Het kwam opeens in het nieuws. De universiteiten van Trier en Darmstadt hebben onderzoek gedaan naar de oorsprong van microplastics die in de wijngaarden van de Moezel zijn gevonden. Dit was het eerste echte onderzoek naar microplastics in wijngaarden wereldwijd. En het resultaat is schokkend.
Nu is het vinden van microplastics mogelijk niet verbazingwekkend, omdat plastic alom vertegenwoordigd is, ook in de wijnbouw. Denk maar eens aan de vele kratten, netten, opbinding, noem maar op. Maar deze te vinden te midden van de wijngaarden in zeer hoge concentraties, deed wenkbrauwen fronzen. De onderzoekers hebben acht wijngaarden onderzocht. Hiervan zijn vier in biologisch beheer en vier in conventioneel beheer. Alle acht staan in de wijnstreek Moezel en Saar in Duitsland.
Schokkende bevinding
De schokkende bevinding is dat de microplastic concentratie op sommige delen zelfs hoger is dan omliggende landbouwgronden. Hoewel nog niet geheel duidelijk is waar de microplastics vandaan komen, wordt voorzichtig aangenomen dat deze veroorzaakt worden door plastic dekzeilen, gebruikte touwen/netten maar ook kwaliteit van gebruikte compost. Echter hoe dat deze microplastics dieper in de bodem zijn doorgedrongen is nog een raadsel. De schrale leistenen bodems worden eenmaal zelden tot niet geploegd. Een reden kan gevonden worden door regenval in combinatie met erosie dat bijdraagt aan de diepere neerslag in de bodem. Maar ook regenwormen zouden een rol kunnen spelen.
Hoe erg is deze vervuiling dan? In de Nederlandse rivieren is in 2019 onderzoek gedaan naar de hoeveelheid microplastics. Toen bleek dat er 200 tot 1.000 deeltjes/kg droge grond voor te komen (Koelmans et al., 2019). Nu is gebleken dat in de Duitse onderzochte wijngaarden deze concentratie op 4.200 deeltjes/kg ligt! Het verspreidingspatroon vertoonde een hogere concentratie microplastics in de bovengrond, op de middelste en onderste hellingspositie. De kleinste deeltjesgroottes werden gevonden in monsters van de ondergrond en de bodempositie. Er wordt dus aangenomen dat erosie een potentiële transportroute bergafwaarts is.
Bron: Jenny Klaus et al. 2024
Hoe nu verder?
Dat is en belangrijke vraag. Het gebruik van kunststof is niet gereguleerd, zowel niet in conventioneel als biologisch/biodynamisch wijnbouw. Daarnaast zijn wijngaarden vaak een onderdeel van een stroomgebied en het toevoergebied van sedimenten van veel rivieren. Onder invloed van bodemerosie transporteren microplastics zich van de wijngaarden naar de rivieren. Met als gevolg dat ze verder verspreid worden in het ecosysteem.
Conclusie is duidelijk. Onderzoek in meerdere wijngaarden is nodig om te begrijpen in welke mate vervuiling een rol speelt. Maar ook hoe kunnen we dit samen tegengaan? Is er meer regulering nodig? Laten we allemaal meer bewust worden wat we doen en gebruiken. Het oude credo “begin bij jezelf” is ook zeker hier van toepassing.
