In het uiterste noorden van Chili vinden we de Atacama woestijn. Het is bijzonder verrassend dat onder deze extreme woestijn omstandigheden toch uitzonderlijke wijnen worden geproduceerd. Daarom zal de focus meer op tafelwijn liggen dan op kwaliteit. Dit laatste is echter wel te vinden in een regio net ten zuiden van Atacama, de Coquimbo regio. Maar meer daarover hieronder.
Woestijn wijngaarden in DO Atacama
De Atacama woestijn beslaat voor een groot deel de gelijknamig regio. Het staat bekend als één van de droogste woestijn ter wereld met minder dan 5mm neerslag per jaar. Dit wordt veroorzaakt door de hoge ligging, op gemiddeld 600m hoogte, de aflandige wind en de koude Humboldtstroom waardoor weinig zeewater verdampt. Wanneer je ook nagaat dat het van 1919 tot 2015 niet heeft regent, kan je je afvragen wat wijnbouw en mensen hier te zoeken hebben.
Ondanks dit woestijn klimaat vinden we hier verrassend genoeg uitzonderlijke wijnen, vooral in een dunne strook langs de kust. Hier is het broodnodige water voorhanden en zorgt de zeewind voor verkoeling. De nadruk ligt hier op tafeldruiven en ander fruit en in beperkte mate ook wijngaarden. Het is ook hier waar een lokaal initiatief ontstond, gerund door de inheemse bevolking. Ayllu is een wijnhuis dat haar wijngaarden onder deze barre omstandigheden teelt. De wijngaarden liggen op maar liefst 2.400m hoogte om zo verkoeling te krijgen. De druiven verkrijgen een dikke schil om zo de hitte te weerstaan. Maar dankzij de vele zonuren en koele nachten zijn de wijnen mooi van kleur, afgeronde tannine, en een veelzijdigheid aan aroma’s. Dit zijn met recht uitzonderlijke wijnen afkomstig uit een uitzonderlijk gebied. We vinden hier slechts 55ha aan wijnbouwarsenaal.
Naast het schaarse wijnbouw, is Atacama een grote producent van Pisco, een Chileense brandewijnachtige drank die reeds sinds de komst van de conquistadores in de 16e eeuw wordt geproduceerd.
Maar ook hier vinden we twee subregio’s: de Capiapo en Huasco valleien.
Kleinschalig DO Valle de Copiapo
In het centrum van de regio Atacama vinden we Copiapo. Deze regio wordt gedomineerd door mijnbouw. Maar wijnbouw neem hier ook een belangrijke plaats in. Het is de meest noordelijk gelegen wijngebied van Chili. Het is de conquistadores Francisco del Aguirre die gouverneur werd van de provincie Tucuman en tevens gouverneur van Chili, die op zijn landgoed in Copiapo wijnstokken verbouwde. Zijn eerste oogst was in 1551.
Een groot deel van de aangeplante wijngaarden gebruiken hun druiven voor de productie van Pisco. Daarnaast vinden we ook zoete wijnen van met name Muscat druivensoorten. Sommige wijnhuizen proberen volledig biologisch te werken, maar dat komt met extra uitdagingen.
Koel DO Valle de Huasco in woestijn regio Atacama
Huasco Valley, ook bekend onder de naam “Garden of Atacama” is een vruchtbare vallei in het zuidelijke deel van de regio.
De oorsprongsbenaming Valle del Huasco is opgenomen in het wijngebied van Atacama. Het beslaat de hele provincie Huasco. De oorsprongsbenaming Valle del Huasco is onder de Chileense bevolking bekend als “Jardín de Atacama”. Historisch gezien heeft deze oorsprongsbenaming zijn wijnstokken gewezen op de productie van druiven om pisco, een zoete gedistilleerde, te bewerken. Momenteel wordt er ook een ander type wijn geproduceerd, naast het bestaan van land voor olijfbomen.
Van de wijngaarden die in het binnenland zijn geplant, aan de voet van de bergketen in wat de Alto Huasco of Alto del Carmen wordt genoemd, zijn historisch frisse, zoete en aromatische wijnen geproduceerd van muscat variëteiten die “pajarete” worden genoemd. Dit is een blend van verschillende zeer aromatische muskaatdruiven, geteeld op meer dan 1.100 meter boven de zeespiegel.
In het kustgebied vertonen de bodems ernstige hoog zoutgehalte. Hoe dichter je bij het kustgebied komt met bodems die zijn afgeleid van alluviale inhoud, hoe meer zoutgehalte ze hebben. Met behulp van irrigatie probeert men het zoutgehalte te reduceren. Doordat dit gebied in vroegere tijden onder de Stille Oceaan lag, is de bodem meer kalkhoudend waar Chardonnay, Sauvignon Blanc en Syrah van zeer goede kwaliteit vandaan komen.
Ventisquero Tara Sauvignon Blanc, DO Valle de Huasco
Nabij de Huasco rivier vinden we het wijnhuis Ventisquero, afkomstig uit Maipo, dat een project gestart is van 10ha. Ze vonden een gebied met kalksteen in de bodem, anders dan in het overgrote deel van Chili dat bedekt is met graniet. Vandaar dat er ook ziltigheid te bespeuren valt in de afdronk. Dankzij de nabijheid van de oceaan is de dagtemperatuur hier rond de 25C terwijl de nachttemperatuur tussen de 8 en 10C is. Ideaal voor wijnbouw dus. Ventisquero is de belangrijkste producent in deze subregio en verbouwt naast Sauvignon Blanc en Chardonnay, ook andere koel klimaat druiven als Pinot Noir maar ook Syrah, Merlot en Viognier. Door de druppel irrigatie vindt er zeer precies waterafgifte plaats om de druivenrank goed te ondersteunen.
De Chardonnay is groengeel van kleur en kan licht troebel zijn, doordat de wijn niet geklaard of gefilterd wordt. Het is echt puur natuur! De geur is subtiel met aroma’s van zoete komkommer, abrikoos en florale en minerale tonen. De Chardonnay is fris en levendig, heel mineraalrijk en een mooie structuur, mede door haar 13% alcohol. Opvallend is het lichte vleugje ziltigheid in de afdronk.
Geniet van deze wijn bij vette vis of wit vlees waarbij een romige saus niet overbodig is.
Het hart van Chileense wijn is te vinden in de regio Coquimbo
Coquimbo is gelegen tussen de regio Atacama in het noorden, Argentinië in het oosten en de regio Valparaiso in het zuiden. Het omvat drie subgebieden: de Elqui vallei, de Limari vallei en de Choapa vallei. De meeste druiven die zijn aangeplant zijn Chardonnay, Cabernet Franc, Cabernet Sauvignon en Merlot. Net als in de Atacama-regio staat ook Coquimbo bekend om de productie van Pisco en tafeldruiven. Voor de productie van Pisco worden Moscatel Rose, de Alejandria Moscatel en Moscatel Australia geselecteerd. Het proces omvat de fermentatie en destillatie, gevolgd door een rustperiode in fijne houten vaten.
Vandaag de dag strekken de wijngaarden zich uit vanaf de kust tot 2.000m hoog in het Andes gebergte met een arsenaal van 3.115ha. Vooral Syrah heeft zich aangepast aan het klimaat en behaald verbluffende resultaten.
De Coquimbo vallei kent een warm en droog klimaat met aanzienlijke temperatuurverschillen tussen dag en nacht. Dit is grotendeels beïnvloed door de koele oceaanstroming vanuit de Stille Oceaan en de grote hoogte van de wijngaarden.
DO Valle de Elqui
De Elqui vallei ligt aan de zuidkant van de Atacama woestijn. De naam betekent “smalle vallei” in de lokale Quechua-taal en weerspiegelt de geologie perfect. De wijngaarden strekken zich uit vanaf de Stille Oceaan het in het westen tot het Andres gebergte in het oosten. En zijn te vinden tot wel 2.000m hoogte. De meeste wijngaarden liggen langs de vallei van de Elqui rivier. Waardoor telers toegang hebben tot de broodnodige irrigatiewater. Traditioneel richtte Elqui zich op Pisco, maar de nieuwe generatie wijnmakers produceert zich intens aromatische wijnen van Sauvignon Blanc en Syrah. Het klimaat is droog en zonnig en dus ideaal voor druiventeelt. Naast de eerder genoemde druivenrassen, vinden we ook Carmenère en Cabernet Sauvignon.
Met 29 graden zuiderbreedte ligt Elqui op dezelfde hoogte als Pretoria in Zuid Afrika. Wanneer je dit spiegelt naar noorderbreedte, kom je in centraal Algarije uit. Dit geeft reeds aan aan wat voor soort klimaat je moet denken. De straling van de zon is hier vele malen hoger dan in welk Europees wijngebied dan ook. En dat vertaalt zich terug in de wijnstijl. Wanneer het alcoholpercentage onder controle kan worden gehouden, levert dit enorm levendige wijnen op. Hoogte is hier key. Dat betekent dat de warme heldere dagen afgewisseld worden door koele frisse nachten. Deze dagelijkse temperatuurverschillen dragen bij aan de zuurgraad maar ook om het karakter van de druivenras tot uiting te brengen.
Elqui is een veel belovende opkomende regio met zeer uitgesproken wijnen.
Fantastische Chardonnay uit DO Valle de Limari
Limari Valley is een oud wijngebied. De eerste wijnstokken werden geplant in de zestiende eeuw. Tegenwoordig stellen nieuwe technologieën wijnmakers in staat om met een frisse blik naar deze regio te kijken. Tegelijk is het één van de nieuwere wijnregio’s in Chili.
Hoewel het klimaat warm en heet is, is het in de Limari vallei koeler en groener dan aan het land aan weerszijden. Dit is dankzij de verkoelende Camanchaca-mist van de Stille Oceaan, die de vallei elke ochtend bedekt en verdwijnt als de zon boven de wijngaarden opkomt. Dit fenomeen vertoont veel gelijkenissen met het Californische Napa-valley. Omdat er slechts 100mm regen per jaar valt, en de mist ontoereikend is om vocht te leveren, is druppelirrigatie belangrijk opdat de wortels duiken diep in mineraalrijke grond. De plaatselijke kalksteenbodem soorten zijn uniek in Chili. Deze zijn gevormd doordat voormalige de zeebodem Al deze factoren geven een nieuwe frisse wijn met een duidelijk mineraal randje. Het is vooral Chardonnay die hier fantastisch tot haar recht komt. Daarnaast staan er ook Sauvignon Blanc, Syrah, Pinot Noir en natuurlijk Chili’s stokpaardje Carmenère aangeplant die in staat zijn mooie wijnen te produceren.
Chardonnay is de sterdruivensoort in limari-valleiwijnen en produceert wijnen met een zekere mineraliteit dankzij het relatief koele klimaat en het kalksteengehalte in de bodem. Syrah is hier ook succesvol en produceert hartige stijlen in de koelere wijngaarden aan de kust en vollere, fruitgedreven stijlen in warmere, binnenlandse locaties. Cabernet Sauvignon en Merlot – Chili’s meest succesvolle variëteiten komen ook voor, naast de Chileense kenmerkende druif, Carmenère.
DO Valle de Choapa
De Choapa-vallei ligt in het zuidelijke deel van de regio Coquimbo. Het ligt in het smalste deel van Chili, waar Andes gebergte en de kuststrook elkaar ontmoeten. Het ligt ingeklemd tussen DO Valle de Limari in het noorden en DO Aconcagua in het zuiden. Een aantal rivieren doorkruisen de berguitlopers en het is in deze valleien waar de wijnbouw plaats vindt. Het bestaat uit twee subregio’s, te weten Illapel en Salamanca. We vinden geen wijnhuizen in deze subregio’s, zijn de wijngaarden aangeplant op de uitlopers van de Andes en produceren kleine hoeveelheden Syrah, Carmenère en Cabernet Sauvignon van hoge kwaliteit. De neerslag is ook hier slechts 100mm per jaar waardoor irrigatie een noodzaak is. De wijn staat bekend om haar intense kleur, rijke tannine en complexe aroma’s.
Het koele, woestijnachtige klimaat in Choapa is vergelijkbaar met dat van zijn noorderburen Limari en Elqui. Invloeden van zowel de Antarctische Humboldtstroom van de Stille Oceaan als de hoge toppen van de Andes leveren de broodnodige verkoeling de wijngaarden tijdens het groeiseizoen. Doordat de wijngaarden in Valle de Choapa op 800m hoogte zijn te vindne, moet de hoge UV straling van de zon getemperd worden. De verkoeling van zowel de Andes als de Humboldtstroom spelen hier een belangrijke rol in. Hierdoor kunnen druiven optimale fenolische rijpheid bereiken zonder in te leveren op de hoogte van de zuurgraad, wat resulteert in uitgebalanceerde wijnen.
De rotsachtige bodems zijn in de loop van de tijd door de effecten van de zwaartekracht in het gebied afgezet en bestaan voornamelijk uit klei, slib en krijt. Lage vruchtbaarheid, gebrek aan voedingsstoffen en goede drainage dwingt de wortelstok dieper te penetreren op zoek naar water. Dit verbetert de gezondheid van de wijnstok en levert druiven op van hoge kwaliteit met een uitstekende aroma concentratie.
De Martino 347 Vineyards Syrah, DO Valle de Choapa
De naam 347 is afgeleid van het aantal wijngaarden dat de familie De Martino bezit. Deze wijnen kenmerken zich door hun puurheid, precisie en diepgang. Doordat de wijn op haar gist rijpt, is de body nog ronder en voller dan je bij een 14% wijn zou verwachten. Ook voegt dit meer diepgang en complexiteit toe aan de aroma’s waardoor smaken als leer en drop naar voren komen. Het is een elegante en complexe wijn met tonen van rijp zwart fruit, tabak, leer, drop, peper, tijm en cacao. Lange afdronk met zijdezachte tannine en stevige body.
De wijn is verkrijgbaar bij Henri Bloem voor slechts € 7.95
Slot
Het noorden van Chili met toch vooral een woestijn klimaat is ruig maar toch vinden we hier een paar uitzonderlijke wijnen. De verwachting is dat de regio’s Atacama en Coquimbo meer van zich laten horen. Over het algemeen kan je stellen dat de wijnen zeer betaalbaar zijn voor de kwaliteit die ze leveren. En dus zeker de moeite waard om in de gaten te houden en natuurlijk soms lekker van te genieten!
