiden. De wijngaarden liggen hier op een hoogte tussen 500 en 1.000m. In het midden, op de vlakte, liggen ze op een 200m. Door deze veelzijdigheid zijn er ook meerdere micro klimaten.

Coöperaties spelen een zeer belangrijke rol in de wijnen uit Aragon, waarbij Garnacha meer dan 50% deel heeft.

Keizerrijk Garnacha in Campo de Borja DO

Net ten zuiden van Navarra DO vinden we Campo de Borja DO. Borja is een stadje dat in de 5^e eeuw voor Christus opgericht was. Het wijn maken dateert uit de Romeinse tijd en voortgezet en verbetert door de cisterciënzer monniken in de Middeleeuwen. De oudste wijngaarden dateren uit 1145. Vandaag de dag zijn 2.000ha van de 5.000ha tussen de 30 en 50 jaar oud.

De druiventeelt wordt hier beïnvloedt door hoogte. Gezien het warme landklimaat geeft hoogte juist benodigde frisheid voor geleidelijke rijping. De laagst gelegen wijngaarden op zo’n 350m leveren gestructureerde wijnen met veelal hoog alcohol. De wijngaarden tot 450m staan op zachte hellingen met goede blootstelling aan de zon. Dat levert intense, karaktervolle en diepdonker gekleurde wijnen. Tenslotte op de hoogste wijngaarden tot zo’n 550m zijn het koelst. Deze wijnen hebben finesse, subtiliteit en balans. Garnacha is hier veruit de belangrijkste druivensoort. De wijnen zijn geconcentreerd door de lage opbrengsten.

Cariñena

Even ten zuidoosten van Campo de Barja vinden we Cariñena DO. De naam is afgeleid van de gelijknamige druivensoort Cariñena ofwel Carignan. Reeds in 1932 ontving Cariñena haar DO status, waar wijnen bekend staan als “el vino de las piedras”. Dit betekent “wijn van de rotsen”, omdat rotsen en kiezels overvloedig aanwezig zijn. Wijn is hier lang een economische steunpilaar geweest waarbij het wijn maken gaat terug tot in de Romeinse tijd.

De meeste wijngaarden liggen op grote hoogte, tot wel 800m. Het klimaat mag continentaal zijn, maar de koude noordelijke wind, Cierzo genaamd, draagt bij aan het matigen van de zomerse temperaturen. Tevens houdt dit de luchtvochtigheid laag. Samen met de dagelijkse temperatuurverschillen helpen deze factoren de karakteristieke intensiteit van de lokale Cariñena te ontwikkelen. Hoewel ook hier inmiddels Garnacha de meest populaire druif is.

Cariñena heeft haar wijnproductie snel aangepast aan veranderde omstandigheden. In het verleden richtten de lokale coöperaties zich op hoog alcoholische rode bulkwijnen. Terwijl dat is nu meer op gebalanceerde kwaliteitswijnen. Cariñena heeft een breed scala aan wijnstijlen, variërend van de kenmerkende eiken gerijpte rode wijnen tot droge witte wijnen van Viura (Macabeo) druiven, fruitige rosados en zoete Moscatels.

Calatayud

Westelijk van Cariñena ligt Calatayud DO tegen Castilla y León aan. Het landschap is hier heuvelachtig. De regio is overwegend droog op het rivierengebied na. Amandel-, kersen- en olijfboomgaarden zijn verweven met wijngaarden. Terwijl de oevers van de doorkruisende rivieren zijn omzoomd met appel-, peren- en perzikbomen. De aarde is meestal licht van kleur – zandgeel, lichtoranje of wit.

In 1990 tradt Calatayud toe tot de DO-status en trok de aandacht van kwaliteitsbewuste wijnmakers. Het klimaat is continentaal en vorst is hier niet een ongewoon risico voor de wijngaarden. Doordat de goede wijngaarden op 800m hoogte liggen, kunnen de druiven een optimaal balans vinden tussen restsuiker en alcohol. De beperkte opbrengsten door de uitdagende omstandigheden leveren geconcentreerde wijnen van hoge kwaliteit. Wanneer de wijnstokken ouder dan 50 jaar zijn, krijgt de wijn de classificatie Calatayud Superior. Naast Garnacha, zijn de belangrijkste rode druiven vatiëteiten Tempranillo en Mazuelo. En de frisse witte wijnen zijn van druivensoorten zoals Viura (Macabeo), Malvasia en Chardonnay.

Karakter, kracht en passie in Somontano

Somontano DO is de meest populaire DO in Aragon. Het betekent “onder de bergen” omdat het gebied direct aan de voet van de Pyreneeën ligt. De wijnstokken in dit gebied zijn geplant op de terrassen van de valleien die leiden naar het noordelijke deel van de Ebro-vallei. De gebruikte druivenrassen zijn Cabernet Sauvignon, Garnacha, Moristel en Parraleta voor rode wijn. Voor witte wijn zijn dit zoal Macabeo, Garnacha Blanca, Alcañón, Chardonnay en Gewürztraminer. Er is ongeveer 4.000ha aan wijnbouwgebied.

De Somontano DO produceert fruitige rode wijnen met uitgebalanceerde alcohol en zuurgraad, evenals knapperige verfrissende witte wijnen.

Overige regio’s

Tenslotte kent Aragón nog een zestal IGP’s. Deze hebben dus een iets minder strenge wetgeving als de DO’s hierboven. Daardoor ziet men de kwaliteit van de wijn ook als minder, maar dat hoeft zeker niet zo te zijn!

Kortom ben je op zoek naar een leuke goede kwaliteitswijn voor een zachte prijs, ga eens op zoek naar een Navarra DO wijn die goedkoop is of een ondergewaardeerd Aragón DO. Bijvoorbeeld Wijnenkoning heeft een aantal mooie wijnen uit goedkoop Navarra, maar helaas is Aragon dusdanig ondergewaardeerd dat deze wijnen slecht verkrijgbaar zijn. Uiteindelijk ben ik slechts één wijn tegengekomen bij Anderewijn. Vanzelfsprekend wanneer u op zoek bent naar echt iets bijzonders, neem even contact op en ik kan proberen u van dienst te zijn.

19 april 202230 april 2022

Beroemd La Rioja en het onbekend Euskadi

In het derde deel van de blog serie over Spanje, gaan we ons verdiepen in de regio’s met beroemd La Rioja en het onbekend Euskadi. Dit ligt net ten noordoosten van Castilla y Léon tegen de Sierra de Cantabria aan.

Rioja

Rioja is zeker de beroemdste wijngebied van Spanje om haar bessengeurende, vatgerijpte wijnen van Tempranillo en Garnacha. De wijngaarden uit dit gebied volgen de loop van de rivier de Ebro voor ongeveer 100 kilometer (60 mijl) tussen de steden Haro en Alfaro.

Geologie en subregio’s

De Sierra Cantanbria flankeert Rioja in het noorden en westen, biedt beschutting tegen koude, natte invloeden van de Atlantische Oceaan. Dit is een belangrijke factor in het lokale klimaat, dat aanzienlijk warmer en droger is dan dat alleen in het noorden. De bodems van de regio variëren van plaats tot plaats, met de fijnste met hoge niveaus van kalksteen. Rioja kenmerkt zich door de open vlakte, terrassen en heuvels. En over het algemeen kent de regio een arme bodem waar bemesting nodig is om de bodem te verbeteren.

Rioja Alta

Dit ligt in het westelijke deel van Rioja. Zoals de naam al doet vermoeden, liggen de wijngaarden op grotere hoogten dan wat vroeger Rioja Baja was. De bodem heeft meer klei, ijzer en alluviale elementen en minder kalksteen dan het naburige Alavesa. De wijnen zijn elegant met een uitgebalanceerde zuurgraad. De bodem neigt naar een rode kleur door de oxidatie van minerale verbindingen zoals ijzer. Vanwege deze bodemsamenstelling en de beperkte regenval en goede drainage, vinden we hier hoge kwaliteitswijnen.

Rioja Alavesa

Rioja Alavesa bestaat uit twee afzonderlijke enclaves grenzend aan Rioja Alta. Hoewel ze allebei binnen de Rioja DOCa-zone liggen, bevinden ze zich niet in La Rioja, maar in de Baskische provincie Alava. Wijngaarden bevinden zich op vergelijkbare hoogten als Rioja Alta en het macroklimaat is vergelijkbaar. Op de terrassen en heuvels in Rioja Alavesa vind je kalk- en kleigronden, waardoor de wijnen een hoger zuurgraad hebben. De kalkgronden kenmerken zich door hun witkleurige gronden terwijl de kleigronden meer naar oker neigen door de kalksteen.

Rioja Oriental

Voorheen genaamd Rioja Baja, is het oostelijke deel van de Rioja-zone. Het klimaat wordt hier veel meer beïnvloed door de Middellandse Zee. Ze is droger en warmer dan de andere twee regio’s. Qua druivensoort ligt de nadruk meer op Garnacha. Wijnen kunnen aanzienlijk voller van body zijn dan die uit de andere subregio’s. Het grootste deel van de regio ligt ten zuiden van de Ebro binnen La Rioja. Terwijl de oostelijk gelegen deel ten noorden van de rivier in de provincie Navarra ligt. Op de vlaktes van Rioja Oriental is de bodem meer alluviaal, gevormd door lagen klei, slib, zand en grind. Hierdoor is de vruchtbaarheid van de bodem zeer verschillend, waardoor de wijn kwaliteit verschilt. Wanneer de wijngaard veel kiezels bevat, wordt warmte goed geabsorbeerd en gereflecteerd wat ten goede komt aan de wijn.

Rijpingscriteria

De rijpingscriteria voor Rioja zijn net iets anders dan de wetgeving voor Spanje. Witte wijnen zijn echter een zeldzaamheid, slechts 7-8% van de jaar productie is Rioja Blanco. Tot enkele jaren geleden was de beste witte druivensoort Malvasia die smaakvolle alcoholrijke wijnen voortbrachten met veel houtrijping. Echter tegenwoordig is de nadruk verschoven naar lichtere en frisse stijlen van Viura (Macabeo) en Chardonnay.

Rijpingstype	Rode wijn		Witte wijn
	Min. rijping	Min. vat rijping	Min. rijping	Min. vat rijping
Joven	0	0	0	0
Crianza	24 mnd	12 mnd	24 mnd	6 mnd
Reserva	36 mnd	12 mnd	36 mnd	6 mnd
Gran Reserva	60 mnd	24 mnd	48 mnd	12 mnd

In 2018 heeft het lokale bestuursorgaan ook single-vineyard wijnen produceren onder naam Viñedo Singular. De wijnen dienen met de hand geplukt te zijn van wijnstokken die minstens 35 jaar oud zijn. De wijn ondergaat een proefevaluatie voordat ze op de markt komen.

Flessen kunnen geëtiketteerd worden als Vino Municipio (naam van het dorp) wanneer zowel de wijngaard als het wijnhuis binnen de dorpsgrenzen liggen. Tevens wanneer de wijngaard(en) en wijnhuis binnen de grenzen van de subregio liggen, mag het de naam Vinos de Zona dragen.

Geschiedenis

Rioja was de eerste Spaanse regio die een DO status kreeg in 1933. En in 1991 werd Rioja opgewaardeerd naar DOCa.

De geschiedenis gaat terug naar de Romeinse tijd. Uit archeologische vondsten is gebleken dat vanaf 200 voor Christus tot de 6^e eeuw na Christus de wijn productie floreerde. Waarna onder invloed van de Moorse overheersing tot na de Middeleeuwen de productie beperkt was. Vanaf de 16^e eeuw won Rioja weer aan populariteit, met een boost toen de meeldauw en phylloxera uitbraken in Frankrijk. De voorliefde voor houtrijping dateert ook uit deze periode, omdat de Bordelaise wijnhandelaren naar alternatieven gingen zoeken. In die tijd was houtrijping een standaard in Bordeaux.

Uiteindelijk moest ook Rioja geloven aan de phylloxera uitbraak in 1901. Pas in 1970 met buitenlandse investeringen, begon men met de wederopbouw van Rioja als wijnregio, en met veel succes! Vandaag is er ongeveer 63.500ha aan wijnbouwgebied met een jaarproductie van ongeveer 3 miljoen hl. Tempranillo is de meest aangeplante druivensoort met ongeveer 75%. Maar de wijnen zijn veelal blends. Terwijl 90% rode wijnen zijn. Toegestaan zijn Garnacha, Graciano en Mazuelo.

Altos de Raiza

De Temperanillo druiven voor de Altos de Raiza, een Rioja crianza, worden half september met de hand geplukt. De vergisting vindt plaats op RVS vaten, waarna de wijn gedurende 12 maanden rijpt op Amerikaans en Frans eikenhout. Om tenslotte nog minimaal 6 maanden op de fles te ontwikkelen. Het is een fantastische wijn uit de Rioja DO wat voor een reden de meest geroemde wijnstreek van Spanje is.

De Altos de Raiza Rioja crianza heeft een granaatrode kleur. In de neus krijg je overvloedige jammy aroma’s van rode en zwarte bessen. Denk aan aardbeien, frambozen, bramen en zwarte bessen in combinatie met balsamico en vanille en geroosterde tonen van de houtrijping. Terwijl in de mond haar complexe karakter ontvouwt van jammy rood fruit, cacao en café crème. De wijn heeft een perfecte zuurgraad, vol mondgevoel en een aangename afdronk. Kortom een plezierige top-crianza wijn. Heerlijk voor bij tapas or gegrild (lams)vlees.

Bestel nu voor €9.95

Baskenland met haar bijzondere Txakoli

In het noordwesten in Baskenland (ofwel Euskali) vinden we een bijzonder wijngebied, het Txakoli. Dit gebied omvat ongeveer 700ha wijnbouwgebied en is onderverdeeld in drie subregio’s. Hier vinden we een traditionele wijn genaamd Txakoli. Ook de namen Txakolina (vrij vertaald als “de Txakoli”) of Chacoli (Spaanse verbastering) zijn bekend.

Het is een koel klimaat gelegen aan de baai van Biskaje dat gekenmerkt wordt door nevel, regen en groene heuvels. Er zijn veel kleine familie-wijnboeren. Hoewel er zowel rode en rosé wijnen te vinden zijn, is de witte wijn van de lokale Hondarrabi Zuri druif toch wel de meest bekende. Tevens zijn er een handvol andere druivensoorten toegestaan. Het is een wijn die een hoge zuurgraad kent met lichte alcohol, wat goed past in het koele klimaat. Verder mede dankzij de lichte body en citrus aroma’s, is het een perfecte wijn met lokale visgerechten. Wanneer de wijngaard in de buurt van zee ligt, bespeur je tevens een ziltige mineraalachtig aroma.

Bron: www.rimontgowineries.com

Txakoli de Alava

Het Baskische DO Txakoli de Alava (ook wel Chacoli de Alava) is opgericht in 1989 door de vijf overgebleven Txakoli producenten. Er is ongeveer 60ha aan wijngaarden en is daarmee de kleinste DO van Spanje. Deze wijn is dusdanig kleinschalig dat je echt naar het Baskenland zal moeten gaan om van deze wijn te genieten.

Bizkaiko Txakolina

De DO Bizkaiko Txakolina (of Chacoli de Vizcaya) is de tweede regio waar Txakoli geproduceerd wordt. Het beslaat ongeveer 430ha aan wijngaarden rondom de stad Bilbao. Baiko aan de kust en Balmaseda in het binnenland zijn de twee belangrijke subregio’s. De wijngaarden zijn klein en versnippert in het gebied.

Getariako Txakolina

Hoewel qua omvang de kleinste regio, heeft DO Getrariako Txakolina ruim 440ha aan wijnbouwgebieden en is daarmee de grootste. De wijnen zijn hoger in hun zuurgraad dan de Txakoli in de andere twee regio’s.

Navarra

Traditioneel is DO Navarra gericht op de productie van knapperige rosé wijnen. Echter vindt er een verschuiving plaats naar hoge kwaliteit rode wijnen van Tempranillo, Cabernet Sauvignon en Merlot. Verder zijn er ook opmerkelijke Chardonnay wijnen te vinden en zoete muscats.

De regio is op te delen in vijf subgebieden die elk hun eigen signature hebben; Baja Montaña, Ribera Baja, Tierra Estella, Ribera Alta en Valdizane.

Het is een relatief kleine regio met ongeveer 600.000hl waarbij een 85% rode wijn is.

Enige jaren geleden zijn er nog wijnstokken ontdekt van de Vitis Sylvestris, de moederplant van de hedendaagse wijnstokken ofwel Vitis Vinifera. Met haar ligging op de weg naar Santiago de Compostella, heeft Navarra veel profijt gehad.

12 april 202212 februari 2023

Krachtig Milla de Oro in Castilla y Léon

Nadat we vorige week zijn aangekomen in de regio Castilla y Léon en het noordelijke deel hebben verkend. Vandaag gaan we de Douro af waar we de meest robuuste wijnen tegenkomen langs de grens met Portugal. We eindigen in het zuidelijke deel van Castilla y Léon tegen Extremadura aan. In de Ribera del Duero ligt ook de Milla de Oro, de Gouden Mijl. Dit is een gordel van wijnhuizen in de provincie Vallodolid die langs de rivier de Douro liggen en die een enorme naam hebben gemaakt. De wijnen uit deze krachtig mooie Milla de Oro begint bij Tudela de Duero en eindigt bij Peñafiel in het centrum van Castilla y Léon, ten westen van Valladolid. De aaneengesloten wijnhuizen zijn niet de minste namen met Vega Sicilia, Pingus, Abadia Retuerta, Alión en Mauro.

Wijnregio’s

VC Valtiendas

In Segovia vinden we Valtiendas. Hier produceert men vooral rode wijn van Tempranillo met Albillo als de uitzondering voor witte wijn. Er staat ongeveer 170ha aangeplant op een rijke kalkhoudende bodem met een hoog gehalte aan krijt. De oppervlakte is bedekt met rollende stenen.

Rode Valtiendas wijnen bieden rijke en rijpe donkere bessenaroma’s, goede diepte, structuur en prettige complexiteit. De wijnen zijn fruitiger en hoger in zuur dan de nabijgelegen Ribera del Duero. Heerlijk bij lamsgerechten of stevige vleesgerechten.

Milla de Oro in Sardón de Duero met haar krachtig rode wijnen

Direct gelegen ten westen van Ribera del Duero ligt het kleine Sardón de Duero. Dit is ook onderdeel van de Milla de Oro. Desondanks heeft het geen eigen DO. Daarom komen deze krachtig mooie wijnen uit de Milla de Oro als Vino de la Tierra de Castilla y Léon op de markt. Dit is de thuisbasis van de bekroonde wijnmakerij Abadia Retuerta.

De witte Rueda

Wanneer je de Duero stroomafwaarts gaat, is Rueda DO de eerstvolgende wijnregio na Ribera del Duero DO. Dit was in 1980 de eerst benoemde DO van Castilla y Léon. Het staat bekend om zijn droge, aromatische witte wijnen die voornamelijk worden gemaakt van de Verdejo-druivensoort. Deze frisse, aromatische witte wijnen zijn een ideale aanvulling op de zware op Tempranillo gebaseerde rode wijnen van het naburige Toro.

Krachtig Milla de Oro Castilla y Léon — Bron: www.dorueda.com

Rueda beslaat bijna 20.000ha verdeeld over de provincies Vallodalid, Segovia en Avilla. Er staat bijna uitsluitend witte druiven variëteiten. Verdejo is met 90% de grootste aanplant. Het kleine deel Tinto (rode wijn) en Rosado (rosé) bestaat uit Tempranillo, Garnacha, Cabernet Sauvignon en Merlot. Het klimaat is continentaal, dus hete zomers en koude winters. De schommelingen van de verzengende hitte overdag naar de koele nachten dragen bij aan de zuurgraad. Om deze frisheid te behouden oogst men vooral ‘s nachts.

Het gebied heeft bruine bodems die rijk zijn aan calcium en magnesium. Ze zijn rotsachtig maar toch gemakkelijk te ploegen, met goede drainage en kalksteen op de top van de glooiende heuvels. De mooiste wijngaarden liggen het dichtst bij de Douro, waar de bodem een hoger kalksteengehalte kent.

Veranderde wijnwetgeving

In 2020 heeft het regulerende orgaan een groot aantal wijzigen doorgevoerd, waaronder het toestaan van Chardonnay en Viognier als druivensoorten vanaf de vintage 2019. Dit zal in zekere mate bescherming bieden voor klimaatveranderingen. Tegelijkertijd is Macabeo (Viura) niet meer toegestaan, omdat deze druif niet optimaal presteert in zeer hete gebieden. Tot 2020 dient de witte Rueda DO wijn voor min 50% uit Verdejo bestaan. Daarna is dat 50% Verdejo of Sauvignon Blanc! Andere wijzigingen zijn de introductie van Gran Vino de Rueda, afkomstig uit meer dan 30 jaar oude wijngaarden. De opbrengst is beperkt tot 6.500kg per hectare waarvan niet meer dan 65% van de druiven mag geselecteerd worden. Ook is de Vino de Pueblo geïntroduceerd. Naar Bourgondisch gebruik mag de gemeente waar de wijngaard in gelegen is op het label vermeldt worden. Minimaal 85% van de druiven dienen dan uit deze gemeente afkomstig te zijn.

De wijnen van Rueda

Naast de bovengenoemde witte en rosé wijnen maakt men tevens een mousserende wijn, de Rueda Espumos. Deze is gemaakt volgens de traditionele methode met negen maanden flesrijping. Minstens 75 procent van de blend moet Verdejo of Sauvignon Blanc zijn. Wanneer deze mousserende wijn bestaat uit één enkele jaargang (vintage) en het productie proces van persen tot dégorgement langer dan 36 maanden is, mag deze de titel Gran Añada (grote jaargang) dragen. Deze wijn is een allemansvriend bij Spaanse tapas, maar ook zelfs bij pasta of blauwe kaas.

De Rueda Dorado is een versterkte wijn van Palomino Fino en/of Verdejo. Deze traditionele wijn is oxidatief gemaakt waarbij de wijn minimaal twee jaar op vat rijpt. Het heeft minimaal 15% alcohol. De wijn karakteriseert zichzelf door haar gouden kleur, de licht geroosterde smaken van eikenhout rijping. Het zijn krachtige en complexe wijnen en ideaal om een maaltijd mee af te sluiten.

De andere versterkte wijn van Palomino Fino en/of Verdejo is de Rueda Pálido. Het is een traditionele wijn gemaakt volgens biologische rijping van minimaal drie jaar op vat. De wijn bevat ook minimaal 15% alcohol. Ze is strogeel tot lichtgoud van kleur met aroma’s van brood, toast vanwege het vergistingsproces. Verder bespeur je marsepein (door de biologische veroudering) en noten- en gebakken appelsmaken. Deze wijn wordt vaak gezien als het lichtere zusje van de Dorado.

Robuust DO Toro

DO Toro staat vooral bekend om haar krachtige rode wijnen, gemaakt van de Tinta da Toro. Het heeft haar naam te danken aan een kleine oude nederzetting. Het schijnen de oude Grieken te zijn geweest die een lokale Keltische stam het wijn maken leerde in de eerste eeuw voor Christus. Het Spaanse woord toro betekent “stier” en dat is een zeer toepasselijke naam voor deze robuuste wijn. Echter waar dit symbool vandaan komt is niet bekend.

Toen de phylloxera haar intrede deed in Europa bleven de wijngaarden van Toro bespaard. Dit is vanwege de zanderige bodem waar de druifluis weinig vat op heeft. Nog steeds zijn er wijngaarden te vinden met druivenstokken pre-phylloxera.

De DO is vastgesteld in 1933 waardoor dit één van de eerste DO’s in Spanje is. Echter tijdens en na de Spaanse burgeroorlog van 1936 tot 1939 leed het gebied enorm. Hierdoor raakte de DO in ongebruik. De huidige regelgeving bestaat sinds 1987.

De krachtige wijnen van DO Toro

De DO Toro kent 5.800ha aan wijnbouwgebied verdeeld over 1.200 wijnboeren. Ongeveer 1.200ha staan aangeplant met wijnstokken die ouder zijn dan 50 jaar. Terwijl slechts 350ha staat aangeplant met witte druiven. Veruit de belangrijkste druivenras is Tinta da Toro welke nagenoeg dezelfde druivensoort is als Tempranillo maar uiterlijk net iets anders is. De druif heeft een dikkere schil waardoor de rijping langer duurt en dus ook beter resistent tegen hitte. De wijn levert dieper gekleurde wijn die tanninerijker is dan de Tempranillo uit Rioja en Ribera del Duero.

Ook is er een kleine hoeveelheid Garnacha aangeplant welke vooral in de rosé wijn wordt mee geblend. Echter de populariteit van Garnacha wint stevig. De zeer zeldzame witte Toro wijn is gemaakt van 100% Malvasia Blanca of Verdejo. In 2021 zijn de rassen Albillo Real en Moscatel de Grano Menudo (ook bekend als Muscat Blanc à Petit Grains) toegevoegd. Deze laatste twee mogen ook worden mee geblend voor de productie van rosé wijnen.

Invloed van het klimaat op de wijn

Het klimaat is net als de omringende DO’s zeer continentaal waarbij temperatuur in de winter tot wel -11C kan dalen en in de zomer kan stijgen tot wel 37C. Omdat ook regenval beperkt is, is de rivier de belangrijkste bron van water in de regio. Wanneer de druiven niet goed gecontroleerd zouden worden, zorgen de hoge dagtemperatuur in combinatie met de weinige regenval en overvloedige zonneschijn voor een zeer hoog alcohol percentage. Wijn van 16% zouden zomaar haalbaar zijn. Echter in de wetgeving is deze beperkt tot 15% maximaal. Terwijl 13.5% is meer gebruikelijk om de wijn toegankelijk te houden voor de consument en evenwichtig in haar balans.

De rijping volgt de normale Spaanse regelgeving. De rode wijn karakteriseert zich door rijp rood en zwart fruit. Bij houtrijping zijn er ook zachte tonen van vanille en toast waarneembaar. Afhankelijk hoe lang de wijn gerijpt heeft tot aan chocolade en zoethout toe. Drink deze wijnen bij stevig krachtig vlees gerecht zoals wild. Ook sterke kazen is een goede combinatie.

DO Tierra del Vino Zamora

Tussen Toro DO en Arribes DO in vinden we DO Tierra del Vino Zamora. De lokale bevolking noemt het gebied ten noorden van de Duero “Tierra del Pan” (Land van het Brood) en zuidelijk ligt “Tierra del Vino” die in 2007 tot de DO status is verheven.

Het kent een mediterraans klimaat en de bodem is zeer duidelijk aluviaal met de vele rivieren die het gebied doorkruisen. De toplaag is arm aan organisch materiaal, maar de onderliggende lagen zijn rijk aan klei.

De belangrijkste rode druivensoorten zijn Tempranillo, Garnacha en Cabernet Sauvignon. En voor witte druiven Malvasia, Moscatel, Verdejo en Albillo.

Het lang gerekte DO Arribes

We komen aan bij de knik in de Douro waar deze naar het zuiden gaat stromen, langs de grens met Portugal. Arribes DO beslaat een lang smal gerekt gebied en is toegevoegd aan de DO regio’s van Spanje in 2007. Omdat de regio op een hoger gelegen vlakke grond met steile terrassen ligt, verschilt dit gebied significant van de andere regio’s in Castilla y Léon. De regio Arribes heeft overwegend zanderige, ondiepe, onvruchtbare bodems met graniet en kwartskiezels die voldoende drainage bieden. Het golvende landschap biedt verschillende hoogtes en aspecten waardoor de wijngaarden optimaal profiteren van zonuren. Hierdoor kan de lokale druif Juan Garcia op een zeer efficiënte wijze een volledig fenolische rijpheid bereiken. In de DO zijn veel kleine mediterraanse microklimaten aanwezig. Er is ongeveer een 100ha aan wijngaarden.

Juan Garcia is een bijzondere druivenstok. Het is bijzonder gevoelig voor grijsrot. Vandaar dat de druivenstokken gekweekt worden als lage struiken zodat voldoende wind door de struiken kan gaan om de schimmel tegen te gaan.

Het klimaat is hetzelfde als in de Douro vallei; lange koude winters en korte hete zomers. De hoogte van de wijngaardterrassen dragen bij aan de temperatuurvariaties. Dit heeft een positieve invloed op de zuren en het rijpingsproces van de druiven.

De druivensoorten van Arribes DO

Binnen de DO wetgeving is een brede reeks van druiven toegestaan, naast de Juan Garcia. Denk daarbij aan Tempranillo, Garnachia, Mencia maar ook Bordeaux rassen. Ook vind je hier witte druiven van Malvasia, Verdejo en Albillo. Maar de wijnen moeten wel minimaal 60% Malvasia bevatten. Rosado ofwel rosé is gemaakt van minimaal 60% Juan Garcia met de inheemse Rufete en Tempranillo.

Een rode wijn van Juan Garcia kenmerkt zich door kersenrode kleur met een bruine tint door vaak oxidatieve rijping op vat. In de neus bespeur je het zon doorstoofd zwart fruit, mineraliteit, en elegantie van hout. De mond daarentegen geeft diepe levendige tannine met een zijdezachte afdronk. Deze wijn is ideaal bij wild gebraad, stoofschotel of gezouten kaas. Open de wijn 1 uur voordat deze ingeschonken wordt.

De rosé varieert van licht tot felroze met bijbehorende kleur intensiteit. De wijn loopt over van rood fruit zoals aardbeien en frambozen met een lange zachte afdronk. Vaak gedragen door een verfijnde en prettige zuurgraad. Een ideale aperitief of terras wijn!

De witte wijn van Malvasia is vaak expressief varierend van citrus fruit tot exotisch fruit. Wanneer de wijn houtrijping heeft ondergaan worden aroma’s als kokos en vanille toegevoegd en is de wijn vol van body. Beide soorten wijnen zijn heerlijk om zo van te genieten of naast een vis gerecht en een kaasplankje.

Sierra do Salamanca VC

In het zuiden tegen Extramadura ligt langs de rivier Alagón de Vino de Calidad con Indicacion Géografica (VC) Sierra do Salamanca. Vaak kom je ook de naam DOP tegen, Denominacion Origine Protegida. Dit is één stap onder de DO classificatie. Hier vinden we vooral de inheemse Rufete. Het is een laat rijpende druif die subtiele maar complexe wijnen biedt met rood fruit, kruiden en zachte tannine. Verder zijn Tempranillo en Garnacha toegestaan binnen de rode druivenvariëteiten. Als witte variëteiten zijn Viura, Palomino en Moscatel a Grano Menudo. Echter witte druiven zijn zwaar ondergeschikt aan de rode variant.

De regio heeft slechts 90ha onder wijngaard maar heeft toch een veelzijdigheid aan grondsoorten; van zandgrond met graniet, klei tot leisteen. Wat deze regio wel anders maakt dan de andere, is dat de bodem een enorme zuurgraad hebben.

Koninklijk Albillo in DO Cébreros

Cebreros is een regio in Midden-Spanje ten westen van Madrid die in 2019 haar oorsprongsbescherming status kreeg. Vooral de rode wijn van oude Garnacha wijnstokken hebben dit gebied bekend gemaakt. Albillo Real is hier de belangrijkste witte druivensoort. Deze kan volle wijnen produceren die geschikt zijn voor vatrijping.

Cébreros DO ligt binnen de wijnstreek Sierra de Gredos. De verwachting is dat dit een toonaangevende regio voor “new-wave” Spaanse wijn zal zijn. De wijngaarden van Cébreros liggen op hellingen aan twee zijden van het Sierra de Gredos-gebergte. De ene kant loopt naar het noorden in het rivierdal van Alberche. De andere valt in de Tiétar vallei in het zuiden. De bodemopbouw bestaat vooral uit graniet. Dit levert vooral mineraalachtige wijnen op. De wijngaarden liggen op grote hoogte en ervaren dus koude, besneeuwde winters maar hete, droge zomers.

Cébreros wijnen staan reeds in de 14^e eeuw aangeschreven. In de 16^e eeuw waren ze erg populair in Madrid en Avila. Ook hier bracht de phylloxera een bezoek, zij het wat later. En verwoestte de wijngaarden aan het begin van de 20^e eeuw. In 1970 is men begonnen de regio te herstellen. Er zijn nu ongeveer 18 wijnhuizen en 500ha wijnbouwgebied.

De wijnen zijn hoog in alcohol en gericht op het fruitige karakter. Neem een Albillo met expressieve aroma’s van witte bloesem en steenfruit. Vol vet in de mond met een heerlijke complexiteit. De afdronk is vaak lang. Een fantastische wijn bij Aziatische gerechten, wit vis met roomsaus of pasta met vissaus.

Tot slot

Ik wil de blog over Castilla y Léon afsluiten met 2 fantastische wijnen van Tomás Postigo.

Deze wijn komt uit Ribera del Duero maar heeft als classificatie Vino de la Tierra de Castilla y Léon. Het is een wijn van 100% Verdejo. Vandaar dat de wijn de regio classificatie heeft. Verdejo is een niet toegestane druivensoort. De wijn rijpt 8 maanden op nieuw Frans eikenhout. De wijn is licht goudgeel van kleur met een neus van venkel, wit en steenfruit. In de mond bespeur je een geweldige complexiteit, diep en romig met een mooi balans in de zuurgraad. Met aroma’s van brood en toast, steenfruit, witte bloesem, natte stenen en vanille. De afdronk is lang en kruidig.

De 3er Año 2018 is een blend van Tempranillo, Cabernet Sauvignon, Merlot en Malbec. De wijn heeft 12 maanden op 225lt Frans eiken fusten gerijpt. Dit is wel een DO Ribera del Duero. Het is een wijn met diep kersenrode kleur. In de neus heb je rijp rood en zwart fruit, met een hint van aardsheid en vanille en gesneden hout. Het mondgevoel leidt tot een goede zuurgraad, gemakkelijk te drinken en zeer fruitig. Het rode fruit neemt de overhand samen met prettig geroosterd eikenhout. De tannine is zacht waar de afdronk lang is.

17 november 202022 januari 2023

Wat is het verschil tussen mousserende wijnen?

Je hoort het misschien wel vaker, “het is altijd tijd voor champagne! Er hoeft geen speciale gelegenheid te zijn, met champagne bouw je altijd een feestje”. Maar wat is nou champagne, en wat is cava, prosecco, spumante? Tegenwoordig heb je ook mousserende wijn uit Amerika, Zuid Afrika. Wat is nu het verschil tussen mousserende wijnen, behalve de prijs dan?

Productie van mousserende wijn

Je kan grofweg zeggen dat er vijf verschillende productie methodes zijn voor het maken van mousserende wijnen;

Traditionele methode
Transfer methode
Tank methode
Asti methode
Koolzuurinjectie

Vuistregel is dat de druiven een relatief laag suikergehalte moeten hebben vergeleken met stille wijnen, omdat de tweede vergisting, die de meeste wijnen hun belletjes geven, ook de alcohol verhoogt. Daarnaast moeten de druiven een hoog zuurgehalte hebben vanwege de frisse stijl van de wijn. Echter onrijpe druiven (die hoog zuur hebben), hebben ook de ongewenste groene, plantaardige kenmerken.

Deze vereisten maken het niet makkelijk voor het telen van druiven voor mousserende wijn. Het klimaat dient koel te zijn omdat daar de suiker- en zuurgehalte zich langzaam ontwikkelen. In een warm klimaat is het dus zaak om vroeg te plukken, maar loopt men het risico dat die groene, plantaardige kenmerken nog in de druif zitten omdat deze nog niet de juiste fysiologische rijpheid heeft verkregen.

Traditionele methode of Méthode Champenoise

De traditionele methode is de enige methode om champagne te maken. Andere regio’s en landen maken ook gebruik van dit proces om een hoge kwaliteitswijn te maken. Echter die mogen dus geen champagne heten. In Frankrijk staan deze bekend als Crémant met de naam van de regio, zoals Crémant de Loire of Crémant de Bourgogne en in bijvoorbeeld Zuid Afrika Cap Classique.

Champagne

Alleen een mousserende wijn uit de Champagne streek in Frankrijk mag de naam champagne dragen. Champagne is een beschermde oorsprongsbenaming (BOB). Dit dateert terug naar 1908 toen BOB Champagne officieel erkend werd. Er zijn ongeveer 16,100 wijnboeren actief in de streek. Er zijn 360 grande maisons, champagnehuizen, die slechts 10% van de wijngaarden in handen hebben, terwijl ze 70% van de wijn produceren. Veel druiven worden dus ingekocht.

Interessant weetje is dat 66% van de druiven gebruikt in champagne van de pinot noir en pinot meunier afkomstig zijn, welke blauwe druiven zijn. Om schilcontact en dus extractie te beperken, dienen deze blauwe druiven zo snel mogelijk (zacht) geperst worden. De andere bekende druif in champagne is chardonnay. Champagne gemaakt van 100% witte druiven heet Blanc de Blanc.

Plukken en persen

De Franse wet schrijft voor dat druiventrossen hand geplukt moeten zijn. Het persen van de trossen gebeurd in twee stappen; de eerste 2,050 liter die van 4,000 kg druiven afkomt, heet “Coeur de Champagne” of Cuvée en houdt men apart voor de duurdere wijnen. De tweede persing van 500 liter sap heet “taille”. Deze is voor de goedkopere wijnen bedoeld omdat het sap al wat wranger en donkerder is.

Vergisting

Het geperste sap wordt, na de bezinking van de vaste delen zoals pitjes en stukjes schil, opgevangen als een witte wijn. Tijdens de vergisting zet de most zich om in een wijn van ongeveer 10.5% alcohol. Men mag suiker toevoegen om het percentage boven de 11% te verkrijgen. Dit noemen ze “chaptaliseren”.

De wijnmaker kan ervoor kiezen om malolactische vergisting te laten plaatsvinden. Omdat de invloed op de wijn zo veel bepalend is, is dit een belangrijke beslissing voor het wijnhuis. Hierna vindt klaring plaats om een stille basiswijn ofwel Vin Clair te maken. Deze wijn kent een enorm hoge zuurgraad en is dus niet aangenaam om te proeven.

Assemblage

Tijdens de assemblage blend de wijnmaker de verschillende Vin Clairs om de huisstijl van te maken. Zelfs door gebruik te maken van basiswijnen van andere jaren. Hierbij is natuurlijk in acht genomen wat de eigenschappen van de onderliggende druiven zijn; voor chardonnay is dat frisheid en verfijndheid, voor pinot noir kracht/body en diepere aroma’s en voor pinot meunier is dat soepelheid en fruitigheid.

Vervolgens vindt botteling en vervolgens gisting en rijping op fles plaats. In dit proces ontstaan de bubbels die zo kenmerkend zijn voor mousserende wijnen. De liquor de tirage, een mengsel van suiker, gist en hulpstoffen wordt toegevoegd, welke de druk op de fles bepaald.

Tweede vergisting

De flessen sluit men af met een kroonkurk en weggelegd (“sur latte”). In de fles vindt nu de tweede vergisting plaats waarbij suikers en gist worden opgezet naar CO2, welke nu echter niet kan ontsnappen, zoals bij de eerste vergisting. De vergisting duurt tussen 14 en 60 dagen waarbij hoe langzamer de omzetting is, hoe complexer de wijn wordt en hoe verfijnder de bubbel zal zijn. Na de vergisting blijven de flessen nog ruim 1 jaar liggen rijpen. Gistcellen gaan dood en lossen langzaam op wat een toast smaak geeft aan de wijn. Voor gisting en rijping staat wettelijk minimaal 15 maanden voorgeschreven voor non-vintage wijnen. En 36 maanden voor vintage wijnen (millésime). Dit zijn wijnen gemaakt van druiven uit één enkel oogstjaar.

Remuage en degorgement

Vanzelfsprekend dienen de overgebleven dode gistcellen nog verwijderd te worden. Dit gebeurd in twee stappen, remuage en degorgement. Tijdens het remuage draait men de fles met de hals naar beneden, zodat alle bezinksel zich ophoopt in de flessenhals. Dit proces duurt ongeveer één maand. Tijdens het degorgement bevriest men de flessenhals, verwijdert men de afdichting en het ijsblokje met het bezinksel schiet eruit door de druk in de fles. Dit is overigens een heel kostbaar proces.

Dosage

Tenslotte vindt de dosage plaats. De fles vult men aan met de liqueur d’éxpédition (de basiswijn aangevuld met opgeloste rietsuiker) welke de zoetheid van de champagne bepaald;

Extra brut (max 6 gram suiker per liter)
Brut (max 12 gram suiker per liter)
Extra Dry (12-17 gram suiker per liter)
Sec (17-32 gram suiker per liter)
Demi-sec (32-50 gram suiker per liter)
Doux (meer dan 50 gram suiker per liter)

Waarna de typische kurk erop gaat (bouchage) en de muscelet – het korfje. Om vervolgens nog enige maanden in de kelders te liggen rijpen zodat de liqueur d’éxpédition zich beter met de rest van de wijn kan mengen.

Crémant

Zoals vermeld zijn er meerdere Franse regio’s waar men mousserende wijn maakt. Zo heb je Crémant d’Alsace (gemaakt van auxerrois en pinot blanc), Crémant de Bourgogne (gemaakt van chardonnay, gamay, pinot noir en alligoté), Crémant de Loire waar vooral Saumur AC (gemaakt van chardonnay, chenin blanc, cabernet franc en lokale druivenrassen) en Vouvray AC (gemaakt van chenin blanc) het meest bekend zijn. De crémant hebben minimaal negen maanden op lie doorgebracht.

Cava

Cava is de mousserende wijn uit Spanje. Het bijzondere is dat cava niet uit een aaneengesloten gebied afkomstig is, zoals de champagne en crémant in Frankrijk. Net als de crémant moet deze wijn ook minimaal negen maanden op lie rusten. Traditionele druivenrassen die men gebruikt zijn macabeo (of viura), xarel-lo en parellada voor witte wijnen en garnacha en monastrell voor rosé. Tevens wordt meer en meer chardonnay en pinot noir toegevoegd, hoewel niet iedereen blij is met het blenden van internationale rassen.

Méthode Cap Classique

In Zuid Afrika heb je hele goede mousserende wijn gemaakt via de Méthode Traditionelle met het label Cap Classique. De druiven kunnen uit de hele West-Kaap komen en de beste wijnen bevatten overwegend chardonnay en pinot noir. De hogere ligging aan de kust (met koele zeewind) compenseert het over het algemene warme klimaat.

Nieuwe wereld

Vanzelfsprekend kennen ook Australië, Nieuw Zeeland en de Verenigde Staten mousserende wijn gemaakt volgens de Méthode Traditionelle. In Australië komen deze uit de koelere klimaatzones van Yarra Valley, Adelaide Hills en Tasmanië. Meestal gemaakt van chardonnay en pinot noir.

In Nieuw Zeeland wordt mousserende wijn in nagenoeg alle wijngebieden geproduceerd van de klassieke druiven. Terwijl in Amerika de beste wijnen afkomstig zijn uit de koelere klimaten van AVA Los Carneros en AVA Anderson Valley. Deze krijgen vaak een lange lie rijping van vijf jaar of meer en hebben geconcentreerde, complexe smaken en hoog zuurgehalte.

Transfer methode of Méthode Charmant

Deze methode om mousserende wijn te maken wijkt niet veel af van die van de traditionele methode. Echter in plaats van de rijping op fles na de tweede vergisting, wordt de mousserende wijn overgepompt naar een een afgesloten druktank alwaar de filtering plaatsvindt. Het dure proces van remuage en degorgement is vermeden en kan de wijn goedkoper in de markt zetten. De liqueur d’expédition wordt toegevoegd en de wijn wordt gebotteld in nieuwe flessen. Wijn gemaakt volgens transfer methode kan men herkennen aan de vermelding “vergist op fles”.

Indien de druk in de fles onder de 3 bar ligt, heet de wijn frizzante, indien de druk boven de 3 bar ligt is de wijn spumante genaamd. Dit is merkbaar in de bubbel welke lichter is bij een frizzante.

Tankmethode

Het grote verschil tussen de bovenstaande methodes en de tankmethode ligt in het feit dat er geen flesvergisting plaats vindt en dus de wijn de nadruk legt op de smaken uit de basiswijn. De tonen van toast en brood vanuit de tweede vergisting spelen hier een beduidend mindere rol. Deze rol is ideaal voor wijn gemaakt van druiven met sterke smaken.

De productie is hetzelfde tot aan het maken van de basiswijn en blenden. Overigens wordt MLF en houtrijping vaak overgeslagen, om de fruitige smaken te behouden. In plaats van bottelen, gaat de wijn over in een afgesloten druktank voor de tweede vergisting. Autolyse is niet toegepast waardoor de wijn geen lie kent (en dus de tonen van brioche en toast). Tenslotte filtert en bottelt men de wijn.

Prosecco

Deze wijn is wel de meest bekende mousserende wijn gemaakt volgens de tankmethode en is afkomstig uit noordoost Italië. De DOC Prosecco is afkomstig uit Friuli en Veneto. De betere prosecco komt uit DOCG Conegliano-Valdobbiadene, verbouwd op de steile kalkstenen heuvels noordwesten van Venetië. De wijn is gemaakt van de druif glera. Voorheen heette deze druif prosecco, maar is om verwarring te voorkomen en de 2 regio’s te beschermen heeft deze naamswijziging plaats gevonden. De wijn heeft een gemiddeld zuurgehalte en frisse aroma’s van groene appel en meloen. Deze wijnen moet je jong drinken en zijn ongeschikt voor flesrijping.

Sekt

Duitsland kent een grote markt voor mousserende wijn. Groot deel van de sekt is gemaakt van basiswijn uit Frankrijk en Italië en wordt in Duitsland omgezet in mousserende wijn. Deutscher Sekt daarentegen komt van uit Duitsland geteelde druiven. De topkwaliteit Deutscher Sekt is afkomstig van riesling.

Nieuwe wereld

In de warmere gebieden in Australië, zoals Riverina, wordt goedkopere mousserende wijn gemaakt middels de tankmethode. Ze zijn fruitig van stijl en hebben verschillende gradaties van zoetheid. In Nieuw Zeeland kan je ook mousserende wijn via tankmethode vinden gemaakt van sauvignon blanc om de intense aroma’s van dit druivenras te behouden.

In de Verenigde Staten worden grote hoeveelheden goedkope mousserende wijn geproduceerd met name in de warme gebieden zoals Central Valley. Deze zijn vaak fruitig en halfzoet tot zoet.

Asti methode

Deze methode wordt voornamelijk gebruikt in de regio Asti in Piemonte, Italië. Wijnen gemaakt volgens deze methode leveren zoete, fruitige mousserende wijnen op, kenmerkend voor de gebruikte druif muscat blanc à petits grains en kent slechts één alcoholische vergisting. Het sap wordt, na het persen gekoeld en tot gebruik opgeslagen. Wanneer het gebruikt wordt, wordt het verwarmd en voltrekt de vergisting zich in druktanks. In eerste instantie kan CO2 ontsnappen, maar wanneer de vergisting enige tijd op gang is, zal men de tank sluiten zodat de CO2 niet meer weg kan. De vergisting gaat door tot het alcoholgehalte ongeveer 7% is. Door de wijn te koelen, stopt de vergisting vroegtijdig, waarna deze onder druk wordt gefilterd en gebotteld.

Koolzuurinjectie

Bij deze methode wordt in de basiswijn koolzuur ingespoten onder druk. Om vervolgens onder druk te bottelen. Dit is veruit de goedkoopste wijze om mousserende wijn te produceren. Deze wijn is gekenmerkt door de hardere of grotere bubbel in de wijn waarbij de fruitige tonen van de druif behouden zijn.

Conclusie

Er zijn mousserende wijnen in alle vormen en stijlen, maar ook in alle prijsklassen. Een deel van de prijs is nu wel verklaard, gelet op het productieproces wat veelomvattend is bij champagne. Maar realiseer ook zeker dat champagne prijzen kunstmatig hoog worden gehouden door de grote huizen.

Afhankelijk van de gekozen methode zijn er duidelijke verschillen in wat je kan verwachten van de wijn.

Met deze blog heb ik een tipje van de sluier opgelicht waar de verschillen tussen mousserende wijnen vandaan komen. En ik raad jullie zeker aan om zelf de verschillen te ontdekken!