Châteauneuf du wat? Ja, Châteauneuf du Pape is de bakermat van de Franse wijn productie. Uh zou je denken, wijnen bestaan toch al veel langer? Nou laten we een ontdekkingsreis door Châteauneuf du Pape gaan maken…
Geschiedenis
Châteauneuf du Pape betekent het “nieuwe kasteel van de paus”. Het ligt in het zuidelijke Rhônedal tussen Orange en Avignon. We gaan terug in de tijd naar de periode 1309 tot 1377. Door de onrusten in Rome, besloot de nieuwe paus Clémens V de pauselijke zetel te verplaatsen van Rome naar Avignon. Dit is bekend onder de naam Babylonische ballingschap der pausen.
Zijn opvolger Johannes XXII laat in de buurt een zomerverblijf bouwen, het ‘nieuwe kasteel van de paus’. Hier laat hij wijnstokken aanplanten waarvan de eerste ‘vin des papes’ wordt gemaakt. Hoewel de paus liever wijn dronk uit de Bourgogne (met name Beaune), werd de eigen wijn vooral gebruikt als miswijn. Châteauneuf du Pape kreeg pas tegen 1900 zijn huidige wereldfaam.
Maar waarom de referentie naar bakermat? Nou, om de wijn te beschermen en verbeteren nam Baron Pierre Le Roy de Boiseaumarié van Château Fortia in 1923 het initiatief om regels op te stellen. Regels voor maximale rendementen van 35 hl/ha (in Bordeaux is dat ongeveer 35-60hl/ha!), minimale alcoholniveau van 12.5%, verplicht handmatig oogsten en de toegestane druivenrassen (13 maar liefst!). Gaat er al een belletje rinkelen? Namelijk om de herkomst van de wijn te kunnen aanduiden staat er een AOC (Appelation d’Origine Contrôlée) op het etiket. Deze herkomst aanduiding – hoe ingewikkeld deze ook mag zijn binnen de verschillende regio’s – geeft in zekere mate een kwaliteitsverwachting aan. Te weten is het een vin de pays (landwijn, ofwel druiven kunnen uit alle uithoeken van het land afkomstig zijn en worden geblend). Of is het een Appelation Châteauneuf-du-Pape Protegée (wat wil zeggen dat de druiven afkomstig zijn uit het wijngebied Châteauneuf-du-Pape)?
In 1935 neemt Frankrijk deze redenering en regelgeving over en is het AOC systeem geboren.
Terroir en klimaat
Dit wijngebied beslaat slechts 32km2 en is ingeklemd tussen de Rhône in het westen en de Mont Ventoux in het oosten. De stad Châteauneuf de Pape ligt op een heuvel, omringt door de wijngaarden welke gelegen zijn in het glooiende landschap en op een groot plateau.
Bodem en ondergrond kunnen heel verschillend zijn. Over het algemeen heeft het westelijk deel een kalksteengrond; de plateaus hebben een zand- en kleigrond bedekt met grote stenen. In het noordelijke deel ligt er gemengd zand, rode en grijze klei, en kalksteen; de minder steenachtige grond afgewisseld met mergel in het oosten, terwijl de zuidelijke streek een ondiepe zand- en kleigrond kent met een goed gedraineerde laag grind. De grote kiezels dragen bij aan de kwaliteit van de wijnstokken en druiven door overdag warmte op te slaan en water vast te houden.
Het klimaat is mediterraan en krijgt een sterke droge koude noordwestenwind genaamd de Mistral die de negatieve impact van regen vermindert. Het is zeer zonnig in de AOC met 2800 uur zon per jaar, met 7 uur zon per dag bij temperaturen boven de 25 graden Celsius.
Proeverij
Nu heb ik onlangs een heerlijk wijnavondje gehad met goede vrienden die ook een neus voor wijn hebben. Gezamenlijk hebben we deze ontdekkingsreis langs Châteauneuf du Pape gemaakt. Interessant om te weten is dat ongeveer 95% van de wijnen uit deze regio rood is en veelal gebaseerd zijn op een blend van Grenache, Syrah en Mourvèdre. Tevens doordat het erg lastig is om nieuwe druivenranken aan te planten vanwege de kiezelbodem, vindt je in hier veel oude wijnranken van 30 tot wel 70 jaar oud. Deze hebben over het algemeen een lagere opbrengst (minder volume) maar geven meer intense ontwikkelde smaken.
Saint Gall blanc de blancs
Omdat we iets te vieren hadden, beginnen we met champagne. Het mag dan wel niet uit deze regio komen, maar deze is het zeker waard.
De Saint Gall, gemaakt van 100% chardonnay, heeft een mooie bleekgele kleur en kent een ragfijne mousse. Het is een a-typische champagne omdat de gist niet overheerst. Daarentegen kent deze frisse tonen van citrus- en mooi steenfruit (zoals perzik en nectarine) welke gedragen wordt door een zachte toast van de vergisting. De wijn is heel mooi in balans met een hoog zuur. Ondanks de brut lijkt er een zweempje zoetigheid in te zitten.
Domaine de la Cote de l’Ange 2019
Deze witte Châteauneuf du Pape uit 2019 is afkomstig van 1.3ha glooiende hellingen rondom het stadje welke beplant staat met 30 jaar oude wijnstokken. De stokken staan op een kalksteen rotsbodem. Het is een blend van 30% Clairette, 30% Bourboulenc, 20% Roussanne, 20% Grenache blanc. De wijn rijpt 6 maanden deels op RVS (70%) en deels op nieuw eiken (30%).
Het is een goudgele wijn met lange tranen wat het behoorlijke alcohol percentage bevestigd. De wijn heeft 14% alcohol. In de neus komt het rijpe peer en perzik je aangenaam tegemoet. Terwijl in de mond je meer een palet van gekonfijt fruit, marsepein, perzik doet verrassen. Wanneer je de wijn wat tijd geeft, komen de minerale tonen van de stenige bodem en een vleugje hout van de rijping die de wijn meer in balans brengt, samen met de vettigheid van de MLF. De hoge alcohol blijft echter wel dominant.
Famille Perrin les Sinards 2017
Deze rode wijn is een blend van Grenache (70%), Syrah (20%) en Mourvèdre (10%). Het jaar 2017 was één van de droogste jaren voor de regio waardoor de wijnen veel waterstress ondervonden. Er waren kleine opbrengsten vanwege de weersomstandigheden. De wijn wordt gemaakt van relatief jonge wijnstokken en hebben 2 jaar in houten foudres (een wijn vat welke 20-120 hl kan bevatten) gerijpt.
Dit is een mooie robijnrode wijn met diepe intensiteit. De wijn geurt stevig met tonen van zwart fruit, gestoofde pruim en laurier. In het palet geven de specerijen van drop en laurier een mooi gewicht aan het doorstoofde fruit. Het hoge alcohol valt op, zeker in de afdronk, door de lagere tannine en zuren (wat niet verwonderlijk is vanwege het hete jaar). De wijn mag nog even liggen om de tannine meer af te ronden.
Chateau Vaudieu 2016
Deze bijzondere wijn van de familie Brechet is bekroond met 94 punten Parker. Het is een blend van Grenache (81%) en Syrah (19%). Het ene plot staat op een zandbodem welke bedekt is met kiezels en het andere plot staan de druivenstokken op een combinatie van mergel en kalksteen. De Syrah kent 15 tot 18 maanden houtrijping, terwijl de Grenache op RVS rijpt.
Deze diep robijnrode wijn heeft een diepe intensiteit en kent dikke tranen wat zo kenmerkend is voor de hoge alcohol. De geur van kers, bramen, laurier en peper springen uit het glas. De wijn heeft medium zuur en tannine maar met een vrij hoog alcohol. Het mondgevoel is veelomvattend. De wijn is heel fruitig zoals de neus reeds deed vermoeden met een lichte hint van anijs. De zuren versterken de lengte van de wijn, maar de alcohol overheerst vooral in de afdronk.
Domaine Santa Duc Habemus Papam 2012
Deze laatste wijn is bekroond met 91 punten Parker en is een blend van Grenache (64%), Syrah (25%), Mourvèdre (10%) en een lokale soort Counoise (1%). Op het etiket staat Johannes XXII, de paus die Avignon en haar wijngaarden “groot” maakte. De druiven groeien op zanderige kleigrond en rijpen 18 maanden in eiken houten foudres en deels in terracotta potten.
De robijnrode wijn kent een zweem van bruin door de oxidatieve rijping en heeft een diepe intensiteit. Hoewel de neus een gemiddeld+ intensiteit kent, is het gekonfijt fruit en mineraliteit (beetje natte steen-achtig) onmiskenbaar. Het palet is heel mooi in balans, de zuur, alcohol en tannine versterken elkaar heel mooi. Ook hier komt het gekonfijt fruit direct naar voren. Tevens proef je smaken als leer, tabak door de rijping en de mineraliteit. De afdronk is lang met veel tertiaire aroma’s en heel mooi afgeronde tannine. Kortom een fantastische wijn.
Conclusie
Deze ontdekkingsreis door Châteauneuf du Pape was een fantastisch geslaagde avond en erg leuk om stil te staan bij maar één klein wijngebied. Verrassend dat je dan toch zoveel verschil hebt tussen de wijnen. Natuurlijk doet leeftijd veel, het is eenmaal lastig een wijn uit 2012 met die uit 2017 te vergelijken. En dat zie je duidelijk in de ontwikkeling van die tertiaire aroma’s!
