Spannend, barstensvol fruit en kruiden in Gru-Ve’s

Zoals vorige week geïntroduceerd, is Niederösterreich met ruim 27.000ha (ofwel 62%) de grootste wijnregio in Oostenrijk. De regio is onderverdeeld in drie klimaat zones; Weinviertel in het noorden, Donau Rivier regio ten westen van Wenen en Pannonian Niederösterreich in het zuidoosten. Dit is de regio van de Grüner Veltliner, ofwel Gru-Ve’s, een wijn die spannend is en barstensvol fruit en kruiden.

Niederosterreich

Zes van de acht specifieke wijnbouwgebieden onderscheiden zich door het DAC kwaliteitskeurmerk. De DAC regels hebben betrekking op de goedgekeurde druivenrassen, de stilistische stijl van de wijn en smaakprofiel. Dus wanneer je de naam “DAC” of “Districtus Austriae Controllatus” achter de naam van een gebied op het etiket ziet staan, kan je er zeker van zijn dat de fles een wijn bevat die typisch is voor de betreffende regio. Wijnen uit de DAC-gebieden die niet aan de vastgestelde regels voldoen, bijvoorbeeld omdat ze uit andere druivenrassen bestaan, heeft Niederösterreich op het etiket staan.

In alle wijnbouwgebieden dragen warme, zonnige zomers en herfstdagen met koele nachten bij aan de ontwikkeling van typische Cool Climate wijnen. Het zijn frisse en aromatische wijnen met levendige zuren, een prettige body en een fijn karakter. Iets meer dan de helft van de wijngaarden heeft een bodem van löss. Ongeveer een derde van de wijngaarden bevindt zich in de melassezone en het Weense bekken, waar losse rotsen domineren.

Het zal niet verbazen dat in een cool climate land als Oostenrijk ruim 75% druiven voor witte wijn staan aangeplant. En van deze 75% neemt Grüner Veltliner bijna 46% voor haar rekening.

Het vooruitstrevende Weinviertel

De naam zegt alles; “Wijnkwart”, maar toch. Hoewel de bodemgesteldheid uitstekend is voor wijnbouw, is de allereerste vermelding van wijnbouwactiviteiten rijkelijk laat, pas eind 11e eeuw!

De regio Weinviertel omvat bijna 14.000ha, waarvan 6.700ha Grüner Veltliner is. Andere belangrijke druivensoorten zijn Welschriesling en Riesling voor witte wijn en vooral Zweigelt en Blauer Portugieser voor rode wijn.

Zoals alle wijngebieden in Oostenrijk, ligt Weinviertel in de op één na koudste van de zeven zones in Europa is wat geschikt is voor wijnbouw. In de regio waar een vochtig, mild Atlantisch klimaat plaatsmaakt voor een droog, continentaal klimaat met Pannonische elementen, profiteert wijnbouw van een koel klimaat. Het Weinviertel ligt aan de westelijke rand van de Pannonische klimaatzone in het oosten van Oostenrijk en wordt gekenmerkt door continentale invloeden die warme, droge zomers en koude winters met weinig sneeuw brengen. Zonnige herfstdagen, koele wind uit het noorden en aanzienlijke schommelingen in de dag- en nachttemperaturen creëren perfecte omstandigheden voor verse wijnen met intense aroma’s.

De bodem bestaat uit löss dat de onderliggende kalksteen, mergel of zandsteen bedekt. Kortom een ideale bodem voor wijnranken.

In 2003 besloot het uitgestrekte Weinviertel om als eerste wijnbouwregio in Oostenrijk haar wijn uitsluitend op de markt te brengen onder de naam van de regio. Sindsdien staat de naam Weinviertel DAC op het etiket garant voor een wijn die spannend, barstensvol fruit en kruiden is, een verfrissende Grüner Veltliner (Gru-Ve’s). Daarnaast vanaf het wijnoogstjaar 2009 wordt ook Weinviertel DAC Reserve op de markt gebracht. Dit is een droge wijn met een geconcentreerde structuur, een lange afdronk en een krachtige stijl. Subtiele botrytis en eikenhouten invloed zijn toegestaan. Het minimumalcoholgehalte is 13 volumeprocent.

Het gehele (zeer) gevarieerde palet van verfrissende witte wijnen, fruitige en zelfs zoete wijnspecialiteiten uit het Weinviertel is te vinden met de oorsprongsbenaming “Niederösterreich”.

Donau Rivier regio

Ten westen van Wenen ligt de regio Donau Rivier regio. Deze regio omvat de dalen Traisental, Kamptal, Kremstal en sinds 2020 Wachau.

Traisental

Het Traisental is één van de jongste maar ook kleinste gebieden. De slechts 850ha liggen langs de rivier de Traisen op kleine terrasvormige percelen. Sinds 2006 zijn  de fruitige en kruidige Grüner Veltliner en robuuste mineralige Riesling op de markt. Deze wijnen verschillen van de andere regio’s door haar kalkhoudende gesteente. Wat duidelijk waarneembaar is in de mineraalachtige wijnen met mooi gebalanseerde zuren.

Andere druiven – van Zweigelt tot Chardonnay – uit deze regio komen op de markt als Niederösterreich IPG.

Ook hier kennen ze het Bourgondische kwalificatie principe; Traisental DAC heeft minimaal 11% alcohol, Traisental + gemeentenaam DAC (Ortswein) heeft minimaal 12% alcohol. Daarentegen Traisental + gemeentenaam en wijngaard DAC (Riedenwein) kent 12.5% en de Traisental Reserve DAC 13% alcohol. Hoewel al deze wijnen droog zijn, kent de Traisental Reserve DAC delicate tonen van botrytis in de smaakprofiel.

Kamptal

Vernoemd naar de rivier de Kamp die door het dal stroomt en met haar 3.600ha wijngaarden, is het Kamptal één van het land’s meer succesvolle wijnbouwgebieden. Onder de DAC zijn alleen Grüner Veltliner en Riesling toegestaan. De wijnen vertonen hier zeer onderscheidend vermogen, ingegeven door de verschillen in expositie, hoogte en bodemsamenstelling.

Op de steile terrassen die de zuidelijke helling van de heuvel beslaan, zijn het vooral Riesling-wijnstokken die diep wortelen en krachtige, mineraalgedreven en (vooral) extreem lang levende wijnen produceren. In de richting van de Donau veranderen de bodemformaties van de wijngaarden; hier vinden verfrissende en klassieke maar ook zeer robuuste wijnen van Grüner Veltliner ideale omstandigheden op de brede löss- en leemterrassen.

Toch kent het relatief kleine gebied een uiteenlopend klimaat. In het oosten ligt het Pannonisch bekken met een heet klimaat welke met de Donau wordt meegenomen naar het westen. Terwijl in het noordwesten het klimaat beduidend koeler is. Dit samenspel tussen de hitte van de dag en de aanzienlijk lagere nachttemperaturen geeft de druiven een grote aromatische finesse en levendige zuurgraad. De meest bekende wijn is toch wel Heiligenstein, zoals Weingut Bründlmayer Ried Heiligenstein Riesling.

Kremstal

De 2.256 hectare wijngaarden in de Kremstal – de Krems-riviervallei – zijn verdeeld in drie verschillende zones: de historische stad Krems, grenzend aan Wachau, vervolgens de eigenlijke Krems-vallei met zijn machtige lössruggen in het oosten, en ten slotte de kleine wijndorpjes ten zuiden van de Donau geclusterd rond de monumentale abdij van Göttweig. Sinds 2007 staat Kremstal DAC voor een wijn die spannend is, Gru-Ve’s die barstensvol fruit en kruiden zijn en elegante, mineraalachtige Riesling. De wijnen variëren van verfrissende, klassieke stijlen tot robuuste Reserve-categoriewijnen; zoals je eigenlijk overal ziet in Niederösterreich.

Kremstal is net iets warmer dan het noordelijker gelegen Kamptal en zeker in koelere jaren bemerk je het verschil. De wijnen zijn zachter en ronder, met meer body en duidelijk meer fruit.

Net als Wachau en Kamptal profiteert Kamptal van de klimatologische samenvloeiing van het hete Pannonische klimaat in het oosten en de koele noordenwind. Wijnen zijn rijper en aromatischer.

De zeer genuanceerde structuur van de Kremstal DAC-wijnen zijn een perfecte combinatie met een breed scala aan gerechten, van klassiek geroosterd varkensvlees tot loempia’s. Kremstal Rieslings, aan de andere kant, zijn in hun ideale element naast traditionele visgerechten.

Onlangs had ik mogen genieten van deze Edlinger Optimas Grüner Veltliner. Een strogele wijn, met een neus van steenfruit en abrikoos. De volle body en mooi balans tussen verfrissende zuurgraad en alcohol laat je volop genieten van perzik, nectarine, abrikoos. Met een heerlijke kruidigheid in de afdronk. Denk aan mint, groene kruiden en witte peper.

Spannend barstensvol fruit en kruiden Gru-Ve's

Wagram

In dit gebied ligt meer dan 2.400ha wijngaarden waar de Donau doorheen snijdt. Ten noorden liggen de groteske hellingen, terwijl ten zuiden van de rivier klein wijndorpjes en natuurlijk de historisch wijnstad Klosterneuburg. De belangrijkste druivensoorten zijn natuurlijk Grüner Veltliner, maar ook Riesling en Roter Veltliner. De natuurlijke omstandigheden in het noordelijke deel biedt de beste omstandigheden voor het maken van rijke en aromatische wijnen. De bodem kent verschillende lagen löss welke de ondergrond van zeeafzettingen (“Wagram” komt van “Wogenrain”, wat “kust” betekent) en riviergrind (de Donau liep 10 miljoen jaar geleden noordelijker) bedekken. Ten zuiden van de Donau staan de wijngaarden op verschillende rotsen van de melasse zone. Behalve in Klosterneuburg waar de ondergrond gevormd is door Flyschrotsen. Dit verwijst naar een bodem samenstelling die beïnvloed is door modderstromen van de diepe oceaan die hier vroeger gelegen heeft.

Bovenal rijpt de Grüner Veltliner tot stevige kruidige wijnen in de klassiek-droge versie en in de grote, karaktervolle reserves. De autochtone variëteit Roter Veltliner levert elegante en onafhankelijke witte wijnen die men bijzonder goed kan bewaren. Maar ook enkele van de rijkste rode wijnen van Neder-Oostenrijk zijn te vinden in de toonaangevende wijndomeinen, vooral van Zweigelt en Pinot Noir. Tevens vind je hier ijswijnen uit de milieubewuste gemeente Großriedenthal.

Deze wijnen hebben meer karakter en mogen echt wel wat tegenhang hebben. Schenk deze wijn bij een heerlijke wienerschnitzel of rijk groentegerecht. Maar ook Vitello Tonato of ravioli zijn er heerlijk bij.

Vrije wijngeesten in Wachau

 Hoewel het in het DAC-systeem om de herkomst van de wijn draait, kent Wachau een drietal termen die over de stijl van de wijn gaan. Steinfeder is een frisse, lichte wijn, terwijl Smaragd, gemaakt van volrijpe druiven uit de beste wijngaarden, meer alcohol heeft. Federspiel zit ertussenin. Deze aanduidingen zijn handelsmerken die alleen door de leden van de wijnbouwersvereniging Vinea Wachau gebruikt mogen worden.

Hoewel de Wachau vooral bekendstaat om zijn riesling en grüner veltliner, is het aantal aangeplante rassen veel groter. Het in het leven roepen van Wachau DAC zal dat deels beperken. DAC Wachau kent drie kwaliteitsniveaus. De zogenaamde Lage- of Ried-wijnen vormen het hoogste niveau en zijn vergelijkbaar met de Bourgondische crus. Zij mogen alleen van grüner veltliner en riesling gemaakt worden. Chaptaliseren is niet toegestaan en de wijnen mogen geen merkbare  barrique aroma’s en smaken hebben. Dat laatste zou het karakter van de Lage kunnen verdoezelen. Overigens is het zo dat de wijngaardnamen nu ook al op het etiket vermeld kunnen worden.

Bij de Ortsweine, oftewel de village-wijnen, zijn meer rassen toegelaten. Neuburger, Muskateller en Traminer, maar ook de internationale rassen zoals Chardonnay, Grauburgunder en Sauvignon Blanc behoren tot deze groep. In de praktijk zullen de wijnmakers de druiven van verschillende percelen moeten samenvoegen om voldoende wijn te kunnen produceren. Chaptalisering mag bij deze wijnen wel toegepast worden, maar een waarneembare geur of smaak van hout is wederom niet toegestaan.

De Gebietsweine, vergelijkbaar met de regionale AOC’s in Frankrijk. Hier zijn de restricties minimaal en is het aantal toegelaten druivenrassen nog groter, inclusief een drietal blauwe. Wijnmakers kunnen hier experimenteren.

Historie uit Pannonian Niederösterreich

Carnuntum, vernoemd naar de Romeinse basis en stad, biedt ze viticulturale schatten welke geproduceerd worden uit de ongeveer 836ha wijngaarden. Vooral de regionaal typische rode wijnen uit Zweigelt en Blaufränkisch zijn indrukwekkend. Het wijnbouwgebied Carnuntum ligt ten oosten van Wenen en strekt zich uit tot de grens met Slowakije. De wijngaarden spreiden zich uit ten zuiden van de Donau over drie heuvelachtige landschappen: het Leitha gebergte, de Arbesthaler Heuvels en het Hainburger gebergte. De bodem is ideaal voor wijnbouw met haar stevige leem- en lössgronden.

Een jonge generatie wijnbouwers heeft dit natuurlijke potentieel kunnen benutten en de regio in korte tijd naar uitmuntendheid kunnen leiden: vooral met aantrekkelijke rode wijnen die fruit en elegantie combineren. Modern van stijl, maar onderscheidend en toegewijd aan de expressie van hun oorsprong.

Zweigelt en Blaufränkisch onderscheiden zich in het bijzonder onder de rode variëteiten. Cuvées kunnen tot een derde van andere rode Qualtitätswein-druivenrassen bevatten , zoals Sankt Laurent, Cabernet Sauvignon of Merlot. In 2019 kreeg Carnuntum eindelijk de DAC-status.

Carnuntum DAC bewijst ook een consistente bron voor goed gestructureerde en robuuste witte wijnen: Chardonnay, Weissburgunder en Grüner Veltliner zijn de aangewezen witte DAC-variëteiten. Net als bij DAC-rode wijn kunnen witte cuvées tot een derde van andere witte Qualitätswein-druivenrassen bevatten.

De witte wijnen gaan heel goed bij vegetarische gerechten, vis of pastamogelijkheden vanwege hun mooie balans tussen body en structuur. Terwijl de rode wijn van Blaufränkisch of Zweigelt goede begeleiders zijn bij slow cook barbecue of perfect gegrilde biefstuk!

Tot slot

Niederösterreich heeft zich in korte tijd toch weer op de kaart gewerkt. Mogelijk niet zozeer in Nederland maar wel elders in de wereld. Eigenlijk wel een beetje jammer dat Oostenrijk nog onderbelicht is in ons land. Gelet op het koele klimaat zijn het natuurlijk de witte wijnen, zoals de Gru-Ve’s die spannend en barstensvol fruit en kruiden is. Maar vooral in het oosten vind je ook geweldige rode wijnen!

Overigens kent deze regio ook de IGP Thermenregio, 1.900ha wijnstokken ten zuiden van Wenen. Hier vind je een scala aan vooral traditionele druivensoorten zoals Zierfandler, Rotgipfler of Neuburger. Ook zeker de moeite waard van het ontdekken.

Spannende geheimen van wijnland Oostenrijk

Spannende geheimen van wijnland Oostenrijk

Wie het over wijn heeft associeert dit niet vaak met Oostenrijk. Toch kent Oostenrijk een grote geschiedenis met spannende geheimen als wijnland. Maar wat maakt Oostenrijk zo bijzonder? Het is niet een wijnland die in één adem wordt genoemd met Frankrijk, Italië of Spanje. Toch is de wijnbouw al langer dan 1.000 jaar actief in dit bergland. Opererend in de schaduw van andere grote wijnlanden met een eigenzinnigheid die zo typerend is voor dit land, bouwt Oostenrijk langzaam aan de wederopbouw van hun wijnen.

De geschiedenis van wijnbouw in Oostenrijk

De allereerste bewijzen van wijnbouw gaan terug tot de 10e eeuw BC. Geconserveerde druivenpitten uit de bronstijd bevestigen het bestaan van een duizenden jaren oude wijntraditie. Met name in het Traisental en in het dorp Stillfried an der March in Weinviertel. De druivenpitten die daar worden gevonden, zijn toegeschreven aan een soort Vitis vinifera en vormen dus een van de oudste dergelijke ontdekkingen in Midden-Europa.

Vervolgens berichten in Zagersdorf, in het uiterste oosten van Burgenland, zijn er druivenpitten gevonden in urnen uit 700 BC. Vooral onder de Romeinen bloeide de wijnbouw in de regio. Aangezien keizer Marcus Aurelius Probus het verbod op wijnbouw ten noorden van de Alpen ophief. Men neemt aan de Grüner Veltliner reeds in deze tijd haar faam maakte, maar echt bewijs is hier nog niet voor gevonden.

Toen het grote Romeinse rijk viel, begonnen ook de problemen voor de Oostenrijkse wijnbouw. Pas in 8e eeuw AD, na een decreet van Karel de Grote werden wijngaarden in ere hersteld.

Hoe het verder ging

In de 10e eeuw brengen monniken de Bourgondische wijncultuur naar de huidige Thermenregio in Oostenrijk. Langs de Donau waren het vooral de Beierse bisdommen en abdijen die aan de slag gingen met de ontginning en ontginning van rivierdalen. Een mooi voorbeeld is de aanleg van terrassencultuur in de Wachau.

In de 12e eeuw werd het klooster van Stift Klosterneuburg door de Congregatie van de Oostenrijkse Augustijner kanunniken in gebruik genomen. Markgraf Leopold III gaf de opdracht om hier een wijngoed te stichten. Al bij de inwijdingsplechtigheid van de basiliek in 1136 werd wijn afkomstig uit de kloosterwijngaarden gedronken. In de lange geschiedenis van het klooster bleef de wijnbouw van de allergrootste betekenis.

In de 14e eeuw werd Wenen zelfs het centrum van de wijnhandel dankzij haar strategische ligging aan de Donau. Zo zie je hoeveel wijnland Oostenrijk reeds meemaakte en spannende geheimen heeft doorstaan.

Hoe oorlogen de wijnbouw beïnvloedde

Oorlogen hebben altijd een grote invloed gehad op de Oostenrijkse wijngeschiedenis. Op een zeker moment in de 16e eeuw telde het land 170.000 hectare wijnstokken. De Dertigjarige Oorlog in de 17e eeuw en de daaropvolgende invasies door Turkse legers betekenden echter het einde van deze grootschaligheid.

In de 19e eeuw waren het geen mensen, maar biologische vijanden die de wijncultuur belaagden. De verschillende vormen van Meeldauw verspreidden zich in de wijngaarden en ruïneerden een groot deel van de gewassen. Een van de positieve gevolgen daarvan was de oprichting van een wijnschool in Klosterneuburg. Dit kennisinstituut hielp de Oostenrijkse wijncultuur vorm te geven. Het is tevens de oudste wijnbouw opleiding ter wereld! Helaas sloeg vervolgens in 1872 de druifluizenplaag toe, net als in de rest van Europa. Deze plaag verwoestte een groot deel van de wijngaarden in Centraal-Europa, en 25 procent van de Oostenrijkse druiven.

In de 20e eeuw werd het niet veel beter. Na de Eerste Wereldoorlog en de val van het Oostenrijks-Hongaarse Rijk, werden de Oostenrijkse grenzen hertekend. Dit resulteerde in een verlies van wijnregio’s. Het aantal hectares liep terug van 50.000 tot 18.000. Door de Tweede Wereldoorlog en de opkomst en val van nazi-Duitsland, werden de Oostenrijkse grenzen nogmaals herzien. Helemaal toen later de Sovjet Unie prikkeldraadafscheidingen plaatste in wijngaarden om de nieuwe staatsgrenzen te markeren.

Het antivries-schandaal

Maar hetgeen wat de meeste mensen is bijgebleven is het grote antivries-schandaal. Dit is toch wel een hoogtepunt van de geheimen uit wijnland Oostenrijk die veel spannende verhalen met zich meebracht. In 1985 was er een klein groepje wijnhandelaren die besloten de wijn aan te zoeten. Dit was net op het moment dat Oostenrijkse wijnen enorm in de lift zaten. Doordat zij di-ethyleenglycol (een ingrediënt voor antivries) toevoegden aan de wijn, werd deze zoeter. En in deze tijd beoordeelde men de kwaliteit van de wijn op haar zoetheid. De handelaren vielen door de mand doordat één van hen de kosten van het product terug te krijgen van de belastingdienst. Gelukkig vielen er geen slachtoffers van deze actie, echter de Oostenrijkse wijnhandel stortte volledig in.

Oostenrijk nam vervolgens maatregelen door het invoeren van de strengste productiewetgeving in Europa. Producenten richten zich weer op kwaliteit en dat werpt haar vruchten af. In 2020 is het geschatte volume 2.4 miljoen hl wijn, met een kleine 50.000ha aan wijnbouwgebied.

Klimaat en terroir

Daar waar in de 17e eeuw wijnbouw in heel Oostenrijk voorkwam, is dit nu geconcentreerd in het oosten van het land vanwege de betere klimatologische omstandigheden. Hoewel Oostenrijk natuurlijk een berglandschap is, vind je hier toch vele kleine microklimaten. In het westen van Oostenrijk domineren de Alpen. Maar in het oosten zijn er meer vlaktes. Er heerst een koel continentaal klimaat die invloed ondervindt van koude noordelijke winden. Terwijl nabij de Hongaarse grens de gebieden opgewarmd worden door de oostelijke winden.

Het meest interessant voor wijnliefhebbers nu, is misschien wel hoe dit de terroir beïnvloedde van Oostenrijkse wijn. Wijnmakers werken veel samen met buitenlandse druiventelers. Natuurlijk is dit ook ingegeven door de vele oorlogen en verplaatsen van landsgrenzen als gevolg. De Welschriesling van Gamser gebruikt druiven die aan beide kanten van de Oostenrijks-Sloveense grens groeien, terwijl de Blaufränkisch een Hongaarse tegenhanger heeft in Kékfrankos. Het is ook een wijn die in nauwe samenwerking met Slovaakse wijnmakers geproduceerd wordt. Dit is te danken aan een ongebruikelijk systeem, ‘Historischer Doppelbesitz’, dat toestaat dat druiven aan beide kanten van de grens gebruikt worden voor Oostenrijkse wijn.

De kwaliteit en haar classificatie

Het label op een wijnfles moet de informatie bevatten die verwijst naar de herkomst, druivenvariëteit, alcohol percentage en dergelijke. De maximale opbrengst per hectare is 10.000kg ofwel 7.500 liter. Dan mag de wijn het predikaat landwijn, kwaliteitswijn of DAC dragen. Indien de opbrengst groter is, dan mag de gehele oogst van dat jaar geen classificatie op het etiket hebben staan. Er staat slechts “Wein” of voorheen “Tafelwein” op het etiket.

Landwein

Wanneer we één stapje hoger gaan, komen we in de IGP. Er is feitelijk slechts één geografische aanduiding voor Oostenrijk; “Landwein”. Andere vermelding is niet toegestaan. Hierdoor weet je als consument dus niet waar precies de wijn vandaan komt. De druiven zijn afkomstig uit één van de drie regio’s Weinland, Steirerland of Bergland die tezamen het hele land beslaan.

Qualitätswein

Aan de top van de piramide staat de “Qualitätswein”. Druiven zijn dan afkomstig uit één van de regio’s en de productie vindt er ook plaats. Tevens dient de wijn gekeurd te zijn door een Oostenrijks Proefcommissie. De kwaliteitswijn mag “Kabinett” of “Kabinettwein” op het label dragen onder strikte voorwaarden en is droog. Deze wijn mag zeker niet aangezoet worden.

Binnen de kwaliteitswijn categorie heb je de DAC ofwel “Districtus Austriae Controllatus“. Dit vormt een nadere specificatie van waar de wijn vandaan komt. Maar ook richtlijnen voor wijnstijlen die specifiek zijn voor de betreffende regio. Sinds oktober 2020 hebben 16 van de 18 specifieke regio’s een DAC status. Alleen Wagram en Thermenregion hebben geen DAC status.

Prädikatswein

Tenslotte heb je binnen de kwaliteitswijnen de “Prädikatswein”. Dit is wijn met een minimum suikergehalte en/of oogstemethodes. Deze kunnen worden aangeduid per regio of specifiek wijngebied. Prädikatswein heeft als extra voorwaarde dat een wijninspectie certificaat verleend dient te zijn (een Mostwägerbescheiningung) die de kwaliteit van de oogst bevestigt. Chaptilisatie is niet toegestaan. In volgorde van suikergehalte, gemeten in Öchsele zijn dit;

  • Spätlese – perfect gerijpte druiven met suikergehalte van 94Ö
  • Auslese – handmatige selectie van druiven om niet rijpe of aangetaste druiven te verwijderen met een suiker gehalte van minimaal 105Ö
  • Beerenauslese – wijn van overrijpe druiven en druiven die zijn aangetast met Botrytis, minimaal 127Ö
  • Eiswein – wijn van druiven die tijdens de oogst en persen volledig bevroren waren, minimaal 127Ö
  • Strohwein of Schilfwein – wijn van rijpe en suikerrijke druiven die minimaal drie maanden voor de vinificatie op stromatten zijn gedroogd (soort van appassimento). Minimaal 127Ö
  • Trockenbeerenauslese – wijn van late oogst druiven die aangetast zijn door Botrytis en deels ingedroogd met minimaal suikergehalte van 156Ö

Sekt

Sinds 2015 heeft ook Sekt haar plaatsgevonden in dit illustere lijstje. De Oostenrijkse sekt is synoniem voor verfrissende lichte mousserende wijn en is gemaakt volgens de Méthode Traditionelle. Sekt komt in drie categorieën; Klassik, Reserve en Grosse Reserve. Er wordt zelfs beweerd dat Reserve Sekt op hetzelfde niveau zit als de Italiaanse Franciacorta en Franse Champagne!

De verschillende regio’s in vogelvlucht

Oostenrijk produceert slechts 1% van de wijnen in de wereld. En maar liefst 30% van haar wijn exporteert men vooral naar buurlanden Duitsland en Oostenrijk. Op verrassende 3e plaats staat de VS. Zoals reeds in een eerdere blog vermeldt, is Grüner Veltliner de meest geliefde druif en ook nationaals trots. Maar liefst 37% van de wijngaarden staat aangeplant met deze mooie verfrissende druif.

Oostenrijk wijnregio's
Bron: UniWien Karto

Niederösterreich

Gelegen in de regio Weinland, is dit het grootste wijndistrict in Oostenrijk. Het neemt maar liefst 60% van de productie voor haar rekening. Tevens vind je hier de crème de la crème van Oostenrijks wijnen; top wijnen van “Gru-Ve” maar ook Riesling en historische wijnrassen Zierfandler en Rotgipfler. Wijnen van deze laatste twee druivensoorten zijn zeer zeldzaam.

De regio kenmerkt zich door haar warme en droge klimaat. Het zijn nochtans de grote temperatuurverschillen die een belangrijke rol spelen voor de aromatische intensiteit. Door de zonnige warme herfst verlengt het groeiseizoen waardoor druiven voldoende suikerrijpheid behalen in combinatie met een mooie zuurgraad.

Burgenland

De volgende in omvang is Burgenland, welke ook in Weinland ligt. Hier vind je vooral rode wijnen met mooie volle body van Blaufränkisch, Zweigelt of St Laurent. Ook produceert men mooie dessertwijnen zoals ijswijn of trockenbeerenauslese.

Het klimaat hier is warmen en vochtiger in vergelijking tot Niederösterreich.

Steiermark (Styria)

In de regio Steiterland vinden we Steiermark. Met ongeveer 10% van Oostenrijks wijngaarden, maken ze hier mooie wijnen van Sauvignon Blanc, Welschriesling, Gelber Muskateller (Muscat Blanc a Petit Grains) en Weissburgunder (Pinot Blanc).

Vienna of Wenen

In 2013 heeft Wenen haar eigen DAC gekregen. Gelegen in het midden van Niederösterreich heeft de kleine 600ha aan wijngaarden haar eigen status verdiend. De wijngaarden helpen de stad haar groene gordel te behouden en zijn de basis van een eerste klas wijn.

Bergland

Dit is een verzamelregio die Öberösterreich, Kärnten, Salzburg, Tirol en Vorarlberg dekt. De belangrijkste witte druivensoorten hier zijn de pinot-familie, Sauvignon Blanc, Riesling, Traminer, Grüner Veltliner, Müller Thurgau en Chardonnay. Terwijl voor rode wijn Zweigelt, Roesler en Blauer Burgunder (Pinot Noir) gebruikt worden.

Volgende week gaan we ons verder verdiepen in dit prachtige wijnland Oostenrijk met haar spannende geheimen.

Proef de zon in de wijn van 5 Italiaanse streken

De krachtpatsers met internationale faam, zoals Bolgheri en Montepulciano laten we achter ons. We arriveren in het warme zwoele zuiden. Proef de zon in de wijn van de laatste 5 Italiaanse streken!

Zwoel Puglia

Wanneer we Molise in het zuiden verlaten komen we aan in het grote Puglia. Deze streek reikt tot aan de hak van de laars van Italië. Hoewel de streek vooral bekend staat om haar olijven, is Puglia (of Apulia) één van de belangrijkste wijn producerende regio’s. Met 9 miljoen hl neemt ze een 2e plaats in! Maar liefst 90% van de opbrengst is bulkwijn terwijl slechts 5% op de markt komt als DOC of DOCG. Ze ontleent haar naam van het Romeinse woord a-pluvia, ofwel gebrek aan regen.

De regio is op te delen in drie subregio’s; Foggio in het noorden, Bari en Taranto in het midden en Brindisi en Lecce in het zuiden.

Proef de zon in de wijn in 5 Italiaanse streken Puglia

Puglia omvat maar liefst 28 DOC’s en slechts 4 DOCG’s. Daarnaast zijn er nog 6 regionale appellaties zoals ITG Murgia en ITG Salento. In deze streek zijn maar liefst 46 druivensoorten toegestaan, waarvan slechts 9 internationale soorten zijn. Meeste liggen in de regio Salento in de hak van het land. De Italiaanse inheemse druivenvariëteiten overheersen duidelijk.

In vroeger tijden werd de wijn uit Puglia gebruikt om noordelijke wijnen te versterken voor kleur en kracht, maar door de focus op kwaliteit in de laatste decennia zijn de wijnmakers eigen wijn gaan produceren. Vooral de druiven Negroamaro en Primitivo hebben hier een voortrekkersrol in gespeeld.

Klimaat en terroir

De regio kent een zeer vruchtbare bodem dat grotendeels bestaat uit terra rossa (ijzerhoudend klei met zand) met een onderlaag van kalksteen. Dit is ideale grond voor druiventeelt. Vooral de kalkstenen ondergrond draagt bij aan het vasthouden van water in de droogste periodes van het jaar.

Het noordelijke deel (boven Brindisi) is koeler doordat het heuvelachtiger is. Daardoor zijn de wijnen frisser en lichter. Terwijl het zuidelijke deel vlakker en heter is. Het is niet zonder reden dat vooral inheemse druivensoorten hier floreren. Het is simpelweg te heet voor veel internationale druivenrassen!

Het klimaat is warm tot heet maar aan de kust getemperd door een koel zeebries.

Druivensoorten

De meest voorkomende druivenvariëteiten zijn Sangiovese voor rood en Trebbiano voor witte wijn. Maar veel interessanter zijn de wijnen van Negroamaro, Primitivo en Nero di Troia voor rode wijn. En als witte druivenras de Bombino Bianco en Verdeca.

De Primitivo (ookwel bekend in Amerika als Zinfandel) en de Negroamaro zijn typische druiven van het warme Zuiden en leveren wijnen op met een intens en warm karakter. Dat is hun pluspunt, maar het hoge tannine gehalte geeft een karakteristiek bitter (amaro) en daardoor zijn dit niet de gemakkelijkste wijnen. Het is een kunst om deze wijnen met souplesse te maken.

De heftige Negroamareno

De Negroamareno betekent “zwart bitter” en het is duidelijk waarom. De druiven zijn vrij donker van kleur en de wijnen hebben een duidelijk bitter profiel. Met haar dikke schil en resistentie tegen droogte, is de negroamareno uitermate geschikt voor het hete klimaat in Puglia.

Neem de I-Muri van Farnese Vini. Gelegen in streek Salento en heeft een onstuimige groei doorgemaakt. Deze Negroamaro is robijnrood van kleur met paarse tinten. In de neus komen intense aroma’s van fruit naar voren met tonen van zwarte bessen. Deze wijn heeft een medium body, is fluweelzacht en erg lekker. Een goede balans tussen frisheid en warme gevoelens, met een lange afdronk. Heerlijk bij lamsvlees of gegrilde tonijn.

Nu verkrijgbaar voor € 6.95

IMuri Negroamaro

De zwoele Primitivo

De Primitivo (wat “vroege rijping” betekent) blijkt echter iets gemakkelijker om meer souplesse in de stijl te creëren dan bij Negroamaro.  De druif is minder robuust dan Negroamaro en is daarom gevoeliger voor droogte, hoge temperaturen en vorst. De Primitivo kan in dit warme klimaat nogal alcoholrijk zijn vanwege haar hoge suikergehalte, maar door zijn jam-achtige zwarte fruit en drop is hij al jong drinkbaar.

Nero di Troia

Deze zwarte druif is perfect thuis in het noordelijke deel van Puglia, vooral Foggia en noord Bari. Deze laatrijpe variëteit heeft twee groeistijlen: de compact trossen van grote bessen is geschikt voor hoge opbrengsten, terwijl de meer trossen met open structuur van kleine bessen hoge kwaliteit wijnen voortbrengen. Je ziet deze druif zelden als monocépage maar eerder toegepast als blend.

De wijn vertoont aroma’s van kersen, viooltjes en tabak. Met haar droge smaak, gemiddelde zuurgraad en hoge tannine is het desondanks een straffe wijn die echt wat tegenhang nodig heeft. De wijn is het best te serveren bij cichorei, konijn of gegrilde gekruide kip.

Verdeca

Verdeca (verwar deze niet met Verdejo) is een witte druif die bijna uitsluitend in Puglia wordt geteeld, maar langzaam uit de gratie raakt in de wijnwereld. Het is een zeer neutrale gearomatiseerde druif en werd historisch gezien het meest gebruikt in de productie van vermout. Nu is het meestal te vinden in mengsels. Maar vlak Verdeca niet uit. Het is heel gemakkelijk te drinken en verfrissend met tonen van citrus, ananas en bergamot.

Een paar bekende appellaties

Je zou bijna zeggen helaas zijn er zoveel appellaties. Er zijn er namelijk slechts een handvol die echt de moeite waard zijn om uit te lichten. Dit omvat Primitivo di Manduria en Salice Salentino.

Castel del Monte Nero di Troia Riserva DOCG

Castel del Monte is een fort bovenop een berg in het midden van de wijnstreek. Zoals de naam reeds doet vermoeden, is deze wijn volledig gemaakt van de Nero di Troia druif. Deze druif heette tot voor kort Uva di Troia en is ook bekend onder de naam Sumarello. Deze druif komt bijna uitsluitend alleen voor in Puglia en gedijt goed in het hete mediterrane klimaat. De wijn is voor 90% gemaakt van de Nero di Troia en voor deze Riserva dient de wijn 24 maanden te rijpen waarvan 12 op eiken hout. Het levert dan ook een wijn op met een volle body, gematigde zuurgraad en aroma’s van kersen, zwart fruit en pruimen. In de beste wijnen vind je ook een intrigerende noot van zoethout.

Gioia del Colle DOC

DOC Gioia del Colle is als appellatie uit Apulië de bakermat van de Primitivo, en ligt iets noordelijker dan Manduria. Ondanks dat het zo dicht aan de kust ligt, is het hier heet en droog. Veel wijngaarden liggen daarom wat hoger op de heuvels om zo te profiteren van de verschillen in dag-nacht temperatuur voor het behoudt van de zuurgraad. Binnen deze appellatie kan Primitivo als monocépage gevinifieerd worden, maar blenden met Malvasia Nera, Montepulciano, Negroamaro of Sangiovese (max 40-50%) is ook toegestaan.

De wijnen van Gioia del Colle zijn dankzij klei-kalk bodem strak met meer dan gemiddelde zuurgraad. Dit geeft een mooi contrast met het geparfumeerde zwoele volrijpe fruit. Ook zijn ze hoog in alcohol Hier wordt dus het beste van twee werelden gecombineerd: rijp sappig fruit met elegantie, beheersing en klasse.

Primitivo di Manduria DOC

Dit is de belangrijkste regio van het gebied. Gelegen op het schiereiland Salento, nabij Lecce, kom je hier veel verschillende soorten wijn tegen. Wanneer men niet voldoende aandacht besteed, slaat de wijn namelijk snel om in eenvoudige, overrijpe wijnen van gekookt fruit waarin alcohol overheerst. Echter wanneer wel met zorg en aandacht wijn wordt gemaakt, krijg je heel bijzondere wijnen. Inktzwarte wijnen met intense smaken.

Je proeft de zon in deze wijn uit 1 van de 5 zuid Italiaanse streken in deze 80 Vecchi Vigne

Neem deze 80 Vecchi Vigne van Cignomoro. De wijn is gemaakt van meer dan 80 jaar oude druivenstokken – vandaar ook de naam. Dit geeft een laag rendement van zeer geconcentreerde Primitivo druiven. De schilweking duurt meer dan één maand. Terwijl de wijn 12 maanden rijpt op frans en amerikaans eikenhout. Daarna rijpt het nog voor 4 maanden op fles. Het levert een wijn op die diep rood kleurt. Met complexe en aanhoudende aroma’s van kaneel, tabak, cacao en koffie in combinatie met donker overrijp fruit. Compact en jammy in de mond met een vanille en chocolade achtige finish op het einde.

Je proeft de zon in deze wijn uit één van de 5 zuid Italiaanse streken voor slechts € 29.95!

Salice Salentino DOC

In het zuidoosten van het Salento schiereiland ligt het plaatsje Salice. Salice Salento DOC heeft internationaal faam gemaakt met wijnen van Negroamaro zowel in rood als rosé. Deze rosé wordt gezien als één van Italiaanse beste rosé wijnen!

Het onbekende Basilicata

Basilicata is een klein en relatief onbekende wijnregio. Ze kennen slechts vier DOC’s die slechts 2% van de wijnen opbrengt. Veruit de meeste wijn komt op de markt onder ITG of vino da tavola. Het is een bergachtig gebied waarbij de meeste wijngaarden op de vulkanische grond van Monte Vulture liggen. Met slechts 87.000hl is het één van de kleinste wijnregio’s, maar met grote faam.

De lokale Aglianico druif voelt zich hier – op een vulkanische bodem van een oude, dode vulkaan – prima thuis. De druif geeft wijnen met flinke zuren en tannine. Volle kruidige smaak van cassis, zwarte kersen, tabak en ceder en een lichte balsamico toets. De fruittonen zitten vaak wat verborgen maar uiteindelijk komen gedroogde pruimen en bramen naar boven. Kortom een heerlijke wijn om van te genieten bij een kaasplank van gerijpte kazen.

Calabrië, de speeltuin van de Grieken

Op de punt van de laars vinden we Calabrië, ten zuiden van Basilicata. Dit gebied is klein (met slechts 110.000 hl) maar fijn, met als interessantste appellation Ciro. Ook hier waren het de Grieken die de wijncultuur brachten. Calabrië had eens internationale grote bekendheid, maar toen eenmaal Bordeaux opkwam, werd het snel naar de achtergrond verdrongen. Calabrië werd vervolgens zwaar getroffen door de phylloxera uitbraak, waardoor de wijngaarden nagenoeg volledig verwoest werden. Het gevolg was dat men onbeduidende bulkwijnen begon te produceren.

Calabria

Cirò is één van de weinige gebieden die overgebleven is uit de grote dagen van Calabrië. De Cirò Rosso Riserva DOC is gebaseerd op de inheemse Gaglioppo druif; een wijn met opmerkelijke finesse en uitstekende rijpingsmogelijkheden. Deze Italiaanse wijn is het ontdekken meer dan waard. Dit is een wijn met volle body, hoge tannine en een navenant alcohol percentage (14%). Hoewel de wijn bedoeld is om binnen vijf jaar te drinken, duurt het al snel 10 jaar voordat de tannine in de wijn echt zacht is.

Ook voor de witte wijnen is er een eigen druif, het oude Griekse druivenras Greco. Greco di Bianco DOC levert een koperkleurige dessertwijn gemaakt volgens de passerillage methode. Weelderig, rijk en fluweelzacht van body met een aromatisch boeket dat doet denken aan sinaasappelbloemen, citrusvruchten en gedragen door specerijen die met de jaren meer naar de voorgrond komen.

Legendarische Falerno uit Campanië

Campanië is de regio rond Napels, de grootste en bekendste stad van het Zuiden. De naam is afkomstig van Campania felix, wat “gelukkig land” betekent. Deze regio herbergt misschien wel de mooiste wijnen van het Zuiden. Ook is het een gebied wat één van de oudste wijn producerende gebieden is in Italië, geschiedenis gaat terug naar 12e eeuw voor Christus. Tevens produceert men hier de oudste Italiaanse wijn, de legendarische Falerno (Falernum). Een witte wijn die zowel als droge en zoete wijn gemaakt werd. Er bestaat een moderne versie hiervan; de Falerno del Massico DOC.

Klimaat en geologie

In het kustgebied vind je een continentaal klimaat: heet en droog. Terwijl in de binnenlanden van Campanië het koeler is en meer regen valt. De bodem van het gebied is vulkanisch vanwege de Vesuvius. Dit geeft een frisse mineraalachtige toon en zorgt voor zachte romige smaken. Hier maakt men rode en witte wijnen. De witte druivensoorten zoals Greco, Fiano en Falanghina waarderen de vruchtbare vulkanische bodem. Voor rood gebruikt men Aglianico en Piedirosso druiven.

De beste appellaties

Campania

Dynamische en innovatieve wijnmaak methodes hebben positief bijgedragen aan de kwaliteit in de regio. De belangrijkste druif is hier onmiskenbaar Aglianico die door de Grieken was geïntroduceerd en gecultiveerd door de Romeinen. Daarnaast zijn de witte variëteiten Fiano en Greco van groot belang. In totaal produceert men ongeveer 780.000hl aan wijn per jaar.

Taurasi DOCG

De beste wijnen komen uit Taurasi – deze DOCG wordt ook wel de kleine broer van Barolo en Barbera genoemd. De Taurasi wordt gemaakt van minimaal 85% Aglianico en maximaal 30 procent Piedirosso. De wijnen moeten verplicht minimaal drie jaar rijpen.

De Taurasiwijnen hebben steeds een diepe kleur, een krachtige neus vol rijp zwart fruit en een intense, geconcentreerde smaak vol fruit, leer en kruiden. Dit maakt hen uitermate geschikt om goed te verouderen. Door de wettelijke minimumvereiste van 12 maanden houtlagering krijg je soms ook wat toetsen van inkt of chocolade. De Riserva rijpt minimaal 18 maanden op houten vat, wat extra complexiteit en intensiteit geeft.

Aglianico del Taburno DOCG

DOCG Aglianico del Taburno is een herkomstbenaming die pas eind 2011 tot DOCG promoveerde. Gelegen rond Monte Taburno produceert men hier zowel rode als rosé wijnen. Ook hier speelt Aglianico een grote rol. Een belangrijk verschil met Taurasi is echter dat deze wijnen geen verplichte houtlagering moeten ondergaan. Enkel de Riserva rijpt (slechts) 12 maanden op houten vat.

Deze krachtige wijn met stevige tannine en frisse zuurgraad verrast je met rijp sappig donker fruit zoals bramen, kersen en gedroogde pruimen. Verder bespeur je zoethout, koffie en peper. De wijn heeft een aangenaam lange afdronk. Echter karafferen is hier op zijn plaats. Om de wijn echt goed tot haar recht te laten komen heeft deze wijn zuurstof nodig.

Fiano di Avellino DOCG

DOCG Fiano di Avellino is een appellatie voor witte wijn. De herkomstbenaming schrijft minimaal 85% Fiano voor. Fiano di Avellino kan aangevuld worden met Greco Bianco (een andere druif dan greco!), Coda di Volpe of Trebbiano. Deze wijnen leveren steevast intens geparfumeerde, frisfruitige witte wijnen op, knetterend van het witte steenfruit met vaak nog wat amandeltoetsen er bovenop.

Greco di Tufo DOC

Ook Greco di Tufo is een appellatie voor witte wijn. De herkomstbenaming schrijft minimaal 85% Greco voor. De wijnen mogen enkel aangevuld worden met wat Coda di Volpe, en zijn steevast intens geparfumeerd, frisfruitig en knetterend van het witte steenfruit, met vaak nog wat amandeltoetsen er bovenop. Greco di Tufo is doorgaans een tikkeltje mineraler en delicater dan DOCG Fiano di Avellino.

Falerno del Massico DOC

Zoals al aangegeven is DOC Falerno del Massico de moderne versie van de mythische wijn Falernia. De huidige herkomstbenaming genoot gedurende vele jaren geen al te beste reputatie. Producenten realiseren dat kwaliteit verbetert dient te worden. En de heuvelachtige wijngaarden met perfecte expositie naar de zon scheppen alle voorwaarden voor een top wijn. Je vindt hier lokale druiven (minimum 85% Falanghina voor wit en 60% Aglianico voor rood) die hier uitstekend op in spelen.

Sicilië

En tenslotte Sicilië. Met 4 miljoen hl neemt het eiland een vierde plaats in terwijl met haar 115.000ha wijngaarden in grootte de grootste regio is. Hoewel Sicilië lang een ondergeschikte rol heeft gespeeld, is sinds 1773 daar een ommekeer in gekomen. Door de ontdekking van de versterkte wijn marsala heeft Sicilië zich weer in de kaart gespeeld in wijnland. Vervolgens hebben de cantina sociale (ofwel coöperaties) een belangrijke rol gespeeld in de kwantiteit. Waarna na de jaren 80 veel producenten kwaliteit voorop gingen stellen. Desondanks komen de meeste wijnen nog op de markt onder ITG Terre Siciliane of Sicilia DOC.

Desondanks kent het eiland een indrukwekkende 23 DOC’s en 1 DOCG kwalificatie. Verder kent het eiland nog zeven ITG’s. Het klimaat is erg uiteenlopend; in het noorden van de Etna is het gematigd fris, terwijl in het zuiden het bijna subtropisch is onder invloed van de Sahara. Rond de Etna is de bodem vanzelfsprekend vulkanisch, terwijl elders de bodem klei en kalkrijk is.

Sicilia

Sicilia DOC

Om maar meteen met de grootste en vreemdste DOC te beginnen. DOC Sicilia omvat het hele eiland en is ontstaan uit de bestaande ITG Sicilia. Maar liefst 26 druivenvariëteiten zijn toegestaan zowel in monocépage als in blend. Dit creëert een grote reeks van wijnstijlen die de consument meer in verwarring achterlaat dan duidelijkheid schept.

De wijngaarden van Feudo Arancio liggen aan de zuid kust van Sicilië in Sambuca di Sicilia. Nogthans hebben ze het predikaat Sicilia DOC. In 2001 nam Mezzocorona deze volledig verwaarloosde wijngaarden over en toverde dit om in een nieuw modern wijnbedrijf met groot respect voor omgeving en natuur. Duurzaamheid staat hier centraal, van het gebruik van zonnepanelen tot verminderen van het gebruik van chemicaliën in de wijngaard.

Rode wijn Feudo Arancio Nero dAvolaWitte wijn Feudo Arancio Grillo
Feudo Arancio Nero d’Avola Een soepel-fruitige Italiaanse rode wijn van Nero d’Avola. De kleur is diep robijnrood. Met een intense geur van allerlei fruit: rode besjes, kersen, wilde aardbeien en granaatappel. De zachte, fluwelige tannines maken de wijn zwoel en soepel. Ook in de smaak is weer veel rood fruit te ontdekken. Verkrijgbaar voor slechts € 7.95Feudo Arancio Grillo Siciliaanse witte wijn van de nog wat onbekende, maar steeds geliefdere Grillo druif. De kleur is geel als de zon. De wijn heeft geuren van verrukkelijk tropisch fruit als mango, papaja en pompelmoes, maar ook jasmijn en andere witte bloemen. Smaakrijk in de mond, met een goede balans tussen het rijpe fruit en de milde zuren. Verkrijgbaar voor slechts € 7.50

Moscato di Pantelleria DOC

Ver ten zuiden van de stad Marsala vinden we het piepkleine eilandje Pantelleria. Hier maakt men dessertwijn van de Zibibbo druif, ofwel Muscat d’Alexandrie. De wijnstokken groeien op zanderige gronden afkomstig van lava. Dit zijn overwegend strogele wijnen met een neus van rijp steenfruit, gecombineerd met oranjebloesem. De frisse mineraalachtige wijn brengt de aangename zoetheid mooi in balans. Drink deze wijn bij fruit salades of hartige kazen.

Zonnige streken met mooie wijnen

Nu we deze mooie reeks afsluiten, is het duidelijk dat in elk van de 5 zuid Italiaanse streken de zon in de wijn proeft. Maar geen wijn is hetzelfde. Dat is zo mooi van Italië. Het is zo een mooi land, met honderden verschillende druivensoorten en een zeer gevarieerd aanbod aan bodemsoorten. Door ook de blend soms net anders te maken krijg je een grote verscheidenheid aan wijnstijlen.

Kortom, ga op ontdekkingsreis en bewandel de paden waar we de zon niet op hebben laten schijnen. Het land van eten en drinken maar bovenal genieten. Ik zou zeggen Proost op het leven en neem een fles wijn uit één van deze 5 Italiaanse streken en proef de zon.

1001 redenen in midden Italië

We gaan deze week het bergachtige kust streken in het midden van Italië verkennen. Hier vinden we streken als Lazio – waar ook Rome gelegen is, Abruzzo – bekend van een aantal fameuze wijnen en Molise. Hier presenteren we 1001 redenen om midden Italië te bezoeken. Dit is een relatief onbekende streek wat zeker een vermelding plaats mag hebben. Daarnaast doen we de oversteek naar Sardinië om de wijnen van dit eiland te verkennen.

De geweldige Abruzzo

Wanner we verder afdalen naar het zuiden vinden we onder Le Marche de streek Abruzzo. Eigenlijk beginnen we dit artikel direct met een krachtpatser tegen scherpe prijzen. Hier vinden we de bekende Montepulciano d’Abruzzo.

1001 redenen Italië Abruzzo

Gedurende vele jaren heeft Abruzzo slechts twee appellaties gekend; Montepulciano d’Abruzzo DOC en Trebbiano d’Abruzzo DOC. Het zal je niet verrassen dat de eerste wijn gemaakt is van de Montepulciano druif terwijl de tweede van Trebbiano is gemaakt. Pas in 1990 werden de eerste stappen gedaan door de provincie Teramo om hun Colline Termane als aparte appellatie te vermelden. Dit resulteerde in de creatie van Controguerra DOC. Waarna in 2010 de bekroning plaats vond met de erkenning Montepulciano d’Abruzzo Colline Termane DOCG. Inmiddels zijn er zeven appellaties, waarvan twee DOCG’s dus, en vijf ITG’s verspreidt over ongeveer 30.000ha. Met ruim 3 miljoen hl wijn neemt ze een plek in in de top 5 van Italië.

Klimaat en terroir

De wijngaarden van de Abruzzo liggen ingeklemd tussen de Apennijnen in het westen en de Adriatische zee in het oosten. Dit levert een ideale situatie; veel zonneschijn, goede regenval en aan de kust is het warm en wat droger. Meer landinwaarts is het klimaat meer continentaal. Terwijl de hoogte de benodigde dag-nacht temperatuurverschillen oplevert voor het behoud van de zuurgraad van de druiven.

Meest voorkomende druivensoorten

Hier vind je overwegend de rode Montepulciano druivensoort, maar ook de witte Trebbiano die ook veelvuldig voorkomt in Toscane bijvoorbeeld. Verder heb je ook andere lokale soorten als Sangiovese, Passerina, Pecorino (nee niet de kaas, de naam is een ode aan de schaapsherders die in het gebied leefden) en Cococciola. Maar ook internationale rassen als Chardonnay, Cabernet Sauvignon en Merlot. Zo zie je dus ook hier veel gelijkenis met Toscane.

Genieten van een Montepulciano d’Abruzzo DOC

Deze wijn is gekenmerkt door een zachtere body dan bijvoorbeeld de Toscaanse Sangiovese. De wijn is vaak op eikenhout gerijpt. De Riserva moet minstens drie jaar rijpen waarvan minimaal 6 maanden op eikenhout.

Deze intens robijnrode wijn is zeer geliefd vanwege haar toegankelijkheid en aangename aroma’s van rood fruit, specerijen en zachte tannine.  Gall heeft een select aanbod van deze wijn maar kijk ook eens gewoon in het supermarkt schap!

De nieuwste DOCG Tullum.

Graag wil ik Tullum onder de aandacht brengen. Deze appellatie is in 2019 tot DOCG verheven. Het omvat slechts 18ha wijngaarden rondom de plaats Tollo en kent slechts drie wijnhuizen (Feudo Antica, Vigneti Radica en Cantina Coltivatori Diretti Tollo, ofwel CCDT).

De regio staat ook bekend onder de naam Terre Tollesi. Het grote verschil met een Montepulciano d’Abruzzo is dat deze wijn een beter balans kent tussen fruit, zuur, tannine en body. Dit dankt Tullum aan haar bijzondere bodem opbouw en ligging op de helling van de Apennijnen welke afloopt naar de Adriatische zee. Deze ligging geeft de streek een mild zeeklimaat met temperatuurschommelingen van de bergen. En dit vertaalt zich in de wijn! De wijngaarden dienen minimaal op 80 meter boven zeeniveau te liggen.

Er zijn vier soorten wijnen; Rosso, Rosso Riserva, Pecorino en Passerina. De rode wijn komt van Montepulciano druif en dient minimaal 14 maanden te rijpen. Terwijl de Rosso Riserva minimaal 2 jaar dient te liggen (waarvan 6 maanden op eikenhout). De Pecorino en Passerina zijn gemaakt van de gelijknamige witte druiven (minimaal 90%). Deze zijn eigenlijk alleen in midden Italië te vinden. Dat maakt het op zichzelf staand al uniek en subliem!

De Passerina is een licht gele wijn met florale aroma’s en citrus. Het heeft een volle body met kruidige, mineraalachtige afdronk.  Dit is een stevige soepele wijn die goed geserveerd kan worden met pizza met kaas, visgerechten of wit vlees.

De Pecorino is een bleek gele wijn met frisse aroma’s van citrus, gevolgd door rozemarijn, zoethout, perzik en wat pompelmoes. Het is een intense wijn met volle, mineraalachtige afdronk en een vleugje exotisch fruit. Dit misstaat niet naast vis- of wit vlees gerechten of stevige kazen.

Lazio het thuis van het oude Rome

Traditioneel zijn de wijnen uit Lazio dikker, voller in de mond. Echter de laatste jaren vindt hier een omslag plaats om meer toegankelijkere wijnen te maken. Hier heerst de witte wijn van vooral Trebbiano, Malvasia di Candia en Malvasia Puntinata. Deze wijnen zijn bedoeld om jong te drinken. De frisse wijnen met hoge zuurgraad zijn een ideaal combinatie naast plaatselijke gerechten als porchetta (geroosterd varken met kruiden) of abbachio (lam).

Maar ook de rode wijn begint aan een opmars. Vooral wijnen van Sangiovese, Cesanese en Montepulciano. Echter bedenk dat er in totaal ruim 200 druivensoorten zijn toegestaan onder de wetgeving!

Lazio

Lazio herberg maar liefst 3 DOCGs, 27 DOCs en 6 IGPs. Maar er zijn slechts 3 witte DOCs die echt het noemen waard zijn.

Rijkdom in Frascati DOC

De appellatie Frascati ligt net ten zuidwesten van Rome en omvat tevens twee DOCG appellaties. Frascati Superiore DOCG voor droge witte wijn en Cannelino di Frascati voor dessertwijnen (van botrytis geïnfecteerde druiven). Beiden zijn in 2011 erkend als aparte appellaties.

Frascati kan je vinden als witte wijn en als spumante. De wijn is een blend van minimaal 70% Malvasia druif, max 30% Bellone Bianco, Bombino Bianco, Greco en/of Trebbiano. Ook mag max 15% van enig andere witte druivensoort in de blend meegenomen worden.

Castelli Romani DOC

Ten zuidoosten van Rome vinden we Castelli Romani DOC. Deze regio is vernoemd naar een groep dorpen op de heuvels en nabij de meren in de heuvels van Colli Albani (Castelli Romani). Hier verbleef de adel van het oude Rome.

Hier overheerst witte wijn die is gemaakt als blend van Trebbiano en Malvasia. Welke de klassieke druiven in Lazio zijn. De wijnen zijn overwegend frisser en lichtvoetiger dan andere wijnen uit de regio, omdat de stokken hoger staan.

Ook de rode wijn is interessant. De Castelli Romani Rosso is een blend van vijf druivensoorten; Sangiovese en Montepulciano als Italiaanse rassen en Merlot. Echter wat het interessant maakt zijn de lokale rassen Cesanese en Nero Buono in deze blend. De Cesanese is een lastige druif die laat rijpt. Wanneer deze niet volledig rijp is, herken je dat in de waterige dunne wijnen. Maar wanneer de druif wel goed rijpt, krijg je rijke rijpe kersen smaken, florale karakters met een hint van rode peper. Ze hebben zachte tannine en rijping op hout is daarom niet aan te raden. De Nero Bueno is zelfs nog zeldzamer. Deze druif brengt veel wijngaard-werk met zich mee door de uitbundige groei. Maar geeft ook veel kleur en zwart fruit aan de wijn.

Est!Est!!Est!!! di Montefiascone DOC

Nabij het Bolsena meer op de nabij gelegen vukaan gronden ligt Est!Est!!Est!!! di Montefiascone DOC. Hier maakt men witte wijn van Trebbiano en Malvasia Bianca. Er zijn twee Trebbiano variëteiten toegestaan, Dit zijn de Trebbiano Giallo (lokaal Rossetto genoemd) en Trebbiano Toscano (ofwel Procanico). De wijn toont de milde kenmerken van appel met een verfrissende zuurgraad. De belangrijkste wijnen zijn seco (droog), abboccato (halfdroog), amabile (“beminnelijk” ofwel zoetere wijn) en spumante. Soms vind je ook nog een passito (zie hierboven).

De streek dankt zijn bijzondere naam aan een grillig verhaal. In het jaar 1111 toen koning Henry V gekroond zou worden in Rome, ging een Duitse bisschop Fugger op rondreis door de streek. Hij stuurde een bediende vooruit om de accommodaties met goede wijn te vinden. Deze bediende schreef het woord “Est!” (het is!) op de deur van de accommodaties die een goede wijn schenkt. Omdat de bediende zo gecharmeerd was van de wijn uit Montefiascone, schreef hij “Est! Est!! Est!!!” op de deur. Vandaar dat deze appellatie zo genoemd is.

De zeldzame Molise DOC

Molise is een bergachtige streek direct ten zuiden van Abruzzo. Overschaduwt door de wijnen uit Abruzzo. Molise was onderdeel van Abruzzo tot 1963 (onder de naam Abruzzi e Molise). Inmiddels timmert ze hard aan haar weg en heeft Molisse drie eigen DOCs op haar naam staan. Dit zijn Biferno, Pentro di Isernia en Tintilia del Molise. Slechts 2% van de wijn uit Molise krijgt het stempel DOC.

Molise

Deze regio kent een gevarieerde topografie. De wijngaarden op de heuvels zorgen voor een uitstekende blootstelling aan de overvloedige zonneschijn waar de druiven van profiteren. De meeste wijnstokken zijn te vinden in de zuidelijke heuvels en valleien. De combinatie van morene en kalkrijke bodems zorgen voor een ideale mineraliteit en waterretentie voor de wijnbouw. De ligging tussen de Apennijnen en de Adriatische Zee zorgt voor meerdere klimaattypes. Langs het smalle kustgedeelte is dit maritiem. Terwijl het klimaat meer gematigd is in de hogere valleien en continentaal verder landinwaarts rond de bergachtige gebieden.

Biferno-wijnen omvatten rode, witte en rosé wijnen. De witte blends bestaan voornamelijk uit Trebbiano Toscano met een klein beetje Bombino. Terwijl de rode wijnen neigen naar Montepulciano die geblend is met een beetje Aglianico en wat Trebbiano Toscano.

Pentro di Isernia produceert ook alle drie de wijn types. De rode blend bestaat uit een mix van Montepulciano en Tintilia. De witte blend bestaat uit Trebbiano Toscano aangevuld met Bombino Bianco (30-40%). De wijnen verschillen enigszins met die van Biferno omdat ze een lagere zuurgraad vertonen maar meer body hebben vanwege het terroir.

Tintilia del Molise is een DOC speciaal in het leven geroepen druivensoort Tintilia. Dez rode wijn moet minimaal voor 95% bestaan uit deze druivensoort.

Sardinia

Sardinië ligt 240km west van Toscane en Lazio. Het heeft een rijke geschiedenis waarbij het eiland in veel verschillende handen is geweest. Mede hierdoor heeft het haar eigen cultuur gecreëerd ten opzichte van Italië zelf. Dit is pijnlijk zichtbaar in de wijncultuur waar wijn een onbelangrijkere rol speelt. Productie en consumptie is zich pas in de laatste eeuwen gaan ontwikkelen en de focus op kwaliteit zelfs pas de laatste 20 jaar.

Druivenrassen

Dit zie je weer terug in de druivenrassen. De rassen die zo kenmerkend zijn voor Italië (zoals Sangiovese, Trebbiano, Montepulciano) komen hier nauwelijks voor. Daarentegen zie je wel grote hoeveelheden druivenrassen van Franse en Spaanse afkomst. Zoals Grenache (lokaal Cannonau genoemd), Carignan, Cabernet Sauvignon voor rode wijn. En voor witte wijn Malvasia en Vermentino (ookwel in Frankrijk Rolle genoemd). Naast deze bekende druivensoorten kent het eiland ook haar eigen exclusieve soorten, zoals Nuragus, Monica of Nasco. Dit drietal heeft haar eigen DOC gekregen in Cagliari. De Nuragus is vernoemd naar de nuraghe (typische Sardijnse bouwsels).

Over DOC’s gesproken, Sardinië heeft maar liefst 1 DOCG, 20 DOC’s en 4 IGT appellaties. Vermentino di Gallura DOCG is de enige wijn die het DOCG predikaat heeft. Het ligt in het noorden van het eiland, nabij de jetset locatie Costa Smeralda. De Vermentino is een droge wijn met een delicaat boeket van witte bloemen. De wijn heeft een palet met florale tonen en een mineraalachtige afdronk. De zuurgraad blijft hoog. Deze wijn staat hoog aangeschreven en past goed bij romige kip gerechten.

De 1001 redenen om midden Italië te proeven

Het is en blijft Italië, geen streek is hetzelfde, alle (lokale) wijnen zijn bijzonder en er is een enorm ruime keus. Dit maakt het voor de consument lastig kiezen. Daarom ons advies? Geniet van de 1001 redenen om wijnen uit midden Italië te proeven! In het midden van Italié vind je voor elk wat wils. Simpel omdat de keuze zo overvloedig is. Er zijn ontelbaar veel appellaties en nog veel meer druivenrassen die gebruikt worden. Je hebt monocépages maar ook blends. Je hebt wijn echt gericht op de fruit smaken. Maar ook wijn die houtlagering gehad hebben of die je nog vele jaren weg kan leggen.

We bevinden ons in een overgangszone naar het echte warme klimaat. Hier vind je nog wijnen die fris en slank zijn. In het zuiden komen we aan bij de wijnen die zwaar, zwoel en overlopen van overrijp fruit. De wijnen zijn uniek. En hoewel men ook internationale druivenrassen gebruikt, kan je de wijn lastig vergelijken. Een Chardonnay uit de Abruzzo is bijvoorbeeld eenmaal niet een wijn uit Frankrijk.