Ongelooflijk fruitig en on-Spaans Galicië

Drie weken geleden zijn we beland in Spanje waarbij we twee weken geleden het koele klimaat van Rías Baíxas behandeld hebben. Dit is het meest bekende wijngebied uit Galicië maar er is natuurlijk meer te vinden. Galicië brengt een verscheidenheid van wijnen die ongelooflijk fruitig zijn en ligt in het uiterste noordwesten van Spanje maar voelt on-Spaans aan. Het is groen, weelderig en zacht, je waant je bijna in Ierland. Wat dan weer niet toevallig is, gezien de Keltische invloeden die nog steeds zichtbaar zijn.

Jarenlang maakte Galicië licht bruisende, kurkdroge lichte witte wijnen die veel gelijkenis vertoonden met de Portugese Vinho Verde. Deze wijnen waren vooral geliefd bij de lokale restaurants. Maar er is inmiddels een kwaliteitsslag gemaakt, wat resulteert in vaak verfijnde exotisch geurende frisse witte wijnen. Deze zijn meestal gemaakt van de Albarino druif die nu ook de wereld aan het veroveren is.

Geschiedenis van Galicië

De traditie van het wijn maken is ook hier geïntroduceerd door de Romeinen. En later in de Middeleeuwen voortgezet door de monniken. Tijdens de 14e eeuw exporteerde Galicië veel druivenstokken naar andere wijngaarden in Europa. Toen de 19e eeuw aanbrak zakte de regio in een diepe depressie. Dit werd verergert door de emigratie van mensen naar Latijns Amerika en andere rijkere gebieden. Pas na de toetreding tot de EU in 1986 ontstond er weer een levendige wijn interesse die voornamelijk werd gefinancierd door Europa.

De overige Galicische regio’s

Galicië is op te delen in vijf sub gebieden. Naast Rías Baíxas DO is er ook Ribeiro, Ribeira Sacre, Valdeorras en Monterrei.

DO Ribeiro

Deze regio ligt iets verder landinwaarts ten opzichte van Rías Baíxas. Het is een oud wijngebied waar de rivieren Mino, Avia en Arnoias samen komen, rondom de stad Ribeiro.

Ongelooflijk on-Spaans Galicië Ribeiro

Ribeiro DO (dit betekent “rivieroevers” in het Galicisch) kreeg haar DO-status in 1957. Echter ze verwierf haar bekendheid enige eeuwen eerder. Voor de beroemde Spaanse romanschrijver Miguel de Cervantes (Don Quichot) was de Ribadavia-sectie van Ribeiro de ‘Moeder van de Wijn’ van Spanje. In de 16e en 17e eeuw werd Ribeiro-wijn vaak geëxporteerd naar Engeland en Italië. Maar leed in de 19e eeuw dezelfde schade als Rías Baixas tijdens de phylloxera-epidemie. Telers keerden zich echter sneller af van de hybride aanplant van lage kwaliteit en om terug te gaan naar de inheemse Torrontés- en  Treixadura- variëteiten (70% resp 15% van de aanplant). Deze druiven produceren frisse, aromatische witte wijnen. De rode wijnproductie van het gebied is gecentreerd op de Mencia (37%), Souson (22%) en Brancellao (13%). Echter 90% van de wijn productie is witte wijn, en slechts 9% is rood. Het resterende is mousserend.

Ribeiro, met haar 2.500ha aan wijngaarden, is echter op weg naar haar comeback. Met haar glooiende heuvels en terrassen vormt het de basis voor een hoogwaardige wijnbouw. De regio is verdeeld in drie subzones en bouwt ze aan een reputatie voor frisse Treixadura-gedreven wijnen.

  • Miño (meest commercieel)
  • Arnoia (kleinste wijngaarden) en
  • Avia (de belangrijkste snede, met de subzone van Gomariz)

Deze lichte wijnen tonen veel gelijkenis met de stroomafwaarts gelegen Vinho Verde. De combinatie van Atlantische en mediterrane invloeden geeft Ribeiro wijnen meer body en bloemenrijkdom dan Albariño uit Rías Baixas.

DO Ribeiro Classificatie

De DO staat de volgende categorieën toe; Ribeiro Castes (gerijpt in 500lt vaten), Ribeiro Barrica (gerijpt in de kleinere barrica’s van 200-300lt), Sparkling Ribeiro en Tostado Ribeiro (de zoete wijn van deze regio). Tostado betekent geroosterd. Ze zijn gemaakt van gedroogde druiven, die smaken en suikers versterken. Hierdoor rijke wijnen ontstaan met honing, rozijnen en geroosterde tonen.

DO Ribeiro Sacre

Even stroomopwaarts van de Rio Mino en in het stroomgebied van de zijrivier Rio Sil vinden we DO Ribeiro Sacre. Dit is één van de grotere gebieden in Galicië met 2.500ha toegestaan wijnbouwgebied. In de jaren 80 van de vorige eeuw was hier slechts 100ha wijnbouwgebied. Toen in 1996 de DO classificatie in het leven werd geroepen, was de aanplant al gestegen naar 900ha. Echter is er op het moment slechts 1.200ha in gebruik.

Ribeira Sacre

Hier vinden we vooral kwaliteit rode wijnen. De regio kenmerkt zich door wijngaarden die zijn aangeplant op steile hellingen boven de rivieren Mino en Sil. Waarbij sommige wijngaarden alleen over water toegankelijk zijn.

Subzones van Ribeiro Sacre

Hoewel er vijf subzones zijn met ieder een eigen microklimaat, is de bodem over het algemeen alluviaal bedekt met leisteen. Amandi met slechts 83ha wordt vaak aangezien als een soort Grand Cru omdat de wijngaarden op het zuiden liggen. De druiven genieten de hele dag van zon en is uitermate geschikt voor laatrijpende druivensoorten.

Chantada heeft bijna 200ha wijngaarden en profiteert van de invloed van de Atlantische Oceaan gezien haar westelijk ligging.

Het oostelijk gelegen Quiroga-Bibei met haar 40km lang gebied langs de Sil (en zijrivier Bibei), heeft 380ha aangeplant staan. Door de vlakkere hellingen is men in staat grotere wijngaarden aan te leggen in dit mediterraan klimaat.

Op de oostelijke helling van de Mino, tegenover Chantada, ligt Ribeiras do Mino met haar 360ha wijngaarden. De wijngaarden liggen nagenoeg uitsluitend op het granieten oppervlak langs de rivier. En net als in Quiroga-Bibei zijn grotere wijngaarden mogelijk door de vlakkere hellingen.

Ingeklemd tussen Quiroga-Bibei en Amandi, ligt tenslotte Riberas do Sil met haar 135ha.

DO Ribeiro Sacre classificatie

Het is opvallend hoe de classificatie is opgezet. Het lijkt een beetje op het Franse Bourgondië. Op het etiket mag de subzone vermeld worden of de preciezere dorpsnamen. Maar dan moet je als wijndrinker goed op de hoogte zijn van de geografische kennis. Echter in tegenstelling tot Bourgondië, mag de naam van de wijngaard niet op het etiket staan.

De belangrijkste druif is de Mencia, die elegante rode wijnen maakt. De wijn heeft een goede zuurgraad, met kruidige en rode bessensmaken. Die niet alleen als jonge wijn aangenaam is, maar ook geschikt is om in de kelder te rijpen. In 2018 bedroeg de totale oogst van rode druiven 5,7 miljoen kilogram, hiervan was de Mencia goed voor 5,2 miljoen kilogram. Wat de belangrijkheid maar weer onderstreept. De belangrijkste van de witte variëteit is Godello, die weelderige wijnen geeft met honing en bloemige aroma’s en een gestructureerde zuurgraad en mineraliteit. De wijnen worden gemaakt in verschillende stijlen – van licht en fris, tot romig en weelderig, gerijpt in eikenhout of op de droesem. En dat resulteert in een on-Spaans wijn die ongelooflijk fruitig zijn in Galicië.

Steile onherbergzame Valdeorras

Verder stroomopwaarts van de Rio Sil en tegen de grens met Castilla y Léon met haar Bierzo regio vinden we het steile onherbergzame Valdeorras. De regio onderscheidt zich doordat de wijngaarden op leisteen gelegen zijn. Hierdoor krijg je ongewoon geurige en elegante wijnen met hoge zuurgraad. De regio heeft ook het meest continentale klimaat van Galicië, met warme zomers en koude winters. Terwijl het profiteert van de invloed van de Atlantische Oceaan in het westen.

De beste wijngaarden profiteren optimaal van de zon en warmte tijdens het groeiseizoen. In de noordelijke helft van de regio bestaat de bodemopbouw vooral uit kalksteengrond en, op de hoger gelegen wijngaarden, ferroklei. Verder zie je veel alluviale aard gelet op de vele lokale rivieren en graniet en leisteen (ofwel “Pizarra”) op de hoger gelegen hellingen.

In 1945 werd de DO Valdeorras erkent met de opdracht om de inheemse druivensoorten Godello en Mencia in ere te herstellen. De Godello toont gelijkenissen met Chardonnay. Deze druif levert wijnen met aroma karakteristieken van citrusfruit, kruiden en mineralen of aardse tonen. De wijnen die voor minimaal 85% bestaan uit de voorkeur druivensoorten waaronder Godello, Treixadura en Torrontes worden gelabeld als Valdeorras Castas Nobles. Wanneer Palomino is toegevoegd, staat op het label Valdeorras Blanco.

Mencia vormt de basis voor de meeste rode wijn in Valdeorras. Dit kan single variety of blend met Garnacha of Cabernet Sauvignon zijn. En staat bekend voor een rijke fruitige karakter.

Ook hier is mousserende wijn (Valdeorras Espumoso) en zoete wijn (Valdearras Tostado) gemaakt van vooral Godello druiven.

DO Monterrei

Tenslotte, tegen Portugal aangeklemd, in het oorsprongsgebied van de Rio Támega vinden we de kleine regio Monterrei met slechts 656ha aan wijnbouwgebied. Het heeft een opbrengst van ongeveer 6 miljoen kg, waarvan 2/3e wit is. Echter de regio wordt steeds meer gewaardeerd voor haar rode wijnen. Binnen de DO zijn er voorkeursrassen en toegestane druivenrassen. De belangrijkste witte voorkeursras is Godello (met een aanplant van 52%) en voor rood Mencia (25%). De belangrijkste toegestane soorten zijn Albarino (3%) en Temperanillo (4%). Vervolgens dient de voorkeursras minimaal 60% van de blend uit te maken. De witte wijn kenmerkt zich vaak door de expressie van tropisch fruit met een laag-gemiddeld alcohol percentage.

De regio heeft een turbulent verleden. De DO classificatie werd begin jaren 80 afgenomen omdat de lokale producenten de wijnhuizen niet voldoende konden moderniseren. Gelukkig is dit in 1994 in ere hersteld. Verder kom je hier de gebruikelijk Spaanse referentie voor de rijping methode tegen op het etiket.

De regio ligt aan de rivier Tamega, die uiteindelijk uitmondt in de Douro. Er zijn twee subzones; Ledeira (hellingen) de Monterrei en Val de Monterrei (Monterrei vallei). De ondergrond varieert van graniet en leisteen vooral op de hellingen tot zand en klei in de vallei. Door de lage pH waarde, is vooral de vallei goed geschikt voor witte wijnen.

Lastig en nat wijnjaar 2021

Over het algemeen was 2021 een uitstekend wijnjaar voor noord Spanje. Valdorreas realiseerde een 30% stijging van de geoogste volumes ten opzichte van 2020. Maar tevens profiteerde de wijnen van de geleidelijke rijping wat zich vertaald heeft in rijke aromatische wijnen die verfrissender zijn dan gebruikelijk.

Terwijl Ribera Sacra meer te lijden heeft gehad van hagel in de lente en veel regenval tijdens het plukseizoen. Hierdoor is zowel de opbrengst beïnvloed als de kwaliteit van de wijn. Naar verwachting zullen de wijnen iets dunner zijn dan andere jaren.

In Ribera daarentegen was de bloesem iets eerder dan normaal door licht verhoogde temperaturen. Echter door regenval in het voorjaar, gevolgt door een koele natte zomer, ging de rijping langzamer. Hierdoor zijn de wijnen lichter in alcohol, hoger in zuurgraad en zijn ze iets minder gestructureerd. Tenslotte in Monterrei begon de oogst veelbelovend. De koele zomer en de regen die eind augustus startte gaf een boost aan de rijping van de druiven. Met als gevolg een mooie zuurgraad en prettig gebalanceerde alcohol. Echter na half september begon de regenval en hield niet meer op. Met als gevolg botrytis,  verlaagde pH waarde en aroma concentratie verwaterde.

Kortom de regio kent genoeg mogelijkheden maar heeft ook zeker zijn uitdagingen gehad. Zo on-Spaans als Galicië is, gezien de koelere temperaturen, kan het toch ongelooflijk fruitig en mooie gestructureerde wijnen opleveren. Het is zeker een regio dat het ontdekken de moeite waard is.

Een prachtig verticale proeverij van Barao de Vilar

Ik had een dik jaar geleden reeds een viertal flessen port van Barao de Vilar op de kop weten te tikken die ik wilde gebruiken voor een prachtig en unieke verticale proeverij. Naast deze 10, 20, 30 en 40 jaar oude port heb ik ook een ruby en tawny port van hetzelfde huis weten te vinden. Hierdoor gaan we ontdekken wat we wel en niet lekker vinden aan port en waar de verschillen in zitten.

Barao de Vilar

Barao de Vilar is een oud familiebedrijf, bekend van het merk Maynard, Quita do Noval en Barao de Vilar. De geschiedenis gaat terug naar de 17e eeuw toen de familie Van Zeller neerstreek in Portugal en begonnen met het opzetten van een wijnhandel. Toen begon wat nu de 14e aaneengesloten generatie die toegewijd is aan wijnhandel in port en Douro wijnen. Barao de Vilar ofwel Baron van Vilar, is een oude titel die werd verleend aan de families Van Zeller en Kopke in 1828. Deze families worden nog steeds gezien als de grondleggers van de portmarkt. In 1996 besloot baron Fernando van Zeller de titel te registreren voor portwijn om de familie traditie te handhaven.

Wat is port

Portwijn is een versterkte wijn als gevolg van het onderbreken van het vergistingsproces door brandewijn (aguardente) toe te voegen. Hierdoor behoud de wijn haar restsuiker en hoger alcohol. Het is een blend van een vijftal druivensoorten, Tinta Barroca, Tinto Cão, Tinta Roriz (Tempranillo), Touriga Francesa, and Touriga Nacional. Port wordt uitsluitend geproduceerd in de wijnstreek van de Douro, in het noorden van Portugal en het kan worden onderverdeeld in drie verschillende categorieën: wit, tawny en ruby. Onlangs is rosé port geïntroduceerd. Meer details over het maken van port kan je ook terug lezen in deze blog.

De kwaliteit van port wordt normaal gewaarborgd door de wetgeving waarbij elke fles tevens haar eigen kwaliteitslabel ontvangt. Echter de Portugese opvatting wijkt af van de Europese. Volgens Portugese wetgeving dient de wijn “het karakter te hebben van een 10 jaar oude port”. Maar hoe meet je dit? Europese wetgeving schrijft voor wanneer een fabrikant claimt dat het 10 jaar rijpt, het ook 10 jaar moet rijpen. Lees hier meer over het onderzoek gepubliceerd bij MaxMeldpunt.

De verticale proeverij

We begonnen deze verticale proeverij niet met een Barao de Vilar. Een goede maaltijd is altijd de basis. Ik had gekozen voor een heerlijk recept van handgepekelde buikspek met gegrilde groenten. Hierbij past een rijke chardonnay en ik had gekozen voor een 5th Innings, de topwijn van Misty Cove. Na deze basis schakelden we door naar de port wijnen van Barao de Vilar en begonnen deze unieke verticale proeverij.

  • Handgepekelde buikspek
  • Prachtig verticale proeverij Barao de Vilar

Ruby port

Ruby port is een jonge wijn, dieprood van kleur met een zuiver rood fruit smaakpallet. Binnen ruby vind je de categorieën LBV (Late Bottle Vintage) en Vintage, wijnen van hogere kwaliteit met unieke kenmerken. Vintages (met jaartal) zijn wijnen die geproduceerd zijn van druiven geoogst in een enkel jaar en gebotteld twee jaar na de jaargang. Deze rijpen op fles waar het enkele decennia kan worden bewaard. LBV is ook een wijn van een enkele oogst, maar het wordt alleen gebotteld tussen vier en zes jaar na de oogst, en men kan het op fles laten rijpen of drinken terwijl het nog jong is.

Barao de Vilar Ruby

De ruby port van Barao de Vilar fermenteert op RVS met gecontroleerde temperatuur. De wijn kent 1 dag pre-fermentatieve schilweking en 2 dagen op fermentatie. Het is een blend van jonge port wijnen die rijpen in grote eiken toneles van 1.000lt.

De wijn is diep rood van kleur met een uitbundig rijke zoete geur met een hint van karamel. De volle ronde zoete smaak heeft nuances van rood en zwart fruit, rozijnen  en karamel. De afdronk is aangenaam lang met intense zoetigheid.

Een goede smaakmaker naast een kaasplank met zachte kazen of een chocolade dessert.

Tawny port

Een Tawny port is een rode wijnen die rijpt in houten vaten en verschillende tinten vertonen, afhankelijk van hun leeftijd. Kleuren kunnen variëren van intens rood geleidelijk verzachtend tot een goudbruine kleur. Hoe langer een tawny port op vat rijpt, hoe meer de aromatische complexiteit toeneemt. Waardoor de aroma’s zoals gedroogd fruit (walnoten en amandelen), hout, koffie en chocolade meer prominent aanwezig zijn. De meest voorkomende referenties zijn Tawnys met leeftijd indicatie en Colheitas. Een Tawny port vertegenwoordigt altijd een blend van verschillende jaargangen die verschillend op vat rijpen. Echter het leeftijdsgemiddelde (10, 20, 30 en 40 jaar) staat vermeld op het etiket.

Barao de Vilar Tawny

De tawny port kent hetzelfde proces als de ruby port. Echter de blend rijpt op kleine houten vaten genaamd “pipas”.

De wijn kent een taanachtige bruingele kleur met een neus van rijpe pruimen, noten en karamel. In de mond vol, beetje scherp van alcohol. Ook hier proef je amandelen, rijp fruit doorweven door vanille van de houtrijping. De afdronk is ietswat scherp en rijk.

Een goede port als borrelwijn of kaasplank met wat stevigere kazen

Barao de Vilar 10 years

Gemaakt van de traditionele druivenrassen Touriga Franca, Tinta Roriz (ofwel Temperanillo), Tinta Barocca en Tinto Cão heeft deze wijn zowel op schil geweekt als gewoon gegist. De wijn heeft deels in grote toneles en de kleinere pipes (520lt) in de plaats Vila Nova da Gaia. De port heeft ongeveer de gemiddelde leeftijd van 10 jaar waarbij de wijn 120 maanden op hout heeft gerijpt.

Barao de Vilar 10 jaar

De wijn heeft neigt naar het amberkleurige met een neus van gekonfijt fruit, rozijnen en noten. De zuurgraad van deze droge wijn is bovengemiddeld. De body is vol met een iets ongebalanceerde scherpe alcohol. In de mond is het palet subtiel en rijk met gekonfijt fruit, rozijnen, noten en een hint van koffie. De afdronk is bovengemiddeld, wat scherpte van de alcohol maar aangenaam zwoel. Kortom een mooie serieuze port.

Heerlijk bij een kaasplank met blauwader kaas of gerijpte (schapen)kaas.

Barao de Vilar 20 years

Barao de Vilar 20 jaar

Deze prachtige 20 jaar in gekruide eiken vaten port heeft een zachtere textuur dan zijn 10 jarige zuster. Mooie tawny kleur die naar het bruin neigt. De wijn is prettig stroperig in het glas. De intense complexe neus is uitgesproken met aroma’s van rozijnen en gedroogd fruit. De wijn heeft een aangenaam zuur, volle body met een palet van bruine suiker, kaneel, koffie, noten en vooral rozijnen. In de afdronk geeft de wijn nog een kleine alcohol brander na. Wat erop duidt dat de wijn zeker nog verder kan ontwikkelen.

Schenk deze wijn als afsluiter na een lekkere maaltijd, bij roquefort, taart of crème brûlée.

Barao de Vilar 30 years

Barao de Vilar 30 jaar

De 30 jaar oude port van Barao de Vilar heeft een lichte amberkleur en mooie stroperige textuur. In de neus knallen de rozijnen je tegemoet, maar wanneer je verder zoekt, bespeur je karamel, hazelnoten en vanille van de 30 jaar houtrijping. De wijn heeft een volle body, de hoge alcohol dankzij de toevoeging van aguardente geeft nog steeds een kleine afterburner, maar deze is zeker niet onaangenaam. De wijn is heerlijk in balans mede dankzij de hoge zuurgraad. De oxidatieve rijping draagt de complexiteit van deze wijn en dat herken je in het palet van karamel, toast, amandelen en koffie. Met een heerlijke lange afdronk.

Geniet van deze wijn bij het nagerecht of tijdens een goede conversatie.

Barao de Vilar 40 years

Barao de Vilar 40 jaar

De oudste port is de 40 jaar gerijpte port. De wijn heeft een donkere amberkleur met rijke aroma’s van hazelnoot, rozijnen, marmelade en frisheid van een vleugje citrus en natte bladeren. Met een lichte prikkeling in de neus van de aguardente. Wanneer je een slok neemt wordt je verrast met tonen van karamel, koffie, rozijnen, zoethout. De afdronk is erg lang en plezierig. De wijn heeft een perfecte balans tussen alcohol, zuur, body en palet waardoor het echt genieten is na een speciale maaltijd.

Afsluiting van een prachtig en unieke verticale proeverij van Barao de Vilar

Het is echt een prachtig en unieke ervaring om een verticale proeverij van één wijnhuis mee te maken. We hebben alle facetten van port voorbij zien komen, behalve LBV en colheita. Het helpt echt meer inzicht te krijgen in persoonlijke voorkeuren en waarom. Zo houdt de één meer van de jonge fruitige port. Terwijl mijn persoonlijk voorkeur echt naar de 30-40 jarige port neigt. De complexiteit en balans die hier vanaf straalt is magnifiek. En om te ervaren hoe een 10 jaar gerijpte port langzaam verandert naar een 40 jarige is ook heel bijzonder. Kortom het was weer een fantastische avond!

Waanzinnig Albarino uit koel Rías Baíxas

We trappen deze blog serie af in Galicië, in het uiterst noordwesten van het Iberisch schiereiland. Het is een enorm mooi gebied in het groene Spanje dat ligt ingeklemd tussen de Atlantische oceaan en de Cordillera Cantábrica. De oceaan invloeden zorgen voor een  koel klimaat in Rías Baíxas en hier kan je een waanzinnig Albarino vinden.

Waanzinnig Alabarino uit koel Rías Baíxas

Pas in 1988 is Rias Baixas verheven tot DO status, waarmee de regio erkenning voor haar wijn kwaliteit kreeg. De regio wordt gekenmerkt door een steile kustlijn met vele inhammen (zogenaamde rías) met pittoreske vissersdorpjes. Landinwaarts bieden bergwegen en steile valleien een adembenemende reis naar de Spaanse binnenlanden. In Pontevedra ligt de grootste stad, Vigo. Maar de bekendste is waarschijnlijk wel Santiago del Compostela.

Hier vinden we ongeveer 4.500ha aan wijngaarden (per 2019) van vooral Albarino. Niet toevallig grenst Rías Baíxas aan de nabijgelegen Ribeiro in het oosten en Minho in het zuidelijk gelegen Portugal. In deze drie gebieden vinden we overwegend wijnen van Albarino.

Grote historie van Galicia

Horreos

Galicia heeft een Keltische oorsprong, hoewel de Romeinse invloeden veel duidelijker aanwezig zijn. Deze oorsprong is nog terug te vinden in de naam, het gebruik van doedelzakken en de “horreos”. Dit laatste is een schuur gebouwd op een stenen paddestoelvormige poten met gaten in de muren om graan en mais te bewaren. Dit was een ideale constructie om te voorkomen dat muizen konden genieten van de voorraad.

De taal en cultuur zijn echter volledig Romeins en vertonen grote gelijkenissen met noord-Portugal.

In de 16e en 17e eeuw brachten de overzeese handel met vooral Zuid-Amerika grote welvaart, wat terug te zien is in de barokke architectuur in plaatsen zoals Santiago. Vervolgens kende het achterland in de 18e en 19e eeuw een leegloop, mensen trokken vooral naar de steden aan de kust. In eerste instantie namen aanplant en productie in de 19e eeuw toe, waardoor er overcapaciteit  ontstond toen handelsoorlogen en exportverboden werden opgelegd. Waarna phylloxera de wijngaarden verwoestte. Tijdens de herplant van hybride en inheemse variëteiten in de 20e eeuw, begon Albarino zich te ontpoppen tot de ster van de regio.

Recente ontwikkelingen blazen nieuw leven in het gebied. In 1980 is de officiële benaming “La Denominacion Especifica Albarino” gecreëerd. Na de Spaanse toetreding tot de EU, werd de naam gewijzigd naar DO Rías Baíxas omdat volgens EU wetgeving de naam niet naar een druivensoort mag verwijzen. Mede met geld dat uit Madrid en EU afkomstig is, past men boerderijen en wijngaarden aan. Dit is in grote mate mede te danken aan de opwaardering van de Albarino wijnen tot DO.

Klimaat en geologie

Door haar ligging heeft Rias Baixas een Atlantisch zee klimaat. Door de kustligging is Val do Saines één van de koudste subzones. Hoewel de zomers erg droog kunnen zijn, kenmerkt de regio zich als een nat klimaat. Waar ook de invloed van nevel en mist vanuit zee aan bijdragen. Daarom dienen wijnboeren op te letten op de meeldauw en andere schimmels. Vandaar ook dat de druivenstokken van oudsher worden opgebonden in hoge pergola’s. De wind kan de druiven beter beschermen tegen schimmels. Deze frisse zeewind draagt tevens bij aan een heel mooie zuurgraad.

De geologie is opgebouwd uit een roze gekleurd graniet met zilver-zwarte kwarts deeltjes. De gemiddelde hoogte is 500m met uitlopers tot de 2.000m hoge pieken langs de Miño vallei dat de grens vormt met Portugal.

Druivenvariëteiten

Binnen de wetgeving van DO Rías Baíxas zijn 11 variëteiten toegestaan waaronder de geweldige Albarino. Verder zijn er nog 6 blauwe en 4 witte druiven toegestaan. De Albarino (of in Portugees Alvarinho) staat voor maar liefst 90% aangeplant. De beste wijnen vind je in Val do Salnes waar deze kleine druif knapperige frisse wijnen voortbrengt met veel fruit en verfijnde aroma’s. Elders in de regio geeft deze druif ook fruitige wijnen, maar vlakken overige aroma’s een beetje af.

De herkomst van deze druif is nog niet vastgesteld. De Spanjaarden geven aan dat het een voorloper is van de Duitse Riesling. Terwijl andere stemmen opgaan die zeggen dat het een Rieslingkloon is die door Duitse monniken naar Spanje is geëxporteerd. Feit is wel dat Abarino, net als Riesling goed gedijt op steenachtige bodem en levert heel pure wijnen wanneer geen houtrijping wordt toegepast. De wijnen kunnen ook goed ouderen.

Teixadura

Een andere belangrijke druif is de Teixadura. Deze druif vindt haar oorsprong in Rias Baixas en vind je veel in Condado del Tea. Hier noemen ze de wijnen ook wel “Condado-wijnen” en zijn samengesteld uit 70% Teixadura en Albarino en 30% overige druiven die volgens de DO wetgeving zijn toegestaan.

Loureira Blanca

De Marqués ofwel Loureira Blanca is de derde belangrijkste druivensoort die vooral in O Rosal staat aangeplant. Dit is een belangrijke smaakversterker voor Albarino.

De andere witte druivensoorten zijn Caiño Blanco en Torrentés (wellicht u bekend uit Argentinië). Voor rood zijn het de relatief onbekende Brancellao, Caiño Tinto, Espadeiro, Loureira Tinta, Mencia en Sousón. Echter deze spelen nagenoeg een onbelangrijke rol, hoewel de aanplant langzaam aangroeit.

De wijnen met DO Rías Baíxas zijn van 100% Albarino druiven met ten minste 11.3% alcohol. Deze herken je aan het etiket waarop “Rias Baixas Albarino” staat. Of de wijn is gemaakt van tenminste 85% Albarino met minimaal 10% alcohol. Wanneer de wijn op hout heeft gerijpt, staat op het etiket “Rias Baixas Barrica”.

De subgebieden van Rías Baíxas

Val do Salnes

Dit is het grootste en beste productiegebied (~65% van de jaarproductie) en de wijngaarden liggen vooral rond de stad Cambados. Het kent een rotsachtige zone met alluviale bodems rond de rivier Umia. Zoals aangegeven is dit de koudste subzone. De gemiddelde jaar temperatuur bedraagt 13C terwijl vrieskou en extreme hitte (boven 30C) hier een zeldzaamheid zijn. De gemiddelde neerslag is 1.500mm.

Witte Val do Salnes wijnen zijn gemaakt van tenminste 70% Albarino met een minimum alcoholpercentage van 10%. De wijnen hebben een mooi, sprankelend fris zoutachtig karakter. De waanzinnig goede Albarino wijnen van een koel gelegen wijngaard in deze subzone in Rías Baíxas hebben zure fruitsmaken op citrus en groen fruit gebaseerd. Terwijl de zonnigere wijngaarden de neiging hebben om rijp tropisch fruit weer te geven. Het belangrijkste verschil met andere wijnen in deze klasse is hun krachtige en lange afdronk.

Condado do Tea

Het tweede grootste gebied is Condado met ongeveer 20% van de jaarproductie. Het hooggelegen Condado do Tea kent een gemiddelde temperatuur van 13C tot 15C. Echter kan wel extreme hete zomers met temperaturen boven de 40C en koude winters ervaren. De neerslag varieert tussen 1.500 tot 2.000mm. De bodem wordt gekenmerkt door haar granietgesteente en leilagen. Waarbij de leisteen de warmte absorbeert en reflecteert wat de rijping stimuleert.

De witte Condado del Tea zijn van minstens 70% albarino of 70% treixadura (of een blend van de twee) met een natuurlijk minimum alcoholpercentage van 10%. De Condado wijnen hebben misschien een meer ontspannen karakter, meer aards en minder fruit

O Rosal

In het uiterste zuidwesten rondom de stad A Guarda ligt het derde grootste productiegebied O Rosal (~9%). Hier zijn veel gelijkenissen met Condado do Tea met een gemiddelde jaartemperatuur van 14C. en dezelfde hoeveelheid neerslag. De wijngaarden zijn in terrasvorm aangelegd op de steile hellingen boven de rivier de Miño met uitzicht over de Vinho Verde in Portugal. Hierbij is de bovenste deklaag ook alluviaal.

De witte O Rosal wijnen hebben minstens 70% Albarino of 70% Loureira (of een blend van beiden) met tevens minimaal 10% alcohol. De rode O Rosal heeft minimaal 9.5% alcohol. De Rosal wijnen hebben meestal zachter, perzikachtig fruit met een vol mondgevoel. Wanneer geblend met Loureira, bespeur je een bloemige noot aan de wijn.

De kleinere Soutomaior en Ribeira do Ulla

Daar waar Soutomaior als kleinste gebied in het zuidwesten ligt. Vinden we het grotere Ribera do Ulla in het noorden.

Soutomaior ligt in de heuvels aan de inham Rias de Vigo en treedde in 1996 toe tot de DO Rías Baíxas. Het kenmerkt zich door lichte zanderige bodem bezaait met graniet. Er zijn slechts 12ha wijngaarden verdeelt over drie wijnhuizen.  De wijnen zijn strak en mineraalachtig.

Ribeira ligt iets verder landinwaarts en is kent daarmee een iets warmer klimaat, vergelijkbaar met Condado. Dit is de nieuwste subregio die in 2000 is toegetreden. De wijngaarden zijn aangeplant op de heuvels en vlaktes langs beide oevers van de rivier de Ulla. De bodem is rijk en alluviaal, wat zeer fruitige gemakkelijk drinkbare witte wijnen oplevert.

Koel 2021 in Rías Baíxas voor een waanzinnig goede Albarino

Het jaar 2021 gaat de boeken in als ongewoon koeler en atypisch regenval patroon. Hierdoor was het eindeloos wachten op de veraison in koel Rías Baíxas, maar de waanzinnig goede Albarino hield uitstekend stand. Ondanks de meeldauw en het verwijderen van druiven die geïnfecteerd raakten met botrytis. De milde zomer en hoge opbrengsten resulteerden in lagere alcoholgehalte maar met een goede zuurgraad en een heel verfijnd balans.

Zo komt alles samen in de Serra da Estrela, een mooie wijn uit de subregio O Rosal. Frisheid, mineralen, steenfruit. Heel mooi pure wijn die gedronken wordt naast alles wat uit het water komt.

Sprankelende Cava en waanzinnig Rioja

Spanje, wie kent niet de waanzinnig mooie Rioja, de schone evenwichtige Ribera del Duero of de sprankelende Cava niet? Spanje is het derde grootste wijn producerende land met 40.7 miljoen hl in 2020, achter Italië (49.1 miljoen hl) en Frankrijk (46.6 miljoen hl). Maar, net als de andere landen, zijn de wijnregio’s enorm verspreid en is hier zoveel meer te vinden! Deze overzichtkaart zegt al heel veel. Spanje is een fantastisch mooi land met vele gezichten. En dat herken je ook terug in de wijnen. Alle 17 administratieve regio’s (communidades autonomas) produceren in enige vorm van wijn, inclusief de Canarische Eilanden en de Balearen. La Mancha is naast de grootste regio in oppervlakte, ook de grootst producerende regio. Hier komt maar liefst 13 miljoen hl vandaan, ofwel 1/3 van de totale Spaanse productie.

Geologie en klimaat

De topografie speelt een essentiële rol in de vele wijnstijlen van Spanje. Het is een veelzijdig land van het koele Galicië en sneeuw bedekte pieken in de Pyreneeën via het uitgedroogde plateau tot het mediterrane Andalusië. Door het land liggen verschillende bergketens die elk hun voetafdruk achterlaten in de wijnstijlen. De rivieren zijn van groot belang voor de benodigde toevoer van water maar ze creëren ook een specifiek bodemstructuur en mesoklimaat.

Spanje kan je grofweg in drie klimaatzones opdelen. Het noorden en noordwesten van Spanje, kent een gematigd maritiem klimaat, overheerst door Atlantische weersinvloeden. Het levert frisse fruitige witte wijnen zoals in Rias Baxias. In de warmere drogere gebieden meer landinwaarts op de hoogvlakte, zijn afgesloten van zee invloeden door bergketens. Daarom kent het een heet continentaal klimaat. Wijnen zijn gestoofd fruitig met gemiddelde body; een krachtige Ribera del Duero zijn daar goede voorbeelden van. Langs de oostkust van Catalonië tot het zuidelijke Levante kent een warm mediterraan klimaat. Vandaar dat we hier de zwaardere wijnen vinden zoals in Jumilla. Behalve in de hoger gelegen gebieden waar lichtere rode en sprankelende Cava gemaakt worden.

De algemene uitdaging, met uitzondering van het natte noordwesten, is het gebrek aan water. Het voordeel is dat schimmels minder kans maken. Daarnaast zal wijngaardbeheer anders plaats vinden; lagere plantdichtheid om vrijstaande wijnstokken de gelegenheid te bieden om toegang te hebben tot water.

En dan heb je sherry… eens zo geliefd bij het brede publiek, maar nu vooral door de kenners. Er zijn een aantal essentiële verschillen tussen wijn en sherry. Maar daar zullen we later op terug komen.

Een stukje geschiedenis

Net als in Frankrijk, gaat de wijntraditie terug naar de Feniciërs toen zij in 1100AD de handelspost Gadir, wat later de stad Cadiz is geworden, werd stichtten. Maar het waren wederom vooral de Romeinen die het groots aanpakten. Vooral de huidige regio’s Tarragona en Andalusië waren van belang.

Toen de Moren Spanje binnenvielen en regeerden, werd de aandacht voor wijn vernieuwd. Dat was vooral omdat de Moren de Christenen dit niet verboden. In de Middeleeuwen brachten de monniken de kennis en verspreiden de kunst van het wijn maken verder. Dit is de tijd waarin veel van de huidige DOs hun oorsprong vonden.

De belangrijkste druivensoorten

Je ziet de traditionele Spaanse rassen nagenoeg niet buiten het land, wat meteen een groot contrast is met andere de Franse rassen die overal op de wereld te vinden zijn. Ook is de Spaanse marketing machine niet zo ver ontwikkeld als bijvoorbeeld de Franse tegenhanger. Er zijn 87 verschillende rode druivensoorten. Hierbinnen zijn de belangrijkste vier Tempranillo, Bobal, Garnacha en Monastrell. Deze vier soorten representeren ~38% van de totale wijn aanplant. Verder zijn er tachtig witte variëteiten waarvan Airen, Viura (ofwel Macabeo), de lokale Cayetana Blanca en Verdejo ongeveer 34% van de aanplant voor hun rekening nemen. Dus de top 8 druivenrassen nemen 72% van de totale aanplant!

Temperanillo en Airen staan ieder ongeveer voor 20% aangeplant. Op grote achterstand komen Macabeo voor witte druiven (4.8%) en Bobal (6.5%) en Granacha (6.2%) voor rood. De internationale  druivenrassen winnen aan populariteit, wat dan ook de populariteit op de internationale wijnmarkt wint. En dit is van groot belang aangezien de wijn consumptie van de Spaanse bevolking per slinkt.

Spaanse DOPs

In Frankrijk noemen ze dit appellatie, terwijl in Spanje is de juiste benaming Denominaciones de Origen Protegas (DOP). Daar waar lang de classificatie lang heel duidelijk was, is dat sinds het begin van de 21e eeuw complexer geworden. Voorheen waren er slechts drie classificaties; Vino de la Tierra, Vino de Calidad en Vino de Pago. Nu zijn er meer dan 150 appellaties verdeeld over vijf kwaliteitslabels. Binnen deze labels vangt Spanje de verschillende wijnstijlen van de sprankelende Cava tot waanzinnig Rioja.

DOCa (Denominación de Origen Calificada)

De DOCa is het hoogste kwaliteitslabel. De term “Calidacada” verwijst naar gegarandeerd. En impliceert dus  een garantie van hoge kwaliteit. De DO moet minimaal tien jaar een goede reputatie hebben voordat men de aanvraag voor DOCa mag indienen. Slechts twee regio’s hebben een DOCa label; Rioja en Priorat. In Priorat hanteert men ook de Catalaanse naam Denominacio d’Origen Qualificada (DOQ).

DO (Denominación de Origen)

DO geeft de geografische oorsprong en wijnstijl aan. Om een DO-titel te verkrijgen, moeten wijnen voldoen aan verschillende productieomstandigheden, zowel in wijngaardbeheer (zoals de toegestane druivenrassen, plantdichtheid en opbrengsten) als wijnbereidingstechnieken (zoals het rijpen). Er zijn ongeveer zeventig DO-titels. Dit is onderwerp van beperkingen; De domeinen hebben een hoge reputatie en druiven moeten van het domein afkomstig zijn en op het domein geverifieerd en gerijpt worden.

VP (Vino de Pago)

is een single-estate classificatie voor high-end wijnhuizen die niet in aanmerking komen voor een DO-label. Redenen kunnen zijn dat de wijngaard buiten de grenzen van het DO gebied liggen, of omdat de wijnstijl afwijkt van de voorgeschreven regels. In het eerste geval krijgt het landgoed (en daarmee alle wijnen) de standaard ‘Vino de Pago’-label. In het tweede geval krijgt het de hogere ‘Vino de Pago Calificado’-status. De categorie werd geïntroduceerd in 2003 en er zijn nu 14 Vino de Pago-landgoederen.

VC (Vino de Calidad con Indicación Geográfica)

Dit betekent letterlijk “wijn van kwaliteit met een geografische aanduiding”. Deze wijnen liggen qua kwaliteit tussen de Vino de la Tierra en DO in. Deze status kan men interpreteren als een tijdelijke intermediaire status tussen VT en DO. En is dus vergelijkbaar met de VDQS in Frankrijk. Er zijn ongeveer zeven Vino de Calidad-titels.

VT (Vino de la Tierra)

Dit is de landwijn en richt zich op de oorsprong van de wijn, in plaats van de kwaliteit of stijl. Ookwel bekend als de Indicacion Geografica Protegida. Dit is een zeer flexibele categorie; er zijn weinig regels. VT-wijnen kunnen blends zijn van een breed scala aan druiven, en de VT-wet legt weinig beperkingen op aan de opbrengsten van wijngaarden. In die zin kan het worden gezien als gelijkwaardig aan de Vin de France of de IGT van Italië. Er zijn ongeveer 42 geregistreerde VTs in Spanje.

Rijping

Een ieder die bekend zijn met Spaanse wijn, is waarschijnlijk ook bekend met termen als Joven en Gran Reserva (ja die met het “gouden touwtje”). Maar wat houdt dit nu in? In de wijnwetgeving van Spanje staat voorgeschreven hoe lang een wijn dient te rijpen. Dit kan in RVS of op houten fust of barrique. Dat maakt niet uit. Echter een rode Crianza bijvoorbeeld moet minimaal 24 maanden rijpen, waarvan minimaal 6 maanden in een houten vat.

Niet elke wijn of elk jaargang is in staat om een Gran Reserva voort te brengen. Om een wijn 5 jaar te laten rijpen, moet er een goede verhouding zijn tussen zuren, tannine (in geval van rode wijn), fruit en alcohol. Bedenk ook dat houtrijping invloed heeft op oxidatie. Dus alles moet op zijn plek vallen om deze bijzondere wijnen te kunnen produceren.

RijpingstypeRode wijnWitte wijn
Min. rijpingMin. vat rijpingMin. rijpingMin. vat rijping
Joven0000
Crianza24 mnd6 mnd18 mnd6 mnd
Reserva36 mnd12 mnd24 mnd6 mnd
Gran Reserva60 mnd18 mnd48 mnd6 mnd

Maar waar vind je dan die sprankelende cava of die waanzinnig mooie Rioja? Daar gaan we de komende weken ons in verdiepen. Veel leesplezier!

Een heerlijk fruitige borrelwijn Fendant

Nu de blog over Zwitserland op zijn einde loopt, ben ik nieuwsgierig geworden naar de wijn. In de verschillende blogs heb ik geleerd over de veelzijdigheid maar ook de beperkte beschikbaarheid van zwitserse wijnen. Nu heb ik bij Valentines Finest een interessante collectie gevonden. Van een heerlijk fruitige borrelwijn van Fendant tot krachtige Petite Arvine en volle Syrah.

Mijn oog was gevallen op een selectie van Jean René Germanier. Een domein waar 3e generatie wijnmakers actief zijn. Gelegen in Balavaud in de Valais en het Rhônegebied is bekend om haar warme droge microklimaat. Het domein kent een mooie blend van internationale druiven en lokale druiven, zoals Chardonnay, Pinot Noir, Syrah, maar ook Fendant, Petite Arvine en Humagne Rouge.

Fendant Vétroz Les Terrasses 2020

Deze wijn is gedecoreerd met een gouden medaille van la Sélection des Vins du Valais. De wijn is afkomstig van de Vétroz wijngaard welke gekenmerkt is door haar leistenen bodem. De wijngaard is terrasvormig, vandaar ook de naam met een 113ha oppervlakte aangeplant met Fendant ofwel Chasselas. De nationale druif van Zwitserland. De wijn kent geen chaptilisatie en bij de zachte persing zijn niet de druivensteeltjes ontdaan. De eerste en tweede vergisting heeft plaats gevonden op RVS.

Heerlijk fruitige borrelwijn Fendant

De wijn is goudgeel van kleur met een lichte intensiteit. De neus is in de aanzet expressief maar vlakt al snel af. Voor aroma’s denk aan appel, meloen en bloemig. In de mond bespeur je een gemiddelde body (mondgevoel) met een lichte tinteling op de tong door de verfijnde gemiddelde zuurgraad. Alcohol is met 12% gemiddeld. Het aroma palet van deze droge wijn geeft citrusfruit, groene appel, natte steen met een relatief korte lengte.

Kortom deze Fendant is een heerlijk verfrissende fruitige borrelwijn of aperitief wijn, dus weinig complexiteit en de nadruk op de fruitigheid. De wijn kent een mooi balans met een fruitige nadruk. De lengte is zoals gezegd kort en intensiteit is gemiddeld.

Johannisberg de Chamoson 2020

De Johannisberg ofwel Sylvaner heeft 92 punten toegekend door Robert Parker. Deze druivensoort ken je misschien nog van onze Rheinhessen blog, waar deze veel staat aangeplant. Dit is de eerste jaargang van deze wijn. De wijngaard in Chamoson ligt op een alluviale bodem, een vruchtbare bodem van rivierslib en klei. En is één van de drie Grand Cru wijngaarden in Zwitserland. De wijn heeft slechts één vergisting ondergaan.

Johannisberg

De wijn is ook goudgeel maar met een gemiddelde intensiteit en mooie tranen aan het glas. In de neus een lichte intensiteit met aroma’s van honing, bijenwas, appel, limoen en sporen van krijt. De wijn heeft een gemiddeld alcohol, gemiddelde zuurgraad en body. De droge wijn geeft in de mond groen fruit, honing en amandelen. De afdronk is fris en met honing doorspekte lengte.

De balans is delicaat met de nadruk of honing en bijenwas met een levendige lengte. De wijn is intens op haar manier met een mate van complexiteit.

Gelet op de zoetheid door de honing, past deze wijn prima bij Aziatische gerechten maar ook bij gegrilde vis.

Petite Arvine 2018

De Petite Arvine is een uniek druivenras waarvan slechts 154ha staat aangeplant in Zwitserland uitsluitend in Valais. Verdeeld over een paar kleine wijngaarden in Coteaux de Conthey, Ardon en Chamoson op een leistenen bodem. De wijn kent twee vergistingen wat een verrijking voor de aroma’s is.

Petite Arvine

Ook deze wijn is goudgeel van kleur, maar met een meer intensiteit dan de anderen. Ook hier mooie tranen op het glas. De stuivende intensiteit in de neus is vooral kokos met lichte noot van citrus. De droge wijn heeft een hoog alcohol percentage, volle body en gemiddeld zuur. Het aroma palet geeft limoen en kokos weer. Maar ook een zweem van rokerigheid. De lengte is aangenaam en lang.

Wij vonden deze wijn lastig om bij een gerecht te zetten vanwege de nadrukkelijke aroma’s. Uiteindelijk kwamen we eigenlijk uit op wit vlees zoals varkenshaas of buikspek. Maar ook bij rauwe zalm was het een heerlijke wijn.

Syrah 2019

De laatste wijn is een rode, de Syrah wat ik toch wel een bijzondere wijn vindt voor een koel klimaat als Zwitserland. Dat is tevens het unieke van deze druivensoort. De noordelijke Rhône is namelijk ook een voorbeeld van een koel klimaat maar levert toch echt een andere soort wijn op. Zie de notitie van de Côte Rotie. De wijn is afkomstig van drie gebieden; Vétroz, Fully en Chamoson die zich kenmerken als alluviaal en graniet. Deze drie gemeente liggen naast elkaar langs de Rhône

Syrah

De wijn is paars van kleur met een gemiddelde intensiteit. Je bespeurt een kleurverschil tussen de wijn in het hart van het glas en de rand (zogenaamd rim versus core). De wijn heeft een gemiddelde geur intensiteit van frambozen, aardbeien en eucalyptus. De droge wijn heeft een gemiddelde alcohol en zuur. Een bovengemiddelde body maar mooi geïntegreerde medium tannine. De peper, eucalyptus en rode fruit spelen in de mond met een zweem van leer. Waarbij de specerijen langer in de afdronk blijven staan.

De wijn is soepel en elegant met levendige tannine en mooie afdronk. Heerlijk fruitig balans waarin de alcohol goed geïntegreerd is.

Het is een heerlijke wijn om te drinken bij gerijpte kazen of charcuterie en misstaat zeker niet bij rood vlees.

Conclusie

Zwitserland heeft echt mooie en verrassende wijnen. Van Fendant als heerlijk fruitige borrelwijn tot Syrah die zich goed thuis voelt in de Zwitserse bergen. Wat leuk is dat er een veelzijdigheid is tussen internationale druivenrassen en lokale druiven. Waarbij de laatste zeker niet onderschat mogen worden.

Natuurlijk is dit niet voor iedere portemonnee weg gelegd, een borrelwijn zo’n 17€ is natuurlijk stevig terwijl de Arvine zelfs oploopt tot bijna 40€. Ja dat is per fles. Maar ik kan zeggen, het is een ervaring rijker. Zwitserland produceert heel leuke wijnen en vooral de lokale druiven zijn zeer bijzonder. Ook de Sylvaner reken ik dan tot lokale druif en deze heeft ons aangenaam verrast. Terwijl de Arvine gewoonweg fantastisch was!