Pradikatswein Archieven

25 januari 20222 april 2023

Kleinste kwaliteit wijnbouwgebieden uit Duitsland

Tot slot komen we bij de kleinste wijnbouwgebieden van Duitsland maar wat een kwaliteit! Saale Unstrut kent slechts 800ha. De Ahr had 562ha, maar daar is nu, na de overstromingen in het Rijngebied, nog maar weinig van over helaas. Sachsen heeft 493ha, de Mittelrhein 468ha en Hessische Bergstrasse slechts 463ha.

De noordelijkst gelegen wijnbouwgebied Saale Unstrut

Dit is misschien wel het meest onbekende gebied. Gelegen in het oosten van Duitsland, aan de rivieren de Saale en de Unstrut vinden we terrasvormige wijngaarden. Deze regio is het meest noordelijkst gelegen wijnbouwgebied van Duitsland. De eerste documentatie van wijnbouw gaat terug naar het jaar 998.

Een mix van zon en koelte zorgen voor mooie rijping. Vorst is wel een groot risico, zodat wijnbouw alleen plaats vindt op beschermde locaties; op het zuiden gericht in de dalen van de rivier zodat een micro klimaat gecreëerd wordt. Een ander risico is de vele regenval, maar liefst 500mm neerslag per jaar is het tevens het natste gebied in Duitsland. De bodem opbouw varieert van schelpkalksteen, zandsteen, lössklei en koperlei.

De Müller Thurgau en Pinot Blanc (Weiss Burgunder) zijn de meest aangeplante druivensoorten. Deze druiven leveren frisse wijnen op met een verfijnd fruitig boeket. Echter in dit kleine gebied staan 50 verschillende soorten aangeplant! Dus de wijnen zijn zeer divers. Er zijn 3 Bereiche, 5 Grosslagen en 45 Einzellagen. Kortom zowel in aanplant als wijngaarden is dit gebied enorm gefragmenteerd, maar dat geeft ook zo haar charme. Er is hier enorm veel te ontdekken!

Probeer eens een wijn van Günter Born, bijvoorbeeld de Silvaner Höhenstedter Kreisberg. Een wijn die 12 maanden heeft gegist wat resulteert in een fijne maar volle aroma’s van kruisbes, peer en hooi. Rijpe rode appels met kruidige, kruidachtige aroma’s.

De zwaar getroffen Ahr

De Ahr met haar steile hellingen boven de gelijknamige rivier is, naast Württemberg, de enige andere regio waar rode wijn de boventoon voert. Maar liefst 83% is rode wijn van vooral Pinot Noir (Spatburgunder) Deze neemt maar liefst 65% van de aanplant voor haar rekening, terwijl de kloon Frühburgunder, Portugiezer en Regent de andere rode druiven zijn. Maar het is niet alleen rood, in het wit laat vooral de Pinot Blanc een grote indruk achter.

De topwijnen van de Ahr kunnen slechts met de grootste moeite geproduceerd worden. Voor het werk aan de wijnstok en voor de pluk moeten wijnboeren door rotsspleten naar extreem steile wijngaardperceeltjes klauteren, waar soms maar een paar stokken naast elkaar staan. Het zware werk in de wijngaard wordt wel beloond met topkwaliteit. De wijngaarden liggen tegen de arme rotsen aangeplakt. Het zachte klimaat biedt de druiven in het Ahrdal optimale groeicondities, ook al omdat de overdag opgewarmde rotsen ‘s nachts hun opgeslagen warmte aan de druiven afgeven.

Het gebied omvat 1 Grosslage en wel 40 Einzellagen. Meer achtergrond kan je hier in een eerder blog lezen.

Met de overstroming in juli 2021 zijn maar liefst 65 domeinen volledig verwoest en de totale schade is geraamd op € 450 miljoen (bron: www.fortune.com). Gelukkig zijn de wijnboeren veerkrachtig, maar vanzelfsprekend heeft de regio een enorme knauw gekregen.

Oostelijk Saksen

Nabij Dresden vinden we het wijnbouwgebied Saksen met slechts 493ha gelegen langs de Elbe. Geschiedenis van wijnbouw gaat terug tot in 1161 rondom de plaats Meissen. In de hoogtij dagen, rond de 17^e eeuw waren er meer dan 5.000ha aan wijngaarden. Na de val van de muur in 1990 heeft er een metamorfose plaats gevonden. Door de brood nodige investeringen is kwaliteit hier vooruitgesprongen.

kwaliteit wijn uit wijnbouwgebieden Saksen in Duitsland

Saksen heeft een gematigd continentaal klimaat wat een belangrijke stempel drukt op de wijn. Voldoende regenval en 1.600 zonuren leveren naast de dag/nacht temperatuurverschillen rijke aroma’s en mooie zuren. Daarnaast speelt de bodemopbouw een grote rol. Graniet, klei, löss en zandgronden hebben allemaal een belangrijk bijdrage in de wijn. Het gebied kent 2 Bereiche, 4 Grosslagen en 17 Einzellagen. Helaas is de wijn nagenoeg niet te verkrijgen buiten de regio. De belangrijkste druiven zijn Pinot Blanc, Pinot Gris en Müller Thurgau. Maar ook vind je een sporadische Pinot Noir! En kwaliteit speelt hier een grote rol. Bedenk dat 53% Qualitätswein en 43% Prädikatswein is!

Mittelrhein

Mittelrhein is van alle wijnbouwgebieden in Duitsland één van de kleinste maar met een verrassende kwaliteit. Verspreid over 100km langs de Rhein van Bingen tot Bonn vinden we het wijnbouwgebied Mittelrhein. Het smalle Rijndal, gescheiden door talloze ruige rotsruggen, biedt een indrukwekkend landschap – niet in de laatste plaats vanwege de nogal arbeidsintensieve wijnbouw, die vooral op steile hellingen wordt geëxploiteerd. Het zuidelijke deel van dit unieke cultuurlandschap, het Boven-Midden-Rijndal, werd in 2002 door UNESCO veredeld als werelderfgoed en is het hart van het groeigebied. De wijnbouwers beoefenen de wijnbouw bijna uitsluitend op terrasvormige steile hellingen. Door de moeilijke verwerkingsomstandigheden is het teeltareaal afgenomen tot 469 hectare.

Het Zevengebergte en de Loreley verdelen het gebied in twee wijnbouwgebieden. Verder zijn er 10 Grosslagen en 111 Einzellagen en in totaal 1.900 wijnbouwers. Om de kwaliteit te verhogen, oogsten de wijnbouwers gemiddeld slechts 60 hl per hectare. De kale klei leisteenbodems in de steile hellingen, het temperatuur balancerende wateroppervlak van de Rijn en de lage opbrengst vormen de basis voor de topkwaliteit van de wijnen aan de Mittelrhein.

Hier vind je wederom de klassieke Duitse rassen; Riesling presteert goed met een aanplant van 70%. De wijn is duidelijk mineraalachtig, een verfijnde bouquet en een hoog zuurgraad. Daarnaast staan Müller Thurgau, Kerner en Pinot Blanc aangeplant. Ook heb je er rode wijn van Pinot Noir. Goldriesling ofwel GoldMuskat is de lokale specialiteit die slechts op nog geen 30ha aangeplant staan. Deze druif is een kruising tussen Riesling en vermoedelijk een Muskat variëteit. Het levert een rijke geparfumeerde wijn (zoals Muskat kan) maar ook hoog in zuurgraad en verfrissend palet.

Hessische Bergstrasse

Ten noorden van Baden en oosten van Rheinhessen vinden we het kleinste van de wijnbouwgebieden uit Duitsland waar toch kwaliteit hoog in het vaandel staat. Sinds 1971 heeft de Hessische Bergstrasse haar onafhankelijke status verkregen. De streek kenmerkt zich door levendige dorpjes langs de oude Romeinse Strata Montana en de rustige vallei van het Odenwald. Het wijnbouwgebied is verdeeld over twee gebieden; Regio Starkenburg begint ten zuiden van Darmstadt met geïsoleerde wijngaarden rondom Auerbach, Bensheim en Heppenheim. Het tweede gebied Odenwälder Weininsel ligt rondom Gross-Umstadt, tussen Darmstadt en Saksen.

In het kleine wijnbouwgebied worden voornamelijk droge en halfdroge wijnen geproduceerd. De druivensoort Riesling is typerend voor het gebied met 40% aanplant. Verder vind je Pinot Gris (12%) Müller Thurgau (6%) en een mix van andere druivensoorten. Een zeldzaamheid is de rode Riesling; het wordt geteeld op ongeveer 20 hectare. De teelt van de rode rassen Pinot Noir (11%), Dornfelder en St. Laurent zit in de lift.

De coöperatie Bergstrasser Winzer is veruit de belangrijkste producent, maar liefst 620 van de ongeveer 850 wijnbouwers zijn hierbij aangesloten. De grootste wijngaard met 38ha is in handen van de Hessische Staatsweinguter Kloster Eberbach.

Zo veel verschillende bodems en zoveel verschillende druiven soorten. Dat staat garant voor een enorme variëteit. Daarom is er ook niet één smaakprofiel. De Riesling kenmerkt zich als altijd door de hoge zuren, maar ook mineraalachtig, rijp steenfruit, noten en vuursteen.

De zelfzame Roter Riesling lijkt niet wat de naam zegt. De druif heeft een roze schil maar men maakt hier overwegend witte wijn van. Benadrukt geurige, zeer frisse neus van citrus en exotisch fruit, zoals passievrucht en mango.

16 november 202116 november 2021

Nu de magisch lekkere wijn uit uniek Württemberg

De vierde regio is dus het zonnige warme Württemberg zoals je wellicht in de vorige blog hebt gelezen. De wijnregio Württemberg, ookwel Schwabenland genaamd, ligt vooral aan de rivier de Necker en heeft ruim 11.000ha aan wijnbouwgebied. Wat dit gebied uniek maakt is dat Württemberg de enige wijnregio van Duitsland is waar magisch lekkere rode wijn dominant is. Die overigens ook heerlijk gaat met de Schwäbische specialiteiten zoals Spätzle (pasta), Maultaschen (grote ravioli) of Wurstsalat

Württemberg ligt ten oosten van Baden en grenst in het noordwesten aan haar tweelingzus. Men produceert hier 875.000hl verspreid vanaf het Bodenmeer in het zuiden tot aan de Tauber vallei nabij Rothenburg. Opvallend in Württemberg is dat men geen Landwein kent en 91% is Prädikatswein van overwegend lokale druivenrassen. Saillant detail overigens is dat de Schwaben bijzonder dorstig te boek staan. Volgens het handboek van het Deutsches Weininstitut drinkt men hier 2x zoveel als de gemiddelde Duitser.

Druivenrassen

Met een aandeel van ruim 70 procent domineren hier blauwe druivenrassen. De bekendste rode wijn is de Trollinger (ongeveer 21% van de aanplant). Men noemt deze makkelijk drinkbare wijn wel de nationale drank van de Württembergers. Die drinken hem graag bij een Vesperteller met vleeswaren.

Daarnaast zijn veel aangeplante druiven zo’n 15% Schwarzriesling (Pinot Meunier) en Lemberger (Blaufränkisch – 14%). Dit zijn druivenvariëteiten die je zelden elders ziet. Blaufränkisch, vernoemd naar de plaats waar de druif afkomstig is, het Oostenrijkse Lemberger, zie je dus ook in Oostenrijk en in Hongarije onder de naam Kékfrankos. Uniek en magisch lekkere wijn kan je deze Lemberger uit Württemberg wel noemen, heerlijk fris en fruitig. Ideaal als aperitief.

De Schwarzriesling is oorspronkelijk afkomstig uit Bourgogne, waar deze druif onder de naam Pinot Meunier bekend staat. Opvallend is dat, hoewel afkomstig, de Pinot Meunier niet is toegestaan in de Bourgogne. Echter veel mensen kennen deze druif van Champagne.

Vanzelfsprekend is er ook nog witte wijn, van met name Riesling (18%), Kerner en Müller Thurgau (beiden 3%). Dit zijn toegankelijke wijnen met beperkte alcoholpercentage en sappige zuren.

Wijnbouwgebied

Wijnbouw vindt plaats op de hellingen langs de Neckar en in de beschutte dalen van zijrivieren als Rems, Enz, Kocher, Jagst en Tauber en zelfs aan de Bodensee. Kern van het wijngebied is het Bereich Württembergisches Unterland aan de Midden Neckar. Ten zuiden daarvan sluit het Bereich Remstal-Stuttgart aan. De hellingen geven een beschutting en de ligging is relatief zonnig en warm.

Württemberg kent veel waardevolle wijngaarden op steile hellingen. Wijnboeren bewerken vaak maar kleine percelen waarvan ze gewoontegetrouw de opbrengst aan de dichtstbijzijnde coöperatie leveren. Daarvan zijn er in Württemberg meer dan 50. Samen zijn die goed voor zo’n 80 procent van de verkopen.

Grote delen van het wijngebied worden ontsloten door de Württemberger Weinstraße. Over een lengte van 500 kilometer loopt die van Weikersheim bij Bad Mergentheim tot aan het oostelijk van Tübingen gelegen Metzingen, voornamelijk langs de Neckar en zijn fraaie zijdalen.

Bereichen in Württemberg

Württemberg kent vijf Bereiche waar 17 Grosslagen en zo een 210 Einzellagen actief zijn. Een groot verschil met haar tweelingzus. En er zijn slechts 8 VDP wijngaarden, waarvan 6 nabij Stuttgart liggen. Van deze 8 producenten zijn er 7 die zowel Grosse Lagen als één of meerdere Erste Lagen produceren. De gemene deler zijn vooral Riesling en Lemberger. Maar er worden ook vele andere variëteiten gevoerd.

Bereich Kocher-Jagst-Tauber

Gelegen in het noordoosten is dit het enige Bereiche dat zich gespecialiseerd heeft in witte wijnen van Silvaner en Riesling. Kocherberg en Tauberberg zijn de belangrijkste locaties in dit Bereiche. Silvaner en Schwarzriesling groeien langs de rivieren op skeletkalksteen, vind je in de rest van het Hohenlohe-wijnland Trollinger (Vernatsch), Pinot Noir en Riesling gekenmerkt door de roodachtige en voedselrijke mergel van de Keuperformation

Württembergisches Unterland

Veruit het grootste wijnbouwgebied is Württembergisches Unterland. De belangrijkste wijngaarden liggen vooral in de middelste en lagere Neckar vallei. Hier komt ruim 80% van de wijnproductie vandaan. Riesling neemt 25% van de aanplant voor haar rekening. Andere belangrijke witte druivensoorten zijn Grauburgunder en Gewürztraminer. Würrtemberg staat vooral bekend haar rode Trollinger, terwijl Schwarzriesling hier toch de betere wijnen voortbrengt.

Remstal-Stuttgart

Het gebied Remstal-Stuttgart ligt in het zuidoosten van het teeltgebied. De wijngaarden liggen voornamelijk tot 400 meter boven de zeespiegel in de riviervallei van de Rems. Het is verdeeld in de vijf grote lagen. In het wat koelere en regenachtigere gebied heerst een zekere Rieslingtraditie.

Bereich Oberer Neckar

Het Boven-Neckargebied is het kleinste wijnbouwgebied van de Württembergse wijnstreek en omvat de wijngaarden in het dal van de Ammer aan de zuidelijke rand van het Schönbuch en in het Neckartal.

Bereich Württembergischer Bodensee

Is een klein gebied van slechts 8ha rondom de plaats Kressbronn aan de Bodensee. Tevens nabij het noordelijker gelegen Ravensburg heb je nog een enkele hectare wijnbouwgebied. Hier vind je vooral aanplant van Müller Thurgau. Maar het overgrote deel van de wijn activiteiten rondom de Bodensee valt onder Baden.

Nu wat maakt de wijn uit Württemberg zo uniek en magisch lekker

Hoewel de wijnen hier niet veel bekendheid genieten. Verrassend is dit niet omdat Württemberg relatief veel neerslag kent en de bodem bedekt is met een soort mergel dat slecht doorlatend is. Daarnaast liggen wijngaarden op 250 meter en hoger, wat in combinatie met de neerslag en dus koelere temperaturen niet ten goede is voor wijnproductie. Dankzij de bijzonder warme jaren begint ook Württemberg verrassend goede wijnen voort te brengen.

Maar wat maakt het verschil tussen een Riesling uit de Moezel, Rheingau of Württemberg? Riesling is in Duitsland bijzonder terroir gedreven. En Württemberg is één van de weinige regio’s waar je een mergel bodem vindt. Dus dat geeft de typerende mineraalachtige karakteristieken. Daarnaast vanwege het koele klimaat domineert het groene fruit en de hoge zuren de wijn.

De Schwarzriesling ofwel Pinot Meunier, staat eigenlijk uiteindelijk alleen aangeplant in Württemberg. Ze hebben een uitzonderlijk fruitig aroma dat wat weg heeft van de Pinot Noir, maar met een zachtere elegantere structuur. Het is een uitstekend aperitief, niet te gecompliceerd. De krachtere varianten misstaan niet naast varkensvlees of lamgerechten.

Lemberger is hier ook in staat serieuze wijnen te leveren. Natuurlijk is het gros een lichte toegankelijk wijn welke ideaal als aperitief is. Maar je hebt ook de kwaliteitswijnen die gekenmerkt worden door zwart fruit, specerijen als tabak, laurier en kaneel. Met mooie ronde tannine en een aangename afdronk. Deze zijn ideaal bij rollade of lamsvlees.

9 november 202111 november 2021

De intense en veelzijdige wijn uit Badische Weinstrasse

In navolging van de Pfalzer Weinstrasse, heeft ook Baden haar wijnregio hiernaar vernoemd; Badische Weinstrasse met haar intense en veelzijdige wijn! Uitgestrekt over maar liefst 400km vind je Badische wijn in drie regio’s. De noordelijke helft begint nabij de rivier de Tauber en grenst aan het wijngebied Franken. Dit gaat zuidelijker tot aan Karlsruhe. Het wordt aan de oostzijde begrenst door het wijnbouwgebied Württemberg. Het zuidelijke deel begint bij de stad Baden-Baden en gaat door tot aan de Zwitserse grens. Tenslotte is er nog een “plukje” nabij de Bodensee ofwel het Meer van Konstanz.

Dit meer grenst aan Baden-Württemberg in het noorden, het kanton St Gallen (Zwitserland) in het zuiden en het Vorarlberg (Oostenrijk) in het zuidoosten. De regio neemt plek 3 in de lijst van de grootste wijnregio’s. Baden heeft bijna 16.000ha aan wijnbouwgebieden.

Wat dit gebied uniek maakt is dat Badische Weinstrasse wit weliswaar overheerst, maar de intense en veelzijdige rode wijn met een goede 34% een grote plaats inneemt.

Het uitgestrekte Baden

Intense en veelzijdige Badische Weinstrasse

Zoals aangegeven strekt het wijngebied vanaf de Zwitserse grens, langs de Frans-Duitse grensen de Rijn, tot aan de wijnstreek Franken en is er nog een plukje bij de Bodensee. Het in totaal bijna 16.000ha tellende gebied produceert ruim 1.2 miljoen hl wijn. In tegenstelling tot de Pfalz (18%) en Rheinhessen (29%) voert het aandeel Prädikatswein hier de boventoon, maar liefst 85% is Prädikatswein.

Met 9 Bereiche, 15 Grosslagen en 315 Einzellagen heb je een rijke keus aan producenten. Dit is niet verwonderlijk wanneer je kijkt naar het klimaat. Baden met haar zuidelijke hellingen kent de hoogst gemiddelde temperatuur van alle Duitse wijn regio’s. Het is dan ook de enige regio die is ingedeeld in de Europese wijnzone “B”. Druiven rijpen hierdoor beter waardoor er minder restsuiker is (en dus minder zoete wijnen!). De 9 Bereichen zijn allemaal authentiek en zijn de wijnen dus bijzonder verschillend.

De Bourgondische druivenrassen zijn hier goed bedeeld met 48% van de aanplant. Pinot Noir (Spätburgunder), Pinot Blanc (Weissburgunder) en Pinot Gris (Grauburgunder of Ruländer) worden aangevuld met variëteiten als Chardonnay, Auxerrois en Schwarzriesling. Twee bijzondere wijnen zijn de Weissherbst en Badisch Rotgold.

Weissherbst een bijzondere rosé

Deze bijzondere rosé is gemaakt van de vrije uitloopsap van uitsluitend Pinot Noir. De rijpe druiven zijn vaak deels geïnfecteerd met Botrytis, waardoor de wijn een mooie zuurgraad heeft. Vaak is de wijn aangevuld met een lichte restzoetheid.

Badisch Rotgold

De tegenhanger van de Weissherbst is de Badisch Rotgold. Het is een blend van Pinot Gris (meer dan 50%) en Pinot Noir. Daar zit dan direct het verschil met de Weissherbst, deze rosé geeft overwegend het karakter van de Rülander weer. Dit toont wederom de veelzijdige Badische Weinstrasse met haar intense wijn.

Noordelijke Baden

In het noordelijke deel van Baden vinden we vier Bereiche. De zeldzame Schwarzriesling vind je hier. Het is een oude mutatie van de Spätburgunder die alleen is aangeplant in Tauberfranken en Kraichgau. In tegenstelling tot haar Pinot oorsprong, is dit een volle wijn, kleurrijk en fruitig.

Het romantische Tauberfranken

De romantische river de Tauber loopt door dit exclusieve kleine gebied in het noorden van Baden, dat tot 1992 nog Baden Franconia heette. De wijn groeit hier uitsluitend op zuidelijke hellingen over 610ha. De teelt van de Müller-Thurgau (ofwel Rivaner) wijnstok overheerst. Het is perfect voor het Taubertal en produceert bijzonder opvallende wijnen met prachtig fruit en een aards bloemig karakter.

De Badische Bergstrasse

In het door kastelen gedomineerde landschap rond de pittoreske en beroemde stad Heidelberg, zijn het vooral de Riesling en de Silvaner die hier bijzonder worden gewaardeerd. Met een totale aanplant van slechts 388ha. Dit is één van de weinige gebieden in Baden waar Riesling staat aangeplant. Riesling is in heel Duitsland groot, behalve hier!

Het rustieke Kraichau

Het glooiende heuvelachtige land tussen Schwarz- en Odenwald is een rijk boerenland. Nergens anders in Baden is het aanbod van rode wijn zo divers. Op 1.160ha staan druivenrassen als Pinot Noir, maar ook Portugieser, Schwarzriesling en Lemberger in trek. Terwijl de aanplant van St. Laurent gestaag groeit. De witte wijnsoorten variëren van Riesling, Müller-Thurgau, Ruländer tot specialiteiten zoals Auxerrois.

Het bloemrijke Ortenau

Tussen Rastatt en Offenburg strekt dit bijzonder aimabele gebied over 2.2721ha zich uit. Overal bloemen en wijnstokken, fruit in overvloed. Smalle valleien en steile hellingen kenmerken het landschap. Het beste van de Duitse rode wijnen groeien hier, evenals Riesling-wijnen – hier ook wel “Klingelberger” genoemd – van topkwaliteit, evenals de specialiteit Clevner (Roter Traminer).

Zuidelijke Baden

Het zuidelijke Baden kent vier Bereichen.

Breisgau in het Zwarte Woud

De Breisgau strekt zich uit langs de hellingen van het Zwarte Woud tussen Offenburg en Freiburg. De dorpen en kleine steden van dit charmante landschap worden gekenmerkt door rustige herenhuizen, pittoreske vakwerkhuizen en prachtige gemeentehuizen. Het Glottertal wordt bijzonder verwend door het klimaat. Onder natuurliefhebbers en kenners is deze plek een van de mooiste ooit. Verspreid over 1.592ha staat vooral Pinot Noir (Spätburgunder), maar ook Weissburgunder (Pinot Blanc), Pinot Gris (Grauburgunder), Müller Thurgau en Muskateller aangeplant.

Het vulkanische Kaiserstuhl

Tussen Freiburg en het Rijndal verrijst dit kleine vulkanische gebergte, dat in het verleden werd gevormd tot een uniek cultuurlandschap. Vulkanische verweringsgronden op steile hellingen en vruchtbare löss in pittoreske terrasvormige landschappen wisselen elkaar af. Begunstigd door het warmste klimaat in Duitsland, groeit hier een kwart van de wijn van Baden op 4.149ha. De Bourgondische rassen voelen zich hier thuis en wijn wordt gemaakt vooral door grotere coöperaties.

Tuniberg met haar fossielen

Ten zuiden van de Kaiserstuhl ligt de Tuniberg. Een kalkstenen oever uit de geologische periode van het Jura, die later werd omhuld door een machtige lössmantel. Hier vind je nog interessante fossielen uit het geologische verleden. Op deze uitzonderlijk vruchtbare gronden (1.065ha) gedijen vooral de wijnstokken van Pinot Noir op een bijzondere manier.

Gutedel uit Markgräflerland

Vanaf de Zwitserse grens tot aan Freiburg ligt het pittoreske Markgräflerland – al meer dan 200 jaar de thuisbasis van de Gutedel (ookwel Markgräfler genaamd). Afwisselend landschap door het donkere Zwarte Woud, de zacht glooiende heuvels naar de Rijn. Dennenbossen, rijke boomgaarden, wijngaarden en een traditionele spacultuur. De totale wijngaard oppervlakte is 3.216ha. Gutedel, die haar herkomst uit Zwitserland heeft, staat hier ruim aangeplant met 40%. Pinot Noir volgt met 30% van de aanplant op een goede tweede plaats.

De zonnige Bodensee

Het Bodenmeergebied is – in het Duitse deel – overwegend Baden. De zonnige hellingen van de “Seewein”, verspreid over 636ha, behoren tot de meest zuidelijke in Baden en in alle Duitse wijnbouwgebieden. Niet alleen schijnt hier veel zon, het meer draagt haar steentje bij door waterreflectie – en houdt de warmte vast. Een natuurlijke airconditioning zorgt voor een mediterraan-milde sfeer: fauna, flora en vakantiegasten waarderen het – maar ook de wijn! Als u het gotische Überlingen, het barokke Meersburg, het bloemrijke Mainau, de paalwoningen van Unteruhldingen of de barokke kerk in Birnau bezoekt, kunt u zich altijd laten inspireren door Seewein.

2 november 20212 november 2021

Geneugtes uit Weinstrasse in Pfalz

Na Rheinhessen is Pfalz het grootste wijnbouwgebied in Duitsland met ongeveer 23.700 ha en een productie van 2.1 miljoen hl. Ook hier geldt dat de gemiddelde opbrengst 96hl per ha is, slechts 1hl minder dan Rheinhessen. Door deze twee factoren dekt Pfalz met Rheinhessen 62% van de Duitse wijnproductie. Je vindt de wijngaarden vooral in het westelijk en zuidelijke deel van de deelstaat, tussen de Rijn en het Pfälzer Wald. Pfalz is sinds 2008 het grootste Rieslinggebied ter wereld! Het meest kenmerkende van de Pfalz is dat het bekend staat om haar Weinstrasse waar je mooie geneugtes vindt; de Südliche Weinstrasse en de Mittelhaardt-Deutsche Weinstrasse. Dit is de eerste wijntoerismeroute ter wereld! Daarnaast kent de Pfalz nog een kenmerkend iets; het keurmerk DC Pfalz. Districtus Controllatus waarborgt de kwaliteit en typiciteit van de wijn. Dit is ter herkennen aan het zilveren capsule met DC Pfalz.

Men produceert hier vooral Qualitätswein (78%) terwijl slechts 19% Prädikatswein is. Veruit de grootste productie is droge Qualitätswein. Maar wat is eigenlijk het verschil tussen Qualitätswein en Prädikatswein?

Qualitätswein

Qualitätswein bestimmter Anbaugebiete (Q.b.A) vormt de grootste groep Duitse wijnen. Deze kwaliteitswijnen moeten voor de volle 100% uit een van de 13 Duitse wijnbouwgebieden (Anbaugebiete) afkomstig zijn. Voor iedere Qualitätswein zijn, afhankelijk van druivenras en herkomstgebied, minimum normen voor het natuurlijke alcoholgehalte vastgesteld. Het minimum mostgewicht varieert tussen 50 en 72 graden Oechsle. Evenals tafelwijnen mogen kwaliteitswijnen gechaptaliseerd worden. Deze toevoeging van suiker voor de gisting is wettelijk beperkt. Per liter mag door chaptalisatie 20 tot 28 gram extra alcohol ontstaan.

Prädikatswein

Voor Prädikatswein gelden de strengste eisen ten aanzien van druivenras, rijpheid, harmonie en elegantie. Bij deze wijnen mag geen suiker toegevoegd worden. Er zijn zes verschillende categorieën, zoals eerder toegelicht. Deze hebben telkens een verschillende minimum mostgewichten (ofwel suikergehalte) per druivenras en gebied. In zuidelijke gebieden is in de regel sprake van hogere minima dan in noordelijke.

Klimaat

Net als de Elzas in Frankrijk, is de Pfalz het zonnigste en droogste deel van het land. Met ruim 1.800 zonuren doet dit bijna mediterraan aan, echter de gemiddelde temperatuur van 20 graden brengt je weer even terug. De bergketen beschermt het wijnbouwgebied tegen extreme koude luchtinvallen. Daarnaast is het risico van vorstschade beperkt doordat de koude luchtstroom van de heuvels naar beneden rolt. Kou zoekt eenmaal het diepste punt, terwijl de wijngaarden op de hellingen staan aangeplant.

Terroir, verbinding tussen de Alpen en Pfalz

Veel mensen weten dat de Pfalz ooit Beiers was. Echter wat niet iedereen realiseert is dat de Pfalz haar verscheidenheid te danken heeft aan de Alpen. De Rijntrog is ontstaan doordat de Alpen hun gewicht op de aardmantel drukten en omhoog bogen. Er vormde een geul die zich uitstrekt over het gebied waar nu Basel en Mainz liggen. Miljoenen jaren later begon de Rijnsleuf te zinken, en later drong de zee door en veroorzaakte kalkrijke afzettingen. Vervolgens verzandde de zee. Waarna de Alpen 70km noordwaarts werden gedrukt en stegen naar het hooggebergte.

Dit alles leidde tot het landschap zoals wij het nu kennen en genieten de wijnboeren op de Haardt vandaag van een verbazingwekkende verscheidenheid aan rotsen en bodems. Deze bestaat overwegend uit een mengsel van zand, klei en mergel. Van Kallstadt tot Bad Dürkheim bijvoorbeeld liggen de toplocaties van deze regio op een kalkstenen rif. Van Wachenheim tot Gimmeldingen bepaalt een typische Pfalz-zandsteenverwering de bodem.

Mittelhaardt-Deutsche Weinstrasse

De Mittelhaardt strekt zich uit vanaf Neustadt tot aan het Zellertal. De naam Haardt is afkomstig van het Haardtgebergte, het laag gebergte, of een serie smalle heuvels, waar de wijnbouw plaatsvindt. De bodemgesteldheid is hier net iets lichter, waardoor het beter waterdoorlatend is. Wortels moeten dus dieper wortelen om water te vinden, waardoor het ook profiteert van meer mineraal opname. Het zijn de efficiënte coöperaties die hier een groot deel van de wijn produceren. Ze hebben oude traditionele methodes gemoderniseerd met een goede prijs-kwaliteitverhouding. Maar veel jongere wijnmakers hebben zich georganiseerd in organisaties die helpen het bewustzijn en zelfvertrouwen terug te krijgen voor individuele wijngaard productie. De Riesling is hier koning. Top Riesling waren in het verleden de duurste en meeste geliefde wijnen ter wereld. Maar ook vind je hier mooie Pinot Noir (Spätburgunder). Er liggen hier 15 VDP wijngaarden.

Je vindt de Einzellagen aan de heuvelige westkant. Forst is misschien wel de bekendste wijndorp waar de beste wijngaarden op waterhoudende klei liggen. Jesuitengarden en Kirchenstück zijn hier de klasse wijngaarden. Echter recent heeft Dedesheim het stokje overgenomen als beste wijndorp. Bad Dürkheim is met 800ha de grootste wijngemeente. Kwaliteit is gaat met rasse schreden vooruit en de wijnen geven een interessante weerspiegeling wat er mogelijk is in dit gebied.

Südliche Weinstrasse

De Südliche Weinstrasse strekt zich uit van Maikammer tot Schweigen bij de Franse grens. Hier kent de bodem een hogere compositie van klei. Het spaarzame water wat hier valt is dus makkelijker op te nemen voor de wortels. Doordat de druivenplant minder hard hoeft te werken voor haar wortelstokken, kan de focus liggen op vruchtzetting en is de opbrengst hier dus hoger. Ook niet verbazingwekkend is dat hier “slechts” 7 VDP wijngaarden liggen.

De Bourgondische druivensoorten nemen een steeds prominentere plaats in, zoals Pinot Gris (Grauburgunder), Pinot Blanc (Weissburgunder) en Chardonnay. Hetgeen ook niet geheel verrassend is, aangezien de Pfalz nabij Wissembourg aan de Franse Elzas vergroeid is, maar met een warmer en droger klimaat. Een mooi voorbeeld is Schweigener Sonnenberg die elk jaar opnieuw bewijst dat de Pfalz een stukje Frankrijk, gelegen in Duitsland, is. Neem bijvoorbeeld de Weissburgunder; een wijn met een subtiele houttoon in de neus en een geur die doet denken aan rijpe appels en peren. De wijn vertoont een speels spel van zuren en groen fruit met een vol mondgevoel. Met een mooie lange mineraalrijke afdronk.

Ook de ontwikkeling van de Pfalz tot het grootste rode wijngebied van Duitsland (gebaseerd op rassen als Portugieser, Dornfelder en Pinot Noir) heeft zijn wortels in het zuiden.

Ook vind je hier de oudste wijngaard van Duitsland, Weingut Oberhofer in Rhodt unter Rietburg met meer dan 400 jaar oude Traminer-wijnstokken. Deze wijn heeft een prachtige goudgele kleur, een volle body, heerlijke geuren van ananas, mango, perzik, rijpe abrikoos, vanille, kruidnagel en rozenblaadjes. Mooi, zacht en lichtzoet met licht zuurgehalte.

Druivenrassen

De verhouding tussen wit en rode wijn is hier 66%-34%. Riesling neemt 25% van de aanplant voor haar rekening, maar het is de Dornfelder die de rode wijn domineert met 12% van de aanplant. Müller-Thurgau, eens wijds aangeplant voor de productie van Liebfraumilch, is zwaar op haar retour; er staat slechts 7%. Terwijl Pinot Gris en Blanc deze plaats innemen (beiden 7%).

Daar waar de Riesling uit Rheinhessen meer groen fruit vertoont, neigt die uit de Pfalz meer naar bloemen en geel fruit. Verder vaak een kruidige ondertoon met frisse zuren. De Dornfelder kent twee soorten wijnen. Ze zijn altijd diepdonker van kleur, maar de wijn die je jong drinkt heeft de nadruk op fruitigheid. Intense amarenekersen, bramen en vlierbessen. De andere Dornfelder is één die op hout rijpt en benadrukken de tannine en de structuur van de wijn en minder de fruitigheid.

Bijzondere geneugtes uit de Weinstrasse in Pfalz is de druivensoort St. Laurent. Deze druif is door wijnboeren uit de regio van uitsterven gered en vandaag de dag wijnliefhebbers verrukt met fluweelzachte, volle rode wijnen met vlierbes en wilde kers.

Verschil Weissherbsten en rosé

In de Weinstrasse Pfalz vind je Weissherbsten, unieke geneugtes die je moet ervaren. De Pfalz is marktleider van deze frisse, zalmkleurige zomerwijnen die meestal worden verkregen uit de Portugieser druif. Maar wat is eigenlijk het verschil met internationale rosé wijnen en Weissherbsten? Deze wijn is een monocépage, in tegenstelling de vele blends van internationale rosé wijnen. Een ander verschil zit in de gebruikte druivensoorten; Pinot Noir, Schwarzriesling of Blauer Portugieser. Ook mag niet geblend worden met druiven uit een andere streek en dient te voldoen aan de richtlijnen van de Qualitätswein.

Een Pinot Noir Weissherbsten kenmerkt zich vaak door de aardbeien expressie, sappig met milde sturen en verfijnde kruiden. De Blauer Portugieser kent naast de aardbeien ook kersen aroma’s en subtiele zuren. De Schwarzriesling Weissherbsten is een fris-aromatische wijn met zure kersen en aardbeienaroma’s. Vol van pittig karakter.

Serveer een Weissherbsten jong, want rijpen doet de wijn geen goed en net als bij rosé, koel haar tot 8 tot 10 graden. Het bijzondere aan deze wijn is dat het bij nagenoeg elk gerecht geschonken kan worden.

Vele geneugtes uit Weinstrasse in Pfalz

Mede door haar omvang, heeft de Pfalz veel te bieden. Duitsland is een echt Riesling land, dus het is niet verbazingwekkend dat deze druivensoort domineert. De wijn van Riesling verschilt hier van het noordelijkere gelegen Rheinland en het westelijk gelegen Moezel. Daar waar Rheinland koeler is en dus meer groen fruit vertoont, hebben Moezel Rieslings warmer fruittonen. De Riesling uit de Pfalz zit daar tussen met steenfruittonen. Ook de Bourgogne druiven beginnen een grotere rol te spelen. De kwaliteitskloof tussen de top van de Franse wijnen verkleint snel. En de Duitse Spätburgunder begint een goed alternatief te worden voor de vooral duur geprijsde Franse zuster.

26 oktober 20212 november 2021

Parels uit het volumemonster Rheinhessen

De grootste wijnregio is Duitsland is Rheinhessen met ongeveer 27.000ha aan wijngaarden, ongeveer 26% van de Duitse wijngaard oppervlakte. Ook qua opbrengst loopt Rheinhessen vooral met 2.4 miljoen hl ofwel 29% van de totale opbrengst. Dit zit in het feit dat de opbrengst per hectare groter is dan in de andere wijnbouwgebieden (94hl/ha t.o.v. een gemiddelde 83hl/ha). Wat zegt ons dit? Nou dat Rheinhessen het volumemonster van het land is, maar wel één met een aantal wijn parels.

Rheinhessen ligt op de linkeroever van de Rijn in de deelstaat Rijnland-Pfalz. En ligt ingeklemd tussen Rheingau in het noorden, Nahe in het westen, de Hessische Bergstrasse in het oosten en Pfalz in het zuiden. Het is een typisch witte wijn regio. Er zijn maar liefst 11 verschillende druivenrassen toegestaan, maar de top 3 (Riesling, Müller Thurgau en Dornfelder) staan voor maar liefst 45% aangeplant. De laatste jaren winnen de pinot druiven aan belang (Pinot Gris en Blanc). Dit ten koste van de Rivaner (ofwel Müller Thurgau).

Saillant detail is dat Liebfraumilch, de wijn die Duitsland groot maakte, maar vervolgens ook wegvaagde, afkomstig is uit Worms. Deze stad ligt in het zuidelijke punt van Rheinhessen.

Geschiedenis

Rheinhessen is een van de meest traditionele teeltgebieden van Duitsland waar reeds 20 voor Christus wijn werd verbouwd. In Nierstein ligt de oudste gedocumenteerde wijngaard, de Niersteiner Glöck. Deze gaat terug tot het jaar 742.

Tot na de Tweede Wereldoorlog genoot Rheinhessen grote aanzien in de internationale wijnwereld. Vooral met haar Liebfraumilch en natuurlijk de Niersteiner Riesling e.B. Echter in het midden van de 20^e eeuw schoof de nadruk naar kwantiteit in plaats van kwaliteit. Dit was een doodsteek voor de wijn in de regio. Pas tegen het eind van de 20^e eeuw stond een nieuwe groep wijnmakers op die de focus terug legden op kwaliteit. Waardoor Rheinhessen weer terug op het internationale podium is gekomen. Dit is mede versterkt doordat Mainz zich in 2008 heeft aangesloten bij het GWC netwerk. De Great Wine Capitals Global Network is een netwerk van 11 grote wijnproducerende steden die kennis en ervaring delen op het gebied van marketing.

Klimaat

Het Rheinhessen kent een koeler klimaat dan bijvoorbeeld Baden. Dit klimaat in combinatie met het terroir, waarbij bodem vooral bestaat uit löss, klei en mergel, levert heel interessante heldere wijnen op met overtuigende frisheid. Het profiteert enorm van de invloeden van de Rijn die langs het hele gebied stroomt. De beste wijngaarden vind je vlak aan de Rijn die door het landschap snijdt en een steile vallei nalaat met trappen voor de wijngaarden. Deze vallei houdt de warmte vast terwijl de rivier de temperatuur matigt en het zonlicht weerkaatst.

De Taunus heuvels, het Odenwald en het Hunsrück gebergte beschermen Rheinhessen tegen barre weersomstandigheden en geeft de regio haar milde klimaat. Het klimaat is hier zachter dan in de rest van Duitsland en kent een relatief lang groeiseizoen. Wat belangrijk is voor het bereiken van de fysiologische rijpheid van de druiven. Ook kent Rheinhessen de minste regenval en is daarom de droogste wijnproducerende regio’s van het land. Wat ideaal is voor de juiste waterstress voor de planten.

Druivenrassen

Zoals aangegeven domineert de Riesling met 18% van de aanplant. Müller Thurgau (15%) en Silvaner (8%) completeren de top 3 witte druivenrassen. Terwijl Dornfelder (13%) en Pinot Noir (6%) de belangrijkste rode druivenrassen zijn. De witte Scheurebe speelde een grote belangrijke rol. Met haar oorsprong in de omgeving van Alzey, vindt haar oorsprong in het Bereich Wonnegau in het zuidelijke Rheinhessen. Deze druif staat nu nog maar voor 2.6% aangeplant, en maakt plaats voor Sauvignon Blanc. Maar is desalniettemin een rijke aromatische druif met tonen van zwarte bessen- en kruidenaroma’s met grapefruit, of citroen- en kamperfoeliekenmerken.

Regio’s

Het volumemonster Rheinhessen met haar parels kent drie regio’s ofwel Bereiche. Het onderscheidt ligt in de verschillende bodem samenstelling en verschil in wijnkwaliteit.

Bereich Nierstein

Nierstein wordt vaak beschouwd als de leider op het gebied van kwaliteit, vanwege de nabijheid van de Rijn en de rijke minerale afzettingen op de rivierbedding. De Roter Hang (rode helling), zo genoemd vanwege zijn ijzerrijke roodgekleurde zandsteen, bevindt zich hier – tussen Nackenheim en Nierstein, als onderdeel van de subregio Rheinterrasse van Rheinhessen. Deze bodem geeft de wijn haar distincte mineraalachtige karakter die zo kenmerkend is voor de Rheinhessische wijnen.

Op ongeveer 10.000ha is de dominante druif is hier Riesling en Pinot Noir voor rode wijn. Tevens zijn hier de meeste wijngaarden, variërend van slechts 2 tot 3 hectare tot enige omvang. Vanwege de gunstige ligging heeft de VDP dan ook een groot aantal Erste Lage en Grosse Lage toegekend. Grote namen zijn zoal Brudersberg, Pettenthal en Orbel.

Bereich Bingen

Bingen ligt in het noordwesten en omvat de stad Ingelheim, waar de meeste rode druiven in de regio worden verbouwd. Het Bereich omvat 8.500ha aan wijngaarden verdeeld over 6 grotere locaties en 140 wijngaarden. De twee Grosse Lage wijngaarden zijn Kirchberg en Scharlagberg. Kirchberg profiteert van haar zuid-oostelijke ligging met een klei-achtige bodem en ondergrond van kalkrijke steen. Terwijl Scharlachberg haar naam ontleent van de hoge concentratie ijzeroxide in het leisteen dat de bodem een roodachtige tint geeft. De wijngaard is bijzonder steil en ligt op het zuiden. Waardoor ze maximaal profiteert van zonneschijn maar ook de sterke wind die de wijngaard droog en vrij houdt van schimmels.

Bereich Wonnegau

Wonnegau ligt verder naar het zuiden en omvat de centra van Worms en Alzey, twee van de grootste druiventeeltgebieden in Rheinhessen. Het omvat 7.500ha aan wijngaarden. Worms is bekend van de veelbesproken Liebfraumilch die vandaag de dag nog bijzonder geliefd is in het VK en de VS als basis voor de punch.

De regio kent vele wijngaarden maar overwegend kan je stellen dat Riesling en Pinot Noir de belangrijkste druiven zijn. De bodem bestaat overwegend uit löss vermengd met mergel, kalksteen en grind.

Rheinhessen het Duitse volumemonster maar met fantastische parels

Hoewel in Rheinhessen veel wijn geproduceerd wordt, zijn er diverse wijngaarden die ver boven andere uit komen. Toch zijn er slechts 35 Grosse Gewachs wijngaarden. Deze zijn dan allemaal van de Riesling druif. En dat staat in schril contrast met de andere regio’s gelet op de grootte van Rheinhessen!

Neem bijvoorbeeld de regio rondom Nierstein. Hier vinden we Weingut Seebrich, een parel tussen het volumemonster in Rheinhessen. Haar Roter Schieffer Riesling kent een verleidelijke geur van abrikoos en perzik. Terwijl in de mond dit fruit wordt vergezeld met een zachte harmonieus zuur. Elegant en mineraalachtig in de afdronk.

Of zoek je iets uitdagender, probeer eens de Frei Körper Kultur van Bianka en Daniel Schmitt uit Betreich Wonnegau. Dit is een geweldige introductie tot hun biodynamische wijnen. Een blend van Scheurebe, Pinot Blanc en Huxelrebe op schil geweekt en geblend met direct geperste Pinot Gris en Ortega. De wijn is gerijpt in glasvezeltanks en gevuld in een fles van één liter. Goudgeel van kleur, het heeft aroma’s van boomgaardvruchten, wilde kruiden en witte specerijen. Bijzonder in geur en smaak en heerlijk verfrissend.

Zo is de keus enorm hier. In ruim 4 uur kan je al in het midden van het gebied zijn, gemeten vanaf Utrecht. Dan kan je de sfeer zelf proeven wat dit aloude en rijke gebied te bieden heeft. Maar je kan dit nu ook thuis proeven. We hebben tijdelijk de mooie wijn van weingut Paulinenhof beschikbaar, een wijngaard gelegen ten oosten van Nierstein. Wanneer je interesse hebt, neem dan contact met ons op via het formulier of whatsapp.

19 oktober 202112 oktober 2023

Ontwikkelt Duitsland zich als een uitstekend wijnland?

Vanuit het Oostenrijkse Bergland steken we de grens over naar het noordelijk gelegen Duitsland. Vooral groot geworden dankzij de zoete Liebfraumilch, waarbij je de vraagtekens kan stellen of dit echt wel wijn is. Hoe ontwikkelt Duitsland zich sindsdien als een uitstekend wijnland? Daar gaan we de komende weken ons in verdiepen.

Duitsland is natuurlijk een groots uitgestrekt land. Je associeert dit land misschien niet direct met wijn, maar bedenk dat het zuidelijk deel op dezelfde hoogte ligt als de Elzas, de Champagne, maar ook de Chablis in het noordelijke Bourgogne. En niet verrassend genoeg liggen de Duitse wijngaarden op dezelfde lijn. Maar ook hier speelt klimaatopwarming een rol. Regio’s als de Ahr, Saale-Unstrut en Sachsen liggen toch serieus wat hoger. Over de Ahr hebben we het nodige al geschreven. Terwijl Saale en Sachsen ook profiteren van het Mittelgebergte wat een extra bescherming biedt tegen de regen uit het westen.

Witte wijn land Duitsland

Ook zal het niet verrasssen dat witte wijn de boventoon voert. Het is eenmaal een koel klimaat land. Ongeveer tweederde van de geproduceerde wijn is wit. Riesling is het vlaggenschip, maar tot de jaren 90 van de vorige eeuw waren dat Müller-Thurgau ofwel Rivaner. Sindsdien is haar aandeel gaan dalen ten faveure van de internationale rassen Pinot Gris en Pinot Blanc. Andere belangrijke inheemse druiven zijn Silvaner en Scheurebe.

Rode wijn in Duitsland

Op de resterende éénderde aan wijngaarden domineert de Blauburgunder, ofwel Pinot Noir met 10% van de aanplant van rode wijn. Interessant om te realiseren is dat de Duitse Pinot Noir eenzelfde reputatie geniet als de grote wijnen uit de Bourgogne. Verder zijn Dornfelder (populair in Rheinhessen en Pfalz), en Portugieser, Trollinger en Lemberger gerenommeerde druivensoorten.

De indrukwekkende wijnproductie

Ontwikkeld Duitsland zich als uitstekend wijnland

Daar waar je al jaren een daling ziet in de wijnproductie van Frankrijk, is de productie en consumptie van Duitse wijn al jaren stabiel rond de 270 miljoen hl. Deze productie wordt bereikt door 13 verschillende wijnbouwgebieden. Waarbij Rheinhessen, Pfalz en Baden tweederde van het areaal voor hun rekening nemen. En dus de Moezel staat niet eens in de top drie! Terwijl de kleinste regio’s zoals Ahr en Saksen niet verder komen dan 500ha.

Wijnkwaliteit gemeten in suikergehalte

Er zijn drie kwaliteits categorieën in Duitsland, tafelwijn ofwel Deutscher wein, Qualitätswein (Qualitätswein bestimmter Anbaugebiete, QbA) en de uitgesproken Prädikatswein. Merendeel van de wijn behoort toe aan de laatste twee categoriën, die dan ook een duidelijke oorsprongsvermelding dienen te hebben. Van oudsher speelt het suikergehalte een belangrijke rol. Dit maakt het onderscheid binnen de Prädikatswein gradatie;

Kabinett

Is een lichte wijn gemaakt van rijpe druiven met een laag alcoholgehalte. Een ideale aperitief!

Spätlese

Dit zijn vollere wijnen. Omdat volledige rijping meer tijd nodig heeft, haalt met de druiven pas aan het eind van de oogst naar binnen. De wijn kan variëren van droog met volle body tot vrij zoet maar lichter. Deze wijnen kunnen goed ouderen.

Auslese

Hierbij dienen de trossen volledig rijp te zijn met enig restsuiker. De onrijpe of slechte druiven worden eruit gehaald. Deze wijn profiteert met flesrijping.

Beerenauslese

De Beerenauslese is een volle, fruitige wijn gemaakt van overrijpe druiven, die meestal een nobele rotting hebben ondergaan (Botrytis cinerea). De druiven zijn handmatig geplukt.

Eiswein

Eiswein is gemaakt van druiven die bevroren zijn geoogst en geperst. De temperatuur dient hierbij minimaal -7 graden te zijn en natuurlijk perst men alleen het natuurlijke sap.

Trockenbeerenauslese

Dit is een zeldzame, zeer geconcentreerde wijn van druiven met nobele rotting die bijna tot rozijnen zijn ingedroogd. Er is een strenge handmatige selectie tijdens de oogst.

De onofficiële classificatie

Omdat de classificatie op zoetheid eigenlijk geen weerspiegeling van de kwaliteit van de wijn is, stond er een groep wijnproducenten op die zich hard maken voor onafhankelijke kwaliteit. Ze zijn verenigd in het Verband Deutscher Prädikatsgüter (VDP). De leden hebben de wingaarden geclassificeerd naar het voorbeeld in de Bourgogne. Hierdoor is er geen twijfel mogelijk over de beste wijngaarden in Duitsland. De VDP is opnieuw in het leven geroepen omdat overal in Duitsland “kwaliteitsgebieden” in het leven werden geroepen, waardoor de naam uitgehold werd. Maar ook omdat het hierboven beschreven suikergehalte belangrijker werd. Ten slotte omdat kwaliteit niet werden gelinkt aan typiciteit als druivenras, bodem, terroir.

Een VDP wijn kan je herkennen aan het logo van een adelaar met een druiventros. Deze is vaak geplaatst op het capsule, maar soms ook op het achter etiket. Deze wijnen kunnen zowel droog als zoet zijn. Bedenk dat een VDP wijn een Qualitätswein is en niet per definitie een Prädikatswein! Maar Duitsland is hard bezig en ontwikkelt zich reeds als uitstekend wijnland.

VDP.Gutswein

De instap zijn de VDP.Gutswein. het zijn vaak de trendsetters, met andere woorden de eerste wijnen van een wijnjaar die men bottelt en verkoopt. De wijnmakers zetten er hun eigen stempel op en hebben de ruimte om te experimenteren. Een ideale wijze om van een eerste kennismaking met de wijnmaker te genieten!

VDP.Ortswein

De Ortswein is wat de naam al aangeeft, het staat gelijk aan de gemeentelijke appellatie in de Bourgogne. Dit zijn de interessante en betaalbare alternatieven voor de twee hogere kwaliteitswijnen. Omdat veel van de Ortswein van eenzelfde wijngaard afkomstig is als de Erste en Grosse Lage. Alleen regionaal toegestane druiven vinden hun weg naar de wijn en geeft de wijn haar typische terroir expressie.

VDP.Erste Lage

De druiven voor de Erste Lagen zijn met de hand geplukt, want de druiven dienen een hoge fysiologische rijpheid hebben. De droge wijn is gelabeld als Qualitätswein trocken. Deze wijn kan je vergelijken met de Premier Cru’s. Opbrengst per hectare is gelimiteerd om de kwaliteit beter tot haar recht te laten komen. De droge wijn mag pas op de markt komen in april volgend op de oogst. De zoete en edel zoete wijnen in mei volgend op de oogst.

VDP.Grosse Lage

De hoogste kwaliteit is de Grosse Lage, welke vergelijkbaar is met de Grand Cru’s. Dit zijn Duitsland’s beste wijnen. Herkenbaar aan haar individuele karakter en geven de kwaliteit van de wijngaard het beste weer. Ze kunnen vele jaren rijpen op fles. De opbrengst is verder beperkt net als de toegestane druivenrassen. De droge wijn mag niet voor 1 september van het jaar na de oogst op de markt komen, terwijl rode wijn zelfs nog 1 jaar extra moet rijpen.

De droge wijnen van Grosse Lage wijngaarden worden ook Grosse Gewachs genoemd. Deze zijn te herkennen aan het GG logo op de hals van de fles.

Andere kwaliteitskeurmerken

In navolging van VDP zijn in de regio’s ook lokale kwaliteitsaanduidingen ontstaan.

Rheinhessen Silvaner

Om het imago van het oude Silvaner ras te verbeteren, heeft Rheinhessen een traditioneel gebalanceerde droge wijn geïntroduceerd. De wijn dient 100% van Silvaner gemaakt te zijn met vermelding van het oogstjaar. Het is een bijzonder droge wijn met max 4 gram restsuiker. Individuele keuring vindt plaats en het proeven vindt plaats door een speciale commissie. De wijn herken je aan het zwart-gele etiket met RS en de naam van de producent.

Selection Rheinhessen

Daar waar de RS zich richt op Silvaner, is de Selection Rheinhessen gericht op klassieke druivenrassen. Dit zijn Silvaner, Riesling, Weiss-, Grau-, Spät- en Frühburgunder (Pinot Madeleine), Gewürztraminer en Portugieser. De wijnstokken dienen minimaal 25 jaar oud te zijn waardoor meer geconcentreerde aroma’s in de druiven ontwikkelen, maar ook de opbrengst lager uitvalt. De druiven mogen van slechts één wijngaard afkomstig zijn die bovendien handmatig geoogst dienen te worden.

DC Pfalz

DC Pfalz is een herkomstbenaming verbonden met een meer dan gemiddelde kwaliteit. Het kan gebruikt worden voor wijnen van een van de vijf traditionele druivenrassen. Dit zijn Riesling, Dornfelder en de Weiss-, Grau- en Spätburgunder. Ze hebben een fruitig smaakprofiel dat typisch is voor gebied en druif. Dankzij het DC Pfalz logo zijn ze makkelijk herkenbaar.

Riesling S

De droge Rieslingwijnen van de steile leisteenhellingen langs Mosel, Saar en Ruwer kan men verkopen onder het kwaliteitsmerk “Riesling S” (of “/S”) indien de wijn voldoet aan bepaalde kwaliteitskenmerken. Zoals een late (meestal november) en selectieve pluk, volledig rijpe gezonde druiven (dus niet geïnfecteerd met Botrytis), lage opbrengst, lange vergisting en lagering op het bezinksel.

Duitse moeilijkheid

Vaak spreken we over Frankrijk en de ongelooflijk complexe appellatie structuur, maar Duitsland kan er ook aardig wat van. Ik hoop dat het nu een beetje duidelijker is. Bedenk dat een Auslese wijn een indicatie is van de zoetheid en niet van de kwaliteit van de wijn zelf, zoals we dat in andere landen zien. De zoetheid bepaalt, niet de kwaliteit van het terroir van de wijngaard noch de kwaliteiten van de wijnmaker. De VDP probeert hier meer duidelijkheid in te scheppen, echter deze is alleen toegankelijk voor haar leden. Terwijl er nog een grote groep wijnproducenten zijn die niet aangesloten zijn bij de VDP. Ook het feit dat een VDP wijn een QbA is kan veel verwarring opleveren.

Maar ontwikkelt Duitsland zich als een uitstekend wijnland? Mijn mening is van wel ja. Geholpen door de opwarming waardoor druiven nog hogere rijpheid kunnen realiseren en meer duidelijkheid naar de consument toe hoe het etiket begrepen kan worden dragen vooral bij aan deze kwaliteitsaanduiding.