Echte meeldauw Archieven

16 april 202318 april 2023

Surfen of verrassend Shiraz aan de Australische kust

Vorige week zijn we begonnen met het verkennen van New South Wales, binnen de GI Zuidoost Australië. We hebben Big Rivers waar grote volumes worden behaald in Riverina en Murray Darling, de boetiek wijn regio’s van Southern New South Wales, de fameuze chardonnay’s van Hunter Valley en Central Ranges verkend. Vandaag gaan we de resterende regio’s onder de loep nemen. Deze regio’s zijn klein en onbeduidend in vergelijking met de volume’s die gedraaid worden in een Big Rivers, waar maar liefst 96% van de productie 2022 vandaan kwam, of Hunter Valley. We onder andere dichterbij de kust waar naast Shiraz ook verrassend Pinot Noir staat aangeplant aan de Australische kust die bekend staan om het surfen.

Surfen in Northern Rivers

In het uiterste noorden van New South Wales, net ten zuiden van Brisbane, vinden we de zone Northern Rivers. Deze zone aan de Australische kust wordt meer geassocieerd met surfen dan met Shiraz wat wellicht niet verrassend is. Het heeft een heet tot tropisch klimaat. In de 19^e eeuw was Northern Rivers zeer bekend om haar wijncultuur, maar dit verdween in de jaren 20 van de 20^e eeuw. De stijl was voornamelijk versterkte wijn en hoog alcoholische tafelwijn die gretig aftrek genoot in de UK. Northern Rivers kent slechts één regio, Hastings River. Het was de Cassegrain familie die Northern Rivers opnieuw op de kaart probeert te zetten. Vandaag de dag zijn er ongeveer zes wijngaarden. De wijngaarden liggen langs de Hastings rivier die vanaf de Great Dividing Range naar de Pacific loopt. De rivier is in dit hete klimaat van groot belang als watervoorziening voor de irrigatie.

Onbekend Hastings River

Hastings River staat nog niet zo heel lang bekend om haar wijnindustrie en kreeg haar GI status pas in 1999. In het oosten ligt de Pacific en is één van de kleinste in New South Wales met slechts 13ha aan wijngaarden die op 650m hoogte liggen. De keuze om wijn te verbouwen is interessant, omdat het warm en vochtig is met veel regenval. Dit is een perfecte combinatie voor de weelderige meeldauw schimmels.

Echter deze regio springt in het oog omdat hier als één van de weinige regio’s niet geïrrigeerd wordt. Het water dat uit de Great Dividing Ranges naar beneden komt, is voldoende voor gezonde wijngaarden. Een ander risico zijn de tropische stormen. De cyclonen komen bij Hastings Rivers GI aan wal met een enorme kracht. Daarom zijn de beste jaargangen ook de jaren van droogte. Om deze redenen is de wijngaard locatie op heuvelachtig terrein van belang. De ligging van de helling is cruciaal om ervoor te zorgen dat heersende winden uit de Stille Oceaan de wijngaarden binnendringen en de meeldauwdruk verminderen door luchtcirculatie. De wijngaarden zijn gelegen op goed drainerende alluviale en rode vulkanische bodems en waterbestendig gele klei.

We vinden hier Semillon, Chardonnay en Verdelho, maar ook nieuwe druivenrassen zoals Chambourcin vanwege de resistentie tegen meeldauw. Interessant is dat de ouders onbekend zijn (een Siebel variëteit is er één van), maar een in Nederland bekende druif, Regent, is afkomstig van Chambourcin. Deze laatste levert wijnen op met tonen van zwarte kers, aardbeien, iets vegetaals en peper. Vaak wordt houtrijping gebruikt in het wijnmaakproces. Deze wijn komt het best tot haar uitdrukking bij bijvoorbeeld een hamburger.

Verrassende en onbekende druiven in Northern Slopes

Op de westelijke helling van de Great Dividing Range, dus aan de andere kant van de bergketen ten opzichte van Northern Rivers, vinden we Northern Slopes. In het noorden vormt de staatsgrens met Queensland de grens, terwijl in het zuiden Hunter Valley ligt. Het hete droge klimaat van Northern Slopes staat niet echt bekend voor haar wijncultuur. Het is dan ook niet verrassend dat het vooral Shiraz en deels Cabernet Sauvignon en Merlot die hier staan aangeplant. Maar ook de minder verwachte Barbera en Sangiovese druiven vinden we hier. Ook de redelijk onbekende Duriff die resistent is tegen schimmels.

Northern Slopes GI dankt haar naam aan de hellingen van de Great Dividing Range.

Koeler New England Australia GI

Ingekapseld vinden vinden we de regio New England Australia GI tussen de heuvels en valleien van het oostelijke deel van Northern Slopes GI. Deze heuvels en valleien beiden koelere mesoklimaten waar wijnbouw betere kwaliteit biedt. Waarbij Australia is toegevoegd om onderscheid te maken met de staat New England in de US. Het heeft in 2008 haar GI-status ontvangen vanwege het onderscheidende koelere klimaat ten opzichte van de Northern Slopes GI. New England Australia GI strekt zich uit over het oostelijke deel van Northern Slopes, maar voornamelijk in de valleien waar koelere mesoklimaten te vinden zijn. Ook kent New England Australia GI een hoger aandeel familie-gebonden wijngaarden die het uitdragen met een “artisan”-stempel. De meeste wijngaarden liggen op een hoogte van 400 tot 1.000m waardoor hoogte verkoeling brengt tegen de verzengende hitte op de vlakte. In totaal staat er 77ha aangeplant.

Hier vinden we tevens de hoogst gelegen wijngaard van Australië, Jilly Winery op de Black Mountain, die op 1.320m ligt. Interessant is dat we hier tevens de oudste wijnstokken van de staat vinden. In het koloniale verleden was New England één van de wijngebieden die delicate wijnen voortbracht. Er is een grote verscheidenheid van druivenrassen. Chardonnay produceert elegante uitgebalanceerde wijnen met aroma’s van steenfruit en citrus. Een opvallende variëteit is Riesling. Dit zijn levendige aromatische wijnen met rijke fruitsmaken en verfrissende zuren. Ook Shiraz doet het hier erg goed waarbij het smaakpallet meer gericht is op rood fruit. Verder zien we een groeiende aanplant van alternatieve druivenrassen zoals Tempranillo, Nebbiolo en Gewürztraminer.

Boetiek wijngaarden en modern druivenrassen in South Coast

De South Coast GI moet niet worden verward met South New South Wales GI. Hoewel South Coast genaamd, overziet deze zuidelijke kust het oostelijke deel van de Stille Oceaan. Het strekt zich uit langs de kust vanaf Newcastle met Hunter Valley in het noorden, via Sydney tot aan de staatsgrens met Victoria. In totaal maar liefst 530km lang! Een aantal wijngaarden liggen binnen de South Coast zone maar buiten de regio’s Southern Highlands of Shoalhaven Coast.

Het klimaat wordt beïnvloed door de nabijheid van de Stille Oceaan. Het matigt de extreme temperaturen maar tevens brengt het verhoogde vochtigheid en regenval tijdens de zomer en pluk. Dit verhoogt dus het risico op schimmels. Het is niet verwonderlijke dat Chambourcin en Verdelho, twee rassen die we ook al in Hastings River tegen kwamen, hier terug zien. Ook Savagnin, een wijnstok die afstamt van de oude Traminer familie, staat aangeplant. Deze druif was lang aangezien als Albariño. Pas vanaf 2009 is deze wijn gelabeld als Savagnin. Maar het zijn Chardonnay en Cabernet Sauvignon die de ranglijst aanvoeren. Daar waar Shiraz zo dominant is in bijna alle streken, delft ze hier het onderspit.

Dit is een gebied van kleinschalige boetiekwijngaarden, waarvan de groei en ontwikkeling wordt gestimuleerd door de passie van individuen in plaats van de wielen van grote bedrijven.

Hawkesbury Valley, gelegen rondom Hawkesbury River, is bezig om een eigen GI-status te verkrijgen waarschijnlijk onder de naam Sydney GI. Waar in het verleden de focus lag op versterkte en zwaar alcoholische rode wijnen lag, verschuift de aandacht naar meer frisse wijnen van Sauvignon Blanc, Semillon, Verdelho en Chardonnay.

Shoalhaven Coast

Shoalhaven Coast GI beslaat de kuststrook direct ten zuiden van de Zuidelijke Hooglanden en heeft een gematigder en vochtiger klimaat. Hier, in de 130km gerekte kuststrook zijn de meest zuidelijke wijngaarden van New South Wales. Echter staat er slechts 44ha aangeplant. Geplant tussen de lage heuvels en valleien tussen de plaatsen Kiama en Durras, staan de wijnstokken blootgesteld aan veel hogere regenval dan die verder landinwaarts. Dat is tevens één van de redenen waarom de grote huizen dit gebied minder aantrekkelijk vinden; het is lastiger betrouwbare, consistente oogsten te behalen.

De eerste wijngaard in de regio werd geplant door Alexander Berry op Coolangatta Estate op de hellingen van Mt. Coolangatta. Het is gelegen aan de noordelijke oever van de Shoalhaven rivier. Het woord “Coolangatta” betekent “goede uitkijk”. Het landgoed is nog steeds omgeven door wijngaarden.

Southern Highlands

De hooggelegen wijngaarden vinden we in Southern Highlands met een maximale hoogte van 915m. Dit gebied vormt de zeer oostelijke rand van de zuidelijke Great Dividing Range. Op de koelere en drogere locaties staat hier vooral Sauvignon Blanc en Pinot Noir aangeplant, die verrassende wijnen produceren. Het groeiseizoen is iets later, maar ook langer dan in Shoalhaven Coast GI. Wat de rijping en frisheid van de druiven goed doen. Keerzijde van de hoogte is dat voorjaarsvorst een risico vormt, vooral voor laatbloeiers zoals Merlot. De grootste aanplant is nog steeds Chardonnay en Cabernet Sauvignon.

Leuk detail is dat Southern Highlands parallel ligt aan het noordelijkste punt van Noordereiland in Nieuw Zeeland. Daar is het klimaat zo vochtig, dat wijnmakers het niet aandurven met Pinot Noir en Sauvignon Blanc. Echter dankzij de hoogte van Southern Highlands en dus koelere klimaat is het hier wel goed mogelijk.

Western Plains

De Western Plains is een zone met GI-status maar heeft geen regio’s. Het ligt in het noordwesten van New South Wales. Het grootste deel van deze regio is droog en nagenoeg ongeschikt voor druiventeelt. Er zijn ongeveer acht wijnhuizen die allemaal in het oosten van deze zone liggen. Western Plains is in 1996 opgericht, meer met het oog op dekking van de oppervlakte in New South Wales, dan om een bijzonder wijngebied te identificeren. Murray Darling en Riverina grenzen aan de zuidkant, en Southern Ranges en Northern Slopes in het oosten. De regio kent een spanwijdte van 800km.

De wijnstijl in dit barre klimaat is overwegend versterkt en is bedoeld voor bulkwijn of distillatiedoeleinden.

21 maart 202330 oktober 2023

Verschillende druivensoorten en is hybride wijn mooi?

Er zijn verschillende soorten druivensoorten, maar allen behoren tot de stamboom Vitis. Er zijn er maar liefst 79 verschillende species ofwel soorten. Maar de meest bekende in onze wereld is de Vitis Vinifera. De wat? Vitis Vinifera is de Europese en West- en Centraal Aziatische gedomesticeerde druivensoort waarvan men wijn maakt. Denk aan de welbekende variëteiten (cultivar) Chardonnay, Sauvignon Blanc, Riesling, Pinot-familie, Cabernet Sauvignon, Merlot,Tempranillo, Barbera, Sangiovese en ga zo maar door. Ook de druivensoort Vitis Silvestris, wat de wilde, niet gedomesticeerde variant is komt uit deze stamboom. Verder heb je de Amerikaanse soorten (zoals Vitis Labrusca, Vitis Aestivalis) en Oost Aziatische soorten (bijvoorbeeld Vitis Coignetiae). Maar wat zijn dan eigenlijk hybride druivensoorten en is de wijn mooi en goed? En wat is het verschil met de term cultivar?

Druivensoorten nader toegelicht

Elk van de soorten hebben sterk afwijkende eigenschappen. Zo is het grote voordeel van de Amerikaanse soorten dat deze goed bestand zijn tegen ziektes afkomstig uit Amerika zoals meeldauw en valse meeldauw. Maar nog belangrijker deze is resistent tegen druifluis (Phylloxera die de Europese wijngaarden bijna aan de afgrond brachten). Terwijl de Oost Aziatische soorten zeer goed bestand zijn tegen kou. Echter over het algemeen wordt aangenomen dat alleen van de Vitis Vinifera druivensoorten echt goede wijn gemaakt kan worden. Maar is dat echt wel zo?

Amerikaanse soorten

Er zijn ongeveer 25 vitis soorten in Amerika. Waarvan de Aestivalis, Berlandieri, Labrusca (niet te verwarren met de Italiaanse Lambrusco druivenvariëteit waar licht zoete mousserende wijn van wordt gemaakt) en Riparia. Hoewel nog redelijk onbekend, tonen deze vijf soorten potentieel voor het maken van wijn. Maar nog belangrijker spelen ze een belangrijke rol in de ziektebestrijding van de Vitis Vinifera.

Hoewel van Amerikaanse oorsprong is de grootste aanplant van Vitis Rupestris in Frankrijk te vinden. Vooral als onderstok waar een Vitis Vinifera cultivar op is geënt vanwege haar phylloxera resistentie en diepschietende wortelstok.

De Vitis Labrusca staat eigenlijk alleen bekend om haar cultivar Concord. Echter deze druiven variëteit produceert wijn met ongewenste muskusachtige smaken. Waardoor deze druif vooral tafeldruiven voortbrengt.

De Vitis Riparia daarentegen biedt goede mogelijkheden voor zowel als geënte wortelstok als het kruisen met Vitis Vinifera. Aan de andere kant levert de Vitis Riparia druiven voort met een te hoge zuurgraad en sterk kruidachtige aroma’s. De cultivars Baco Noir en Frontenac zijn mogelijk de meest bekende voorbeelden. De aanplant vind je vooral in Five Finger Lake district en Oregon in de US.

Tenslotte de Vitis Aestivalis zou mogelijk een uitkomst bieden voor de problemen van de Vitis Riparia. Deze staat bekend om haar lagere zuurgraad en een smaakprofiel dat meer aansluit bij de Vitis Vinifera druiven soorten. Echter het grote nadeel is dat voortplanting lastig is. Toch wel bijzonder relevant voor commerciële exploitatie. Een goed voorbeeld is de druivensoort Norton welke vooral in de staat Virginia te vinden is.

Conclusie

Grofweg kunnen we wel stellen dat wijn van één van de Amerikaanse vitis druivensoorten nog niet is waar de consument ze zou willen hebben, maar hybride variëteiten mooi en succesvol zijn. Maar realiseer dat alles smaak gebonden is en dus zeer persoonlijk is. Men is nog op zoek naar het vinden van het potentieel door te kruisen maar ook DNA manipulatie. Dus wie weet wat de toekomst nog gaat brengen.

Oost Aziatische soorten

Er zijn ongeveer 65 Vitis soorten in Azië te vinden, maar vooral de Vitis Coignetiae is bekend. Deze is vernoemd naar het Franse echtpaar Coignet die zaadjes van deze druivenplant uit Japan meenamen in 1875. De vorstharde druif vinden we vooral in oost Rusland en Japan. De druivenstokken worden niet zozeer voor wijn gebruikt maar zijn zeker interessant om nieuwe cultivars te ontwikkelen.

Dramatisch gevolg voor de Europese soort

En tenslotte de Europese en West en Centraal Aziatische soorten. Hier is slechts één soort, ofwel de Vitis Vinifera te vinden en die heeft de hele wereld veroverd. Het grote nadeel van deze specie is haar bevattelijkheid voor schimmels. Dankzij de internationale expansie die eind 19^e eeuw flink op gang kwam, kwamen ook bacterieën en schimmels mee uit Amerika naar Europa. Naast Meeldauw en Valse Meeldauw (schimmels die uitstekend gedijen warme en vochtige regio’s) heeft vooral de druifluis ofwel Phylloxera verwoestend uitgehaald in de Europese wijngaarden.

Phylloxera is een insect die zich in de wortelstok vestigt en gaatjes perforeert. De wortelstok verzwakt, kan de sapstromen niet meer goed stimuleren, is vatbaar voor infecties en de druivenplant sterft af. Dit is exact wat er is gebeurd. In 1854 is deze luis ontdekt in Amerika door A Finch. Waarschijnlijk tussen 1858 en 1862 werd de druifluis verscheept naar Europa doordat het meeliftte op andere planten. In 1860 begonnen druivenstokken in de zuidelijke Rhône dood te gaan. Maar ook in de Douro rapporteerde men een nieuwe ziekte. In 1863 stierven wijnstokken in de Provence op onverklaarbare redenen af. In 1868 werd de reden ontdekt, maar inmiddels was reeds 700.000ha aan wijngaarden vernietigd. Vanaf 1872 werd de druifluis in Oostenrijk gevonden en verspreidde het insect zich richting Hongarije, Tsjechië en Slowakije. Tussen 1874 en 1900 waren diverse uitbraken gerapporteerd in Duitsland. Ook verspreidde de luis zich naar Zuid Afrika, Uruguay en de rest van de wereld. Alleen om onbekende redenen zijn de Canarische Eilanden gespaard gebleven.

Wat is cultivar en kan wijn van hybride stokken mooi zijn?

De term druivensoort refereert dus aan de specie binnen de wijnstokfamilie. Cultivar is een samenvoeging van de engelse woorden cultivated (grape) variety en grofweg vertaald naar het Nederlands als “ras” of variëteit. Dit refereert dus aan de Chardonnays, Merlots etcetera. Je kan grofweg zeggen dat cultivar, ras en variëteit door elkaar gebruikt worden, maar er zijn heel kleine (wettelijke) verschillen.

Wanneer twee of meer variëteiten gekruist worden, krijg je een nieuwe cultivar. Zo heb je een kruising van druiven variëteiten binnen één familie (Vitis Vinifera x Vitis Vinifera). Een voorbeeld is de Cabernet Sauvignon die is ontstaan door het kruisen van een wilde Cabernet Franc met Sauvignon Blanc. Wanneer dit binnen de Vitis Vinifera plaats vindt, refereert men naar “klassieke druivenras”. Wanneer een kruising tussen druiven variëteiten uit verschillende vitis families (bijvoorbeeld Vitis Vinifera x Vitis Labrusca) plaatsvindt, krijg je een hybride variëteit. Overigens zie je steeds vaker de referentie naar “PiWi” (Pilswiederstandsfähig ofwel schimmeltolerant) of “nieuwe druivenras”.

Een bijzonder voorbeeld is de Canadese Vidal die een kruising is tussen Ugni Blanc (Vitis Vinifera) en Rayon d’Or (welke afstamt van een Vitis Rupestris variëteit). Deze levert ijswijn van uitzonderlijke kwaliteit op. Maar een ander mooi voorbeeld is Johanniter. Dit is een kruising tussen Riesling, Ruländer (Pinot Gris), Gutedel (Chasselas) en Seyve-Villard een kruising met de Franse Siebel hybride variëteit.

Johanniter is een druiven variëteit die ontwikkeld is voor haar schimmelresistentie en vorstbestendigheid. Hierdoor is het een uitermate geschikte druivensoort om in noordelijke regio’s te verbouwen, waaronder Nederland. Je komt deze druif zelfs in Zweden tegen!

Een voorbeeld: de genealogie van Johanniter een hybride druivensoort

Genealogie Johanniter een hybride druivensoort

Dat de stamboom of afkomst van een druivenras complex kan zijn, bewijst de Johanniter wel. Deze variëteit is een kruising van vier rassen; Riesling, Chasselas, Pinot Gris en het (afgeleide) hybride ras Seyve Villard.

Om de kruising tussen Vitis Vinifera (VV) en Vitis Rupestris (in dit geval; VR) te vinden, moeten we terug naar de Siebel cultivars gaan. De verschillende Siebel rassen zijn een kruising tussen Aramon (VV), Allicante Bouschet (VV), AxR1 (kruising van een onbekend wild ras x wederom Aramon; dus een VV) en Jaeger 70, een ras in de Vitis Rupestris klasse. Dus hier hebben we de interspecies crossing te pakken.

Wanneer minimaal één voorouder geclassificeerd is als hybride, zijn alle nakomelingen ook hybride. Eigenlijk is dit vreemd. Neem de Johanniter waar 3 rassen afkomstig zijn uit Vitis Vinifera groep en “slechts” 1 een afgeleide uit Vitis Rupestris. Daarom spreekt men tegenwoordig vaker over “moderne rassen” of “interspecies kruising” dan over een hybride druivensoort.

Hoewel DNA tegenwoordig veel duidelijkheid kan geven, is het in de wereld van druivenrassen nog lang niet allemaal duidelijk. Het bovenstaand voorbeeld geeft aan dat de oorsprong van Pinot Noir, Chasselas, Gouais Blanc, Traminer en Grenache nog onduidelijk is.

Ludique wijnen Johanniter 2020

De kleine wijngaard van Ludique wijnen vinden we in de IJsselvallei in Gelderland. In 1999 is men begonnen met het aanplanten van deze wijngaard met louter nieuwe druivenrassen die beter geschikt zijn in het Nederlandse klimaat. Vervolgens is in 2008 is een tweede wijngaard aangelegd aan de oevers van de IJssel bij Deventer.

Ludique Johanniter een van de hybride druivensoorten voor een mooi en goede wijn

Dit is een bijzondere wijn van 60% Johanniter en 40% Cabernet Cortis (vanwege de kleine oogst Johanniter) uit de IJsselvallei in Gelderland. Doordat Johanniter overeenkomsten vertoont met Riesling vind je de milde zuren en fruitige tonen terug in deze wijn. De wijn geeft een groengele reflectie met lichte intensiteit. De expressieve neus geeft steen- en tropisch fruit. De wijn heeft een mild zuur, een volle body met gemiddeld + alcohol. Ze laat een filmend laagje achter op de tong en wordt gedragen door citrusfruit, ananas, lychee en gras met een licht vleugje paprika (wat te danken is aan de Cabernet Cortis). De afdronk is gemiddeld met een citrus overheersende smaak.

De balans tussen zuurgraad en aroma’s is prettig maar de wijn heeft een licht verhoogd alcohol percentage. De prettige lengte wordt gedragen door de zuren en citrusfruit. In de aanzet is de intensiteit hoog, zowel in de neus als in de mond. Echter deze vlakt snel af. De wijn heeft een lichte complexiteit omdat de nadruk op de primaire aroma’s liggen.

Kortom, dit is een plezierige wijn, heerlijk op het terras of bij een salade en het past zelfs bij een zuurkoolgerecht. Een mooi staaltje Nederlandse wijn!

9 augustus 20229 augustus 2022

Mooi Bordeaux nieuw Rioja en vreemd Rusland

Bordeaux 2021 een jaar vol hindernissen

Met de vorst in het late voorjaar en veel regen aan het begin van de zomer, was 2021 een jaar vol hindernissen voor Bordeaux. Desondanks valt het met de kwaliteit nog mee, maar dat is met name in het top segment van de wijn domeinen. Bordeaux bestaat uit twee regio’s. De linkeroever waar de later rijpende Cabernet Sauvignon domineert boven Merlot. En de rechteroever waar de vroeger rijpende Merlot domineert.

Impact in de wijngaard

Zo heeft de late vorst in veel knoppen doen bevriezen. Hierdoor is de druivengroei dus lager en dat heeft direct impact op de opbrengst per hectare. Daarnaast door late vorst kan een tweede uitloop niet de juiste tannine rijpheid verkrijgen. En dat heeft een negatieve impact op de balans van de wijn omdat de tannine niet goed kan integreren in de wijn.

Vervolgens door het natte voorjaar, tierde de meeldauw welig. Wanneer de planten niet op tijd werden behandeld met de Bordeauxse pap, een koper mengsel dat op de bladeren gesproeid wordt om de meeldauw tegen te gaan, kan de hele plant (en wijngaard) besmet raken. Het begint bij het aantasten van de bladeren waardoor fotosynthese vermindert. Vervolgens kunnen scheuten, bloesem en trossen besmet raken. Hierdoor raakt de oogst verloren.

In de biodynamische wijngaarden, zoals Pontet-Canet en Palmer, is de schade nog groter aangezien hier niet of nauwelijks met chemische bestrijdingsmiddelen gewerkt wordt. De opbrengsten liggen hierdoor ruim 20% lager dan normaal.

Door de grote regenval in de zomer, kregen de wijnranken onvoldoende waterstress om de juiste concentratie in de druiven te krijgen. Hierdoor kunnen wijnen “waterig” worden en dus aroma’s verliezen. Ook werd veel regen voorspelt in het eerste weekend van oktober, te midden van het plukseizoen. De producenten die zich haastten om de oogst voor die tijd binnen te hebben, hadden te maken met niet volledig rijpe druiven. En druiven waren “opgeblazen” door de vele regen. Wijnmakers konden dit met “saignee” weer corrigeren. Echter diegenen die de gok namen en later plukten, hadden geluk, omdat het slechte weer nooit kwam. De druiven die geoogst werden waren rijper. Toch was chaptilisatie soms van toepassing om de suiker waarden, en dus alcohol, te verhogen.

De linkeroever

Op de linkeroever heeft Pauillac traditioneel veel Cabernet aanplant en daardoor zijn de wijnen hier redelijk geslaagd. In Saint Estèphe is de opbrengst wisselvalliger. Omdat hier ook meer Merlot staat aangeplant. De wijngaarden die hoger op de heuvels liggen hebben nog redelijke wijnen voortgebracht. Echter veel Merlot was rijp op het verkeerde moment, waardoor het wegens dreigende rot geplukt moest worden. De wijnen uit Saint Julien bewijzen wederom hun vaste waarde aan de top. Hoewel de stijl iets anders is met lager alcohol percentage en iets “groener” (vegetale tonen zoals paprika) dan wat men gewend was in de afgelopen jaren. Op Château Margaux in de gelijknamige streek, ziet men over de breedte gelijkwaardige wijnen. Echter doordat de alcohol lager was, zijn de wijnen minder vol en krachtig met minder structuur. Tenslotte kent Pessac Léognan twee gezichten. De minder intense zonuren waren een uitkomst voor de productie van witte wijn. Deze wonnen in aromatische kracht en zuren. Echter de Merlot is hier geslachtofferd. Gelukkig is dit wel gecompenseerd door de Cabernet Franc.

De rechteroever

Op de rechteroever vinden we een heel andere Merlot. Hoewel de september regen tot minder geconcentreerde druiven leidde, hebben de wijnmakers kunnen profiteren door de druiven tot ver in oktober te laten hangen. Op de rechteroever viel minder regen dan op de linker. Verder zijn we ook hier een toename van het gebruik van Cabernet Franc ten koste van de Merlot. En de koele nachten eind september zorgden voor zeer aromatische rijpe Cabernet Franc.

We mogen concluderen dat de wijndomeinen die op de toplocaties van de Bordeaux zitten goede klassieke wijnen hebben kunnen maken in 2021. Niet altijd met de diepte en lengte van de goede jaren, maar alsnog een goed glas wijn. Ook door het gebruik van minder nieuw hout. Hierdoor zijn het frissere wijnen met minder alcohol maar helaas ook minder structuur. Hierdoor lijkt de balans anders zijn komen te liggen. Desondanks zullen prijzen niet gunstiger zijn, want de opbrengst per hectare en dus wat in de fles gaat ook minder!

Tweespalt in Rioja

Rioja is één van de meest bekende wijnregio’s uit Spanje. En traditioneel ligt de focus hier erg op houtrijping om de wijnen zachter en ronder te maken. Echter in de recente jaren is de trend ontstaan naar meer fruitige wijnen waarbij vooral wit en rosé een boventoon voeren. Dit staat haaks op de filosofie in de Rioja. Binnen de wijnmakers vindt er nog steeds een strijd gaande wat men nou vindt passen bij Rioja wijnen. De traditionele wijnmakers houden vanzelfsprekend vast aan de lange (hout)rijping. Terwijl jonge wijnmakers eerder kiezen voor frisse fruitige wijnen. Dit is sinds 2018 mogelijk onder de nieuwe classificatie. Het zal je mogelijk niet verbazen maar dit is opgezet naar Bourgondisch voorbeeld;

Vino de Zona

Alle druiven komen uit één subzone (Rioja Alta, Rioja Alavesa of Rioja Oriental) en de naam mag op het etiket vermeld worden. De vinificatie, rijping en botteling moet allemaal binnen de zone plaats vinden.

Vino de Municipio

De wijn komt uit één dorp of groep van vastgestelde dorpen. Ook hier moet alles van wijngaard tot botteling plaats vinden in het dorp. Op het etiket mag zowel het dorp als de zone van herkomst vermeld worden.

Viñedo singular

Alle druiven komen van één enkele wijngaard. Deze wijngaard dient gecertificeerd te worden en dient meer dan 10 jaar in eigen bezit te zijn, de stokken minstens 35 jaar oud zijn en de opbrengsten laag worden gehouden. Een proefpanel dient het uiteindelijke goedkeuring te geven.

Vanzelfsprekend zit niet iedereen hierop te wachten, dit maakt het toch al redelijk omvangrijke systeem van herkomst benaming nog ingewikkelder. Echter het is weldegelijk een mooi alternatief om aan te sluiten bij wat de markt op het moment wenst én zich te onderscheiden van de zware houtgerijpte traditionele wijnen.

Omgekeerde wereld in Rusland

Dat in Rusland niet altijd nauw met internationale afspraken rekening wordt gehouden is al langer bekend. Maar de welgestelde Russen zijn ook wijn minnend, en met de recente import restricties merken de grote Europese wijnregio’s dit ook. Maar liefst 60% van de wijnimport door Rusland komt uit Barolo, Bordeaux, Bourgogne en Champagne. De Russische importeurs zijn naargeestig op zoek naar alternatieven. Maar voor Champagne hoeven ze niet bang te zijn. Poetin heeft immers de lokale mousserende wijn het recht gegeven om Champagne naam te gebruiken. Terwijl wijn uit de Champagne “mousserende wijn” heet. Laten we spreken van een omgekeerde wereld in Rusland en een doorn in het oog voor de (echte) Champagne natuurlijk!

23 november 202115 september 2024

Bio een hippe trend of serieus alternatief

Reeds enige jaren zijn biologische producten enorm in opkomst. Ook in de wijn industrie vind je dit terug. De wijnbouw industrie is er één waar veel externe invloeden zijn. Je werkt eenmaal met een natuur product (druiven) die je via chemische processen omvormt in een geheel ander product (wijn). Op het eerste gezicht denk je misschien dat dit een geheel natuurlijke werkwijze is. Echter niets minder is waar. Het is namelijk ook de industrie die al jaren lang lobbyt om niet alles op het etiket te vermelden. Want in de wijngaard wilt men de opbrengst maximaliseren. Dus men dient de druiven te beschermen tegen schimmels en andere infecties. In de wijnkelder dient een juiste vergistingstemperatuur zijn. Maar de consument wilt natuurlijk wel heldere wijn, dus dient men de wijn te klaren. Dus is bio een hippe trend of een serieus alternatief? Bekijk nu onze bio wijnen.

Eigenlijk is het gebruik van chemische toevoegingen iets wat pas in de jaren 60 van de vorige eeuw is ontstaan. Na de Tweede Wereldoorlog hebben de ontwikkeling van chemische middelen een toevlucht genomen. Uit gemak en vanzelfsprekend om hoger rendement te behalen namen wijnmakers massaal de toevlucht tot deze middelen. Het bracht een goed rendement, stabiele kwaliteit en dus nagenoeg gegarandeerd inkomen, waarbij ook de kwaliteit met sprongen omhoog was gegaan. Maar wat zijn de risico’s waar aan je moet denken?

Risico’s in het wijngaard management

Er zijn verschillende soorten risico’s. Deze variëren van natuurlijke risico’s tot ongedierte en ziekten.

Natuurlijke risico’s

Water

Zoals met alle landbouwproducten is een wijnboer erg afhankelijk van weersomstandigheden. Een overvloed aan water geeft weelderige groei van loten en bladeren. Hierdoor blijven minder suikers over voor de druiven en is een waterige wijn het resultaat. Daarnaast vergroot veel nattigheid de kans op schimmels. Terwijl op de arme gronden en te weinig water kunstmeststoffen noodzakelijk kunnen zijn om een goede groei te bevorderen.

Vorst

Een ander risico is natuurlijk vorst, zeker ten tijden van het groeiseizoen. Wanneer de bloesem bevriest, zal het geen druiven voortbrengen. Hier zijn geen chemische middelen voor. Maar bij veelvoorkomende maatregelen tegen vorstschade moet je denken aan kachels in de wijngaard (warmte geeft luchtcirculatie) of windmachines en helikopters (wederom ter bevordering van luchtcirculatie). Andere methoden zijn besproeiing zodat het water op de plant bevriest. Dit geeft warmte af aan het plantweefsel wat dus de plant beschermt. Maar ook doordachte wijngaardmanagement speelt van groot belang. Koude lucht zakt naar het laagste punt, dus goten in de wijngaard vangen deze kou op. Tegelijkertijd wanneer de wijnboer de wijnstokken opbindt, is de kans op vorst schade ook kleiner.

Hagel

Ook hagel kan veel schade opleveren. Zo is in het voorjaar van 2021 nog laat veel hagel gevallen in Frankrijk, waardoor veel wijngaarden geraakt zijn. Schade kan men voorkomen door de val van hagel te voorkomen. Wanneer men een chemische substantie (zilverjodide, kaliumjodide, calciumchloride of droogijs) de hagelwolk inschiet, voorkomt men de val. Dit noemt men cloud seeding. Dit is vanzelfsprekend bijzonder discutabel. Een simpele alternatief is hagelnetten ophangen in de wijngaard. Echter dit is niet altijd toegestaan binnen de wet- en regelgeving van de regio.

Ongedierte

Je werkt eenmaal met een natuurproduct in de open natuur. Dus vanzelfsprekend ben je vatbaar voor ongedierte. Aantasting door dieren vermindert de opbrengst, schade aan bladeren vermindert de fotosynthese en beperkt het groeipotentieel.

Vogels en zoogdieren

Vogels en zoogdieren eten van de druiven (dus vermindering van de oogst) of beschadigen de druiven wat een verhoogd risico op schimmelziektes geeft. Belangrijkste bescherming hier zijn netten tegen vogels en hekwerken tegen bijvoorbeeld konijnen.

Insecten

De meest fameuze is toch wel de druifluis, ofwel Phylloxera. Deze luis die zich nestelt in de wortelstok, heeft bijgedragen aan het bijna uitroeien van de wijn cultuur. Phylloxera is een insect uit Noord-Amerika die door globalisering naar Europa is gebracht in de 19^e eeuw. Eén van de stadia is dat het insect zich voedt van de wortelstok. Via deze beetwondjes dringen infecties binnen die de plant na verloop van jaren verzwakt en uiteindelijk dood laat gaan. Amerikaanse wijnstokken hebben hier geen last van, omdat deze zijn “opgegroeid” met het insect en een resistentie tegen ontwikkeld hebben.

Andere insecten kunnen zich voeden met druiven en bladeren. En bestrijding met insecticiden heeft jarenlang voor de hand gelegen. Een geïntegreerde ongediertebestrijding speelt een belangrijke rol als alternatief. Door de wijngaard niet met uitsluitend wijnstokken aan te planten, ontstaat er een divers habitat dat ook natuurlijke vijanden van de ongedierte aantrekt.

Nematoden

Nematoden zijn microscopisch kleine wormen die de wortels van de wijnstok aantasten en de opname van water en voedingsstoffen verstoren. Ook kunnen ze virussen overdragen. Het is zaak om regelmatig de bodem te ontsmetten voordat men kan beginnen met herplanting. Een perceel ligt vaak ongeveer 3 jaar braak voor de herplanting om de bodem goed te laten herstellen.

Ziekten

Er zijn verschillende soorten ziekten die invloed uitoefenen. Denk aan schimmels, virussen en bacteriën. Niet alles is funest, soms zijn schimmels juist gewenst en creëren unieke wijnen!

Grijze rot

Ook nabijgelegen wateroppervlaktes kunnen een funeste uitwerking hebben. Daar waar ochtendmist ontstaat kan de mooiste zoete wijnen opleveren door aantasting van de Botrytis Cinerea schimmel. Andere benamingen zijn grijze rot of edele rot. Zie bijvoorbeeld de fameuze Sauternes uit Bordeaux. Dit komt vooral voor op witte druivenrassen zoals Sauvignon Blanc, Sémillon, Muscadelle, Chenin, Riesling, Gewürztraminer en Furmint.

Echter indien niet de juiste klimatologische voorwaarden aanwezig zijn voor de aanwezige druivenrassen, dan is grijze rot funest. De druif is bedekt met een grijze laag en de infectie verspreidt zich zeer gemakkelijk door de wijngaard. Dit is dan ook vijand nummer 1 in een wijngaard. Bestrijding kan door het gebruik van koperspray maar natuurlijke ventilatie in de wijngaard is een goed alternatief. En wanneer bessen geïnfecteerd zijn, deze zo snel mogelijk verwijderen om verspreiding te voorkomen.

(Valse) Meeldauw

Dit zijn schimmels die goed gedijen in warme, vochtige omgeving en taste de groene delen van de wijnstok aan, inclusief bladeren en bessen. De aangetaste druiven verliezen hun fruitige smaak en geven de wijn een schimmelige bittere bijsmaak.

Echte meeldauw is een schimmelpluis aan de bovenkant op het blad. En voelt zich thuis in een wijngaard waar het warm en beschaduwd is. Vochtigheid speelt hier van ondergeschikt belang. Na verloop van tijd verkleurd de witte schimmel donkerder en krullen de bladeren. Bestrijding van echte meeldauw kan met bestrijdingsmiddelen op basis van koper (ofwel Bordeauxse pap). Als milieuvriendelijk alternatief kan gekozen worden voor een bladermanagement systeem waarbij de groene delen zoveel mogelijk bloot zijn gesteld aan zonlicht.

Terwijl valse meeldauw zich hecht aan de onderkant van het blad. Op de bovenzijde van het blad ontstaan gele vlekken die bruin kunnen verkleuren. Bestrijding van valse meeldauw met middelen gebaseerd op zwavel werken goed. Echter dit is natuurlijk minder goed voor de plant en bodem. Alternatieve zijn gelijkmatige temperaturen, goede luchtcirculatie, voldoende plantafstand, en het gebruik van meststoffen met voldoenden calcium.

Bacteriële ziekten

Een groot aantal bacteriën kunnen de wijnstok aantasten. Velen verminderen de kwaliteit en kwantiteit van de druiven, maar er zijn een aantal bacteriën die dodelijk zijn voor de wijnstok. Deze bacteriën worden verspreid door een klein insect van de soort sharpshooter, zoals de dwergcicade. Insecticiden werken effectief om het risico op sharpshooters te verminderen.

Virussen

Virussen op planten werken niet anders dan virussen op mensen. Ze zijn hardnekkig en heel besmettelijk. Over het algemeen zijn ze niet dodelijk, maar verminderen wel kwaliteit en kwantiteit. Er is nog geen middel gevonden tegen virussen. Wanneer een wijngaard besmet is geraakt, is er maar één mogelijkheid; de wijngaard rooien en de grond te ontsmetten

Wijnmaaktechniek

Ook in het wijn maken zijn er vele stoffen die worden toegevoegd. Helaas is het zo dat in de wijnindustrie dat alle toegevoegde middelen niet vermeld hoeven te worden van de warenwet, eigenlijk best vreemd toch!

Gist

Tijdens het wijnmaken is het gebruik van gisten zeer gebruikelijk. Men kan uit een reeks gisten kiezen die het beste bij de druivenras en het klimaat past. Echter bedenk dat gist ook van nature voorkomt op de druivenschil. Dit is echter een “wilde gist”. De wijnmaker kan niet met zekerheid voorspellen hoe de wijn uit zal pakken. Dit in tegenstelling tot het gebruik van gistklonen. Feitelijk kan de wijnmaker van te voren bedenken welke aroma’s een rol moeten spelen in de wijn, en het gistgebruik daarop afstemmen.

Sulfiet

Het zal u ongetwijfeld wel eens zijn opgevallen op een etiket, “dit product bevat sulfiet”. Sulfiet is een natuur product dat de druif reeds van zichzelf heeft. Dus een wijn zonder sulfiet bestaat simpelweg niet! Maar sulfiet kan men toevoegen om de houdbaarheid van de wijn te verlengen. Voor biologische wijn is dit ook toegestaan, echter het gebruik is beperkt met 30-50 gram minder dan “reguliere” wijn.

Wat is biologische wijn

Biologische wijn is wijn dat gemaakt is van biologisch geteelde druiven. Dit betekent dat geen kunstmest gebruikt is, maar ook giftige onkruidverdelgers of insecticiden en fungiciden. Het is 100% milieubewust. Daarmee komen we meteen tot de crux van dit artikel. Er zijn nogal wat risico’s die druiventeelt met zich mee brengt. Wanneer dat volledig biologisch geschiedt, heb je nog een aantal uitdagingen extra. Met name wanneer je de invloed van bacteriën en virussen neemt, is er eigenlijk geen middel beschikbaar. In het geheel genomen hangt veel af van locatie, ligging t.o.v. waterpartijen en klimaat, maar ook resistentie. Gelukkig zijn er veel alternatieven voor meststoffen, maar ook voor het detecteren van schimmels. Er staan rozen aan het begin van een rij wijnstokken voor een reden. Deze geven een alarm af wanneer zich een schimmel in de wijngaard heeft ontwikkeld. Doordat de schimmel zich vaak het eerst kenbaar maakt op de rozenstruik, kan de wijnboer anticiperen.

Weet wel, dat zelfs in biologische landbouw een beperkt aantal traditionele bestrijdingsmiddelen in kleine hoeveelheden zijn toegestaan. Simpelweg omdat er geen alternatief is. Maar omdat de wijngaard en druivenstok in principe gezond zijn, heb je geen middelen nodig, zo is de gedachte.

Biologische wijn kan je herkennen aan het keurmerk op de achter etiket van de wijnfles. Dit keurmerk bestaat uit een afbeelding van een blad dat uit sterren wordt gevormd.

Biologisch of biodynamisch?

Voor het produceren van een biodynamische wijn gaat men echter verder. In de biodynamische cultuur gaat men uit dat elk levend wezen een voortvloeisel is van de totale kosmos. Grondlegger van deze principes is Rudolf Steiner (1924).

De studie en de invloeden van de kosmische stralingen staan centraal in deze cultuur. Met behulp van een hemelkaart stemt men de werkzaamheden in en rond de wijngaard en bij de vinificatie af op de stand van de hemellichamen en op de levensritmes. Bovendien wordt in de wijngaard gebruik gemaakt van diverse biodynamische preparaten (soort van homeopathie).

De resultaten van deze ingrepen komen tot uiting zowel in de wijngaarden als in het eindproduct. Ziektes komen naar eigen zeggen niet voor in deze teelt. De planten zijn hiervoor quasi immuun. De wijn is steeds van een bijzondere finesse en behoort tot het beste dat in de wijnwereld aangeboden wordt. Een biodynamische wijn is voorzien van een Demeter kenmerk.

Is wijn veganistisch?

Wijn is een natuur product, daar zijn we het overeens. Echter, is wijn veganistisch? Nou het antwoord zal je mogelijk verbazen, maar is nee. Uitgegiste wijn is troebel, er zweven o.a. minuscule stukjes druivenschil in de wijn, afgestorven gisten en kleurstoffen. Om wijn sneller helder te maken dan rustig af te wachten tot alles naar beneden is gezakt, voegen wijnmakers meestal eiwit (van eieren of uit melk) toe om de vertroebelende deeltjes te laten zakken. Dit heet klaren van de wijn. Gelukkig gebruiken steeds meer wijnmakers niet-dierlijke producten met hetzelfde effect, zoals bentoniet (een soort kleipoeder).

De wijn wordt vervolgens meestal gefilterd. Bij de filtering van de wijn worden door veel wijnmakers nog producten met een dierlijke oorsprong gebruikt, zoals varkensvet, visslijm en gelatine. Vegan is de wijn hierdoor dan dus niet. Ook zijn er nog andere dierlijke toevoegingen die wijnmakers wel gebruiken om de kwaliteit van de wijn te beïnvloeden.

Bij veganistische wijn wordt niets gebruikt van dierlijke oorsprong, dus ook geen melkproducten of eieren. Goed nieuws, er zijn alternatieven zoals het gebruik van bentoniet (een kleipoeder) voor het klaren. Veganistische wijnen kan je herkennen aan het logo van veganisme.

Is bio nu een hippe trend of een serieus alternatief?

Ook hier geldt preventie is beter dan genezen. Dit tegeltje kan je eigenlijk overal op plakken. De mensheid is bezig met een nieuw bewustzijn. Klimaat verschrikkingen horen we overal. Roofbouw ten behoeve van menselijk voedsel zie je overal. Maar is dit een proces wat we door kunnen blijven zetten? Dat is een grote vraag. Persoonlijk ben ik heel blij dat dit bewustwordingsproces ook in de wijn is ingezet. Zijn we er al? Nee dat zeker niet. Check nu onze biologische wijnen!

De top wijnen die lang houdbaar zijn, zijn over het algemeen niet biologisch gemaakt. Nu werkt in het voordeel dat de consument meer in het hier en nu leeft. Dus wanneer men een fles wijn koopt, wilt men deze direct consumeren. Echter er geen ook genoeg stemmen op dat wanneer je juist wel biologisch werkt en dus gebruik maakt van de natuurlijke gisten die in een gebied aanwezig zijn, je juist op een natuurlijke wijze de wijn lang kan weg leggen.

Maar de wijnen die vandaag de dag op de markt beschikbaar zijn, zijn toch overwegend wijnen om nu te drinken. Is dat omdat men inspeelt op de “dorstige ongeduldige” consument, dat is mij nog niet geheel duidelijk!